4 METODY WSPIERANIA AKTYWNOŚCI EDUKACYJNEJ DZIECKA

Z książki: „Pedagogika wczesnoszkolna” Ryszard Więckowski

,,Dydaktyka ogólna” Czesław Kupisiewicz

Metoda to sposób stosowany systematycznie, świadomie i mogący być wielokrotnie, a nie jednostkowo, wykorzystany w działaniu.

Przez „metodę wspierania aktywności edukacyjnej ucznia” należy rozumieć sposób pracy nauczyciela z uczniami zastosowany z myślą o tym, aby umożliwić im rozwój oczekiwań poznawczych i równocześnie sposób ich zaspokajania czy osiągania, a także taki sposób, który ma szeroki zakres stosowalności.

Metody, ze względu na sposób wspierania aktywności edukacyjnej ucznia możemy podzielić używając konwencjonalnego nazewnictwa, na dwie grupy:

- metody informacyjne

- metody heurystyczne

Wśród kategorii metod informacyjnych możemy wyróżnić , biorąc pod uwagę sposób

przekazywania uczniom wiedzy:

-metodę wyjaśniania

-metodę narracji

-metodę opisu

Natomiast wśród metod heurystycznych:

-metodę problemową

-metodę dyskusji

-metodę dialogu

Informowanie to zwięzły sposób przekazania uczniom określonej wiedzy rzeczowej z myślą
o stopniowym wychodzeniu u dzieci „poza dostarczone informacje”. Przekaz wspomnianych informacji może się odbywać przy wykorzystaniu co najmniej trzech sposobów: za pomocą wyjaśniania, narracji i opisu.

Wyjaśnianie jest próbą formułowania pytań typu: dlaczego? Co by się stało gdyby? Co należy zrobić aby? Wyjaśnianie to nie tylko przekazywanie określonych faktów czy informacji
o zjawiskach, ale przede wszystkim wskazywanie ich wielorakich uwarunkowań pozwalających na prezentację także powiązań przyczynowo-skutkowych między faktami i zjawiskami.

Informowanie uczniów za pomocą narracji polega na przedstawieniu danego tematu w sposób żywy i barwny, wykorzystując do tego adekwatne związki frazeologiczne. Oparte jest ono na określonej akcji, która rozwija się w czasie. Narracja może być prowadzona przy wykorzystaniu określonych ilustracji (narracja ilustrowana), a także przy wykorzystaniu możliwie „barwnego i poglądowego” słowa (narracja werbalna).

Następną metodą jest informowanie uczniów za pomocą opisu. Opis to zaznajamianie uczniów
z nieznanymi im osobami, rzeczami, zjawiskami przyrody, krajobrazami geograficznymi czy wydarzeniami historycznymi. W procesie opisu można posłużyć się samym opisem (słownym) lub też wykorzystać okazy naturalne lub ich modele, a także graficzne przedstawienia.

Podstawową metodą należącą do tej kategorii jest metoda problemowa. Jej naturą jest określona sytuacja dydaktyczna , zawierająca pewne niewiadome, czy też nieokreśloność na tle treści już uczniom znanych. Tak więc istota metod problemowych sprowadza się do sposobi kontaktu uczniów z określonymi treściami.

Metoda dyskusji jest źródłem inspiracji poznawczej. Polega ona na wzajemnej wymianie myśli między poszczególnymi uczniami, zmierzającej do odkrycia jakiejś prawdy. W tym znaczeniu metoda dyskusji stanowi jeden ze sposobów rozwiązania problemów.

Metodę dyskusji wykorzystujemy najczęściej w toku nauczania systematycznego. Rozszerzenie zakresu stosowania metody dyskusji może być ważnym czynnikiem rozwijania umiejętności myślenia dzieci, formułowania dłuższych wypowiedzi, obrony kształtujących się stopniowo poglądów na określone zagadnienia, jak również umiejętności współżycia społecznego.

Odmianą metody dyskusji jest metoda dialogu. Jest to po prostu rozmowa co najmniej dwojga osób, a wszyscy uczestniczący w dialogu są równoprawnymi partnerami. Podstawowym warunkiem urzeczywistniania metody dialogu w edukacji jest odpowiednie nastawienie nauczyciela, a zwłaszcza odejście od dominującej pozycji na rzecz pozycji partnerskiej. Muszą umieć zadawać pytania, słuchać odpowiedzi stymulującej dalsze pytania wypowiedzi. Metoda dialogu sprzyja zatem nie tylko rozwojowi zainteresowań i aktywności poznawczej, ale także rozwija tzw. kulturę prowadzenia rozmowy. Tak więc metoda dialogu wspiera proces rozwoju umiejętności porozumiewania się z innymi ludźmi.

Nauczanie programowe

Utożsamiane z nową technologią kształcenia obejmuje swoim zasięgiem wszystkie elementy systemu dydaktycznego.
Istotnym składnikiem nauczania programowanego jest program rozumiany jako ciąg dawek informacji na dowolny temat, ściśle ze sobą powiązanych pod względem logicznym i merytorycznym i dostosowanych do celu dydaktycznego oraz poziomu rozwoju uczniów.

Metody gier dydaktycznych

Zalicza się do nich metody: symulacyjną, sytuacyjną, inscenizacyjną, ,,burzę mózgów”
i biograficzną

metoda symulacyjna - dotyczy analizy problemów odtwarzanych przez uczniów, które kiedyś były problemami rzeczywistymi. Wyniki są porównywane z rozwiązaniami faktycznymi. Wymaga ona aktywności uczniów biorących udział w grze, a także podlega ściśle określonym regułom.

metoda sytuacyjna - ma ona za zadanie kształtowanie u uczniów umiejętności wszechstronnego analizowania dylematów czy problemów. Stanowi odniesienie do sytuacji fikcyjnych

metoda inscenizacyjna (zabawy inscenizacyjne) - może ona przyjmować różne formy np. wcześniej przygotowanego improwizowanego dialogu albo dyskusji na określony temat, odtwarzanie wydarzeń które rzeczywiście miały kiedyś miejsce lub są tylko fikcją. Ma wpływ na wychowanie emocjonalne oraz intelektualne.

burza mózgów - w szkole korzysta się z niej w celu zachęcenia uczniów do spontanicznej eksplozji hipotez umożliwiających rozwiązanie jakiegoś zadania na zasadzie ,, pierwsza myśl najlepsza”

metoda biograficzna- wykazuje pewne cechy wspólne metody sytuacyjnej i symulacyjnej. Polega ona na szukaniu pomysłów rozwiązań określonych problemów w biografii ludzi, którzy mieli lub mają do czynienia z podobnymi problemami.

---