Łukaszewski zajęcia 10.

Czy człowiek ma wiele twarzy?

* zmienność i stałość jest przypisywana strukturze Ja

* Ja to zawartość pamięci autobiograficznej (informacje dotyczące samego siebie w różnych momentach i sytuacjach swojego życia, różnych warunkach i wśród różnych ludzi); psychologiczny autoportret

* Roy Baumeister: Trzy uniwersalne aspekty ja:

* refleksyjna świadomość (samoświadomość)

* interpersonalna przynależność(rozwój Ja w przestrzeni społecznej)

* aspekt wykonawczy Ja(procesy wolicjonalne, kontrolne i samokontrolne)

* ja jest wielopostaciowe, zmienne i sytuacyjne

Jaki jestem i kim jestem?

* dwa sposoby ujmowania istoty człowieka(Ja):

* zbiór charakterystycznych dla danej jednostki cech (symbole)

* role społeczne i charakterystyki kultowe danej roli (typowe przypisane role, zachowania)

Kim jestem i czym jestem?

* Ja może być podmiot (narzędzie realizacji celów innej osoby, bycie kogoś narzędziem, np.:jestem żołnierzem Wojska Polskiego)

* Ja może być przedmiot (samoobserwacji i samokontroli)

* osoby o silnej tendencji do samokontroli obserwacyjnej lepiej radzą sobie w sytuacjach społecznych, łatwiej nawiązują kontakty, trafniej rozpoznają cudze emocje, potrafią dostosować się do wymagań innych, sprawniej potrafią okłamać

* osoby o niskim tendencji do obserwacji cechuje sztywność

* osoby o wysokiej tendencji do obserwacji cechuje zmienność

* koncentracja na Ja przedmiotowym wywołują też pewne cechy sytuacji: oglądanie swoich zdjęć, porównania z innymi ludźmi, doświadczenie wyrazistości śmierci à intensyfikacja kontroli zdolności działania z ustalonym standardem czyli porównywanie wyniku zakładanego i osiąganego

Jaki jestem i jaki bywam?

* Tadeusz Tomaszewski : Ja zmienne, sytuacyjne, stałe, tymczasowe

* Hazel Markus:

* Ja ma charakter schematowy

* Schematy to poznawcze uogólenia informacji jakie człowiek posiada na swój temat

* Schematy są strukturami hierarchicznymi (niektóre elementy są lepiej rozbudowane niż inne)

* Wszelkie info. są rozpatrywane z ptk. widzenia znaczenia Ja; preferowane są te informacje które podtrzymują schematy Ja

* Czas reakcji na informacje ważne jest szybszy niż na nie ważne; badani proszkują informacji zgodnych z utrwalonymi przekonaniami o sobie

* Ja jest nie tylko reprezentacją doświadczeń z przeszłości ale też strukturą generatywną (z danych w niej zawartych generowane są różnorodne wersje własnego Ja) np.: ja wtedy i ja teraz

* Różne możliwe stany ja mają nowe przestrzenie: internet, anonimowość na czacie,

Jaki byłem i jaki będę?

* istnieją wersje przeszłych Ja: Ja w podstawówce, Ja jako student

* istnieją wersje przyszłych Ja: Ja na emeryturze, Ja w chwili śmierci

* często wyobrażenie przyszłych ja staje się impulsem do działania, jednak czasami polega jedynie na wyobrażaniu sobie jedynie tych stanów bez nośnika motywacyjnego

Jaki pragnę być i jaki być powinienem?

* William James: Ja idealne

* Ja idealne a Ja realne; rozbierzność

* Obrona, konserwacja, ekspansja Ja

* Ja normatywne (jacy i kim powinniśmy być wg. społeczeństwa )

* Higgins:

* ukierunkowania Ja, dążymy do ukierunkowania rozbieżności między Ja realnym a Ja idealnym lub powinnościowym

* Ja idealne a Ja realne rozbieżność: prowadzi do rozczarowania siebie, smutku i niezadowolenia

* Ja powinnościowe a Ja realne rozbierzność: prowadzi do wstydu, lęku, zakłopotania

Ja dla siebie i ja dla innych.

Koncepcja Ja prywatnego i Ja publicznego à Goffman i jego teatr życia codziennego.

Do tych koncepcji nawiązują tradycje dotyczące:

* publicznej i prywatnej samoświadomości (Carver i Scheier) ludzie różnią się ukierunkowaniem uwagi na świat zewnętrzny (pragmatycy) lub wewnętrzny (pryncypialiści). Ci drudzy znają siebie lepiej niż inni, ale są mniej wrażliwi na sygnały zewnętrzne; może to utrudniać kontakty z otoczeniem, ale ma tez znaczenie adaptacyjne. Ja publiczne aktywizuje Ja powinnościowe; Ja prywatne pobudza standardy wewnętrzne, wartości osobiste, aspiracje.

* różnorodnych technik autoprezentacji - autoprezentacja związana jest z samoświadomością publiczną.

Ja dąży do spójności wewnętrznej.

Teoria autoweryfikacji- Wiliam B. Swann: jednym z ważnych motywów funkcjonujących w obrębie Ja jest dążenie do trafności sądów na swój własny temat i do ich wewnętrznej zgodności- ludzie dążą do autoweryfikacji przekonań na swój temat nawet jeżeli wiąże się to z deprecjonowaniem (obniżaniem wartości) sądów pozytywnych czy pochlebnych informacji pochodzących od innych ludzi.

Potrzeba domknięcia poznawczego- A. Kruglanski: istnieją zarówno dyspozycyjne jak i sytuacyjne różnice w dążeniu ludzi do zdobywania pewnej wiedzy, dzięki której można zmniejszyć wieloznaczność informacji. właśnie to dążenie nazywa potrzebą domknięcia poznawczego. Przejawia się w:

* Tendencji do wychwytywania (informacji mogących zmniejszyć wieloznaczność)

* Tendencji do zastygania (utrzymywanie domknięcia jak długo jest możliwe).

Potrzebę domknięcia aktywizują:

Presja czasowa, hałas, nudne zajęcie, zmęczenie.

Niska potrzeba domknięcia poznawczego w sytuacjach:

* Gdy ludzie wiedzą, że są oceniani

* Gdy podejmują odpowiedzialność za ważne konsekwencje

* Gdy zadanie jest interesujące lub wzbudzające radość.

Dążenie do dobrego mniemania o sobie.

[historia boya hotelowego, który wraz z innymi ustalił reguły, aby ich zawód był lepiej postrzegany]

Porównania społeczne: w dziedzinach ważnych sądzimy, że jesteśmy lepsi w porównaniu z innymi a w nieważnych przewagę przyznajemy innym.

Dymkowski: „Udając kogoś, kim ni jesteśmy, dopasowujemy prywatnie życiowe przeświadczenia o sobie do treści publicznie demonstrowanych zachowań. W końcu wierzymy, iż jesteśmy tacy właśnie, jacy ukazujemy się innym, co następnie staramy się na różne sposoby potwierdzić”

Po co spójność? Po co dobre mniemanie o sobie?

Oczekiwane konsekwencje spójności w obrębie Ja:

* Tożsamość

* Podmiotowość i kontrola osobista

* Przekonanie o dobrym przystosowaniu.

Sytuacja kłamstwa- musimy utrzymywać w pamięci roboczej sprzeczne dane o sobie co prowadzi do niespójności.

Powody aby myśleć o sobie dobrze:

* Generowanie wartościowych celów osobistych

* Immunizacja, szczególnie zabezpieczenie przed lękiem

* Orientacja w zajmowane pozycji społecznej, popularności, akceptacji

* Podtrzymywanie lub odzyskiwanie dobrego nastroju

Po co nam struktura Ja?

Jako centralna struktura: Integruje dane, koordynuje interesy, rozstrzyga, stanowi punkt odniesienia;

Podejście, w którym Ja nie jest centralne (Wojciszke): pełni dwie funkcje indentyfikacyjne (autoidentyfikacja oraz rozpoznawanie cech, intencji -> przecenianie zgodności poglądów innych- efekt powszechnej zgodności) i dwie funkcje kontrolne (generowanie i wartościowanie celów oraz samokontrola).

---