CERA, JEJ RODZAJE I PIELĘGNACJA

Skóra twarzy jest nazywana cerą. Rozróżniamy 4 podstawowe rodzaje cery:

1. normalna,

2. sucha,

3. tłusta,

4. mieszana.

Stan naszej cery, czyli jej wygląd jest zależny od: - cech dziedzicznych

- wieku,

- rasy,

- płci,

- stanu zdrowia,

- trybu życia,

- sposobu odżywiania,

- napięcia nerwowego,

- klimatu,

- sposobu pielęgnacji.

Ad. 1 CERA NORMALNA

Cechy charakterystyczne:

• jest różowa, gładka, jędrna, napięta, sprężysta,

• dobrze odżywiona, nawilżona,

• właściwie reaguje na warunki atmosferyczne (wiatr, słońce, mróz),

• właściwie reaguje na słońce i mydło,

• niewidoczne są pory, brak zaskórników,

• nie przetłuszcza się, ani nie wysycha,

• niewidoczne są na niej naczynia krwionośne, plamy barwnikowe, nie występuje problem łuszczenia,

• delikatna, dość cienka (jest to widoczne zwłaszcza u osób z jasną karnacją),

• cera normalna dobrze znosi zabiegi chemiczne, mechaniczne i fizyczne.

Taką cerę u dorosłych spotyka się bardzo rzadko, zazwyczaj występuje tylko u dzieci do okresu pokwitania.

Pielęgnacja cery normalnej:

• polega ona na działaniu utrzymującym i ochraniającym naturalną i fizjologiczną równowagę skóry,

• mycie: - woda im bardziej miękka tym lepsza, mycie ciepłą, płukanie zimną wodą,

- nie polecane są do mycia twarzy mydła syntetyczne (mogą prowadzić do odwodnienia

naskórka), zapachowe i z środkami koloryzującymi,

- zalecane jest dla osób młodych mycie twarzy mydłem przetłuszczonym (wzbogaconym

lanoliną, olejami roślinnymi), natomiast mycie ciała - mydłem dla dzieci, mydłem

syntetycznym,

- zalecane mleczka kosmetyczne,

- po umyciu płyny tonizujące, ziołowe, owocowe,

- raz w tygodniu kąpiel w parze z dodatkiem ziół.

• kremy: - kremy ochronne z filtrem na lato i zimę,

- mróz, wiatr - ochrona kremem półtłustym lub tłustym, wskazany również krem z naturalnymi

olejkami (olejek z awokado, ze słodkich migdałów, z oliwek),

- kremy nawilżające - latem po nasłonecznieniu; zimą przy sztucznym ogrzewaniu

pomieszczeń; również cały rok pod makijaż,

- kremy odżywcze (np. z witaminą A i E) na noc po 30 roku życia.

• maseczki: - maseczki ze Świerzych, naturalnych składników (jajko, miód, ogórek, truskawki, banany,

twaróg), działanie odżywcze, odświeżające, wzmacniające,

- maseczki witaminowe, owocowe.

• pudry w ograniczonej ilości.

Ad. 2 CERA SUCHA

Skóra sucha jest wynikiem uszkodzenia funkcji bariery skórnej, która zapobiega utracie wody (TEWL - transepidermalna utrata wody). Przy normalnie funkcjonującej skórze drogę tę przebywa w ciągu doby około 300 cm³ wody, co po przeliczeniu daje około 0,6 mg wody przechodzącej przez 1 cm² skóry w ciągu godziny.

Charakterystyka cery suchej:

• odwodniona,

• cienka, jasna, prześwitują przez nie naczynia krwionośne (lekko zaróżowiony kolor), mogą na niej występować przebarwienia,

• skóra matowa,

• pory skóry zamknięte, niewidoczne,

• chropowata i szorstka (w niektórych miejscach na ciele: dłonie, podudzia) mało elastyczna i miękka,

• na twarzy często silnie spięta skóra,

• na policzkach możliwe tworzenie się teleangiektazji,

• reaguje zaczerwieniem na mydło, wodę i warunki atmosferyczne,

• szybko powstają pierwsze, drobne zmarszczki. Cera taka szybko się starzeje, a pielęgnowana niewłaściwie staje się cerą starczą,

• już około 20 roku życia zaczynają pojawiać się pierwsze zmarszczki wokół oczu, ust i szyi, co wymaga podjęcia działań od początku ich wystąpienia, gdyż już w młodym wieku skóra taka staje się coraz cieńsza, wręcz pergaminowa,

• skłonna do złuszczenia, widoczne pęknięcia naskórka,

• zaburzenia procesu rogowacenia (brak zniszczenia desmosomów),

• uczucie suchości, dyskomfortu, mrowienie skóry,

• duży wpływ na funkcjonowanie cery suchej ma pora roku. W zimie oddaje ona więcej wilgoci do otoczenia, do czego przyczynia się powietrze wysuszone przez grzejniki. Natomiast latem skóra jest wysuszona przez promienie słoneczne. Czynniki te powodują załamanie się bariery ochronnej, jaką jest płaszcz lipidowy, oraz zanik wody w skórze.

Problem ten dotyczy około 15-20% populacji (inne dane mówią: 30% dwudziesto i trzydziestolatków, 60% osoby starsze). Dotyczy prawie 100% populacji w wieku po 60 roku życia. Szczególne nasilenie u kobiet w okresie pomenopauzalnym.

Przyczyny powstawania cery suchej:

1. egzogenne: - warunki atmosferyczne (mróz, wiatr, słońce),

- mała wilgotność otoczenia(klimatyzacja),

- środki chemiczne,

- mydła, detergenty,

- agresywne środki p/trądzikowe,

- woda.

2. endogenne: - zaburzenia endokrynologiczne (spadek hormonów tarczycy, kory nadnerczy),

- choroby skóry: AZS, wyprysk, łuszczyca, rybia łuska itp.,

- choroby ogólnoustrojowe: niedoczynność tarczycy, niewydolność nerek, cukrzyca

itp.,

- stres,

- dieta odchudzająca (uboga w składniki tłuszczowe, składniki olejów roślinnych

uszczelniające naskórek),

- przemęczenie,

- leki odwadniające,

- starzenie się skóry,

- spadek syntezy lipidów naskórka (ceramidy),

- zaburzenia w wydzielaniu łoju i potu (gruczoły łojowe wydzielają zbyt mało tłuszczu, koniecznego do utrzymania skóry w stanie wymagającej elastyczności. W związku z tym niedobór tłuszczu przyczynia się do odwodnienia skóry, ponieważ jest ona niedostatecznie osłonięta i stale traci wodę. Z wiekiem proces ten nasila się i skóra staje się coraz bardziej wiotka).

Pielęgnacja cery suchej:

• częsty błąd popełniany przy pielęgnacji wynika z przekonania, że wystarczy dostarczać jej wody z zewnątrz. W wyniku takiego postępowania wytwarzanie tłuszczu staje się jeszcze bardziej ograniczone, a skóra ulega dalszemu wysuszeniu. Więc należy stosować kosmetyki ułatwiające dłuższe utrzymanie wody w naskórku.

Kremy lekkie szybko znikają ze skóry, dlatego trzeba stosować kremy półtłuste i tłuste.

• mycie: - wolniejsza regeneracja skóry po kąpieli,

- nie wskazane mydła toaletowe, zasadowe,

- zalecane mydła syntetyczne wzbogacone w środki natłuszczające (bez środków

zapachowych),

- mydła przetłuszczone, glicerynowe, wzbogacone kremem pielęgnacyjnym,

- mleczko kosmetyczne do czyszczenia twarzy (zmywać można wodą),

- emulsje do mycia ciała nie zawierające mydła.

• kremy: - podstawowa pielęgnacja skóry- raz dziennie nie wystarczy smarować skóry preparatami,

- kremy powinny zawierać składniki NMFu m.in. takie jak: mocznik, kwas mlekowy,

aminokwasy,

- powinny zawierać składniki wiążące wodę: kwas hialuronowy, mukopolisacharydy, sorbitol,

gliceryna, kolagen itp.,

- ! tłuste kremy też nawilżają skórę. Warstwę ochronną naskórka odtwarzają i regenerują kremy z ceramidami, pochodnymi cholesterolu, kwasami tłuszczowymi (w olejach pochodzenia roślinnego). Działanie okluzyjne spełnia: wazelina, parafina, wosk, silikon, lanolina, skwaleny.

• ochrona skóry przed promieniowaniem UVA i UVB w okresie letnim,

• ochrona skóry w czasie dużych mrozów i wiatrów w okresie zimowym.

• zakazana jest nadmierna ekspozycja skóry a słońce, jak również demakijaż skóry twarzy wodą i mydłem.

Metody badania stopnia suchości skóry:

- Spektroskopia w podczerwieni - ocena stopnia nawodnienia skóry,

- Korneometria - ocena na podstawie oporności skóry,

- Skicon - pomiar przewodnictwa,

- Ewaporymetr - pomiar TEWL,

- Obrazy video i foto powierzchni skóry,

- Profilometria i mikroskopia skaningowa.

Ad. 3 CERA TŁUSTA

Cera tłusta jest często dziedziczna, wrodzona. Jest to najczęściej stan przejściowy, mijający z wiekiem. Problemem jest nieestetyczny łojotok, zwany trądzikiem. Zazwyczaj występuje u ludzi młodych, najczęściej podokresie pokwitania, czyli około 12 roku życia. Cechuje ją zbyt duża aktywność gruczołów łojowych, stymulowanych przez męskie hormony płciowe.

Charakterystyka cery tłustej:

• kolor ziemisty, szarożółty,

• błyszcząca, czasem nawet zaraz po umyciu,

• jest słabo ukrwiona,

• grubsza i mało wrażliwa,

• pory skóry rozszerzone; na czole, policzkach i skroniach widoczne zaskórniki, które pod wpływem ucisku wydostają się na zewnątrz czopy tłuszczu (ciemne punkciki - na skutek utlenienia keratyny),

• późniejsze zmarszczki, w wieku starszym, czy podeszłym, nie ulega patologicznemu wysuszeniu,

• największe przetłuszczenie w miejscach łojotokowych,

• dobrze reaguje na czynniki atmosferyczne (wiatr, zimno, słońce), wodę, mydło,

• duży wpływ na skórę mają bodźce wewnętrzne tj. stres, zaburzenia hormonalne, napięcia nerwowe, zaburzenia układu trawiennego

• w przypadku trądziku skóra staje się bardziej wrażliwa na stosowane kosmetyki i płyny do mycia twarzy (reaguje podrażnieniem i pieczeniem),

• wygląd skóry poprawia się w okresie letnim, ze względu na upłynnienie łoju pod wpływem ciepła, dzięki czemu ma on łatwiejszą drogę wydostania się na zewnątrz, równomiernie pokrywa skórę i nie blokuje porów.

Pielęgnacja cery tłustej:

• błędem w pielęgnacji jest stosowanie bardzo agresywnych preparatów wysuszających i odtłuszczających skórę (spirytus). Nie stosuje się płynów, toników z dużą zawartością alkoholu, wody kolońskiej, spirytusu salicylowego, gdyż podrażniają skórę i przyspieszają wydzielanie łoju. Zaleca się stosowanie płynów antyseptycznych tylko w trądziku. Błędem jest wysuszanie skóry w solariach i na silnym słońcu, gdyż nie leczą trądziku, na krótko osłabiają gruczoły łojowe, a w konsekwencji mogą zostać widoczne przebarwienia.

• mycie: - środki do cery łojotokowej powinny mieć odczyn kwaśny (pH 4,5-5,5),

- do mycia twarzy i ciała nie wskazane mydła przetłuszczone i kremowe, gdyż dodatkowo

natłuszczają,

- zalecane mydła syntetyczne, mające po rozpuszczeniu odczyn kwaśny, syndety p/trądzikowe,

wzbogacone w składniki roślinne p/trądzikowe,

- kwaśny odczyn nadają mydła zawierające siarkę, metioninę, cysteinę itp.,

- żele do mycia skóry trądzikowej powinny być z (tymiankiem, cytryną, szałwią - składnik

ściągający i zmniejszający łojotok).

• toniki: - odświeżają skórę, ściągają ujścia gruczołów łojowych,

- zalecane są toniki bezalkoholowe, płyny zawierające ekstrakty roślinne (roślin bogatych w

kwas mlekowy i cytrynowy),

- właściwości ściągające i p/zapalne ma glinian alantoiny, oczar i tymianek,

- działanie osłabiające (tonizujące) gruczołów łojowych mają - dziurawiec, pokrzywa łopian,

liście chmielu, sok z cytryny i borówek,

- płyny z zawartością kwasu salicylowego (2-4%) ułatwiają złuszczanie zrogowaciałego

naskórka, zapobiega to tworzeniu zaskórników,

• kremy: - nie mogą mieć właściwości komedogennych, nasilających tworzenie się zaskórników (kremy

o zbyt dużej zawartości fazy tłuszczowej 30%),

- działanie składników jak w tonikach,

- powinny zawierać składniki mineralne i organiczne: kaolin, talk, skrobia, mają charakter

absorbentów, wchłaniają łój,

- wskazane jest występowanie pochodnych cynku, miedzi, witaminy B₆, A, kwasu salicylowego,

- zalecane kremy nawilżające z witaminą E - działanie łagodzące,

- dobrze są tolerowane kremy kwasami owocowymi - rozjaśniają karnację, zapobiegają

tworzeniu zaskórników, uelastyczniają suchy i pogrubiający naskórek,

- aplikowanie kremów pielęgnacyjnych z blokerami p/słonecznymi na twarz w okresie letnim.

• Rodzaje łojotoku: - oleisty - większe ilości łoju niż keratyny głownie na twarzy

• suchy - tłuszczu mniej niż keratyny (na powiekach , brwiach).

Ad. 4 CERA MIESZANA

Ma cechy dwóch rodzajów skóry: jedne partie są suche, inne zaś tłuste. Najczęściej partią tłustą jest środkowy pas: czoło, nos, broda. Partie boczne SA suche, choć zdarza się sytuacja odwrotna. Pielęgnacja w tym przypadku jest trudna i czasochłonna, ponieważ należy postępować tak jak z dwoma rodzajami cery. Przy cerze mieszanej występuje jednocześnie skórność do łojotoku oraz nieprawidłowa reakcja na wodę i mydło, co objawia się podrażnieniem, zaczerwienieniem, uczuciem pieczenia i napięcia skóry. Stan ten po przekroczeniu granicy fizjologicznej nazywa się łojotokowym zapaleniem skóry. Cera ta zazwyczaj źle reaguje na wszelkie środki kosmetyczne, dlatego muszą one być używane wielką ostrożnością.

RÓŻNICE MIĘDZY SKÓRĄ KOBIET I SKÓRĄ MĘŻCZYZN

SKÓRA KOBIETY

SKÓRA MĘŻCZYZNY

- cieńszy naskórek, około 14-20 warstw komórek - jaśniejsza karnacja, mniej barwnika - wcześniejsze powstawanie zmarszczek, zmarszczki bardziej płaskie - skóra suchsza z powodu mniejszego wydzielania łoju, trądzik młodzieńczy ma łagodniejszy przebieg - skąpe owłosienie - rzadko wypadają włosy - mniej ekranowych gruczołów potowych, czyli jest mniejsze wydzielanie potu - cieńsza skóra właściwa, więcej włókien sprężystych w tkance łącznej, ale nieco słabsza sieć łącznotkankowa - więcej tłuszczowej tkanki podskórnej, luźniej ułożone pasma tkanki łącznej

- grubszy naskórek, około 30 warstw - ciemniejsza karnacja, więcej barwnika za sprawą hormonów - późniejsze powstawanie zmarszczek, ale za to są głębsze - skóra mniej sucha, gdyż jest większe wydzielanie łoju spowodowane działaniem androgenów, ostrzejszy przebieg trądzika młodzieńczego - bujniejsze owłosienie, gdyż męskie hormony działają stymulująco na mieszki włosowe - mieszki włosowe reagujące na męskie hormony płciowe zanikają i włosy wypadają - więcej ekranowych gruczołów potowych, dlatego większa potliwość - grubsza skóra właściwa o innej strukturze splotu Włókien - mniej podskórnej tkanki łącznej, mocniejsza tkanka łączna

Ad. 5 CERA WRAŻLIWA

Najczęściej dotyczy cery suchej i mieszanej, ale również możliwa u osób z cerą tłustą. Objawią się:

- rumieniem,

- swędzeniem,

- pieczeniem,

- świądem,

- suchością skóry.

Co powoduje alergie na kosmetyki:

Główną przyczyną uczuleń są kosmetyki tj.: kremy, balsamy, perfumy.

Najczęściej uczulają:

- substancje zapachowe (mieszaniny syntetyków zapachowych, olejki eteryczne)

- konserwanty (formaldehyd, formalina, parabeny)

- podłoża kremów (lanolina, euceryna).

W kompozycji zapachowej perfum najczęściej uczulają alkohole (benzoesowy, cynamonowy, aldehyd cynamonowy, balsam peruwiański, kumaryna). Substancje zapachowe mogą wywoływać też odczyn fotoalergiczny (olejek bergamotowy).

Choroby mogące spowodować nadwrażliwość skóry:

- ATP (atopowe zapalenie skóry)

- trądzik zaskórnikowi

- trądzik grudkowaty

- trądzik różowaty

- wypryskowe zapalenie skóry

- kontaktowe zapalenie skóry z podrażnieniem.

DIAGNOSTYKA odstawienie kosmetyków na około 2 tyg. i zrobić test płatkowy (krążki bibuły nasączyć alergenem, obserwować reakcje na skórze po 24 h, 48h.

LECZENIE - preparaty p/histaminowe zmniejszające stany zapalne skóry.

Zalecane są kosmetyki hipoalergiczne, gdyż nie zawierają składników silnie alergicznych.

2

---