MIŚ NA HUŚTAWCE

Usiadł gruby miś na trawie.

- Kto się ze mną będzie bawił?

Ani pieska, ani kotka może W parku kogo spotkam?..

W parku - kwiaty, ptaszek, ławka, a tam dalej: O, huśtawka! Biegnie prędko bury Miś.

- Pysznie się zabawię dziś!

Usiadł Miś na desce sam, czeka, patrzy tu i tam.

I ogromnie jest zmartwiony.

- Kto usiądzie z drugiej strony?

Z drugiej strony już za chwilę na huśtawce siadł motylek.

A Miś pyta: - Powiedz proszę, czemu w górę się nie wznoszę?

Teraz myszka przyszła mała, na ogonku wstążkę miała.

Miś aż klasnął w łapki bure.

- Może teraz pójdę w górę?

Przyfrunęła sroczka z krzaka, a Misiowi chce się płakać. -

Jestem jeden, was jest troje, a huśtawka w miejscu stoi!

O, przydreptał jeżyk z boru!

Już przyjaciół siedzi czworo. Czworo w górze z jednej strony,a na dole - Miś zmartwiony.

- Może teraz nam się uda? ­wiewióreczka mówi ruda.

Czeka, czeka smutny Miś i do domu chce już iść.

Aż tam... tupie ktoś po trawie.

Kto to? - patrzy Miś ciekawie.

To prosiaczek! Chrząka, sapie i na deskę już się drapie.

Siadł prosiaczek, no i - proszę ­Miś jak piłka w górę poszedł!

W górę! Na dół! Krzyku wiele!

Śmiał się Miś i przyjaciele.

Tak się głośno śmiali wszyscy, aż kokardka spadła myszce!

A zielona żabka w trawie przyglądała się zabawie.

Helena Bechlerowa

BAŃKA

- Bańka z mydła, latawiec, listek suchy na wietrze.

- I co jeszcze?

- Motylek, ptasie piórko, mała kropelka rosy...

No, i komar, który zaraz wejdzie na twój nosek!

Irena Suchorzewska

EMENTALER

Ważyła waga pół kilo sera,

żółtego sera ementalera.

Lecz tyle dziur miał ten ementaler,

że zawahały się obie szale

i rzekły: - Wago!

Rozważ - to szczerze: czy ty ser ważysz, czy dziury w serze?

A waga na to:- Szale się mylą.

Ser wraz z dziurami waży pół kilo.

Halina Szayerowa

Rozwijanie umiejętności porównywania masy przedmiotów na podstawie opowiadania

E. Kańskiej Lekkie czy ciężkie?

1. Czytanie opowiadania przez nauczyciela. Omówienie treści utworu.

2. Porównywanie na „oko" masy różnych przedmiotów, następnie sprawdza­nie za pomocą wagi, który z nich jest cięższy.

3. Rysowanie przedmiotów lekkich i ciężkich.

4. Zabawa ruchowa.

Dzieci biegają po sali przy dźwiękach tamburynu. Na hasło: ciężki przedmiot schylają się i starają się „na niby" podnieść przedmiot. Na hasło: lekki przedmiot - z łatwością podnoszą „przedmiot" z podłogi.

6. Zabawa balonikami: podrzucanie baloników, aby nie upadły na podłogę.

7. Porównywanie masy przedmiotów z wykorzystaniem wagi szalkowej, np. dużego i małego klocka, pustego i pełnego pojemnika zabawek, materiałów przyrodniczych (kasztany, żołędzie, owoce itp.) zgromadzo­nych w kąciku przyrody.

Do dzisiejszej zabawy będzie nam potrzebne urządzenie, którego nazwą podpowie wam rozwiązanie zagadki.

Bardzo jest dokładna, stoi sobie w sklepie. / co. ile waży, pokaże najlepiej.

■ (waga)

8. Wprowadzenie zapisu graficznego wyrazu waga.

9. Całościowe rozpoznawanie wyrazu waga

10.Poprawne stosowanie terminów; lżejszy od, cięższy od, o takiej samej wadze.

11.Próby równoważenia wagi poprzez dokładanie i ujmowanie ważonych materiałów.

12. Ćwiczenia w porównywaniu masy przedmiotów: cięższy czy lżejszy

Co jest cięższe, co jest lżejsze?

• zapoznanie dzieci z konstrukcją wagi,

• nabywanie doświadczeń z ważeniem przedmiotów,

• kształtowanie umiejętności różnicowania ciężaru: cięższe, lżejsze, waży tyle samo.

• badanie ciężaru różnych przedmiotów, ćwiczenia w porównywa­niu ciężaru,

• kształtowanie umiejętności różnicowania ciężaru przez ustalanie, co jest cięższe, a co lżejsze, o ile cięższe i o ile lżejsze.

Organizacja:. Na podło­dze rozłożone są obręcze, zaś w każdej z nich znajduje się waga i 10 drewnianych klocków. Pod ścianą stoją krzesełka. Nauczycielka sie­dzi przed dziećmi i ma przed sobą taki zestaw pomocy, jak każda para przedszkolaków.

Uwaga: Na poprzednich zajęciach dzieci skonstruowały wagę, wie­dzą, więc, jak ona działa..

1. Nauczycielka bierze do ręki dwa klocki tego samego kształtu, wiel­kości i koloru. „Waży" je w dłoniach i głośno zastanawia się mó­wiąc: Ciekawe, który jest cięższy? Ten (unosi do góry prawą rękę z klockiem). Nie, chyba ten (unosi do góry lewą rękę z klockiem). Ten jest lżejszy (ponownie unosi prawą rękę). Chyba jednak ten (ponownie unosi lewą rękę). Może ważą tyle samo (próbuje ręko­ ma zrównoważyć ciężar klocków). Sama nie wiem.

2. Nauczycielka stwierdza: Potrzebna mi jest waga. O, taka (wska­zuje na jedną z wielu znajdujących się w sali). Nasza waga jest przeznaczona dla dwóch osób. Jedna osoba trzyma, a druga waży. Potem odwrotnie. Haniu, pomóż mi. Ty trzymaj, a ja będę ważyła. Zanim rozpoczniemy ważenie, pokażę wam, jak zachowuje się waga. Wstańcie. Będziecie pokazywać razem ze mną. Prowadząca stoi prosto. Ręce ma uniesione w bok do wysokości ramion. Wyjaśnia dzieciom: Moje ręce to ramiona wagi. Zróbcie tak, jak ja.... Wyobraźcie sobie, że w tej dłoni (wskazuje na lewą) trzymam ciężar. Ramiona wagi to pokazują (lewa ręka przesuwa się w dół, prawa w górę). Teraz trzymam ciężar w drugiej dłoni i waga także to poka­zuje (prawa ręka przesuwa się w dół, zaś lewa w górę). Pokażcie to...(dzieci naśladują ruchy nauczycielki). Zabieramy się do ważenia.

3. Nauczycielka demonstruje ważenie klocków. Dzieci przyglądają się. Przebiega to w następujący sposób:

• Hania, asystentka osoby prowadzącej, trzyma wagę. Ramiona wagi ustawione są poziomo.

• Nauczycielka kładzie klocek na szalę, ramiona układają się uko­śnie. Prowadząca pokazuje to gestem i mówi do dzieci: Pokażcie ruch ramion wagi przy pomocy rąk.

• Nauczycielka zdejmuje klocek, zaś ramiona wagi wracają do układu poziomego. Prowadząca pokazuje to gestem, a dzieci ruchem ręki,

• Nauczycielka kładzie klocek na drugą szalkę. Dzieci patrzą na prze­sunięcie się ramion wagi i pokazują to ruchem swoich rąk.

• Prowadząca zdejmuje klocek, a następnie układa po jednym kloc­ku na obu szalkach. Ramiona wagi znajdują się w układzie pozio­mym.

4. Nauczycielka zwraca się do dzieci: Czy już wiecie, jak się waży? W takim razie możecie rozpocząć samodzielne ważenie. Proszę usta­wić się parami ... Każda para siada przy obręczy, w której znajdu­ją się klocki i waga ... Powiem Warn jeszcze coś ważnego. Tutaj (nauczycielka wskazuje dorosłych siedzących na krzesełkach) sie­dzą członkowie Komisji z Instytutu Miar i Wag. Komisja jest zainte­resowana wynikami ważenia. Dlatego po zważeniu klocków nale­ży do niej podejść, oddać klocek cięższy i w kilku słowach opowie­dzieć o przebiegu ważenia. Rozpocznijmy zabawę.

5. Nauczycielka podchodzi do kolejnych dzieci, doradza, wyjaśnia problemy, łagodzi konflikty i rozmawia na temat tego, co aktual­nie robią. Na 10 minut przed zakończeniem zajęć zapowiada: Koń­czymy ważenie. Proszę włożyć wagi do obręczy i usiąść ... Kto po­każe, jak wyglądały ramiona wagi, gdy klocki ważyły tyle samo?
   (ochotnicy pokazują) Kto pokaże jak wyglądały ramiona wagi, gdy jeden klocek był cięższy? (kolejne dzieci demonstrują).

6. Nauczycielka kontynuuje: Zwracam się teraz do członków Komi­sji: Czy dzieci ważyły poprawnie ? Proszę pokazać ciężkie klocki (członkowie Komisji wskazują na klocki przyniesione przez dzieci). Znakomicie! Klocki zostały rozdzielone. W koszu znajdują się cięższe, a w Waszych obręczach lżejsze. Do tego kosza (prowadząca wskazuje gestem pusty pojemnik), proszę włożyć klocki lżejsze ...

Nauczycielka kończy zajęcia mówiąc: Klocki, zarówno cięższe, jak i lżejsze, zostały sprzątnięte. Proszę, aby każdy z Was położył wagę na stojaku, zaś obręcze odłożył na ich stałe miejsce.

Uwaga:

• Wszystkie klocki powinny być tej samej wielkości, kształtu i kolo­ru.

• Dobrze jest ponownie powołać Komisję z Instytutu Miar i Wag. Dwie lub trzy dorosłe osoby usiądą przy stoliku i mając do dyspo­zycji ołówki i kartki, będą notować wyniki pomiaru.

• Przed zajęciami należy sprawdzić ciężar misia i lalki. Nie powinni­śmy dopuścić do sytuacji, w której miś lub lalka ważą np. cztery klocki drewniane i jeszcze trochę. Aby lalka ważyła np. dokładnie trzy klocki drewniane, można zawiesić jej na szyi kasztanowe ko­rale, wyrównując w ten sposób ciężar.

Przebieg:

7. Nauczycielka wyjaśnia: Drewniane klocki to odważniki. Przy ich pomocy będziemy ważyć nasze lalki i misie, podobnie jak sprze­dawcy w sklepie ważą np. warzywa. Ważony towar będziemy wkładać do jednej torby-szalki, zaś klocki-odważniki do drugiej z nich. Wszyscy pracujemy w parach. Jedno dziecko z każdej pary trzyma wagę, a drugie w tym czasie waży lalkę i misia. Potem zamienicie się rolami i Ci, którzy trzymali wagę, będą ważyć.

8.Nauczycielka zwraca się do dorosłych: Wysoka Komisjo! Proszę zająć miejsca przy stole. Każde z dzieci podejdzie do was i powie ile waży jego miś i lalka. Proszę zapisywać kolejne wyniki pomia­ru.

9.Dzieci przystępują do ważenia. Informują Komisję o wynikach swo­ich pomiarów. Nauczycielka nawiązuje z nimi rozmowę, odpo­wiada na pytania i pomaga, w przypadku pojawiających się pro­blemów.

10.Prowadząca zapowiada koniec ważenia. Po chwili zwraca się do dzieci: Wszystkie lalki i misie są już zważone. Ciekawa jestem wy­ników waszych pomiarów. Na pewno pamiętacie ciężar misia i lal­ki. Proszę ułożyć przed sobą dokładnie tyle klocków, ile ważył miś i osobno tyle, ile ważyła lalka.

Gdy dzieci ułożą klocki, nauczycielka razem z Komisją podcho­dzi do każdej pary i rozmawia z dziećmi o wynikach ważenia.

Zakończenie:

Nauczycielka kończy zajęcia mówiąc: Znamy już ciężar naszych mi­siów i lalek. Na tym zakończymy dzisiejsze zajęcia. Proszę jedno dziec­ko z każdej pary o odniesienie na miejsce obręczy i wagi. Druga osoba odłoży w tym czasie misia i lalkę. Potrzebuję też ochotnika, który od­niesie klocki drewniane do pojemnika.

Ile ważą nasze zabawki?

kształtowanie umiejętności praktycznego ważenia,

rozwijanie umiejętności różnicowania ciężaru przez porównywa­nie: waży tyle samo, waży mniej, waży więcej.

Organizacja: Na podłodze rozłożone są obręcze. W każdej z nich znaj­duje się waga. Na środku sali stoją kosze z klockami - odważnikami. Przy stole zasiada Komisja z Instytutu Miar i Wag.

Przebieg:

1. Nauczycielka proponuje dzieciom zabawę: Wiecie już, na czym polega ważenie. Do naszych kolejnych zajęć przygotowane są wagi (wskazuje je gestem) i odważniki (gest). Jest z nami także Komisja, która będzie zapisywać wyniki waszych pomiarów. Dzisiaj rozpo­czynamy ważenie zabawek z naszej sali. Proszę dobrać się w pary i zająć miejsca przy obręczach. Żeby nie zrobić wielkiego bałaga­nu umówmy się, że każda para weźmie z półki jedną zabawkę, któ­rą wcześniej wybierze. Następnie zważy ją, a o wyniku poinformu­je Komisję, która zapisze odpowiednią wartość ciężaru. Po odnie­sieniu zabawki na jej miejsce, proszę wybrać i zważyć następną.

2. Dzieci rozpoczynają ważenie, zaś Komisja zapisuje kolejne wyni­ki. Nauczycielka podchodzi do każdej pary i pomaga w przypad­ku pojawiających się trudności.

3. Nauczycielka zapowiada: Koniec ważenia. Ciekawa jestem, ile ważą wasze zabawki. Czy wy także chcecie się tego dowiedzieć? W takim razie zapytajmy o to Komisję.

4. Jeden z członków Komisji odczytuje z kartki kolejne wyniki po­miarów, pokazując przy tym zabawkę, której one dotyczą. Jest to dla dzieci bardzo ciekawa część zajęć. Okazuje się, iż nie jest tak, że duże zabawki ważą więcej niż mniejsze. Stanowi to wspaniały pretekst do rozpoczęcia dyskusji na ten temat. Nauczycielka roz­mawia z dziećmi i odpowiada na pytania związane z ważeniem.

Kłopoty z ważeniem

kształtowanie przekonania, że podczas ważenia istotne znaczenie ma ciężar, a nie wygląd i wielkość przedmiotów.

Organizacja: Na środku sali stoi waga, a w pojemnikach znajdują się osobno klocki drewniane i osobno plastikowe. Lalki i misie leżą na swoich pólkach. Nauczycielka siada obok wagi, zaś dzieci gromadzą się na dywanie w półkolu.

1. Osoba prowadząca zwraca się do dzieci: Na poprzednich zajęciach ważyliście zabawki, a Komisja zapisywała wyniki pomiarów. Oka­zało się, że nie wszystkie misie ważą tyle samo. Chciałabym spraw­dzić, czy nie zaszła pomyłka. Czy pomożecie mi w tym ?

Proszę, aby ktoś z was podał mi lalkę. Poproszę także inne osoby o pomoc przy ważeniu. Jurek będzie trzymał wagę, a Zosia zważy lalkę tymi odważnikami (nauczycielka wskazuje klocki drewnia­ne). Pozostałe dzieci proszę o uwagę.

2. Dzieci ważą lalkę drewnianymi klockami. Po chwili ramiona wagi pokazują, że klocki mają ten sam ciężar co lalka. Pani wyjmuje lalkę, a obok niej układa w szeregu klocki. Wygląda to tak, jak na poniższym rysunku:

3. Nauczycielka pokazuje lalkę, klocki i podaje wynik pomiaru: Lal­ka waży tyle samo, ile cztery drewniane klocki. Proszę teraz zwa­żyć lalkę za pomocą innych klocków (wskazuje klocki plastiko­we).

4. Dzieci ważą lalkę do czasu, kiedy waga pokaże, że liczba kloc­ków plastikowych na szalce odpowiada wadze lalki. Pani zdejmu­je klocki z szalki i układa je obok klocków drewnianych:

3. Wyraźnie widać, że plastikowych klocków jest więcej i dodatko­wo są one większe. Nauczycielka sadza obok siebie lalkę i zadaje przedszkolakom pytanie: Jak to jest? Czy ta lalka wazy tyle (poka­zuje drewniane klocki), czy tyle (pokazuje klocki plastikowe)?
   Jest to początek dyskusji. Niektóre dzieci natychmiast dostrzegły, że plastikowe klocki są lżejsze. Inne twierdzą, że zaszła pomyłka i trzeba powtórzyć ważenie lalki. Jednak wynik nie zmienia się.

4. Nauczycielka proponuje, aby zważyć misie. Najpierw klockami drewnianymi, a potem plastikowymi. Przebiega to tak, jak waże­nie lalki. Po każdym zważeniu misia, klocki są układane w szereg.
   Podobnie jak w poprzedniej zabawie, plastikowych klocków jest więcej. Rozmowa staje się coraz bardziej interesująca. Więcej dzieci dostrzegło, że klocki plastikowe są lżejsze i dlatego jest ich więcej.

5. Prowadząca mówi: W rogu sali położę wagę, klocki drewniane i plastikowe. Kto ma jeszcze wątpliwości, musi sam sprawdzić jak to jest, gdy zabawkę waży się klockami drewnianymi, a później plastikowymi. Jutro wrócimy do tego problemu.

Następnego dnia większość dzieci wie, dlaczego wyniki pomiarów różniły się od siebie. Potrafią także wyciągnąć wniosek mówiący o tym, że nie wystarczy ważyć, ale trzeba także powiedzieć, za po­mocą czego ważymy. Ma to bowiem znaczenie przy porównywaniu wyników ważenia.

4. Podsumowanie

Dzieci wyraźnie widzą proces ważenia Takie dyskusje są równie ważne, jak osobiste doświadczenia dziecka. Pomagają im zrozumieć wynik ważenia, uzyskany na bardziej skomplikowanych typach urządzeń. Przedszkolaki powinny także obejrzeć wagi nowoczesne.

Zorganizujmy więc wycieczkę do sklepu. Warto także udać się z dzieć­mi na targowisko, żeby zobaczyły, jak wyglądają prawdziwe odważni­ki. Jeżeli w przedszkolu jest autentyczna waga szalkowa z odważnika­mi, powinniśmy umożliwić dzieciom dostęp do niej. Im więcej do­świadczeń zdobędą one na tym polu, tym bardziej utrwalone będą ich przekonania dotyczące różnych aspektów ważenia.

---