Wybrane pojęcia odnoszące się do systemów pamięci i ich wzajemne relacje

milisekundy - sekundy sekundy - minuty dni - lata - dziesięciolecia

Fazy procesów pamięci i uczenia się, miary ich efektywności

poziom

wykonania

czas

Podział procesów pamięci z uwagi na funkcję zapamiętywanej i przechowywanej informacji

świadomość

Termin używany gdy chodzi o podkreślenie iż czas działania procesu to max 1-2 sekundy

To rzadko już używane rozróżnienie dotyczy sekwencji - kolejności, w której systemy pamięci przejmują ślad pamięciowy-termin historycznie pierwszy (William James)

To rozróżnienie dotyczy głównie czasu działania, pojemności i stopnia uświadomienia sobie zasobów Pojemność spada wraz z odstępem czasowym, poziom uświadomienia wzrasta.

Rejestr sensoryczny (sensory information storage/sensory store)

mamy tu na myśli system przetwa-

rzania informacji którego funkcje

opisujemy m.in. poniższymi

terminami:

Pamięć wtórna

(secondary memory)

Pamięć pierwotna

(primary memory)

Pamięć długotrwała

/długoterminowa

(long term memory LTM)

UWAGA

KONSOLIDACJA

Pamięć ultrakrótkotrwała

(very short term memory VSTM)

Pamięć krótkotrwała

(short term memory STM)

Są autorzy rozróżniający między tymi formami pamięci - kryterium jest zazwyczaj czas od ekspozycji do odtworzenia. Dla psychologów są one tożsame

Pamięć bezpośrednia

(immediate memory)

Pamięć pośrednia

(intermediate-term memory)

Pamięć sensoryczna

(sensory memory)

Część autorów uważa pamięć STM za podsystem operacyjnej, część odwrotnie

Postulowana przez niektórych badaczy forma przejściowa między pamięcią krótko- i długoterminową-dotyczy śladów w trakcie konsolidacji

Pamięć ikoniczna, echoiczna

(echoic, iconic memory)

Terminu tego używa się wtedy, gdy odtworzenie miało miejsce bezpośrednio po ekspozycji. Zwykle wiąże się z podaniem „pułapu” - ilości przechowanych elementów

Pamięć operacyjna/robocza

(working memory)

Zauważmy możliwość wymiany informacji

Chodzi o zwrócenie uwagi na modalność zmysłową w jakiej przechowuje się dane pamięci ultrakrótkotrwałej

To rozróżnienie - choć rzadko używane -ilustruje, że pamięć dynamiczna to raczej proces, pamięć statyczna to raczej struktura

Pamięć statyczna

(static memory)

Pamięć dynamiczna

(dynamic memory)

W tym znaczeniu chodzi o podkreślenie roli pamięci dla zdolności utrzymania w polu świadomości/uwagi przetwarzanej aktualnie informacji

Odnosi się do zdarzeń dawnych, zwykle z wczesnego okresu życia człowieka

Termin używany wyjątkowo dowolnie (od kilku minut do kilku lat) Zwykle chodzi o pamięć bieżących, niedawnych wydarzeń,

dla odróżnienia od odległych.

Stosowany przez neurologów w opisie zaburzeń amnestycznych

= znaczy prawie to samo

Pamięć odległa

(remote memory/

distant memory)

Pamięć świeża (recent memory)

= zbliżone znaczeniowo

lecz nie tożsame

Chodzi o podkreślenie dużej odległości w czasie od chwili powstania śladu do chwili obecnej

Szary kolor = termin wychodzący z użycia

Pamięć trwała

Pamięć przemijająca

Tę oś traktować można jako oś czasu od spostrzeżenia bodźca do reprodukcji, oś kolejności poszczególnych procesów czy oś długości przebywania śladu pamięciowego w danym podsystemie

przechowywanie

(storage)

(także „utrzymywanie w pamięci”-retention)

wydobycie

(retrieval/ niekiedy: recollection)

SPOSOBY BADANIA:

zapamiętanie

/kodowanie

(acquisition /encoding)

Kolejność odtwarzania pozycji zależna od badanego

odtworzenie (recall)

w tym swobodne o. (free recall)

trudniejsze

łatwiejsze

rozpoznanie (recognition)

powtórki - kolejne cykle ekspozycja-odtworzenie

(reharsals)

inne formy kontroli stopnia zapamiętania:

1.tempo powtórnego uczenia się

2.odtwarzanie/rozpoznanie na podstawie fragmentu bodźca

3.badanie efektu transferu, siły proaktywnego lub retroaktywnego hamowania

4. tempo/ jakość powtórnego rozpoznania

krzywa uczenia się

(learning curve)

{

reminiscencja (reminiscence) mimowolne przypomnienie sobie

treści po pewnym czasie mimo braku odtworzenia w chwili badania

ekspozycja

materiału

bodźcowego

(stimulus

presentation)

zapominanie

(forgetting process/phase)

różnica między poziomem pierwotnego wyuczenia a wyuczeniem po odroczeniu mówi o tempie zapominania

proces uczenia się

(learning process/phase)

w miarę kolejnych powtórzeń

Część śladów pamięciowych nie da się już wskutek zapominania odtworzyć jednak te „pod krzywą” przejdą proces konsolidacji i zostaną na stałe włączone do systemu pamięci

odtworzenie odroczone

(delayed recall)

odtworzenie bezpośrednie

(immediate recall)

zauważmy, że w miarę powtórzeń uzyskujemy poziom wykonania wyższy niż pojemność pamięci bezpośredniej (immediate memory span)

Pamięć operacyjna

(working memory)

Pętla fonologiczna

(phonological loop)

podręczny szkicownik

(visuospatial sketch pad)

przechowywanie

dopasowanie

wykonanie

wydobywanie

Pamięć proceduralna

(procedural memory)

Treści wyuczone nie są świadomie dostępne

Pamięć emocjonalna

/ może stanowić składnik wszystkich przedstawionych procesów (anatomicznia odrębność- amygdala) funkcje: ostrzeganie przed niebezpieczeństwem-wczesne wykrywanie zagrożeń/

Treści zapamiętane są świadomie dostępne

Pamięć opisowa/deklaratywna

(declarative memory)

pamięć nieopisowa

(nondeclarative memory)

Pamięć jawna

(explicit memory)

Poniżej - strzałka - różne sposoby wyodrębniania podsystemów w obrębie systemu pamięci semantycznej. Podkreśla się na przykład powinowactwo wiedzy ogólnej i wiedzy językowej. Inny przykład rozróżnień dotyczy wiedzy ogólnej (2x2=4, kwadrat ma 4 boki) i wiedzy spoecyficznej (Ulrich von Jungingen zginął 15 lipca 1410)

UWAGA!: Część autorów pamięci jawnej/opisowej przeciwstawia pamięć proceduralną w znaczeniu szerokim - jako podsystem pamięci, część badaczy pamięcią proceduralną nazywa tylko uczenie się procedur - jako podsystem pamięci utajonej/nieopisowej

Pamięć utajona

(implicit memory)

Inne przejawy:

1.habituacja

(habituation)

2.Wpływ hamowania

pro- i retroaktywnego

(pro-

retroactive interference)

Warunkowanie

(conditioning)

Uczenie się procedur i umiejętności

(skill learning

procedural learning)

Torowanie

(priming)

Pamięć semantyczna

(semantic memory)

Pojęcia w różny

sposób powiązane

znaczeniowo z

terminami

powyżej:

Pamięć autobiograficzna

(autobiographical memory)

Wiedza jednostkowa-specyficzna

(singular knowledge)

Wiedza ogólna - o

klasach obiektów

(generic knowledge)

Kompetencja

językowa

Wiedza o świecie

Pamięć epizodyczna

(episodic memory)

Wyodrębniany podsystem pamięci epizodycznej jednak wskazywano na jego związki z pamięcią semantyczną (a nawet z realizacją wyuczonych epizodycznie sekwencji czynności - bardziej odporny na „uszkodzenie” niż inne aspekty pamięci e.)

Pamięć zamiarów i planów

Wiem to- v.s.- przeżyłem to

Metapamięć

(metamemory)

Pamięć prospektywna (prospective memory)

---