Pieniądz; powszechnie akceptowany towar za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra i usługi lub wywiązujemy się z zobowiązań.

- kategoria ekonomiczna; powstał z potrzeby usprawnienia obrotu w gospodarce towarowej

- powszechny ekwiwalent uznany przez społeczeństwo

- zjawisko społeczne, które przyjmowało różne formy w różnych kulturach

- uniwersalny towar

Funkcje;

• Miernik wartości

• Środek wymiany

• Środek tezauryzacji

• Środek płatniczy

• Pieniądz światowy

Cechy;

• Trwałość

• Przenośność

• Podzielność

• Ograniczona podaż

Postacie;

• Towar ( owce )

• Kruszce

• Bezgotówkowy ( żyrowy, wkładowy )

• Pieniądz symboliczny ( banknoty, bilon )

• Niby - pieniądz ( quasi - pieniądz )

Miary pieniądza;

- Baza monetarna ( to ile wyemitowano pieniędzy )

Mo - baza monetarna - gotówka w obiegu i rezerwy gotówkowe

M1 - gotówka + wkłady na żądanie

M2 - M1 + środki na krótkie terminy

M3 - M2 + duże salda na długie terminy także w walutach obcych

Popyt na pieniądz [L]

- zgłaszane zapotrzebowanie na pieniądz zgłaszane przez społeczeństwo zależne od wysokości stopy %, poziomu cen w gospodarce oraz wolumenu produkcji dóbr i usług.

Rodzaje popytu;

- motyw transakcyjny

- motyw przezornościowy

- motyw spekulacyjny

Całkowity popyt na pieniądze; L = f ( Y, i )

Y - poziom Realnego PKB

I - stopa % w bankach handlowych

Równanie ilościowej teorii pieniądza ; wg monetarzystów popyt na pieniądze zależy przede wszystkim od poziomu cen

M = PxY / V

M - ilość pieniądza w obiegu

P - przeciętny poziom cen

V - szybkość obiegu pieniądza

Y - realny PKB

Podaż pieniądza (M) zależy od mnożnika kreacji pieniądza (m) i bazy monetarnej ( Mo)

M = f ( m, Mo )

Gdzie; m - odwrotność stopy rezerw obowiązkowych m = 1/r i przybiera postać

m = 1+g / r + g

R - stopa rezerw obowiązkowych i dobrowolnych

G - stopa pieniądza gotówkowego

Równowaga na rynku pieniężnym osiągana jest wówczas, gdy wielkość zapotrzebowania zgłaszana przez podmioty rynkowe na realne zasoby pieniądza odpowiada wielkości jego realnej podaży.

stopa % M1

L

Wielkość popytu i podaży

Punkt równowagi - poziom stopy % który gwarantuje równowagę na rynku pieniężnym

Banki to instytucje systemu pieniężno - kredytowego pośredniczące w obiegu pieniądza w gospodarce rynkowej. Współcześnie występuje dwustopniowy system bankowy złożony z;

- banku centralnego

- innych banków podległych bankowi centralnemu w zakresie polityki pieniężnej [ m.in. banki handlowe ]

Bank Centralny ( emisyjny ) ;

• Ma ustawowe prawo do emisji pieniądza gotówkowego

• Nadzoruje działalność wszystkich banków, centralizuje ich rezerwy, zaopatruje w rezerwy

• Bank Państwa - realizuje politykę pieniężno - kredytową państwa ( zwłaszcza w zakresie podaży pieniądza , regulując jego obieg, ilość )

• Zajmuje się przychodami i wydatkami budżetu państwa, udziela kredytu

• Przeprowadza operacje finansowe w kraju, za granicą, udziela pożyczek rządowych, przechowuje rezerwy złota i dewiz oraz nimi dysponuje.

Zadania Banku Centralnego;

• Kontrola podaży pieniądza

• Dbanie o stabilność waluty

• Kredytodawstwo ostatniej instancji

• Zarządzanie długiem

• Finansowanie deficytu

*Banki handlowe - ( depozytowo - kredytowe, komercyjne ) Obsługa operacyjna podmiotów gospodarczych i ludności, działalność depozytowo - kredytowa.

*Banki inwestycyjne i hipoteczne - opierają się na wkładach klientów, własnych środkach finansowych oraz kapitale uzyskanym z akcji i obligacji specjalizują się głównie w udzielaniu kredytów długoterminowych.

*Banki o statusie specjalnym - finansują ważne przedsięwzięcia gospodarcze kraju.

*Banki oszczędnościowo - pożyczkowe - przyjmowanie i lokowanie środków finansowych w różnorodne aktywa.

Instrumenty kształtowania polityki monetarnej.

- poziom rezerwy obowiązkowej

- poziom % stopy dyskontowej [ udzielanie pieniędzy bankom przez Bank Centralny ]

- operacje na otwartym rynku [ kupno, sprzedaż papierów wartościowych

Kupno = zwiększenie podaży pieniądza , sprzedaż = zmniejszanie podaży pieniądze .

Restrykcyjna Polityka monetarna - mniejsza podaż pieniądza, wysoka stopa rezerwy, wysoka stopa % kredytów , sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku.

Ekspansywna Polityka monetarna - skup papierów wartościowych, mała stopa rezerwy, mała stopa dyskonta [ gdy jest zastój, recesja, w celu pobudzenia gospodarki , może jednak dojść do wzrostu inflacji ]

Kreacja pieniądza bankowego;

mnożnik kreacji depozytów ; Md = 1/r gdzie r to stopa rezerw obowiązkowych

• M1 - pieniądz gotówkowy będący w posiadaniu ludności, rachunki ( wypłaty na żądanie na podstawie czeków ) czeki podróżne, rachunki bankowe na które mogą być wystawione czeki ; największa płynność

• M2 - M1+ rachunki oszczędnościowe, małe rachunki terminowe, certyfikaty depozytowe + rachunki rynku pieniężnego i inne aktywa o wysokiej płynności

• M3 - M2+ duże salda rachunków terminowych i inne względnie mniej ważne składniki

bardziej rozbudowany mnożnik; M = 1/ r + u gdzie; u - wskaźnik ubytku gotówki z systemu bankowego

Mnożnik kreacji pieniądza = M1 / M0 gdzie M0 - baza monetarna

Inflacja - zjawisko wzrostu ogólnego poziomu cen w pewnym okresie, występuje wówczas, gdy rośnie ogólny poziom cen a nie ceny pojedynczych dóbr, jako inflacji nie traktuje się także sezonowego wzrostu cen niektórych dóbr lecz wzrost cen utrzymujący się przez dłuższy czas.

Deflacja - zjawisko spadku ogólnego poziomu cen. Utrzymujący się dłużej proces spadku cen prowadzi do ograniczania produkcji, masowych zwolnień, wzrostu bezrobocia, a w konsekwencji do dalszego spadku popytu i bankructw.

Pomiar inflacji;

Indeks wzrostu cen dóbr konsumpcyjnych ; = wydatki przeciętnego gospodarstwa domowego/ zakup reprezentatywnego koszyka dóbr w badanym roku.

Delator cen PKB ( charakter bardziej ogólny gdyż obejmuje zmiany wszystkich wytworzonych w danym okresie dóbr i usług, a więc nie tylko dobra konsumpcyjne a także towary inwestycyjne, surowce, i produkty rolne )

Stagflacja - wzrost ogólnego poziomu cen, któremu odpowiada wzrost PKB

Slumpflacja - wzrost ogólnego poziomu cen, któremu odpowiada spadek PKB

Rodzaje inflacji;

• Inflacja Jawna - sytuacja , w której w danym kraju nie ma administracyjnych ograniczeń wzrostu cen, jest to typowa forma przejawiania się inflacji w krajach o gospodarce rynkowej.

• Inflacja ukryta; występują administracyjne ograniczenie wzrostu cen ( i na ogół płac ) - sporadycznie w niektórych krajach w określonych okresach historycznych

• Inflacja umiarkowana - ogół wzrostu poziomu cen nie przekracza rocznie 10 % ( 1 - cyfrowa ) kraje zachodnioeuropejskie

• Inflacja galopująca - dwu i trzy - cyfrowa, kraje Am. Łacińskiej, Izrael

• Hiperinflacja - szybki i ciągle przybierający na sile wzrost cen, który uniemożliwia sterowanie procesami ekonomicznymi, w tej sytuacji występuje ucieczka od pieniądza na rzecz wymiany naturalnej towar za towar.

Deprecjacja - spadek siły nabywczej pieniądza ( za tę samą liczbę jednostek pieniężnych można nabyć mniej towarów )

Aprecjacja - wzrost siły nabywczej pieniądza ( raczej rzadko występuje )

Inflacja popytowa; trwały wzrost poziomu cen spowodowany wzrostem zagregowanego popytu . Przyczyny ekspansji popytu ;

- wzrost podaży pieniądza

- wzrost wydatków rządowych

- zmiana zachowań nabywców

Rosną ceny a wraz z nimi zwiększa się produkcja

W gospodarce , popyt pociągnął producentów.

- Mobilizuje gospodarkę.

Inflacja kosztowa; trwały wzrost poziomu cen spowodowany spadkiem zagregowanej podaży, której przyczyną są ; wzrost płac lub cen surowców, wzrost kosztów produkcji.

Skutki inflacji ;

Inflacja galopująca czy hiperinflacja prowadzą do całkowitego zakłócenia procesu produkcji, podziału wymiany i konsumpcji aż do zjawiska ucieczki od pieniądza i przechodzenia na wymianę naturalną. Inflacja szczególnie występująca niespodziewanie lub o zmiennej stopie wzrostu cen powoduje redystrybucje dochodów i majątku.

Płace realne w czasie inflacji na ogół spadają, straty ponoszą; ludzie o stałych dochodach, wierzyciele, pracownicy najemni, emeryci i inni odbiorcy świadczeń społecznych.

Korzystają przedsiębiorcy, dłużnicy , kupujący z myślą o odsprzedaniu, producenci, którzy szybko podnoszą ceny, osoby mające aktywa trwałe, właściciele dóbr rzeczowych zwłaszcza ziemi i budynków.

Przeciwdziałanie inflacji; 1. polityka administracyjnego ograniczenia wzrostu cen i płac, 2. polityka fiskalna, 3 polityka płacowa, 4. polityka cenowa

Bezrobocie;

Bezrobotni - ludzie w wieku zdolności do pracy i mający tę zdolność ale z różnych powodów nie mogący znaleźć pracy.

Ludzie pracujący + ludzie zarejestrowani jako bezrobotni zasoby siły roboczej ( aktywni )

Stopa bezrobocia liczba bezrobotnych / liczba osób zasobów siły roboczej * 100 %

Współczynnik aktywności zawodowej ludzie pracujący + bezrobotni / ludzie w wieku produkcyjnym * 100%

Wskaźnik zatrudnienia Ludzie pracujący / ludzie w wieku produkcyjnym * 100%

Optymalna wielkość zatrudnienia przyrost zatrudnienia = przyrost PKB / stała wydajność pracy

Typy Bezrobocia

ze względu na przyczyny

• Frykcyjne ( wynika z nieustannego przemieszczania się siły roboczej np. zmiana zamieszkania , wyjazd do innego miasta , które to powodują tymczasowe bezrobocie nie pozwalając na stabilizacje zawodową )

• Strukturalne ( niedopasowanie struktur wykształcenia do struktur rynku, niedostosowanie popytu do podaży siły roboczej w wyniku nierównomiernego wzrostu gosp. )

• Koniunkturalne ( koniunktura wzrasta, gospodarka się ożywia, maleje bezrobocie )

• Sezonowe ( w okresie natężenia prac pojawia się dodatkowy popyt na siłę roboczą a w okresach ich zmniejszenia występuje redukcja tego popytu )

• Klasyczne ( związane z płacą , z działalnością związków zawodowych, które wymuszają na pracodawcy wyższe wynagrodzenie, przez co utrudniona jest możliwość zatrudnienia nowych pracowników )

ze względu na różnice w zachowaniu się bezrobotnego;

• Dobrowolne ( gdy określona liczba osób mają zdolność wykonywania pracy nie chce podjąć jej z powodu nieodpowiadających warunków pracy lub innych względów, wynika z braku chęci i potrzeby podjęcia pracy.

• Przymusowe ( związane z klasycznym, gdy określona liczba osób poszukuje pracy, chce pracować przy jakiejkolwiek cenie siły roboczej a nie może jej znaleźć )

ze względu na formę przejawiania się bezrobocia;

• Płynne ( osoby , które czasowo są bezrobotne, przewiduje się , że w krótkim czasie podejmą pracę )

• Utajone ( ludzie pracujący na czarnym rynku, nadmierne zatrudnienie np. rolnictwo )

• Chroniczne ( dotyczy osób, które z różnych powodów ( wiek, gorszy stan zdrowia, itp.) nie mają szans w warunkach konkurencji na otrzymanie pracy gdyż ją utracą z przyczyn niezależnych od siebie.

Bezrobocie naturalne ; frykcyjne + strukturalne , minimalna skala , która zawsze jest

Skutki bezrobocia ;

(-)

- wypłacanie zasiłków

- obciążenie podatników

- możliwość utracenia zwiększenia wartości nowo wytworzonej

- stopniowa utrata kwalifikacji, siły roboczej

- szkody płynące z poczucia nieprzydatności bezrobotnych ( alkoholizm, narkomania, wzrost przestępczości, rozpad rodzin )

(+)

- dbałość o solidne wykonywanie pracy

- wysoka wydajność pracy i dyscyplina.

Przeciwdziałanie;

- wprowadzenie aktywnej polityki społecznej i polityki zatrudnienia np.

- gwarantowana płaca minimalna

- minimum socjalne

- wymiar i rodzaje rent / emerytur / zasiłków

- wymiar czasu pracy

- zakres i odpłatność opieki zdrowotnej

- dostępność systemu publicznej edukacji

- tworzenie miejsc pracy w sektorze publicznym

- subsydiowanie zatrudnienia w sektorze prywatnym.

Krzywa Philipsa

Przy wysokich stopach wzrostu płac, stopa bezrobocia jest niska a im niższe są stopy wzrostu płac tym stopa bezrobocia jest wyższa. Zależność ta nie ma uniwersalnego charakteru, występuje w warunkach nierównowagi rynkowej i bezrobocia wynikającego z niskiego popytu globalnego i ociężałej reakcji dostosowawczej płac w krótkim okresie.

Polska ; obecnie stopa bezrobocia ok. 11%

Największa ; warmińsko - mazurskie 19 %, zachodniopomorskie, świętokrzyskie > 15%

Najniższa ; wielkopolskie 8 %, małopolskie 8,8 %, mazowieckie 9,2 %

Koniunktura gospodarcza

- stan gospodarki „dobra”, „zła” koniunktura

- połączenie pomyślnych lub niesprzyjających warunków oraz czynników wpływających na sytuację gospodarczą kraju, regionu lub całego świata

„Dobra koniunktura” - wzrost dochodu narodowego, wysoki poziom zatrudnienia, pozytywne zmiany strukturalne, ożywioną wymianę towarową oraz ogólną równowagę w gospodarce.

„Zła koniunktura” - stagnacja lub spadek dochodu narodowego , spadek poziomu zatrudnienia, niedostateczny popyt, spadek opłacalności działalności gospodarczej.

Klasyfikacje koniunktury;

zmiany długookresowe - wyrażają się zwyżkową lub zniżkową trwałą tendencją rozwojową w gospodarce w ciągu stosunkowo długich okresów.

wahania sezonowe ( zmiany nasilenia działalności gospodarstw dokonujące się w okresie roku kalendarzowego [ pory roku ] )

wahania cykliczne ( falowe zmiany działalności gospodarki, ich cechą jest powtarzalność faz wzrostu i spadku, rozmiarów produkcji , popytu, kredytu, cen , stóp zysku i innych wskaźników gospodarki w okresach dłuższych niż rok , najczęściej kilkuletnie.

*Przyczyny; - nadmierna skłonność do oszczędzania i tendencja do tezauryzacji , fala wynalazków i ich eksploatacja , nadmierny przyrost mocy wytwórczych w okresie ożywienia.

wahania przypadkowe ( nieregularne, niecykliczne zmiany w działalności gospodarczej wynikające z nieustannego występowania różnego rodzaju zjawisk przypadkowych jak wojny, rewolucje, klęski żywiołowe.

Wahania koniunkturalne - związane z rozwojem gospodarki

*Cechy ; - obejmują swym działaniem całą gospodarkę, mają charakter krótko a przede wszystkim średniookresowy - powtarzają się ze względną regularnością.

cykle polityczne - związane z działalnością ekip rządzących

Cykle konsumpcyjne - falowe zmiany poziomu popytu konsumpcyjnego wywołane następującym co kilka lat zaopatrywaniem gospodarstw domowych w dobra trwałego użytku

Cykle specjalne np. cykle demograficzne, cykle świńskie.

Trend; ( tendencja rozwojowa ) reprezentuje w sposób systematyczny i regularny długookresowe zmiany występujące w poziomie danego zjawiska powodowane np. zmianami podaży, czynnika pracy, kapitału, wprowadzeniem postępu technicznego i naukowego.

Cykl koniunkturalny - są to okresowe lecz nieregularne wahania poziomu aktywności gospodarczej mierzone jako odchylenie realnego poziomu krajowego brutto i innych zmiennych od wielkości wynikających z trendu.

Główne elementy cyklu koniunkturalnego;

- Fazy ( obrazują stan faktyczny gospodarki w danym czasie )

- Punkty zwrotne ( oddzielają od siebie poszczególne fazy )

Cechy charakterystyczne cyklu ;

- charakter górnych i dolnych punktów zwrotnych

- długość cykli jak i poszczególnych faz

- amplituda i intensywność wahań

Cykl klasyczny - 4 fazy ( kryzys, ożywienie, depresja, rozkwit )

Cykl współczesny - 2 fazy ( ekspansja, recesja )

Przyczyny deformacji cyklu klasycznego;

- monopolizacja gospodarki

- integracja gospodarcza

- rewolucja naukowo techniczna

- instytucjonalizacja postępu technicznego

Cykl klasyczny wg Mendelsona -------------------

Fazy cyklu klasycznego;

Ożywienie; wyjście z depresji, charakteryzuje się wzrostem produkcji osiągającej po pewnym czasie poziom sprzed kryzysu

Depresja ; dno kryzysu, charakteryzuje się zahamowaniem spadku produkcji , stabilizacją zatrudnienia płac, cen i stóp zysku na niskim poziomie produkcji i zatrudnienia )

Kryzys ( załamanie przechodzące przez trend , objawia się; narastaniem niesprzedanych zapasów [ nadmiar towarów w odniesieniu do efektywnego popytu ] wskutek tej nierównowagi spadają ceny a wraz z nimi stopa zysku , przedsiębiorcy ograniczają wzrost produkcji , spadek zatrudnienia, bankructwa, zmniejszenie inwestycji , obniżka cen, wzrost bezrobocia.

Rozkwit ( szczyt koniunktury , następuje po przekroczeniu przez wszystkie istotne wielkości gospodarcze ( produkcja, zatrudnienie, płace, ceny , inwestycje , stopy zysku ) poziomu wyższego niż był przed kryzysem.

Cykl współczesny ------------------------

- nastąpiło skrócenie i spłycenie recesji tzn. fazy spadku oraz relatywne wydłużenie okresu ekspansji.

Automatyczne stabilizatory koniunktury - wspomagają działanie państwa, uruchamiają mechanizm w gospodarce, który zmniejsza podatność PKB na wstrząsy, sprawiają , że produkcja nie spadnie do katastrofalnie niskiego poziomu;

Np.

- wysokie zatrudnienie w szeroko pojętych usługach

- aktywne zachowanie oligopoli na rynku

- wydatki na badania i rozwój

- rozbudowa systemu opieki społecznej

- progresywny system podatkowy

- łagodny spadek dywidend

Wymiana międzynarodowa; przepływ dóbr ekonomicznych między odrębnymi gospodarkami narodowymi , obejmuje ona współcześnie 4 grupy zjawisk i procesów gospodarczych;

- wymiana towarów i usług

- przepływ kapitału

- migracja siły roboczej

- transfer myśli naukowo - technicznej

Podstawą rozwoju - wymiany zagranicznej jest międzynarodowy podział pracy (MPP), określa on miejsce kraju w produkcji światowej, decyduje o specjalizacji produkcji.

Na udział kraju w MPP wpływ ma wiele czynników;

- położenie geograficzne, - klimat, - zasoby, -warunki glebowe, - czynniki demograficzne, - rozwój gospodarczy, - postęp naukowo techniczny, - technologie produkcji, - kwestie historyczne.

Specjalizacje międzynarodowe;

- forma specjalizacji wewnątrz gałęziowej

- forma wewnątrz asortymentalna ( wytwarzanie określonych elementów i podzespołów np. układów scalonych )

- specjalizacja technologiczna ( specjalizacja w określonych technologiach )

Specjalizacja międzynarodowa oraz międzynarodowy podział pracy stwarzają możliwości efektywniejszego wykorzystanie istniejących zasobów bogactw naturalnych, zwiększenia efektywności wykorzystania siły roboczej i środków produkcji.

Handel zagraniczny - wymiana towarów i usług między rozpatrywanym krajem a jego otoczeniem zewnętrznym.

Eksport, Import, Obroty [ suma eksportu i importu ] Saldo [ różnica między eksportem a importem ; saldo dodatnie - nadwyżka eksportu nad importem , saldo ujemne; nadwyżka importu nad eksportem ]

Import towarów, których nie można wytworzyć w danym kraju a które są konieczne do prowadzenia procesu reprodukcji społecznej nazywamy importem niezbędnym, natomiast import towarów zastępujących możliwą produkcje krajową - importem substytucyjnym lub konkurencyjnym. Import może bezpośrednio zaspokajać bieżące potrzeby produkcyjne( import zaopatrzeniowy ) , potrzeby rozwojowe gospodarki ( import inwestycyjny ) oraz potrzeby konsumpcyjne ludności ( import konsumpcyjny )

Część eksportu która służy pozyskiwaniu środków na finansowanie importu niezbędnego jest określana jako eksport niezbędny.

Struktura rodzajowa eksportu i importu oznacza udział w eksporcie i imporcie odpowiednio sklasyfikowanych grup towarowych i zależy od struktury gospodarczej danego kraju oraz jego miejsca w MPP.

Teorie handlu zagranicznego;

1. teoria kosztów absolutnych ( Smith ) podstawa specjalizacji - absolutne różnice kosztów wytwarzania mierzone nakładami pracy - wymiana między dwoma krajami - gdy koszty wytworzenia towarów w tych krajach są zróżnicowane tzn gdy 1 kraj wytwarza pewne dobra taniej niż drugi, a pewne drożej. Korzyści wymiany ; lepsze wykorzystanie posiadanych zasobów , rozszerzenie rynków zbytu , obniżenie kosztów poprzez zwiększenie skali produkcji.

2. teoria kosztów komparatywnych ( Ricardo ) specjalizacja i wymiana towarów może być korzystna dla obu krajów także w przypadku gdy 1 kraj wytwarza wszystkie towary taniej ( drożej ) niż inne kraje

3. Terms of trade ; warunki wymiany ;

Instrumenty polityki handlowej;

• Wolny handel - brak interwencji państwa , całkowicie nieskrępowana wymiana towarowa

• Protekcjonizm - oddziaływanie na międzynarodową wymianę dóbr ( celem jest podniesienie konkurencyjności towarów krajowych za granicą a zmniejszenie konkurencyjności towarów obcych na rynku zew. )

Wprowadzenie ograniczeń ilościowych lub ceł w stosunku do produktów importowanych;

[ OGRANICZAJĄCE IMPORT ]

- cło ( opłata pobierana przez państwo przy przekraczaniu towarów za granicę , powodują zwiększenie wpływów do budżetu i ochronę rodzimych producentów.

- kontygenty ( ograniczona ilość wywożonych towarów - ochrona rodzimych producentów, wpływ na zwiększenie ceny - poprzez zmniejszenie podaży , wybrani importerzy mogą dzięki temu zwiększyć zysk.

- Umowy handlowe - kraje określają zasady wzajemnego traktowania.

- Ograniczenia pozataryfowe; różnego rodzaju utrudnienia , przedłużanie odprawy, opóźnianie wydania zgody na import.

[ PROMUJĄCE EKSPORT ]

- subwencje ( premie, subsydia, ulgi lub ułatwienia przyznawane przez państwo eksportem )

- dumping ( zaniżanie cen w celu wyparcia krajowych wytwórców , może być finansowany w formie np. subwencji )

- manipulowanie kursem walutowym

- dewaluacja ( wzrost cen towarów importowanych i spadek cen towarów krajowych )

- rewaluacja ( podwyższanie kursu waluty krajowej w stosunku do zagranicznej )

Bilans płatniczy; stosunki ekonomiczne wiążące dany kraj z zagranicą znajdują swoje finansowe odbicie w bilansie płatniczym. Jest to usystematyzowane zestawienie dokonanych na rzecz zagranicy i otrzymanych płatności ze wszystkich tytułów określanych w czasie.

Aktywa - płatności otrzymane z zagranicy zwiększające podaż dewiz

Pasywa - płatności dokonane na rzecz zagranicy

Saldo dodatnie - płatności na rzecz zagranicy przewyższają płatności otrzymane z zagranicy

Saldo ujemne - płatności otrzymane z zagranicy przewyższają płatności na rzecz zagranicy

Bilans obrotów bieżących;

• Płatności ( wpływy, wydatki ) z tytułu obrotów handlowych

• Płatności z tytułu usług; transportowych , pocztowych, telekomunikacyjnych, turystycznych, usług finansowych

• Obsługa kredytów zagranicznych ( spłata odsetek od otrzymanych kredytów, spłata kredytów zaciągniętych przez inne kraje )

• Przepływ dochodów majątkowych z tytułu własności ( odsetki, zyski, dywidendy )

• Transfery rządowe i prywatne

• Nie sklasyfikowane obroty bieżące ( skup, sprzedaż walut euro )

---