ŁACINA, ► Łacińska terminologia prawnicza


ŁACINA

PLIK DOTYCZY ZADANIA 1 Z 3 WYMIENIONYCH NA GUPIE!

BRAKUJĄCE:

Publicum ius - privatum ius
Ubi lex non distinguit nec noc distinguere debemus
Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur 

Summum ius, summa iniuria- najwyższe prawo, najwyższym bezprawiem; zasada weszła

do argumentacji prawniczej za sprawą Cycerona, który zawarł ją w dziele filozoficznym

„O powinnościach” z I w.p.n.e. (była wtedy powszechnie używanym przysłowiem); nawiązuje

do filozofii stoickiej- dążenie do zachowania/ przywrócenia ładu; dosłowne tłumaczenie

przepisów prawnych może doprowadzić do absurdalnych skutków; w I w.n.e. Kolumela (tekst

o rolnictwie)- nieracjonalne jest bezwzględne wykonywanie prawa, powinna zostać zachowana

pewna elastyczność; reguła wykorzystywana także współcześnie np.: Rzecznik Generalny

(„przyjaciel” Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości): „Nie można zbyt formalistycznie

podchodzić do wykonywania prawa, należy uwzględnić specyfikę konkretnej sytuacji.”, Sąd

Najwyższy: „Rola zasad współżycia społecznego polega na synchronizowaniu prawa

z nakazami moralności i dobrych obyczajów.”, w sprawach cywilnych istnieje termin składania

dowodów, po którym sąd może tych dowodów nie uwzględnić- wg SN może to doprowadzić

do niesprawiedliwości; także w sprawie przedawnienia; przy interpretacji art. 5 k.c.

Male nostro iure uti non debemus- nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa; po raz

pierwszy w „Instytucjach” Gaiusa (G.1,53), podręczniku prawa z połowy II w.- dotyczyła

sytuacji niewolników [w Europie niewolnictwo zniesiono w XVI w.], informacje

o konstytucjach cesarskich- zbiegli niewolnicy szukający azylu, których można było

przymusowo wykupić; sentencja wyraża myśl, iż w prawie są granice, których nie należy

przekraczać, stanowi też jedną z inspiracji dogmatycznego ujęcia nadużycia prawa; zawarta w

Kodeksie justyniańskim (C.9,14,1,1; kodeks ten zawierał fragmenty konstytucji wydanych przez

cesarzy)- odpowiedź kancelarii cesarskiej odnośnie problemów występujących w praktyce, tzn.

czy pan zabijający niewolnika pałką lub pancerzem(?) powinien być traktowany jako

przestępca; występuje także w Instytucjach justyniańskich (I.1,8,2;), które zawierały ujęte

lapidarnie pewne zasady prawa; istotne zastosowanie w XIX w. np. art. 544 francuskiego Code

civil (tzw. Kodeks Napoleona), który definiuje własność jako absolutną; obecna także we

współczesnych komentarzach (np. do art. 5 k.c.), zachowanie niezgodne z zasadami współżycia

społecznego, dotyczy problemu wykonywania uprawnień; w powiązaniu z tą regułą:

neque malitiis indulgentum est- nie ma uzasadnienia dla nikogo, kto działa podstępnie

Lex retro non agit- prawo/ustawa nie działa wstecz; w tej postaci występuje właściwie tylko

w Polsce, zasada wprowadzona do dyskursu prawniczego przez prof. Stanisława

Wróblewskiego w 1916 r.; sens sentencji (zakaz retroaktywności) obecny już w Republice

Rzymskiej np. u Cycerona; w „Komentarzu do edyktu” na zasadę tą, choć nie tak stanowczo

(prawo działa na przyszłość, nie musi działać na przeszłość) powołał się Ulpian (II/III w.);

w Kodeksie justyniańskim (Konstytucja Teodozjusza z V w.) zakaz retroaktywności nie ma

charakteru bezwzględnego; w Kodeksie prawa kanonicznego z 1917r.: Leges respicunt futura,

non praeterita, nisi nominatim in eius de praeteritis cavetur- ustawy odnoszą się do przyszłości,

nie do przeszłości, chyba że zastrzega się w nich wyraźnie o rzeczach przeszłych; współcześnie:

art. 1. § 1. k.k., art. 3. k.c.- na obszarze prawa prywatnego są wyjątki od tej zasady, w prawie

karnym są one niedopuszczalne; statystycznie najczęściej występująca łacińska sentencja

w polskich sądach, szczególnie przez Trybunał Konstytucyjny- konstytucyjność przepisów;

w prawie wspólnotowym częściej występują: nullum crimen sine lege, nulla poena sine lege czy

ius prospicit, non respicit

Pacta sunt servanda- umów należy dotrzymywać; powstała w średniowieczu; sens sentencji

obecny w prawie rzymskim np. w Digestach justyniańskich (Ulpian)- pretor strzegł

nieformalnych porozumień, które nie są podstępne ani sprzeczne z prawem; wykorzystywana

współcześnie przez organy prawa wspólnotowego; podobnie w prawie kanonicznym:

pacta quantumcunque nuda servanda sunt- umowy choćby gołe powinny być przestrzegane

Audiatur et altera pars- niech będzie wysłuchana i druga strona; myśl pojawiła się

w dyskursie prawniczym na początku pryncypatu- np. Seneka: „Kto wydaje wyrok bez

wysłuchania drugiej strony, jest niesprawiedliwy choćby nawet wydał wyrok słuszny”;

w Dziejach Apostolskich występuje opis wysłuchiwania obu stron; w Digestach justyniańskich

Marcjan (prawnik z II w.)- „Co do zasady nie jest możliwe skazanie osoby nieobecnej.”

Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet- nikt nie może przenieść na

drugiego więcej praw niż sam posiada; sentencja powstała w antycznym prawie rzymskim, nie

wiemy, w jakim kontekście pojawiła się po raz pierwszy, ale możemy przypuszczać, że sprawa

dotyczyła spadku (konkretnie zbycia spadku); autorem jest Ulpian; w Digestach justyniańskich

występowała jako reguła ogólna; współcześnie np.: wyrok SN z 1992 r. dotyczący art. 169 k.c.-

osoba obejmująca w dobrej wierze rzecz ruchomą od nieuprawnionego nabywa jej własność;

uznawana za zasadę prawną, art. 169. k.c. postrzegany jest jako wyjątek od tej zasady;

w powiązaniu z tą paremią:

id quod nostrum est sine facto nostro ad alium transferri non potest- to, co jest nasze, bez

naszego działania nie może być przeniesione na inną osobę (Pomponiusz)

nemo dat qui non habet- ten, który nie posiada, nie może nic dać

Volenti non fit iniuria (pl. Chcącemu nie dzieje się krzywda) - paremia prawnicza sformułowana przez Ulpiana Domicjusza, która mówi, że jeśli ktoś dobrowolnie naraża się na szkodę, wiedząc że ta szkoda może nastąpić, to nie będzie mógł wnieść skargi przeciwko innym stronom. Zasada ta dotyczy tylko ryzyka, które osoba mogłaby uznać za wynikające ze swojego działania, np. pięściarz przyzwala na uderzenia pięścią i liczy się z ewentualnymi urazami, ale nie przyzwala na uderzenia niezgodne z zasadami boksu.

Clara non sunt interpretanda (łac. nie dokonuje się wykładni tego, co jasne), także interpretatio cessat in claris (łac. wykładnia kończy się wtedy, gdy osiągamy jasność) - rzymska paremiaw myśl której jasne przepisy prawa nie wymagają interpretacji. Reguła ta jest współcześnie stosowana w procesie wykładni prawa[1][2], a także przywoływana przez zwolenników jej klaryfikacyjnej koncepcji. Wyrażają oni stanowisko, że dokonywać interpretacji prawa należy tylko wtedy gdy w tekście prawnym występują niejasności, które należy usunąć. Przeciwne stanowisko (omnia sunt interpretanda - łac. wszystko podlega interpretacji) zajmują zwolennicy koncepcji derywacyjnej. Twierdzą oni, że każde odczytanie przepisów prawa nieuchronnie pociąga za sobą jednoczesną ich interpretację[3], nawet pozornie proste przepisy wymagają bowiem dokonywania pewnych założeń i przyjmowania pewnych definicji oraz konkretnego rozumienia słów i kontekstów, a te są nieuchronnie uwarunkowane kulturowo, językowo, klasowo, cywilizacyjnie, itd.[4

Ignorantia iuris nocet (łac. nieznajomość prawa szkodzi) - jedna z podstawowych zasad prawa, wywodząca się z prawa rzymskiego, pokrewna do Ignorantia legis non excusat.

Zgodnie z nią, nie można zasłaniać się nieznajomością normy prawnej. W praktyce wyraża się ona tym, że nikt nie może podnosić, iż zachował się niezgodnie z normą dlatego, że nie wiedział o jej istnieniu. Dla poprawnego stosowania tej zasady konieczne jest, aby wszystkie akty prawne były publikowane w sposób umożliwiający każdemu zapoznanie się z nimi (w Polsce jest to realizowane poprzez obowiązek publikacji powszechnie obowiązujących źródeł prawa w Dzienniku Ustaw, a pozostałych aktów w Monitorze Polskim).

Uzupełnieniem tej zasady jest Ignorantia facti non nocet. Oba zdania następują po sobie w Digesta Iustiniani (D.22.6.9 pr.) i w tej właśnie formie zostały umieszczone na jednym z filarów gmachuSądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
lacina, UAM PRAWO, Łacina łacińska terminologia prawnicza
Łacina - topiki polskie, UAM PRAWO, Łacina łacińska terminologia prawnicza
ŁACINAaA, UAM PRAWO, Łacina łacińska terminologia prawnicza
Łacina - fiszki, UAM PRAWO, Łacina łacińska terminologia prawnicza
lacina tabela, Studia, Prawo, Łacińska terminologia prawnicza
Lacinska terminologia prawnicz, Materiały -studia -Prawo i Administracja
ŁACIŃSKA TERMINOLOGIA PRAWNICZA
Łacińska terminologia prawnicza (2)
Lacinska terminologia prawnicza NA1 - konwersatoria NSP, Semestr 2
sentencje 3, Studia, Prawo, Łacińska terminologia prawnicza
lacinska terminologia prawnicza, prof. dr hab. j. wojtczak-szyszkowski
LACINSKA TERMINOLOGIA PRAWNICZA 1
Dajczak W Łacińska terminologia prawnicza Wykład Skrypt
Łacińska terminologia prawnicza wszystkie wykłady
lacinska terminologia prawnicza prof dr hab j wojtczak szyszkowski

więcej podobnych podstron