Założenia psychologii humanistycznej.
Psychologia humanistyczna zrodziła się w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia i bardzo szybko zdobyła sobie ogromną popularność stając się trzecią siłą psychologii, obok psychoanalizy i behawioryzmu. Według psychologów humanistycznych psychoanaliza i behawioryzm przedstawiają uproszczony oraz nieprawdziwy obraz człowieka zredukowanego do nieświadomych popędów. Pomijają zaś czynniki typowo ludzkie, takie jak na przykład: poczucie sensu życia, autonomia, ambicja, wolna wola, kreatywność, miłość, rozwój osobisty. Ten nowy kierunek badań nie stworzył jednolitej i klarownej wizji człowieka. Zgodnie z poglądami twórców tego kierunku Maslowa i Rogera człowiek jest unikatową całością. Zatem jednostka ludzka to unikatowa całość składająca się z dwóch podsystemów „ja” i „organizmu''.
Jednym z istotnych składników psychologii humanistycznej jest teoria potrzeb Abrahama Maslowa, gdzie potrzeby tworzą układ hierarchiczny (tzw. „piramida” Maslowa). Wynika z tego, że aby można było zaspokoić potrzeby wyższego rzędu, najpierw należy zaspokoić potrzeby niższego rzędu. Hierarchia potrzeb wygląda następująco: u podstaw „piramidy” leża potrzeby fizjologiczne a następnie: potrzeba bezpieczeństwa, potrzeba przynależności i miłości, godności i szacunku, na samej górze zaś potrzeba samorealizacji.
Carl Rogers twierdzi zaś, że człowiek z natury dąży do rozwoju i ma potrzebę uczenia się. Jedynie trudne warunki powodują, że jest w stanie zrezygnować z zaspokojenia tej potrzeby.
W psychologii humanistycznej jednostka jest podmiotem autonomicznym, który obserwuje, przewiduje, planuje i wnioskuje, a nie poddaje się bodźce otaczającego środowiska.
Psychologowie humanistyczni odrzucają tezę, że człowiek posiada wiele potrzeb, popędów, dążeń, które ukierunkowują jego zachowanie. Organizm jest całością, istnieje w nim tylko jedno centralne źródło energii. Główną tendencją, która decyduje o działaniu człowieka, jest dążenie do samorealizacji, która jest niepowtarzalnym procesem. Przejawem jej może być miłość, twórczość, altruizm, itp. Człowiek dążący do samorealizacji w specyficzny sposób przeżywa także miłość. Według Maslowa istnieją dwa rodzaje miłości: miłość typu D i miłość typu B. Pierwsza z nich rozumiana jest, jako potrzeba, podobnie jak potrzeba jedzenia. Jest ona z reguły egoistyczna i ukierunkowana w stronę rodziców. Miłość typu B jest autentycznym stosunkiem dwóch osób, które chcą nie tylko brać, ale również dawać. Ludzie wchodzą w związki z innymi osobami, ponieważ ma to niewątpliwie znaczenie dla realizacji potrzeb podstawowych.
Psychologię humanistyczną charakteryzuje optymizm, gdzie duży nacisk położony jest na wykorzystanie przez człowieka swoich możliwości. Psychologowie humanistyczni podkreśla ją wyjątkowość człowieka oraz świadomy i wolny wybór ich drogi życiowej. Koncentrują się na niepowtarzalnych właściwościach każdego człowieka oraz zakładają, że ludzie rodzą się z potrzebą dążenia do aktualizacji, czyli rozwoju i wzrostu.
Dorobek psychologii humanistycznej pozwala nam żywić przekonanie, że relacje osobowe są nacechowane wzajemnym szacunkiem, a jednocześnie są też proste i bezpieczne - unikające gier oraz manipulacji. Porządkują świat społeczny - pozwalają ludziom być kreatywnymi, dają siłę do pokonywania trudności, kształtują wytrwałość i odporność.
Dominika Kwiatkowska I PS