Insule/Insulae- domy jednorodzinne najczęściej wielopiętrowe, ceglano drewniane. Parter zdobiły arkady, za którymi znajdowały się warsztaty i sklepy. Piwnice pełniły funkcję magazynów. We wnętrzu znajdował się dziedziniec, tak, jak w domach czynszowych, a na piętrze znajdowały się mieszkania. Lepsze były od strony dziedzińca, a gorsze od ulicy.
Pokoje uszeregowane były wzdłóż korytarza. W mieszkaniu był mały korytarz i 3 pokoje- dwa ostatnie bez naturalnego oświetlenia. Najlepiej zachowane insule znajdują się w Ostii, na Kapitolu w Rzymie oraz w Stabii.
Domy jednorodzinne, czyli DOMUS.
Dobrze znane są dzięki wykopaliskom w Pompejach. Zamieszkiwane przez bogate mieszczaństwo i arystokrację. Budowane były na planie wydłużonego prostokąta. Dom odwrócony był do ulicy i nie posiadał od tej strony okien.
Atrium była to największa część. Zwana komnatą życia. Dziedziniec z otworem po środku, basen na wodę deszczową, czyli IMPLUVIUM oraz kapliczka Larom były to jego składowe.
Cubicule to sypialnie wokół atrium, Tablium natomiast, to największy pokój znajdujący się na głównej osi. Zamieszkiwane było przez pana i panią domu. Później pełniło funkcję Sali recepcyjnej.
Ala to otwarty pokój przylegający do tablinum.
Triclinum była to jadalnia znajdująca sie obok tablinum. Była letnia i zimowa.
Hortus to ogród w tylnej części domu lub
Perystyl, czyli ogrodowy dziedziniec otoczony portykiem, który dawał cień.
Eksedra natomiast to półokrągła nisza z ławą.
Domus ogrzewane były węglem drzewnym spalanym w koszach z brązu. W oknach znajdowały się okiennice lub płótna. Podłoga wykładana była kostką porfirową, marmurem bądz mozikami. Ściany zdobione były malowidłami w czterech stylach pompejańskich.
Wśród domów pompejańskich wyróżniały się: Dom fauna, Lukrecjana, Meandra, Wittiuszów.
Willa była to wyrafinowana część domus. Usytuwowane były na obrzeżach miast, były to wiejskie posiadłości patrycjuszy. Różnił się od domus: rozbudowanym planem, usytuowaniem pokoi: w jednej linii za portykiem oraz zwrócenie perystyli w stronę ogrodów, czy parków z kaskadami, wodotryskami i strumieniami. W skład willi wchodziły także pawilony, letnie sale jadalne, łazienki. Zachowane wille na obrzeżach pompejów to: Willa Misterami, Domenesa.
REZYDENCJE CESARSKIE:
Złoty dom nerona.