1.III.2009

CHÓD- metoda poruszania się do przodu, która wymaga użycia obu nóg na zmianę, by nie tylko uzyskać dynamiczną stabilizację lecz również propulsję; przy czym jedna stopa ma zawsze kontakt z podłożem;

jest serią cyklicznych, naprzemiennych ruchów kończyn i tułowia, powodujących przemieszczanie środka ciężkości ciała do przodu.

Częścią aktywną chodu jest przenoszenie środka ciężkości, a reaktywną - wykonywanie kroków oraz ruchy kończyn górnych.

Chód jest najbardziej ekonomiczny, gdy pacjent potrafi w prawidłowy sposób przenosić ciężar ciała na obie kończyny.

Chód dwunożny jest rytmicznym gubieniem i odzyskiwaniem równowagi.

Środek ciężkości ro wyimaginowany punkt położony tak w środku ciała, że podparte w nim ciało ludzkie zawiśnie w równowadze.

(ok. 55% długości ciała mierzone od podłogi)

Chód prawidłowy cechuje się rytmiczną i płynną zmianą poszczególnych jego faz, których czas trwania powinien być jednakowy tak dla jednej jak dla drugiej nogi.

Osie dynamiczne stóp powinny być stawiane równolegle do siebie, a kolejność ich obciążenia następująca: pięta, brzeg boczny, przodostopie, uniesienie pięty, odbicie.

W czasie chodu obserwujemy harmonijne współruchy tułowia i kończyn górnych.

DETERMINANTY CHODU:

WYZNACZNIK I - boczne przemieszczenia miednicy w czasie chodu

WYZNACZNIK II - ustawienie miednicy i obu stawów biodrowych w płaszczyźnie czołowej w fazie podporu jednonóż

WYZNACZNIK III - ustawienie miednicy i obu stawów biodrowych w płaszczyźnie poprzecznej w okresie podwójnego podporu

WYZNACZNIK IV - wielkość kąta zgięcia stawu kolanowego w fazie pełnego podporu

WYZNACZNIK V - wielkość zgięcia stawu kolanowego w fazie przenoszenia

WYZNACZNIK VI - kątowa wielkość zakresów ruchu stawów skokowo - goleniowych

WYZNACZNIK VII - długościowy czyli jednakowa długość kroku prawego i lewego

WYZNACZNIK VIII - czasowy czyli czas obciążenia obydwu kończyn górnych powinien być równy

WYZNACZNIK IX - koordynacyjny, polega na prawidłowej koordynacji tułowia i kończyn górnych z kończynami dolnymi

Wszystkie te elementy sprawiają, że chód fizjologiczny jest dwunożny, naprzemienny, symetryczny, harmonijny.

Chód symetryczny to chód izometryczny tzn. że mamy jednakową długość kroku prawego i lewego.

(IZOCHRONICZNY - jednakowy czas trwania kroku lewego i prawego)

IZOTONICZNY - jednakowe zaangażowanie mięśni po obydwu stronach

ANALIZA DYNAMICZNA

W akcie chodu bierze udział wiele mięśni, które przeciwstawiają się siłą zewnętrznym, (np. sile grawitacji) działającym na człowieka. One włączają się w określonych momentach, w określonej kolejności.

Rodzaje pracy mięśni od najprostszych:

• izometryczne (stabilizują stawy)

• koncentryczne

• ekscentryczne (pacjent traci najszybciej)

CHÓD EKONOMICZNY - 116-120 kroków/minutę; długość kroku 78 cm; szerokość chodu 8 cm.

A. FAZA PODPOROWA CHODU czyli 60% czasu z jednego cyklu

I faza - kontakt pięty z podłożem

II faza - ekscentryczne hamowanie, ekscentryczne opuszczanie stopy, aż do momentu zetknięcia się całej jej powierzchni z podłożem; dodatkowo z jednoczesnym hamowaniem zgięcia stawu kolanowego amortyzującym chód

III faza - pełne obciążenie - staw biodrowy, kolanowy i skokowy znajdują się w jednej osi pionowej

IV faza - przetaczanie stopy czyli ciężar ciała zostaje przejęty przez przodostopie

B. FAZA PRZENOSZENIA czyli 40% czasu jednego cyklu

I faza - przygotowanie przenoszenia - oderwanie stopy od podłoża

II faza - przyspieszenie - kończyna zakroczna zaczyna przemieszczanie się do przodu

III faza - przenoszenie właściwe, w którym podudzie jest ustawione prostopadle do podłoża

IV faza - hamowanie czyli po wyprzedzeniu tułowia kończyna wykroczna prostuje się w stawie kolanowym i w ten sposób przygotowuje się do zetknięcia z podłożem, żeby przyjąć masę ciała w następnej fazie

Jeśli jest kontakt pięty z podłożem to jest moment, kiedy pięta styka się z podłogą:

biodro 25 st., kolano 0 st., górny staw skokowy 0 st.

Ta faza determinuje osiową informację do CUN o przygotowaniu do podporu. Pięta jest bogata w eksteroreceptory.

Faza amortyzacji, gdzie cała stopa jest położona, a ciężar ciała zostaje przejęty

biodro 25 st. zgięcia, kolano 15 st. zgięcia, górny staw skokowy 10 st. zgięcia

Ta faza to najtrudniejszy okres fazy podporowej ponieważ mamy aktywność ekscentryczną we wszystkich stawach.

Środkowa faza podparcia, gdzie tułów zostaje ponad stopą stopniowo przenoszony do przodu.

biodro 0 st., kolano 0 st., górny staw skokowy 5 st. wyprostu

To jest początek okresu pojedynczego podporu.

Oderwanie pięty, pięta podnosi się, tułów przeniesiony na przodostopie

biodro 20 st. wyprost, kolano 0 st., górny staw skokowy 10 st. wyprost

To okres, w którym organizujemy szybkość!!!

Przy tej fazie zginacze palców pracują ekscentrycznie.

PODSUMOWANIE

Warunkiem dla fazy podporowej musi być dostateczna kontrola głowy i tułowia.

Noga podporowa potrzebuje dynamicznej stabilizacji co wiąże się z napięciem mięśni.

Musimy mieć ekscentryczną aktywność dolnego tułowia po stronie podporowej.

*dzieci flopy - dzieci kompletnie bez napięcia mięśniowego

Normalna noga przenoszona

przedprzeniesienie - ciężar ciała przeniesiony na drugą nogę przez co noga podporowa zostaje wcześniej odciążona i w ten sposób rozluźnia się do zgięcia w stawie biodrowym i kolanowym

biodro 0 st., kolano 40 st. zgięcia, górny staw skokowy 20 st. zgięcia podeszwowego

UWAGA ! Tu następuje gwałtowny spadek napięcia w kończynie co jest warunkiem jej przeniesienia

Oderwanie palców - stopa odrywa się od podłogi i w ten sposób zaczyna się ruch do przodu

biodro 0 st. zgięcia, kolano 40 st. zgięcia, górny staw skokowy 10 st. zgięcia podeszwowego

Środkowa faza przenoszenia, gdzie noga przenoszona jest do przodu, wyprzedza nogę podporową

biodro 25 st. zgięcia, kolano 25 st. zgięcia, górny staw skokowy 0 st.

Koniec fazy przenoszenia - zahamowanie ruchu uda, kolano idzie do wyprostu, noga przygotowuje się do przejęcia ciężaru

biodro 25 st., kolano 0 st., górny staw skokowy 0 st.

PODSUMOWANIE

Noga normalna przenoszona.

Przenoszenie jest częścią reaktywną stabilnej mobilności (niskie napięcie).

Warunkiem jest dostateczne przeniesienie ciężaru ciała na drugą nogę.

Kontrola głowy i tułowia musi być.

ZAKRESY RUCHÓW, KTÓRE WARUNKUJĄ PRAWIDŁOWY CHÓD

staw biodrowy: 25 st. zgięcie, wyprost 15 st.

staw kolanowy: 60-70 st. zgięcie, wyprost 0 st. (może być przeprost)

staw skokowy: zgięcie grzbietowe 25 st., zgięcie podeszwowe 10 st.

CHÓD - zdolność dopasowania się do zmiennego otoczenia i w tym samym czasie wypełniania wielu zadań

PRZYCZYNY CHODU PATOLOGICZNEGO:

• ból w kończynie dolnej

• zmiany patologiczne w układzie kostno stawowym

• sztywność stawów

• ubytki i niedomoga mięśni

• schorzenia układu nerwowego

RODZAJE CHODU PATOLOGICZNEGO

1. chód koszący (w niedowładzie połowiczym)

2. chód spastyczny lub nożycowy (w niedowładzie spastycznym kończyn dolnych)

3. chód paretyczny (w niedowładzie wiotkim)

4. chód ataktyczny (w ataksji móżdżkowej)

5. chód tylko powrózkowy (w zaburzeniach czucia głębokiego)

6. chód parkinsonowski (drobnymi kroczkami)

7. chód defiladowy (przy uszkodzeniu układu pozapiramidowego)

8. chód królewski (u osób z dystrofią mięśniową)

9. chód histeryczny - dziwaczny, pełen nieprawidłowości (zaburzony czynnościowo)

10. chód szczudłowaty (porażenie zginaczy podeszwowych stopy)

11. chód zapadający (często u dzieci z porażeniem... dziecięcym)

12. chód kłaniający (sztywność stawu biodrowego, ograniczenie ruchomości kręgosłupa)

13. chód brodzący (w obustronnej niewydolności zginaczy - grzbiet stopy)

14. chód kaczkowaty (występuje w przypadku dysplazji lub zwichnięcia obu stawów biodrowych

15. chód kołyszący (przy szpotawości/koślawości kolan)

16. chód antalgiczny czyli przeciwbólowy (w przypadku ostrogi piętowej)

17. chód na szerokiej podstawie podparcia czyli niestabilny chód (występuje przy zaburzeniach czucia powierzchownego i głębokiego, przy zerwaniu więzadeł pobocznych, przy uszkodzeniu łąkotek)

PROBLEMY Z RÓWNOWAGĄ:

na równowagę składają się:

• receptory czucia głebokiego

• narząd wzroku

• błędnik

Zmniejszona kontrola tułowia to też problemy z chodem.

Do trzymania głowy wzmacniamy centrum.

Jeśli napięcie zbyt słabe lub zbyt mocne to też problemy z chodem.

Zaburzenia ruchów selektywnych (np. nakładanie mobilność na stabilność) to też problem z chodem.

Zaburzenia percepcji też przyczyniają się do problemów z chodem.

JAK UCZYMY SIĘ CHODU?

• indywidualnie

• rozpoczynanie od pionizacji pacjenta * NZK -nagłe zatrzymanie krążenia

• początkowo w obrębie łóżka chorego. Uniesienie głowy, rozkurczanie pacjenta, jeśli jest ustawić łóżko pionizacyjne (ale mierzyć ciśnienie) siad ze spuszczonymi nogami

• najpierw komponenty dystalne

• uczenie nakładania mobilności na stabilność

• potem siedzenie bez oparcia

• różne czynności: jedzenie, gra w piłkę, bańki...

• nauczyć pacjenta ruchów miednicy

• umiejętność poruszania się na boki

• ruchy głowy, szyi, tułowia

• najpierw stanie na stabilnym podłożu (neurologiczne)\

• jeśli uszkodzenie stawu kolanowego najpierw niestabilne podłoże

• naucz pacjenta upadać !!!

• warunek wypracowanego chodu

• automatyzm

• równowaga mięśniowa utrzymana

• środek ciężkości (trzeba odszukać)

• umiejętność poruszania w środowisku naturalnym

• jeśli są przeszkody architektoniczne nauczyć je pokonywać

• ruchy w tył i bok, ale na tym nie kończymy

• uczymy pacjenta aż nauczy się chodzić do przodu !!!

• tonowanie tempa i toru chodu

• umiejętność chodzenia po różnorodnym podłożu

• chód przez ruchome otoczenie

• wywołanie reakcji równowagi

• środki pomocnicze: kij pasterski, laska, zawijanie stopy (footapy...), zakładanie szyn itd..

---