Dr n med. Krystyna Kurowska

• POJĘCIE ASEPTYKI I ANTYSEPTYKI

ZASADY WYKONYWANIA WSTRZYKNIĘĆ

MANIPULOWANIE SPRZĘTEM JEDNORAZOWEGO UŻYTKU

• OCHRONA PIELĘGNIARKI PRZED ZAKAŻENIEM HIV

• OGÓLNE DANE O ZAKAŻENIU

• PROFIL ZAKAŻENIA HIV W PRACY PIELĘGNIARKI

Wraz z powstaniem i rozwojem szpitali na świecie pojawiło się pojęcie „choroby szpitalnej” będącej w rzeczywistości nieopanowanym zakażeniom szpitalnym.

Do czasu Semmelweisa nie myślano o możliwości zakażenia drogą bezpośredniego kontaktu, uważając że wszystkie powstałe w szpitalu zakażenia są wynikiem działania szkodliwych czynników pochodzących z powietrza.

Infekcje nazywano „gorączką szpitalną”. W tym czasie po zabiegach umierało 60- 80% hospitalizowanych chorych.

Pierwsze doniesienia na temat antyseptyki zostały opublikowane przez Listera w 1867 roku, gdy odkryto, że czynnikami etiologicznymi różnych chorób są drobnoustroje.

Dzięki wprowadzeniu zasad antyseptyki Listera znacznie zmniejszyła się liczba zgonów po operacjach.

W kilka lat później Koch i jego następcy udowodnili wyjątkowe znaczenie zakażenia drogą bezpośredniego kontaktu.

Wkrótce przekonano się o korzyściach klinicznych wypływających ze stosowania antyseptyki, a późniejszy rozwój aseptyki, metod izolacji i leczenie za pomocą antybiotyków zmniejszył w sposób znaczący liczbę zakażonych ran operacyjnych.

Postępy i rozwój medycyny w ostatnim stuleciu sprawiły, że zlikwidowano większość groźnych chorób zakaźnych oraz zakażeń szpitalnych.

Cd. Postęp w leczeniu i diagnostyce jest ściśle związany z przestrzeganiem zasad aseptyki i antyseptyki w czasie wykonywania wszystkich procedur medycznych.

Wiele procedur medycznych zarówno leczniczych jak

i diagnostycznych wymaga stosowania jałowego sprzętu.

Cały personel medyczny zaangażowany w leczenie związane z naruszeniem ciągłości skóry, lub błon śluzowych zobowiązany jest do skrupulatnego przestrzegania zasad aseptyki i antyseptyki.

• Aseptyka jest to zespół czynności mających na celu ochronę przed skażeniem naturalnie jałowych tkanek, płynów ustrojowych czy sterylnych materiałów.

• Określenie aseptyka posiada szerokie znaczenie, w którym mieści się również profilaktyka za pomocą środków antyseptycznych.

• Podstawowym celem stosowania zasad aseptyki jest zapobieganie zakażeniom.

• Cd. W zależności od stopnia narażenia na ryzyko zakażenia w placówkach opieki zdrowotnej stosuje się następujące metody profilaktyczne:

• Używanie preparatów antyseptycznych - chemicznych roztworów, które redukują oraz hamują wzrost niektórych mikroorganizmów na skórze;

• Oczyszczanie- fizyczne usuwanie brudu oraz organicznych substancji z przedmiotów;

• Dezynfekcję - usuwanie szkodliwych mikroorganizmów, ale nie spor bakteryjnych;

• Sterylizację- całkowite zniszczenie lub usunięcie wszystkich mikroorganizmów włącznie ze sporami bakteryjnymi;

• Właściwe przygotowanie pomieszczenia zabiegowego;

• Właściwe przygotowanie personelu do pracy w warunkach aseptycznych

( odzież ochronna, odkażanie skóry rąk);

• Właściwe przygotowanie chorego, a szczególności pola zabiegowego;

• Jałowe pobieranie i właściwe posługiwanie się sprzętem sterylnym.

Antyseptyka jest to postępowanie odkażające polegające na działaniu środków chemicznych na strukturę lub metabolizm drobnoustrojów, w wyniku czego procesy życiowe ulegają całkowitemu lub okresowemu zahamowaniu na danej powierzchni np. w polu operacyjnym, zabiegowym.

Rola antyseptyki w zwalczaniu zakażeń szpitalnych odnosi się do odkażania pola zabiegowego, skóry rąk personelu, rany i jej otoczenia a także sprzętu medycznego.

Zastosowanie skutecznych zabiegów profilaktycznych, wyeliminowanie źródeł, przecięcie drogi zakażenia i kontrolowanie skuteczności tych zabiegów odgrywa podstawową rolę w zapobieganiu zakażeniom szpitalnym.

Stosowanie prawidłowych zasad antyseptyki jest szczególnie ważne w oddziałach, gdzie leczeni są pacjenci o osłabionej odporności, u których ryzyko zakażenia jest wysokie a drobnoustroje stanowiące normalną florę środowiska zdrowego człowieka mogą stać się czynnikiem etiologicznym poważnych schorzeń.( oddział intensywnej terapii, oddziały oparzeniowe, oddziały przeszczepów, hematologii).

Antyseptyka Cd.

Osobnym zagadnieniem jest prawidłowa antyseptyka skóry lekarzy i pielęgniarek oraz pola zabiegowego.

Zabiegi dezynfekcyjne z użyciem środków antyseptycznych zmierzają do eliminacji mikroorganizmów znajdujących się na skórze i głębszych jej warstwach.

Istotne jest także przeciwdziałanie rozmnażaniu się bakterii np. wewnątrz gumowych rękawiczek.

Preparaty stosowane w praktyce szpitalnej

Środki odkażające, które znalazły zastosowanie w środowisku nieożywionym określane są jako dezynfekcyjne, a te które stosuje się na powierzchniach ożywionych określane są jako antyseptyki.

W antyseptyce wykorzystuje się przede wszystkim preparaty chemiczne takie jak alkohole ,związki jodu, związki powierzchniowo czynne. Środki antyseptyczne do odkażania skóry różnią się między sobą sposobem i szybkością działania oraz spektrum aktywności przeciw drobnoustrojowej.

Najbardziej efektywnymi środkami bakteriobójczemu są alkohole lub alkoholowe roztwory antyseptyczne.

W celu zwiększenia efektywności przeciw- drobnoustrojowej lub uzyskania działania synergicznego często stosuje się połączenia różnych związków.

Szybkość działania środków antyseptycznych zależy od wielu czynników np. stężenia związku, czasu jego kontaktu z komórką i wrażliwości drobnoustrojów.

Cd. Preparaty stosowane w praktyce szpitalnej

Preparaty antyseptyczne muszą charakteryzować się brakiem toksyczności wobec żywych tkanek, nie mogą także działać drażniąco i alergizująco.

Do odkażania skóry należy stosować wyłącznie środki zatwierdzone przez Instytut Leków w Warszawie.

Sam wybór środka do odkażania skóry nie rozwiązuje problemu.

Ważne jest dokładne naniesienie preparatu na pole zabiegowe i przestrzeganie czasu potrzebnego na jego zadziałanie.

• Cd. Preparaty stosowane w praktyce szpitalnej

• Alkohole stosowane w antyseptyce to :

• Etanol;

• Izopropanol;

• Mieszanina etanolu i izopropanolu;

• Mieszanina i propanolu; itp.

Optymalna aktywność alkoholu osiąga się przy stężeniu 70-80%. Wyższe stężenia koagulują białko tworząc otoczkę wokół komórek bakteryjnych, która ogranicza przenikanie preparatu do wnętrza komórki.

Alkohole należą do związków o silnym działaniu bakteriostatycznym a ich mechanizm działania polega na hamowaniu produkcji pewnych metabolitów niezbędnych do podziału komórki.

Alkohole nie niszczą przetrwalników i niektórych wirusów a obecność zabrudzeń ogranicza ich skuteczność.

Alkohole mają zastosowanie w antyseptyce skóry.

Nie zaleca się ich do stosowania na błony śluzowe i uszkodzoną skórę( rany, oparzenia).

Cd. Preparaty antyseptyczne w praktyce szpitalnej

Utleniacze

W tej grupie znajdują się związki halogenowe, które wykazują działanie bakteriobójcze i wirusobójcze.

Dzielą się na dwie grupy:

• posiadające w swoim składzie chlor, fluor lub brom - stosowane do dezynfekcji ogólnej;

• posiadające w swoim składzie jod- stosowane jako antyseptyki.

• Związki chloru- odznaczają się szerokim spektrum działania obejmującym bakterie oraz grzyby i wirusy.

Ze względu na to że posiadają właściwości toksyczne i drażniące są stosowane do dezynfekcji powierzchni ożywionych (woda, ścieki itp.)

• Związki jodu - działają silnie bakteriobójczo i bakteriostatycznie. Spektrum działania związków jodu jest szerokie i obejmuje bakterie łącznie z ich przetrwalnikami, wirusy oraz grzyby. Jod wykazuje zdolność penetracji w głąb tkanki np. rany, oparzenia.

Związki jodu mogą powodować podrażnienia skóry i uczulenia, dlatego stosuje się je głównie w antyseptyce do odkażania rąk, pola operacyjnego, przed iniekcjami oraz do odkażania skóry przed innymi zabiegami przebiegającymi z naruszeniem ciągłości skóry.

Zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B (HBV) i typu C (HCV)

- przenoszone są drogą pozajelitową ( przez naruszenie ciągłości tkanek ).

Około 10-20% przypadków zakażenia HBV i 40-50% zakażeń HCV przechodzi w różne postacie przewlekłego zapalenia wątroby, ich konsekwencją może być marskość i pierwotny rak wątroby.

W Polsce około 60% zakażeń HBV wystąpiło w zakładach służby zdrowia ( u dzieci nawet powyżej 80% ).

Zakażenia zawodowe pracowników służby zdrowia stanowiły 10% do wszystkich zachorowań na WZW typu B.

HBV jest oporny na działanie temperatury 60◦C przez 10 h i promieniowanie UV.

Zachowuje zakaźność w temp. 25◦C przez co najmniej tydzień a w temp. -20◦C przez ponad 20 lat.

• Cd. HBV ulega zniszczeniu w standardowych warunkach sterylizacji, jest wrażliwy na środki dezynfekcyjne zawierające chlor (chloramina, podchloryn sodowy).

Wrażliwość na różne czynniki zewnętrzne i zakaźność są zależne od miana wirusa w próbce.

Okres inkubacji wynosi 28-180 dni (średnio 12 tygodni) w zależności od dawki HBV i drogi zakażenia.

• Wirus HCV wykazuje wrażliwość na działanie rozpuszczalników organicznych i oporność na działanie temperatury, okres inkubacji wynosi 7-9 tygodni, po zakażeniu w wyniku transfuzji krwi, produktów krwiopochodnych okres inkubacji może ulec skróceniu do 2-24 dni.

Cd. Zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B (HBV) i typu C (HCV)

Zakażenia personelu

Do zakażeń personelu może dojść podczas zabiegów diagnostycznych, leczniczych oraz podczas pielęgnacji pacjentów.

Zanieczyszczeniu mikrobiologicznemu ulegają używane narzędzia, sprzęt, materiały oraz otoczenie ( powierzchnie, sprzęty ).

Czynnikami skażającymi mogą być również wirusy, priony, bakterie i grzyby.

Na ekspozycję na drobnoustroje narażony jest zarówno personel medyczny wykonujący powyższe czynności, jak i personel pomocniczy zajmujący się dezynfekcją oraz czyszczeniem narzędzi i sprzętu medycznego wielokrotnego użytku, a także pracownicy zatrudnieni przy usuwaniu sprzętu jednorazowego użycia.

Techniki aseptyczne jest to określenie używane w odniesieniu do wszystkich metod stosowanych w profilaktyce zakażeń.

Celem każdej metody jest zapobieganie przeniesienia zakażeń ze źródła na wrażliwego pacjenta drogą bezpośrednią lub pośrednią.

Zasady aseptyki nie zmieniają się ale poszczególne elementy stosowanych technik będą ulegały zmianie w zależności od stopnia narażenia na ryzyko zakażenia.

Prawidłowe techniki aseptyczne są podstawową metodą chroniącą przed zakażeniem podczas stosowania procedur inwazyjnych takich jak np. cewnikowanie pęcherza moczowego, wszelkiego rodzaju wkłucia ( podskórnego, domięśniowego, dożylnego, zakładanie linii naczyniowych), drenaż w obrębie klatki piersiowej i jamy brzusznej.

• OCHRONA PIELĘGNIARKI PRZED ZAKAŻENIEM ( HIV, AIDS, HBV,HCV)

• OGÓLNE DANE O ZAKAŻENIU

• PROFIL ZAKAŻENIA HIV W PRACY PIELĘGNIARKI

Szpital jest miejscem, w którym leczy się chorych i rannych, w którym rodzą się dzieci i diagnozuje się choroby stosując nowoczesne, czasem bardzo skomplikowane metody i urządzenia. Każdy pacjent ma nadzieję, że dzięki pobytowi w szpitalu odzyska zdrowie lub uniknie śmierci.

Pacjent nie zdaje sobie sprawy z tego, że rzeczywistość jest inna, że w czasie pobytu w szpitalu narażony jest na wiele powikłań.

Szpital jest miejscem niebezpiecznym zarówno dla pacjenta, jak i dla zatrudnionego personelu ( do zakażeń szpitalnych zalicza się również choroby, które personel szpitalny nabywa w rezultacie swojej pracy).

Od wszystkich pracowników służby zdrowia zależy, czy to miejsce będzie bezpieczniejsze dla pacjentów i dla nas samych.

Cd. Według danych amerykańskich pracownicy służb medycznych są grupą zawodową narażoną na największy wachlarz zagrożeń wynikających wykonywania zawodu, a wśród wszystkich zawodów medycznych - najbardziej narażone na ryzyko zakażenia są pielęgniarki ( dotyczy to zwłaszcza patogenów przenoszonych przez krew i płyny ustrojowe - płyn owodniowy, osierdziowy, otrzewnowy, opłucnowy, mózgowo- rdzeniowy, nasienie, wydzielina z pochwy, ślina, mocz, kał).

• Zespół nabytego upośledzenia odporności - AIDS

• Znane są dwa retrowirusy prowadzące do rozwoju AIDS:HIV-1 i HIV-2

• HIV (Human Immunodeficiency Virus) jest RNA-wirusem należącym do rodziny retrowirusów ludzkich i podrodziny lentiwirusów.

• Zakażenie HIV, podobnie jak zakażenia wirusami hepatropowymi HBV i HCV, należą do infekcji szerzących się drogą naruszenia ciągłości tkanek.

Przeniesienie zakażenia następuje wskutek:

• Przetoczenia krwi lub preparatów krwiopochodnych od zakażonych osób

• Przeszczepiania tkanek, narządów, a także przez zapłodnienie zakażonym nasieniem

• Zabiegów medycznych i nie medycznych, iniekcji

• Zakażenia wertykalne( zakażenie płodu bądź noworodka od matki)

• Kontaktu seksualnego z osobą zakażoną

• Używania tych samych igieł i strzykawek (narkomani).

Ekspozycja zawodowa na zakażenie HIV ma miejsce w przypadku:

• Zakłucia igłą lub innym narzędziem zanieczyszczonym

• Zabrudzenia uszkodzonej skóry i/lub błon śluzowych krwią

• Kontaktu uszkodzonej skóry i/lub śluzówek z materiałami potencjalnie zakaźnymi, innymi niż krew ( nasienie, wydzielina pochwowa, płyn mózgowo-rdzeniowy, żółć, płyn owodniowy, płyn z opłucnej, otrzewnej, osierdzia stawowy, każdy płyn ustrojowy zawierający widoczną domieszkę krwi, wszystkie tkanki, narządy pobierane od pacjenta, mleko matki zakażonej HIV.

Materiały niezakaźne to:

• Stolec

• Mocz

• Ślina

• Łzy

• Pot

• Rany po trzech dniach od ich powstania

• Otarcia naskórka po 24 godzinach od ich powstania

Postępowanie w przypadku uszkodzenia skóry igłą lub innym narzędziem

• Jeżeli doszło do uszkodzenia ciągłości skóry należy dobrze umyć zranioną okolicę ciepłą wodą i mydłem nie hamować krwawienia, zdezynfekować wodą utlenioną lub spirytusem, założyć nieprzemakalny opatrunek

• Jeżeli na nieuszkodzonej skórze znajduje się krew, usunąć zanieczyszczenia gazą zwilżoną środkiem do dezynfekcji rąk, następnie umyć wodą z mydłem i zdezynfekować.

• Jeżeli skażone są oczy, należy wypłukać okolicę oczu delikatnie, lecz dokładnie wodą lub 0,9% NaCl przy otwartych powiekach

• Jeżeli krew dostanie się do ust, należy wypluć ją i przepłukać jamę ustną wodą kilkanaście razy.

• Cd. Fakt zaistniałego zdarzenia należy odnotować np. w raporcie pielęgniarskim z podaniem wszystkich okoliczności i zgłosić bezpośredniemu przełożonemu.

• Rejestr ekspozycji zawodowych (HIV, HBV, HCV) powinien prowadzić także lekarz zakładowy.

• Zdarzenie należy zgłosić do służb BHP

• Osobie która uległa ekspozycji, należy pobrać krew w celu określenia obecności przeciwciał anty-HBc, anty-HCV, anty-HIV

• Badania należy powtórzyć po 6 tygodniach oraz po 3, 6, 12 miesiącach od zdarzenia

• Decyzję o wdrożeniu profilaktyki swoistej podejmuje lekarz specjalista chorób zakaźnych po rozpatrzeniu wszystkich okoliczności zdarzenia i ocenie ryzyka infekcji

• Każdego pacjenta należy traktować jako potencjalnego nosiciela (HBV, HCV, HIV).

Drogi szerzenia zakażeń szpitalnych

Drobnoustroje obecne w środowisku szpitalnym są przenoszone z rezerwuarów i źródeł zakażenia na osoby wrażliwe (podatne na zakażenie) drogą bezpośrednią i pośrednią.

Transmisja bezpośrednia jest wynikiem bezpośredniego kontaktu:

• Pacjentów przebywających w tych samych pomieszczeniach;

• Personelu medycznego z pacjentem w trakcie zabiegów leczniczych lub pielęgnacyjnych;

Transmisja pośrednia w warunkach szpitalnych jest częstsza i obejmuje:

• Kontakt pośredni, w tym brudne ręce personelu i nie sterylny lub źle zdezynfekowany sprzęt zabiegowy;

• Drogę parenteralną ( zabiegi związane z naruszeniem ciągłości tkanek, przetoczeniem krwi i preparatów krwiopochodnych sprzyjają zakażeniom wirusami HBV, HCV, CMV, HIV );

• Drogę powietrzno- kropelkową i powietrzno- pyłową ( wirusy grypy, prątki gruźlicy, pałeczki Legionella);

• Drogę pokarmową ( ważna w oddziałach pediatrycznych - przenoszenie rotawirusów, enteropatogennych pałeczek E.coli).

• Postępowanie zapobiegawcze

• Celem profilaktyki jest zapobieżenie jakiejkolwiek kontaminacji materiałem potencjalnie zakaźnym.

• Ochrona pacjentów i personelu

• Odkażać ręce.

• O ile to możliwe stosować materiał jednorazowego użytku.

• Narzędzia zanieczyszczone zakażonym materiałem najpierw odkazić, potem wyczyścić

• Zanieczyszczone powierzchnie natychmiast odkazić i wyczyścić, zanieczyszczoną bieliznę natychmiast zmienić i usunąć.

• Przestrzegać przepisów regulujących usuwanie zanieczyszczonych materiałów, bielizny, naczyń, jak też wydzielin.

• Ochrona pacjenta przed zakażeniem

• Podczas iniekcji i pobierania krwi stosować tylko materiały pewne co do jałowości.

• Unikać niepotrzebnych przetoczeń.

• We właściwym momencie pomyśleć o autotransfuzji.

Ochrona personelu przed zakażeniem

• Nosić rękawiczki np. przy pobieraniu krwi, usuwaniu wydzielin.

• Stosować odzież ochronną np. na Sali operacyjnej, podczas zaopatrywania ran.

• W przypadku pacjentów zakażonych wirusem podczas każdej czynności pielęgnacyjnej, która łączy się z bliskim kontaktem fizycznym lub niebezpieczeństwem zakażenia, nosić rękawice i fartuch ochronny.

• Pracować ostrożnie unikając skaleczeń.

• Używać maski ochronnej i osłony oczu w przypadku możliwości powstania aerozoli np. przy odsysaniu.

• Oznaczyć materiał do badań laboratoryjnych pochodzący od pacjentów zakażonych wirusem.

• Nie jeść i nie pić w obrębie pomieszczeń, w których się pracuje.

Higiena rąk - zasady ogólne

• Obciąć krótko paznokcie - drobnoustroje chętnie kolonizują obszar pod paznokciami;

• Nie wycinać skórek - mogą powstać uszkodzenia skóry sprzyjające kolonizacji i namnażaniu się drobnoustrojów;

• Nie zakładać w pracy pierścionków i obrączki - stanowią schronienie dla drobnoustrojów, utrudniają dostęp środków myjących do wszystkich obszarów skóry i zatrzymują wilgoć, co ułatwia namnażanie się zwłaszcza Gram-ujemnych bakterii, utrudniają zakładanie rękawic;

• Nie nosić sztucznych lub lakierowanych paznokci- aby chronić je przed zniszczeniem podświadomie ograniczysz częstość i energiczność mycia rąk;

• Nie pracować w odzieży z długim rękawem, zrezygnuj także z noszenia w pracy zegarka lub bransoletki- utrudnia to umycie i dezynfekcję nadgarstków i przedramion w przypadku ich skażenia podczas pracy;

• Myć ręce bieżącą wodą - usuwa mechanicznie florę przejściową łatwiej niż woda stojąca;

• Zmoczyć ręce przed nałożeniem preparatu myjącego - zmniejsza to ryzyko wystąpienia podrażnień skóry rąk, ułatwia rozprowadzenie preparatu;

• Myć dokładnie wszystkie powierzchnie rąk szczególną uwagę zwracając na zakończenia palców, kciuki i przestrzenie między palcowe;

• Spłukać dokładnie ręce wodą - pozostałości preparatu myjącego mogą uszkadzać skórę, co sprzyja kolonizacji szczepami szpitalnymi;

• Dokładnie osuszyć ręce przed dezynfekcją - preparat dezynfekujący nałożony na mokre ręce jest nieskuteczny !

• Zakręcić kurek przy użyciu suchego ręcznika jednorazowego - zapobiega dekontaminacji.

Zastosowanie rękawic

• Rękawice redukują ryzyko przeniesienia drobnoustrojów ze środowiska i odwrotnie na skórę rąk, nie są jednak dla nich wystarczającą barierą.

• Warunki wewnątrz rękawic (ciepło, wilgoć) sprzyjają namnażaniu się szczepów.

• Użycie rękawic w połączeniu z myciem i dezynfekcją rąk to dodatkowa ochrona przed infekcją.

• Użycie rękawic jako alternatywy mycia i dezynfekcji rąk to ryzyko infekcji.

• Po ściągnięciu rękawic i przed założeniem sterylnych rękawic należy umyć i zdezynfekować ręce.

• Rękawice muszą być zmieniane:

• przed kontaktem z kolejnym pacjentem;

• przy wykonywaniu różnych procedur u tego samego pacjenta;

• Niedopuszczalne jest zastąpienie zmiany rękawic myciem i/lub dezynfekcją tych aktualnie założonych.

Ogólne zasady postępowania z ostrymi narzędziami:

• unikać używania ostrych narzędzi, jeśli to tylko możliwe;

• nigdy nie pozostawiać zużytych ostrych narzędzi, dopilnować ich wyrzucenia;

• nie trzymać w kieszeni igieł, skalpeli ani innych ostrych przedmiotów;

• nie nakładać ponownie osłonek na igły;

• nie używać igły co do której istnieje podejrzenie, że mogła być wcześniej użyta, lub jest w uszkodzonym opakowaniu.

Do pojemników na ostre odpady powinny być wyrzucane:

• zużyte igły iniekcyjne;

• igły chirurgiczne;

• szklane ampułki;

• jednorazowe maszynki do golenia;

• ostre odłamki szkła lub plastiku;

• płytki szklane

• jednorazowe nożyczki i pęsety;

• kaniule dożylne

• ostre elementy od zestawów do przetoczeń;

• ostrza skalpeli ( usuwane specjalnym przyrządem );

• inne ostre przedmioty i urządzenia jednorazowego użytku.

Pojemniki na ostre odpady muszą być:

• odpowiednio złożone i używane zgodnie zaleceniami producenta;

• odporne na przekłucia i przemoczenia;

• przechowywane w miejscu wykluczającym skaleczenia pacjentów, odwiedzających i pracowników;

• łatwo dostępne tam gdzie pobiera się krew, wykonuje iniekcje i inne zabiegi z użyciem ostrzy;

• zaopatrzone w jednokrotną możliwość zamknięcia, bez możliwości bez uszkodzeniowego otwarcia;

• szczelnie zamknięte po napełnieniu do trzech objętości;

• oznaczone nazwą oddziału/poradni i szpitala.

Ogólne zasady postępowania podczas posługiwania się sprzętem jednorazowego użytku:

• Iniekcje i wlewy kroplowe należy przygotować w zamkniętym pomieszczeniu na odkażonej powierzchni (stole). Zaleca się następującą kolejność czynności: wyszukać potrzebne materiały, odkazić ręce, wyjąć materiały z opakowań, nabrać lek.

• Opakowanie ze strzykawką jednorazowego użytku otwierać oddzierając papier od plastiku w przewidzianym miejscu ( na wysokości tłoka ); tym sposobem automatycznie ułatwia się oddzielne zbieranie odpadów różnego pochodzenia (plastik, papier).

• Nie należy przyciskać strzykawki przez opakowanie papierowe,

• Nacisk na okolicę stożka nasadki strzykawki może łatwo prowadzić do jej rozjałowienia.

• Leki nabierać do strzykawki dopiero bezpośrednio przed podaniem.

• Po otwarciu ampułki nie należy przechowywać leku dłużej niż przez 30 min.

• Jeśli lek w ampułce ma postać proszku, używać do jego rozpuszczenia wyłącznie rozpuszczalnika załączonego do opakowania. Wyjątki są dopuszczalne, gdy jest to wyraźnie zaznaczone w załączonej do leku instrukcji.

• Puste ampułki wolno usuwać dopiero po podaniu leku. Do tego czasu musi być całkowicie jasne, jaki lek zawiera dana strzykawka, w tym celu np. umieszcza się strzykawkę z lekiem i igłą do nabrania leku w pustej ampułce, można też ampułki po nabraniu leku przykleić do strzykawki ale to wymaga więcej czasu i utrudnia usuwanie zużytych materiałów.

• Nie stosować igieł użytych do nabrania leku z ampułki do wykonania iniekcji.

• ! ! zwracać szczególną uwagę, aby podczas wprowadzania do ampułki igły w celu nabrania leku nie dotknąć jej końcem zewnętrznego brzegu ampułki. Jest on niejałowy !

• Jeśli strzykawka nie musi być późnie zmieniona, jak np. w przypadku pobierania krwi, należy igłę mocno nasadzić na strzykawce, dokonując pół obrotu. W przeciwnym razie, zwłaszcza przy wstrzyknięciach domięśniowych, podczas wyciągania igły pozostaje ona często w tkankach.

• W przypadku stosowania leków, które łatwo prowadzą do odczynów alergicznych( antybiotyki) lub uszkadzają skórę ( cytostatyki ), należy unikać kontaktu ze skórą oraz inhalacji: stosować rękawiczki, maskę ochronną i wyciąg.

• Nabieranie leku z ampułki

☺ Po uprzednim odkażeniu ampułki trzeba ją przeciąć za pomocą jałowej piłki.

☺ W przypadku używania ampułek łamiących się, których nie trzeba piłować, do otwierania trzeba koniecznie stosować jałowe gaziki lub jałowe rękawiczki, które tym sposobem stają się niejałowe.( można je rozpoznać po białym pasku lub białej kropce na szyjce ampułki ), w ten sposób unika się zranień odłamkami szkła w przypadku pęknięcia ampułki.

☺ W przypadku rozkruszenia się ampułki należy ją wyrzucić gdyż do zawartości ampułki mogły dostać się drobinki szkła, zawartość ampułki staje się wówczas niejałowa.

☺ Odkażanie w każdy przypadku korka gumowego fiolek, butelek wymagających nakłucia jest zbędne.

☺ Fiolki jednorazowego użytku, jak też korki gumowe butelek do infuzji, są po usunięciu wierzchniej osłonki jałowe- wszelkie odkażanie może jedynie zaszkodzić

Przygotowanie wlewu kroplowego

• Przygotować na stoliku- poza przedmiotami, które są potrzebne do założenia dostępu żylnego następujące rzeczy:

• Butelkę z roztworem do wlewu,

• Odpowiedni aparat do przetaczania,

• Środek odkażający,

• Paski przylepca,

• Urządzenie do zawieszenia butelki,

• Stojak do kroplówki.

• Kroplówkę przygotować dopiero bezpośrednio przed użyciem, na butelce oznaczyć datę i godzinę, nazwisko pacjenta, substancje dodane do roztworu.

• Cd. Skontrolować rodzaj i skład roztworu infuzyjnego.

• Usunąć kapturek ochronny z korka gumowego butelki do infuzji,

• Nie dotykać korka gumowego palcami, ani nie jałowymi gazikami,

• Odkażanie korka gumowego nie jest konieczne,

• Wyjąć aparat do przetoczeń z opakowania,

• Postawić butelkę do infuzji przed sobą na stole,

• Wkręcić kolec komory kroplowej w korek gumowy ruchem obrotowym, nie wkręcać go kilka razy w tę i powrotem, ponieważ może to spowodować dostanie się do butelki gumowych wiórków,

• W przypadku niewielkich objętościowo wlewów, kolec wkłuć tylko do momentu, w którym kanał będzie wystawał niewiele ponad korek gumowy, w przeciwnym razie w butelce pozostanie większa ilość płynu infuzyjnego,

• Zamknąć regulator przepływu, aby mogło dojść do wyrównania ciśnień ,

• Powiesić butelkę na stojaku korkiem do dołu,

• Napełnić płynem infuzyjnym komorę kroplową aż do wskaźnika, kilkakrotnie naciskając giętką komorę, jeśli nie ma wskaźnika, napełnić komorę do połowy,

• W przypadku sztywnych komór kroplowych wpuścić nieco płynu infuzyjnego do przewodu, a następnie wypełnić komorę poprzez obniżenie butelki,

• Gdy komora jest zbyt mało wypełniona, istnieje niebezpieczeństwo, że do przewodu dostaną się pęcherzyki powietrza. W przypadku przetoczenia krwi istnieje ryzyko hemolizy wskutek dłuższej drogi opadania kropli.

• Jeżeli komora jest zbyt mocno wypełniona nie można policzyć spadających kropli.

• Otworzyć teraz zatyczkę odpowietrznika,

• Wypełnić przewód płynem infuzyjnym bez pęcherzyków powietrza, otwierając regulator przepływu,

• Zamknąć ponownie regulator przepływu,

• Połączyć w sposób jałowy przewód aparatu do przetoczeń z dostępem żylnym,

• Otworzyć regulator przepływu i nastawić żądaną liczbę kropli, co pewien czas kontrolować liczbę kropli.

---