PSYCHOLOGIA OGÓLNA Paulina Mrozińska

EMOCJE I MOTYWACJE

1. Definicja i funkcje emocje

2. Powstanie emocji wg Lazarusa

3. Cztery systemy aktywacji emocji wg Izarda

4. Różnice między emocją a nastrojem

5. Emocje podstawowe wg Ekmana

6. Podział emocji: pierwotne i wtórne

7. Samokontrola emocji

8. Definicja i funkcje motywacji

9. Teoria motywacyjna ERG (Alderfer)

10. Rodzaje motywacji

MYŚLENIE

1. Rozumowanie indukcyjne vs dedukcyjne

2. Błędy myślenia

3. Mądrość (koncepcja Niemczyńskiego i Olejnika)

4. Rodzaje problemów

5. Fazy rozwiązywania problemów

6. Strategie rozwiązywania problemów

PERCEPCJA I UWAGA

1. Wrażenie i postrzeganie

2. Grupowanie percepcyjne

3. Złudzenia percepcyjne

UCZENIE SIĘ

1. Definicje

2. Warunkowania klasyczne

3. Warunkowanie instrumentalne

4. Rodzaje wzmocnień

5. Skuteczność kary

6. Uczenie się w życiu codziennym (reklama wychowanie, nawyki)

7. Wyuczona bezradność (Seligmann)

8. Teoria poczucia umiejscowienia kontroli (LOC) - Rotter

PAMIĘĆ

1. Definicja i cechy pamięci

2. Rodzaje pamięci (sensoryczna, krótko- i długotrwała, autobiograficzna)

3. Zjawiska związane z pamięcią, zaburzenia pamięci

4. Teorie zapominania

5. Strategie pamięciowe

Strelau J. Doliński D. red 2008, Psychologia, podręcznik akademicki, tom 1, Gdańsk GWP (rozdział 6 -Procesy poznawcze, rozdział 7 - Emocje i motywacje) lub Strelau J. red 2000, Psychologia, podręcznik akademicki Tom 1 i 2 Gdańsk GWP

Tavris

Zasady widzenia:

1. Nasz umysł stosuje prawo bliskości - są one traktowane, jako całości

2. Podobieństwa - to, co podobne jest widziane, jako wspólne

3. Prawo domykania figur - umysł dopowiada sobie rzeczy

PERCEPCJA - spostrzeganie, odbieranie rzeczywistości za pomocą zmysłów, zjawisk, rzeczy; mamy na myśli różne elementy tego postrzegania, różnorodność odbierania wrażeń;

Wrażenia - prosty proces spostrzegania jednej cechy

UWAGA - mechanizm redukujący, zmniejszający nadmiar informacji; selekcji informacji -koncentracja, skupianie się kontrola nadmiaru informacji

1. Selektywność uwagi - zwracam teraz uwagę na to, co jest dla mnie istotne

2. Kontrola czynności wykonywanych w jednym czasie - uczenie się, jazda samochodem, notowanie, praca

3. Ostrzegawcza, kontrolna

4. Czujność uwagi - bycie w ciągłej gotowości do działania

MYŚLENIE - łańcuch różnych operacji umysłowych, na które składa się przetwarzanie, analizowanie, wytwarzanie.

Strategie rozwiązywania problemów - typologie:

1. Problemy otwarte - wygenerować rozwiązanie, wiele możliwych odpowiedzi

2. Problem zamknięty - posiada gotowe rozwiązanie, wybieramy właściwe

3. Konwergencyjne - jedno możliwe rozwiązanie

4. Dywergencyjne - wiele możliwych rozwiązań, ale niekoniecznie są podane

Sposoby rozwiązania problemu:

1. Dostrzeżenie problemu

2. Analiza sytuacji, problemu czy sobie poradzę sam czy nie

3. Wybór strategii rozwiązania danego problemu

4. Weryfikacja rozwiązania

Typy strategii:

1. Badanie równoczesne - w jednej chwili badamy wszystkie aspekty danego problemu

2. Badanie po kolei -wszystkie aspekty sytuacji badamy kolejno

3. Badanie rutynowe - heurystyki, zawsze dają rozwiązanie

4. Strategie ryzykowne - nie zawsze dają rozwiązanie, wymyślamy nowe rozwiązanie, nie ma pewności czy to zadziała

Koncepcja MĄDROŚCI LUDZKIEJ (Niemczyński i Olejnik):

1. Pragmatyka życia - doświadczenie życiowe

2. Wiedza - wykształcenie, wiem, umiem

3. Zdolności poznawcze - aspekt poznawczy - inteligencja

INDUKCJA - od ogółu do szczegółu

DEDUKCJA - od szczegółu do ogółu

Emocje

- motywacyjna - motywuje do działania

- nadają naszym działaniom hierarchię wartości

- intensyfikacja

- klasyfikacyjna

-obronna

EMOCJE są spowodowane czynnikami z zewnątrz, bardziej wpływają na zachowania, rozpoznawane przez wszystkich ludzi

Funkcje emocji:

• wykrywa ważne dla organizmu bodźce, sytuacje

• mobilizuje energię organizmu

• ukierunkowuje jego działania

• wykrycie wartości - skierowanie naszej uwagi na wybrane aspekty rzeczywistości

• dostosowanie poziomu mobilizacji (aktywacji) człowieka do odzwierciedlonej emocji

6 podstawowych emocji:

- smutek

- radość

- złość

- zdziwienie

- strach

- zaskoczenie

NASTRÓJ - wpływają na samopoczucie, poczucie własnej wartości, samoocenę

Emocje

• Pierwotne - niższe, zaspokajają biologiczne potrzeby organizmu (wrodzone przychodzimy z nimi na świat)

• Wtórne - wyższe, mające charakter społeczny, dotyczą sfery wartości i wiedzy

Nabywane emocje:

- zadowolenie (radość, zdziwienie)

- poczucie winy (strach, smutek, zdziwienie)

- duma (radość, zadowolenie, zdziwienie)

4 systemy aktywacji Izarda

1. Poznawczy - z naszych spostrzeżeń

2. Motywacyjny - pod wpływem czynników zewnętrznych

3. Sensomotoryczny - mimika, ekspresja, sylwetka, komunikacja niewerbalna

4. Neuronalny - biologiczny

Z każdego z tych poziomów emocja może się wydostać.

Samokontrola emocji - umiejętność kontrolowania swoich emocji i zachowań, żeby umieć je dobrze wyrazić, żeby zachowywać się zgodnie z normą społeczną. Niebezpieczeństwo wybuchu emocji, nie można kumulować negatywnych emocji, choroby psychosomatyczne - zawał, wrzody żołądka,

Uczymy jej dzieci w wieku przedszkolnym, ale zależy to od sytuacji.

Powstanie emocji wg Lazarusa

Model Lazarusa. Jest on w tej chwili dominującą postacią jeśli chodzi o interpretacje stresu. Żeby zbudować teorie stresu Lazarus musiał opracować koncepcję emocji. Tak naprawdę dla Lazarusa bardzo istotną rzeczą jest zrozumienie jakości relacji. Emocja jest zdarzeniem relacyjnym , to jest  relacja, pewien układ, nic można zrozumieć emocji jeśli nie zrozumie się ich od strony relacji - relacji pomiędzy mną a pewnymi zdarzeniami. To co jest istotne dla człowieka i wyznacza jakość relacji musi być też związany z osobistym interesem. Jeżeli nie jest związane z osobistym interesem nie wyzwala stanu emocjonalnego. Z jednej strony dla zrozumienia emocji ważny jest fakt że emocje są stanami relacyjnymi. Z drugiej strony ważne jest to że interakcja musi być związana z osobistym interesem. Osobisty interes wyznacza możliwość kierowania zdarzeniami i wymaganiami. Każdą emocję cechuję specyficzny rodzaj znaczenia relacyjnego. Chodzi o to że każdą emocje charakteryzuje podstawowy temat relacyjny. Temat relacyjny to np.: dla emocji lęku podstawowym tematem relacyjnym jest stanie w obliczu niepewnego zdarzenia. W zależności od tego jaką treść ma to zdarzenie, ono wyzwala pewien styl zachowania. Żeby zrozumieć jak generuje się emocja to trzeba uwzględnić trzy podstawowe elementy. One opisują sposób powstawania emocji.

Różnice między emocjami a nastrojem

• trwałość - emocje uważane są za krótkotrwałe, nastrój przeciwnie. Nie ma jasno określonej granicy. Emocje od kilku sekund lub minut, gdy mówimy o emocjach trwających godzinami, mamy najczęściej do czynienia z emocjami powtarzającymi się, sumującymi.
  Czas trwania nastrojów sięga rzędu godzin lub dni. Jeśli jednak nastrój trwa tygodniami lub miesiącami, bardziej wskazane jest mówić o zaburzeniach afektywnych niż o nastrojach.

• próg pobudzenia - nastroje obniżają próg pobudzenia tych emocji, które im towarzyszą. np. nastrój poirytowania pozwala łatwiej wpaść w gniew. Przy nastroju mamy tendencję do uruchamiania przetwarzania poznawczego zbieżnego z nastrojem.

• Specyficzny wyraz emocji - towarzyszy emocjom nie nastrojom

• różnice w postawie - zauważamy je przy nastroju

• możliwość wskazania przyczyny - wydarzenia poprzedzające. Ludzie częściej potrafią wskazać przyczyny swoich emocji niż nastrojów. Emocje mogą zostać wywołane zdarzeniami zewnętrznymi, wspomnieniami lub wyobraźnią. Nastroje rodzą się wskutek zmian stanów neurohormonalnych czy biochemicznych ( np. brak snu czy pożywienia , zmiany hormonalne u kobiet, także w wyniku częstego przeżywania powtarzających się emocji o dużej sile.

• relacja między podmiotem a przedmiotem emocji. Emocje mają charakter intencjonalny ( istnieje pewna relacja między podmiotem a obiektem) a nastroje nieintencjonalny ( nie ma obiektu ).
  Emocje wiążą się z realizacją konkretnych zadań czy aktów przystosowania, nastroje są efektem ogólnych ocen "egzystencjonalnego tła naszego życia”.

• Następstwa - emocje ukierunkowują działanie, nastroje - procesy poznawcze .Nastroje prowadzą do uogólnionych następstw poznawczych ( np. wywołują niespecyficzne zmiany sądów, takich jak ocena zadowolenia z życia ), emocje zmieniają gotowość do określonych działań.

Motywacja - stan gotowości istoty rozumnej do podjęcia określonego działania, to wzbudzony potrzebą zespół procesów psychicznych i fizjologicznych określający podłoże zachowań i ich zmian. To wewnętrzny stan człowieka mający wymiar atrybutowy.

Rodzaje motywacji:

• wewnętrzna - aktywizacja następuje gdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich potrzeb,

• zewnętrzna - polega na wzbudzeniu potrzeb przez stosowanie kar i nagród, informowaniu o możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu tymi możliwościami

Teoria motywacyjna ERG (ALDERFER)

Teoria ERG Alderfera sugeruje, że ludzkie działanie powinno być motywowane kilkoma potrzebami. Oddziaływanie na jedną z potrzeb jest zazwyczaj niewystarczające.
W teorii tej siła motywacyjna jest funkcją intensywności oddziaływania określonej potrzeby. Kolejność ważności potrzeb jest różna dla różnych ludzi. Zdaniem Alderfera, demotywacja ma miejsce gdy człowiek nie jest w stanie zaspokoić określonej potrzeby, pojawia się frustracja i przechodzi na niższy poziom. Przykładowo pracownik nie może sprostać bardziej kreatywnym zadaniom i powraca do pracy rutynowej lub zaprzyjaźnia się z kolegami w pracy.
Alderfer dokonuje również rozdziału potrzeb według czasu ich odczuwania na: krótkotrwałe, długotrwałe oraz okazjonalne.

Pamięć - jest procesem odpowiedzialnym za rejestrowanie, przechowywanie i odtwarzanie doświadczeń.

• zapamiętywanie

• przechowywanie

• odtwarzanie

• rozpoznawanie

• przypominanie

• procesy poznawcze

Pamięć sensoryczna - pamięć zmysłów, wrażenia, trwa kilka sekund (20-30). Decyduje co ma dalej przechodzić.

Pamięć krótkotrwała - od kilku sekund do kilku minut, zapamiętuje 7 elementów +/- 2, zapamiętanie szybkie, nie wymaga wysiłku, przebieg automatycznie, dostęp łatwy i natychmiastowy

Pamięć długotrwała - praktycznie nieograniczona, Pojemność praktycznie nieograniczona, zapamiętywanie wolniejsze, wymaga zaangażowania i skupienia uwagi, dostęp powolny i niekiedy wymaga wysiłku

Deja vu - wrażenie, że sytuacje się powtarzają. A w rzeczywistości wrażenie nie miało miejsca.

Jamais vu - nigdy nie widziane doświadczenie. Wyobcowanie sytuacji w której już byliśmy

Amnezja - niepamięć, to zanik pamięci deklaratywnej.

Rodzaje:

• wsteczna - nie pamiętamy tego co stało się przed urazem

• następcza - nie pamiętamy tego co stało się po urazie

• globalna

Paramnezja - to rozpoznawanie bez przypominania. Jednostka rozpoznaje jeden fakt jak, coś z czymś się zetknęło, ale nic poza tym nie pamięta

Nieświadomy plagiat - to przypomnienie bez rozpoznawania. Jednostka przypomina sobie pewien fakt, wykonuje pewną czynność, znaną skądinąd, ale sądzi, że ten fakt lub czynność są jej oryginalnym wytworem.

Tłumienie - blokowanie w pamięci pewnych przeżyć

Strategie pamięciowe

• grupowanie

• akronimy

• akrostychy

• wyobrażenia interakcyjne

• metoda ,, słów i wieszaków”

• Metoda miejsc

Hiperpamięć - nadpamięć

A Heimera - brak dostępu do pamięci pojawiają się przebłyski

Uczenie się - trwałe zmiany w zachowaniu się człowieka, które dotyczą jego wiadomości, umiejętności, nawyków i postaw; są one wynikiem indywidualnego doświadczenia jednostki

Warunkowanie klasyczne - to proces, w którego przebiegu początkowo obojętny dla organizmu bodziec w wyniku długotrwałego poddawania go wraz z bodźcem, który bez uprzedniego uczenia wywołuje określoną wrodzoną, odruchową reakcje organizmu, nabiera zdolności do wywoływania tej reakcji. Bodziec, który bez uczenia wywołuje reakcje organizmu, nazywamy bodźcem bezwarunkowym, wprowadzoną reakcję organizmu zaś reakcją bezwarunkową lub odruchem bezwarunkowym. Z kolei bodziec, który w wyniku podawania go z bodźcem bezwarunkowym, nabrał zdolności wywoływania podobnej reakcji, określa się jako bodziec warunkowy z relacją przez niego wywołaną - jako relacją warunkową lub odruch warunkowy.

Warunkowanie instrumentalne - nagroda / kara

Zastosowanie uczenia się

• Wychowanie

• Przepisy, kodeksy

• Rytuał, przesądy, opinie

• Metoda uczenia ,, prób i błędów''

• Agresja

• Naśladownictwo

• Uzależnienie

• Fobie

• Reklama

Wyuczona bezradność - zachowanie -> efekt zachowania

Teoria umiejscowienia kontroli LOC - interpretowanie zdarzeń

• na zewnątrz - zależy do czynników zewnętrznych

• wewnątrz - zależy ode mnie

Strona 6

---