UKŁAD KOSTNO-MIĘŚNIOWY

( trzy typy stawów)

1. WŁÓKNISTY

• one nie poruszają się, znajdują się jako szwy głowowe u dorosłych, zbudowane są z tkanki włóknistej albo chrzęstnej

• u dzieci otwarte, pozwala na powiększenie czaszki

2. CHRZĘSTNY

• jest w stanie poruszać się, spotykamy w kręgosłupie. Nie mają dużego zakresu ruchów, mogą się poruszać, zginać.

3. MAZIOWY

• duży zakres ruchów

Stawy utworzone są z połączeń dwóch kości. Torebka stawowa łączy te dwa stawy, pozwalając na wykonywanie ruchów tych stawów ( dzięki temu nie ścierają się kości)

Trzy rodzaje stawów maziowych

1. GŁÓWKA I PANEWKA

• ruchomość, aż do 360°, np. staw ramienny, biodrowy

2. ZAWIASOWY

• maksymalny zakres 90°, czasami przerost nadmierny, przykładem stawy palców, łokieć, kolano

3. STAW KŁYKCIOWY

• zwykle więcej niż dwie kości w takim stawie ( kolanowy, żuchwowo-szczękowy, nadgarstkowy), zakres ruchów różny.

TERMINOLOGIA RUCHÓW STAWÓW

• odwodzenie

• przywodzenie

• wyprostowanie

• zginanie

• pronacja i sublinacja ( pronacja-, kiedy dłonie skierowane w dół, sublinacja - dłonie skierowane do góry) = czyli nawracanie i odwracanie

• zginanie boczne

• skręcenie, rotacja

• zginanie i prostowanie kręgosłupa ( skłon i wyprost)

• skręcanie stawów ( rotacja biodra), stopy dośrodkowo, rotacja w stawie biodrowym, rotacja zewnętrzna w stawie biodrowym, ruch wewnętrzny stóp, stopy na zewnątrz, główka skręca dośrodkowo = wewnętrzna rotacja biodra.

WYWIAD wg. OLD CART

• czy doświadcza bólu w stawie

• czy obrzęk

• zaczerwienienie

• uczucie gorąca

• czy ruchy stawu ograniczone

• czy zniekształcenie

• czy kiedykolwiek doświadczył urazu stawu, czy bliskich kości

• czy doświadczył bólu kręgosłupa, kiedy on się pojawił, w jakiej sytuacji poraz pierwszy np. podczas zginania

• czy rozwinął się, trwa

• czy jest stały, powracający

• czy zmniejszył się, od chwili pojawienia

• czy pacjent zastosował jakieś zabiegi, leczenie

• czy ból powoduje ograniczenie aktywności życiowej ( sprzątanie, gotowanie)

• czy pojawił się wcześniej

• czy był leczony, jak był leczony

• czy ból pogarsza się w zależności od pory dnia np. ból artretyczny (najgorszy rano, zmniejsza się po rozchodzeniu pacjenta)

OGLĄDANIE PACJENTA

• w pozycji siedzącej lub stojącej ( obserwacja czy ciało symetryczne), dwie części ciała porównujemy je do siebie ( np. ręka do ręki )

• oglądamy pacjenta, czy ramiona na tej samej wysokości, jeżeli może chodzić, prosimy o przejście ( ruchy stawów)

• najpierw badamy górną część ciała ( wyprostowanie ramion nad głową, wyprostowanie boczne na plecy

• staw barkowy, ruchomość, siła, płynność ruchów

• wyprostowanie ramion, nawrócenie, odwrócenie, ruchy w nadgarstkach, przewodzenie, odwodzenie w łokciach, pięść - otworzyć dłonie = zaobserwować ruchy kończyny górnej

• kończyny dolne, gdy chodzi, paluchy do środka i na zewnątrz, zgięcie kolana , zgięcie stawu kolanowego i skokowego, skręcenie stopy, przykucnąć = ćwiczenia dostosować do wieku pacjenta

• sprawdzamy szyję, kręgosłup, zgięcie, wyprostowanie odcinka szyjnego, skręcanie, wyprostowanie, skręcanie doboczne ( uchem do ramienia)

• zginanie, prostowanie kręgosłupa boczne, rotacja kręgosłupa

SIŁA MIĘŚNIOWA

-pacjent na krześle ( siła mięśniowa i zakres ruchów można badać razem)

• siła kończyn górnych:

komenda-

• odepchnąć moją rękę

• przycisnąć moją rękę

- górna część ramienia

• kolano do góry, w dół siła przeciwstawna

• stopą pacjent pcha o rękę badanego

• miesień kapturowy, mięśnie szyi

SIŁA MIĘŚNIOWA - ZAKRES RUCHÓW

• siła mięśniowa na skali na skali 1-5

• 0 - nie występuje żaden ruch ( paraliż kompletny)

• + 1 - jeżeli pacjent jest w stanie poruszać kończyną, nie przeciwstawiając się sile grawitacji np. cześć ciała przemieszcza się nie walcząc z siłą grawitacji

• + 2 - wizualny skurcz, nie powoduje przemieszczenia ciała

• + 3 - ruch przeciwstawiający się sile grawitacji 9 pacjent leżący, oderwanie od podłoża)

• + 4 - gdy potrafi oderwać od podłoża, napotyka mały opór

• + 5 - pełen zakres ruchów, przeciwstawić się większej sile

KRĘGOSŁUP

• w normalnym kręgosłupie gdy mierzymy od ostatniego szyjnego do I piersiowego

( C 7 - Th 1) , rysujemy linię na dół, powinna przejść przez szparę pośladkową

• normalnie krzywizna lędźwiowa i wypukłość klatki piersiowej kończąca się na szyi, normalna krzywizna = spłaszczone S

DWIE PATOLOGIE

KIFOZA

• nadmierne zaokrąglenie odcinka piersiowego, pogłębienie krzywizny piersiowej często w geriatrii = fizjologiczna zmiana ( „ wdowi garb”, kobiety - osteoporoza)

LORDOZA

• zaakcentowana lordoza odcinka lędźwiowego ( nadmierne wygięcie)

• osoby otyłe, by utrzymać brzuch, również w ciąży, 2-3 letnich dzieci)

SKOLIOZA

• nienormalna krzywizna kręgosłupa ( boczne skrzywienie kręgosłupa) = zawsze patologia,

• od odcinka piersiowego do lędźwiowego

dwa rodzaje:

1. ANATOMICZNA

• gdy pacjent ma zmiany anatomiczne w kręgosłupie ( pierwotne), to powoduje asymetrie w postawie ciała

2. NIE ANATOMICZNA

• np. gdy jedna noga krótsza, ciało dostosowuje postawę ciała, przekręca się w drugą stronę, = skolioza funkcjonalna

OBSERWUJEMY CZTERY OKOLICE BY SPRAWDZIĆ, CZY MA SKOLIOZĘ:

1. Nakreślamy linię od wyrostka kolczastego do szpary pośladkowej

2. Ręce na biodrach pacjenta, stojąc za nim, zgięcie do przodu, aby zaobserwować ( obniżyć poziom oczu do bioder )

• pacjent powolnie rozprostowuje się , palcem wzdłuż kręgosłupa = wyczuć zmiany

3. Ułożenie dłoni na ramionach pacjenta, czy wysokość ramion równa ( gdy skolioza jedno ramie niżej)

4. Ręce do łopatek pacjenta, czy dolny kąt na tej samej linii

• sprawdzamy wysokość talerzy biodrowych

• wgięcia podkolanowe - bruzdy, czy na tej samej linii

• wraz z przesunięciem struktur kostnych przesunięcie narządów przy skoliozie

( wyczuwalne drżeń głosowych przy osłuchiwaniu płuc)

PALPACJA STAWÓW

• wyczuć czy trzeszczenia,

• asymetria

• ból, czy tkliwość podczas badania

• wykryć zaburzenia temperatury stawu ( np. zapalenia stawu)

• palpacyjnie: ramię, łokieć, nadgarstek, delikatnie ściskamy śródręcze,

• zniekształcenie

• badamy: kończyny górne, dolne, stopy, paluch, kręgosłup

• obserwujemy skórę podczas badania ( np. plamki, skóra pleców, pośladków, włosy...)

• płyn w kolanie - torebka stawowa produkuje dodatkowy płyn = zanik wybulwienia

( zróżnicować obecność płynu, wewnątrz od zgromadzonego na zewnątrz oraz zróżnicuj

z tkanką tłuszczową

I test NORMALNE WKLEŚNIĘCIE

• ponad kolanem ( nad kolanowy zachyłek, za pomocą głaskania płyn do zachyłka rzepki, = część kolana gładka, popukujemy cześć górną rzepki, rzepka wykonuje ruchy + płyn droga - powrót na pierwotne miejsce, zniknie wklęsłość, płyn- a nie obrzęk

II test

• dwa palce ( podrzepkowe wgłębienie, jeżeli płyn w okolicy podrzepkowej, nadrzepką, druga ręka nad rzepką, ku dołowi, ruch ściskający - płyn przepchnięty do torebki stawowej (objaw balonowy = wybadam przepływ płynu)

• oceniamy kolano :

• ból, uszkodzenie chrząstki stawu kolanowego

• skręca prawą rękę do dolnej części nogi, kolano + stres na boczną część kolana, w drugą stronę stres w drugą stronę

• Jeżeli test wywołuje ból = zniszczenie stawu kolanowego

Film „ UKŁAD RUCHU”

• od stawu szczękowo-żuchwowego

• obserwacja szyi

• tkliwość odcinka szyjnego z tyłu

• mięśnie szyjne i kapturowy

• głowa do klatki piersiowej na boku, obwody, do tyłu

• zakres ruchów dłoni, rozwarcie i zwarcie palców

• w zakresie ruchu w nadgarstku

• palce ( stawy)

• dwoma palcami badamy stawy łączące z dłonią ( stawy śródręczne)

• staw nadgarstka

• zakres ruchów stawu łokciowego

• dotykiem badamy kłykcie łokciowe

• badanie stawu barkowego

• ręce do góry

• ręce za głowę ( splecione palce)

• symetryczność łopatek, mięśni, w kierunku atrofii

• mięśni okolicy obojczyka z przodu

• mięśni ramion, na obecność guzków, czy atrofii

• badanie stóp

• staw skokowy, okolica pięty, ścięgno Achillesa

• badanie ruchomości stopy

• grzbietowe zgięcie stopy i wyprost

• skręcenie stopy na boki trzymając za piętę, później za palce

• staw kolanowy, dotykiem badanie rzepki

• badanie mięśni w kierunku od kolana do uda, po wewnętrznej i zewnętrznej stronie ( to jest badanie na poszukiwanie płynu w stawie kolanowym)

• odwodzenie całej nogi na zewnątrz i do wewnątrz

• zginanie nogi( sam badający), na zakres ruchów

• pacjent wstaje, badanie kręgosłupa pacjenta

• badając staw stabilizujemy kości pobliskie

BADANIE PŁYNU NA OBECNOŚĆ PŁYNU W STAWIE KOLANOWYM

I - test

1. w miejscu wklęśnięcia-wybulwienie ( zróżnicować płyn w torebce od obrzęku, tkanki miękkiej czy tłustego kolana)

2. od wewnątrz stwierdza się w kolanie fizjologiczne wklęśnięcie, przesuwam 4 palce po miejscu wklęśnięcia

3. ponad kolanem zachyłek rzepkowy za pomocą ruchu głaskania przesuwam płyn do okolicy nadrzepkowej, a okolica wewnętrzna staje się płaska

4. dotykam zewnętrznej strony rzepki ( płyn powraca do pierwotnej, dośrodkowej okolicy), wiem wówczas, że to płyn, nie obrzęk

II- test

1. w dwa palce łapię rzepkę w wgłębieniach podrzebkowych, jeśli jest płyn, znajduje się nad rzepką , drugą rękę nad rzepką, uciskam płyn zostaje przepchnięty, wybadam palcami przepływ tego płynu tzw. objaw balonowy

2. oceniamy też kolano w zakresie bólu, uszkodzenia chrząstki stawu kolanowego, wykręcamy lewą ręką, dolną część nogi na zewnątrz, utrzymując udo, kolano wystawione na stres, skręcenie ( w obie strony), = jeśli test wywołuje ból, - to urazy stawu kolanowego

Kostno-stawowy (4)

---