UKŁAD NERWOWY

neurony dwubiegunowe	siatkówka
komórki rzekomojednobiegunowe	zwoje rdzeniowe - neurony czuciowe akson i 2 kolaterale
osłonka mielinowa	w OUN - oligodendroglej obwód - komórki Schwanna
cytoszkielet neuronu	spektryna I - perykarion i dendryty spektryna II (fodryna) - cały neuron białko kotwiczące domeny błonowe - ankiryna
transport neuronalny	postępujący - kinezyna wsteczny - dyneina
potencjał błonowy neuronu	-70mV
synapsa elektryczna	okres płodowy, siatkówka (może być dwukierunkowa)
synapsa dendro-dendrytyczna	opuszka węchowa
receptory jonotropowe	kanały jonowe otwierane neuroprzekaźnikiem - pobudzenie lub zahamowanie neuronu *synapsy pobudzające - acetylocholina, glutaminian - Na+ i Ca2+ do cytoplazmy - EPSP - potencjał progowy - otwarcie wielu kanałów *synapsy hamujące - GABA, glicyna - Cl- do cytoplazmy, K+ na zewnątrz - hiperpolaryzacja błony
receptory metabotropowe	synteza przekaźników wtórnych po zadziałaniu przekaźnika pierwotnego --> kaskada procesów, modyfikacja metabolizmu komórki *regulacja liczby receptorów - sekwestracja (internalizacja) - wciągnięcie receptora do cytoplazmy (odwracalne) - regulacja w dół - degradacja receptora (nieodwracalna) - regulacja w górę - zwiększenie syntezy receptora *białko G - przyłączenie neuroprzekaźnika pierwotnego - zmiana konformacji - odłączenie GDP, przyłączenie GTP do jednostki alfa - odłączenie białka G od receptora, rozdział na podjednostkę alfa i zespół beta/gamma - zmiana funkcjonalnych właściwości napotkanych białek *przekaźniki wtórne - aktywacja cyklazy adenylanowej - pochodne fosfatydyloinozytolu (IP3 - kanały wapniowe, DAG) --> fosforylacja białek (kinazy serynowo-treoninowe - aktywacja różnych enzymów na bieżące potrzeby komórki, kinazy tyrozynowe - fosforyluje białka pobudzające ekspresję genów)
pobudzenie neuronu	- neuroprzekaźnik działa na receptory jonotropowe w kanałach jonowych - Na+ i Ca2+ do cytoplazmy --> EPSP - amplituda EPSP przekracza 10-15mV --> wzrost potencjału błonowego z -70V do -55mV - próg aktywacji napięciozależnych kanałów jonowych Na+ - lawinowe wejście Na+ do cytoplazmy - depolaryzacja - potencjał 40mV - inaktywacja kanałów sodowych (zaczopowanie ujścia kanału - izoleucyna, fenyloalanina, metionina) - aktywacja kanałów K+ - wypływ K+ z cytoplazmy --> hiperpolaryzacja następcza (więcej Na+ w środku, więcej K+ na zewnątrz - odwrotnie niż w spoczynku) - deaktywacja kanałów K+ - pompa sodowo-potasowa przywraca prawidłowe stężenie jonów - Na+ wypompowuje na zewnątrz, K+ do komórki --> repolaryzacja
czynniki wzrostu	*neurotrofiny - NGF - czynnik wzrostu nerwów - niezbędny do życia nerwom współczulnym, niezbędny do odczuwania bólu - BDNF - czynnik neurotroficzny pochodzenia mózgowego - zwoje - neurotrofina 3/4 - kora nowa, móżdżek, hipokamp, neurony ruchowe rdzenia, czucie mięśniowe - neurotrofina 5 *neurokiny - CNTF - rzęskowy czynnik neurotroficzny - zwoje, regeneracja nerwów - LIF - czynnik hamujący białaczkę - procesy naprawcze - IL-6 - ochrona neuronów w stanach zapalnych, neurogeneza w hipokampie *GDNF - czynnik neurotroficzny pochodzenia glejowego - neurony dopaminergiczne, ruchowe, czuciowe, autonomiczne, kształtowanie połączeń nerwowo-mięśniowych *neureguliny - receptory Ach w synapsach nerwowo-mięśniowych *receptory dla czynnikó wzrostu - trk
płyn móżgowo-rdzeniowy	- 140ml - sploty naczyniówkowe 500-600ml/dobę - większe stężenie Na+ i Cl- w płynie niż w osoczu *stężenia - glukoza 62mg/100ml - białka 28mg/100ml - sód 141mEq/l - potas 3,3mEq/l - chlor 124mEq/l - wapń 2,5mEq/l
bariera krew-mózg	-błona luminalna i abluminalna *glukoza - transporter GLUT-1, SGLT1 *wymiennik Na+/H+ - H+ usuwane do osocza, Na+ do płynu * wymiana HCO3- -usuwane, na Cl- - do płynu *wymiana Na+/K+ ATPaza (błona abluminalna) - Na+ do płynu, K+ do komórki śródbłonka i do osocza
neuroprzekaźniki klasyczne	- acetylocholina - katecholaminy - NA, A, dopamina - serotonina - histamina - aminokwasy pobudzające Glu, Asp - aminokwasy hamujące GABA, Gly - ATP - endogenne kannabinoidy
kotransmisja	współdziałanie przekaźników - klasyczny + ATP/neuropeptyd
acetylocholina	- cholina + kwas octowy (acetylocholinotransferaza) *receptory - nikotynowe - jonotropowe (synapsy nerwowo-mięśniowe N1, w zwojach autonomicznych i OUN N2) - muskarynowe - metabotropowe (pobudzające - M1, M3, M5, hamujące - M2, M4) (M1,M2, M4 - OUN, M2 - serce, M3 - mięśnie gładkie)
synteza katecholamin	L-tyrozyna --> L-DOPA --> dopamina --> noradrenalina --> adrenalina - COMT i MAO - deaktywacja katecholamin
receptory adrenergiczne	- α1 - wzrost stężenia IP3 oraz Ca2+ (naczynia - NA/A - skurcz) - α2 - spadek stężenia cAMP - β1 (serce - tkanka bodźcoprzewodząca - NA przyspiesza akcję serca - chronotropowe dodatnie), β2 (płuca, naczynia - A - rozkurcz), β3 (tkanka tłuszczowa brunatna) - wzrost stężenia cAMP
receptory dopaminergiczne	- D1, D5 - pobudzają cyklazę adenylanową --> wzrost cAMP - D2, D3, D4 - hamują cyklazę adenylanową
serotonina	w szyszynce --> melatonina - kompleks z Na+ i Cl- transportowany przez SERT *receptory serotoninergiczne - 5HT1 - hamujące - 5HT2 - pobudzające - pobieranie pokarmu, sen, zachowania seksualne, wydzielanie wewnętrzne
histamina	- z L-histydyny - kotransmitery - galanina, TRH *receptory histaminergiczne - H1 - pobudzenie (DAG, IP3) - H2 - aktywuje cyklazę adenylanową - H3, H4 - hamują cyklazę adenylanową
glutaminian i asparaginian	- receptory AMPA, NMDA (brak argininy - przepuszcza Na+ i Ca2+, blok magnezowy - zniesiony depolaryzacją) - jednoczesna aktywacja konieczna do pobudzenia neuronu - glutaminian - wychwyt zwrotny, magazyn w astrocytach - glutamina *receptory - mGluR1, mGluR5 - IP3, DAG - pobudzające - mGluR2,3,4,6,7,8 - hamują cyklazę adenylanową - regulacja kanałów wapniowych i potasowych
GABA	alfa-ketoglutaran --> glutaminian --> GABA *receptory GABA-ergiczne - GABA A - kanał chlorkowy - Cl- wnikają --> hiperpolaryzacja (nasilanie - barbiturany, benzodiazepiny, steroidy) - GABA B - otwarcie kanałów potasowych, zamknięcie wapniowych - hamowanie presynaptyczne
endogenne kanabinoidy	anandamid, 2-arachidonoiloglicerol wytwarzane przez neurony postsynaptyczne

RECEPTORY

receptory fazowe	szybko adaptujące się - pobudzenie na początku bodźca i w momencie ustąpienia
receptory toniczne	wolno adaptujące się - pobudzenie przez cały czas działania bodźca, stopniowo się zmniejsza
tarczki Merkela	głęboka warstwa naskórka wolna adaptacja opuszka palca kontakt przedmiotu ze skórą
zakończenia Ruffiniego	skóra właściwa wolna adaptacja dotyk, ucisk
ciałka Meissnera	brodawki skóry szybka adaptacja wibracje, dotyk gładki
ciałka Paciniego	tkanka podskórna bardzo szybka adaptacja dotyk, wibracje o wysokiej częstotliwości, chropowaty przedmiot
termoreceptory	skóra właściwa receptory zimna - 12-35*C (max 25*C) (35*-25* wzrost aktywności, 25*-12* - spadek) - włókna A delta receptory ciepła - 30-50*C - włókna C

---