Opracowała: Anna Leoniak- nauczycielka

Zespołu Szkół w Nowej Karczmie

Program terapeutyczny dla uczniów ryzyka dysleksji.

Ramowy program terapii:

I Założenia programowe

- program jest przeznaczony dla uczniów klasy „0” szkoły podstawowej ,

- terapia trwa 6 miesięcy,

- zajęcia odbywają się dwa razy w tygodniu,

- jednostka terapeutyczna trwa 30 minut,

- forma pracy grupowa,

- liczba uczestników 5 osób.

II Główne cele terapii:

1. Poprawa komunikacji interpersonalnej.

2. Niwelowanie napięć emocjonalnych.

3. Praca nad wzmocnieniem poczucia własnej wartości.

4. Motywowanie do podejmowania zadań o różnym stopniu trudności.

5. Ćwiczenia koncentracji uwagi.

6. Ogólna stymulacja rozwoju uczniów.

7. Usprawnianie analizatorów percepcyjno-motorycznych:

- analizatora wzrokowego,

- analizatora słuchowego,

- motoryki małej i dużej,

- koordynacji wzrokowo-ruchowej.

8. Doskonalenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych.

9. Wypracowanie nawyku umiejętności pracy w grupie.

III Mocne i słabe strony uczniów uczestniczących w zajęciach terapii grupowej.

Mocne strony uczniów:

- pozytywne nastawienie do terapeuty, otwartość i chęć współpracy,

- prawidłowy kontakt werbalny,

- poprawne nawiązywanie kontaktów emocjonalnych.

Słabe strony uczniów:

- nieharmonijny rozwój funkcji percepcyjno- motorycznych,

- słaba pamięć wzrokowa,

- niska sprawność grafomotoryczna,

- słaba spostrzegawczość słuchowa,

- wolne tempo czytania,

- nie nadążanie za tempem pracy klasy.

IV Zadania terapeutyczne:

1. Integracja zespołu.

2. Budowanie więzi między terapeutą a grupą.

3. Eliminowanie stresu i napięć emocjonalnych.

4. Stwarzanie okazji do odnoszenia sukcesu.

5. Usprawnianie funkcji percepcyjno- motorycznych:

1. w sferze słuchowo- językowej:

- wzbogacanie słownika czynnego i biernego,

- doskonalenie umiejętności różnicowania głosek,

- doskonalenie pamięci i spostrzegawczości słuchowej,

b) w sferze wzrokowej:

- usprawnianie analizatora wzrokowego,

- ćwiczenie pamięci i spostrzegawczości wzrokowej,

- usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej,

c) w sferze ruchowej:

- ćwiczenia motoryki ręki piszącej ,

- doskonalenie koordynacji ruchów całego ciała,

d) utrwalenie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni,

e) ćwiczenia koncentracji uwagi.

Program terapeutyczny dla 6- latków z grupy ryzyka dysleksji

I wrzesień/październik (około 8 zająć)

Obserwacja dzieci oraz wstępna diagnoza.

1. Zabawy integrujące grupę.

2. Usprawnianie motoryki , sprawności manualnej oraz koordynacji ruchów.

3. Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej oraz orientacji przestrzennej.

4. Ćwiczenia usprawniające analizator słuchowy.

II listopad/maj (około 22 zajęć)

1. Rozwój umiejętności czytania poprzez utrwalanie wprowadzanych liter:

1. etap głoski i litery,

2. sylaby,

3. wyrazu,

4. zdania.

Na każdych zajęciach korekcyjno- kompensacyjnych wykorzystuje się ćwiczenia zawarte w części I. Po każdej utrwalonej literze następuje sprawdzenie umiejętności w wyróżnianiu i właściwym nazywaniu liter.

III czerwiec (około 2 zajęć)

Zabawy relaksacyjne.

Rozdanie dyplomów.

IV Współpraca z rodzicami.

Rodzice otrzymują od nauczyciela terapeuty wskazówki do pracy z dzieckiem domu.

Podczas indywidualnych spotkań otrzymują informacje o postępach dziecka na zajęciach.

Działy programu terapii	Przykłady ćwiczeń
1. Usprawnianie motoryki, sprawności manualnej oraz ogólnej koordynacji ruchów.	- rozpoznawanie przedmiotów dotykiem; - wycinanie po narysowanej linii według wzoru); - wykonywanie wydzieranek, wycinanek, wyklejanek, - lepienie z plasteliny, modeliny, masy solnej, - zabawy konstrukcyjne (patyczki, klocki); - nawlekanie koralików, - kolorowanie określonej powierzchni kartki; - kreślenie linii pionowych, ukośnych, falistych, łamanych, kół, szlaczków, wzorów literopodobnych; - rysowanie po śladzie, - pisanie liter w szerokiej liniaturze, samodzielne pisanie liter i cyfr
2. Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej oraz orientacji przestrzennej.	- zabawy dominem obrazkowym i geometrycznym , dobieranie par przedmiotów, loteryjki obrazkowe i geometryczne, mozaiki, - wyszukiwanie podobieństw i różnic na podstawie materiału obrazkowego, - porządkowanie historyjek obrazkowych, - układanie puzzli, - rozpoznawanie jednakowych kształtów zbiorze figur geometrycznych, - różnicowanie figur pod względem kształtu, wielkości i koloru, - poznanie wzoru graficznego liter (drukowane, pisane, małe i wielkie), - wyszukiwanie takiej samej litery wśród innych,
3. Ćwiczenia usprawniające analizator słuchowy	- różnicowanie dźwięków z najbliższego otoczenia, rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez różne przedmioty lub instrumenty muzyczne, - uważne słuchanie czytanego tekstu, - odtwarzanie struktur dźwiękowych (rytmów); - zabawy ruchowe ze śpiewem, klaskaniem lub wygrywaniem rytmu, melodii na instrumentach perkusyjnych,
4. Rozwój umiejętności czytania	1. etap litery i głoski, Ćwiczenia percepcji wzrokowej: - poznanie wzoru graficznego liter (drukowane, pisane, małe i wielkie); - wyszukiwanie takiej samej litery wśród innych, - wyszukiwanie wskazanych liter w wyrazie i krótkim tekście, różnicowanie liter podobnych graficznie (np.p-b, u-n, p-g, d-b); - składanie liter pociętych z części, - rozpoznawanie i nazywanie liter drukowanych wielkich i małych, - wyszukiwanie liter w tekście, Ćwiczenie percepcji słuchowej: - wyróżnianie głosek (np. wyodrębnianie głoski w nagłosie, wygłosie i śródgłosie, różnicowanie głosek podobnych fonetycznie); etap sylaby Ćwiczenia percepcji wzrokowej - rozpoznawanie i różnicowanie sylab (np. domino sylabowe, wyszukiwanie wskazanej sylaby wśród innych, wyodrębnianie sylab w wyrazach); Ćwiczenia percepcji słuchowej: - wyróżnianie sylab (analiza i synteza sylabowa, zabawa w kończenie wyrazów, liczenie sylab, układanie wyrazów z sylab podanych w zmienionej kolejności). etap wyrazu Ćwiczenia percepcji wzrokowo- słuchowej - tworzenie wyrazów przez łączenie takich samych sylab i odczytywanie ich, - dobieranie wyrazów do obrazków, - liczenie sylab w wyrazach, - analiza i synteza głoskowa wyrazów, - czytanie wyrazów sylabami; etap zdania Ćwiczenia percepcji słuchowo- wzrokowej - dobieranie zdań do obrazków, - czytanie zdań obrazkowo-wyrazowych z wyrazami czytanymi globalnie, - analiza wyrazowa krótkich zdań, - czytanie zdań wyrazowo- obrazkowych, - czytanie zdań, - czytanie krótkich tekstów, - próby czytania ze zrozumieniem.
5. Rozwój umiejętności pisania.	- rysowanie i pisanie po śladzie, - malowanie w obrębie konturów, - rysowanie po śladzie ruchami ciągłymi, - szukanie drogi w labiryncie rysunkowym, - kopiowanie przez kalkę, - rysowanie figur.

Udział w zajęciach grupowych przynosi istotną poprawę funkcjonowania emocjonalnego i społecznego dzieci.

Podstawowe zadanie jakie postawiłam sobie było stworzenie programu dla dzieci z grupy ryzyka dysleksji. Z przeprowadzonych przeze mnie badan wynika , iż Skala Ryzyka Dysleksji pozwala wcześnie rozpoznać u dzieci trudności w nauce czytania i pisania.

Pozwoliła mi wytyczyć kierunek pracy z dzieckiem , działań zmierzających do usprawnienia funkcji rozwijających się z opóźnieniem. Identyfikując trudności dziecka, dbamy o to, by miało ono pomyślny start w szkole. Skala Ryzyka Dysleksji może ułatwić zadanie nauczycielowi i rodzicom dziecka. Dziecko ryzyka dysleksji nie musi stać się dzieckiem dyslektycznym.

Bardzo dobra metodą prowadzenia zajęć z dziećmi jest Metoda Dobrego Startu. Na zajęciach uczestniczą zarówno dzieci , u których rozwój przebiega prawidłowo, jak i dzieci o rożnych rodzajach i stopniach niepełnosprawności. Nauczyciel w takiej klasie musi pracować jednocześnie „nad tym samym , ale nie tak samo”. Udział w zajęciach grupowych przynosi istotną poprawę funkcjonowania emocjonalnego i społecznego dzieci. Nauczyciel może dostosować ćwiczenia do indywidualnych możliwości dzieci. Dzieci te zajęcia bardzo lubią.

Symptomy ryzyka dysleksji można zaobserwować już u dzieci w klasie „0”. Ujawniają się w formie opóźnienia rozwoju funkcji wzrokowych, słuchowo-językowych, ruchowych i lateralizacji oraz orientacji w schemacie ciała , przestrzeni i w czasie. Wszystkie dzieci napotykają trudności w przyswajaniu nowej umiejętności, jaką jest czytanie , to jednak nie jest prawdą , że u wszystkich dzieci trudności te mają takie samo nasilenie. Niektóre dzieci wyraźnie gorzej sobie radzą , pomimo systematycznej prowadzonej nauki czytania w klasie „0” i pomocy rodziców w domu. Zastosowanie Skali Ryzyka Dysleksji powinno zwrócić uwagę dorosłych na ujawnione odchylenia od normy. Jeśli dziecko osiągnie wynik na pograniczu ryzyka , konieczne jest podjęcie przez rodziców systematycznych zajęć z dzieckiem , które mają na celu wspieranie rozwoju psychoruchowego, usprawnianie funkcji rozwijających się z opóźnieniem. Stwierdzenie umiarkowanego i wysokiego stopnia ryzyka dysleksji powinno spowodować natychmiastową interwencje w formie badania diagnostycznego w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej oraz udzielenie specjalistycznej pomocy w postaci terapii pedagogicznej wspierającej pracę rodziców.

Załącznik nr 1

SKALA RYZYKA DYSLEKSJI (SRD) - Marta Bogdanowicz

arkusz badania

imię i nazwisko dziecka………………………… data badania…………………………..

wiek…………………… klasa…………………………………………………………….

SRD zawiera 21 stwierdzeń , które należy ocenić według skali 4- stopniowej. Cyfry na skali wskazują na brak występowania symptomów ryzyka dysleksji 91pkt) lub na stopień ich nasilenia (2-3-4 pkt). Zakreślając cyfry , zaznaczamy , że dany symptom:

1……………………………2………………………………3……………………………4

NIGDY CZASEM CZĘSTO ZAWSZE

nie występuje występuje występuje występuje

Proszę uważnie przeczytać powyższe stwierdzenia i zakreślić kółkiem cyfry najlepiej charakteryzujące zachowanie dziecka.

SKALA

1. Dziecko ma trudności z zapamiętaniem wszystkich liter 1 2 3 4

2. Dziecko ma trudności z posługiwaniem się nożyczkami. 1 2 3 4

3. Dziecko ma wadę wymowy. 1 2 3 4

4. Dziecko jest mało sprawne ruchowo: słabo biega, skacze, 1 2 3 4

jeździ na rowerze, hulajnodze.

5. Dziecko pisze litery i cyfry zwierciadlanie lub odwzorowuje wyrazy 1 2 3 4

Przez zapisywanie ich od strony prawej do lewej.

6. Dziecko przekręca słowa (np. mówi: „traktor”), zmienia przedrostki 1 2 3 4

w wyrazach (np. „nauczyć się”), myli wyrazy o podobnym brzmieniu.

7. Dziecko nie umie odróżnić głosek o podobnym brzmieniu (np. g-k,z-s), 1 2 3 4

dlatego nie dostrzega różnic w parach wyrazów, takich jak: góra-kura, 1 2 3 4

koza-kosa.

8. Dziecko ma problem z budowaniem poprawnych wypowiedzi (zmienia 1 2 3 4

szyk wyrazów w zdaniu albo używa nieprawidłowych form gramatycznych.

9. Dziecko niechętnie bawi się układankami, klockami lego, puzzlami lub 1 2 3 4

nie umie układać ich według wzoru, tworzy tylko własne kompozycje.

10.Dziecko niechętnie uczestniczy w zabawach ruchowych. 1 2 3 4

11.Dziecko ma problem z odróżnianiem i zapamiętywaniem liter o 1 2 3 4

identycznych kształtach, lecz inaczej ułożonych na płaszczyźnie (np. b-p-g-d). 1 2 3 4

12.Dziecko niechętnie rysuje mimo, że jest do tego zachęcane. 1 2 3 4

13.Dziecko ma trudności z pamięciowym odtwarzaniem materiału 1 2 3 4

uszeregowanego w sekwencje (np. nazwy pory dnia i posiłków,

dni tygodnia, pory roku, szeregi 4-cyfrowe).

14.Dziecko ma trudności z koncentracja uwagi, łatwo się rozprasza. 1 2 3 4

15. Dziecko źle funkcjonuje na zajęciach fizycznych (np. podczas gry 1 2 3 4

w piłkę, wykonywania układów gimnastycznych, ćwiczeń równoważnych,

takich jak chodzenie po linii, stanie na jednej nodze).

16.Dziecko ma trudności z odróżnieniem i zapamiętaniem liter o podobnych 1 2 3 4

kształtach (np. m-n, l-t-ł).

17. Dziecko ma trudności z wyróżnieniem głosek w słowach (nos= n-o-s). 1 2 3 4

18. Dziecko ma problemy z odtwarzaniem szlaczków i figur geometrycznych 1 2 3 4

(przerysowaniem rombu ze wzoru).

19. Dziecko ma problemy z łączeniem głosek w słowo (np. o-k-o=oko). 1 2 3 4

20. Dziecko ma problemy z zawiązywaniem sznurowadeł, zapinaniem guzików, 1 2 3 4

wiązaniem kokardek oraz wykonywaniem innych czynności samoobsługowych.

21.Dziecko ma trudności z dokładnym zapamiętywaniem krótkich wierszyków 1 2 3 4

i piosenek oraz z rozpoznawaniem i tworzeniem rymów.

---