10. Rozwój człowieka dorosłego- zadania i konflikty rozwojowe

I. PSYCH. ROZW. CZŁOW. Tom 2, rozdz. 6.4&6.5

Wraz z rozwojem jednostki, coraz większego znaczenia nabiera jej indywidualny, autonomiczny stosunek do obowiązujących w społeczeństwie wartości i norm.

ZAŁOŻENIE RODZINY JAKO JEDEN Z GŁÓWNYCH ZADAŃ WCZESNEJ DOROSŁOŚCI

-zawierając związek małżeński człowiek wkracza w nowe role: małżonka, rodzica; role te mogą być stymulatorami dalszego rozwoju

-rodzina jako środowisko rozwoju każdej tworzącej ją jednostki, jednocześnie sama podlega zmianom pod wpływem rozwoju tych jednostek

FAZY KSZTAŁTOWANIA SIĘ WIĘZI RODZINNEJ WG. J. LASKOWSKIEGO:

1. FAZA WSTĘPNA - narzeczeństwo

2. FAZA TWORZĄCEJ SIĘ WIĘZI MAŁŻEŃSKIEJ - od ślubu do 1-szego dziecka

3. ROZBUDOWANIE I ROZWÓJ POSTAW RODZICIELSKICH - do okresu osiągnięcia dojrzałości przez dziecko

4. FAZA WZAJEMNEGO PARTNERSTWA RODZINNEGO - okres gdy rodzice mieszkają z dorosłymi i samowystarczalnymi pod względem materialnym dzieci

5. FAZA PUSTEGO GNIAZDA - okres od opuszczenia domu przez dzieci do śmierci jednego z małżonków

OKRESY SPIĘTRZENIA KONFLIKTÓW W RODZINIE WG. N. CHMIELNICKIEGO:

1. Bezpośrednio po ślubie

2. Po urodzeniu pierwszego dziecka

3. Po urodzeniu drugiego dziecka

4. Kiedy dziecko osiąga 13-14 r. ż.

5. Po usamodzielnieniu się dziecka

( w obu przykładach periodyzacji OKRES WCZESNEJ DOROSŁOŚCI obejmuje 3 pierwsze fazy)

WYBÓR WSPÓŁMAŁŻONKA:

• Obecnie jest samodzielną decyzją młodego człowieka, podejmowaną pod wpływem odwzajemnionego uczucia

• Często uczucie mylone jest z pociągiem fizycznym, co wpływa na powstanie 1-szego konfliktu wynikającego z pełnienia nowych ról społecznych, oraz uwzględniania w swoich planach potrzeb drugiego człowieka

• Wzajemne poznawanie się po ślubie może wpłynąć na kształtowanie się silniejszych więzi

NARODZINY PIERWSZEGO DZIECKA:

• Małżonkowie przyjmują rolę rodziców

• U kobiet narodziny dziecka powodują większą dojrzałość i odpowiedzialność, ale też poczucie większego ograniczenia

• Obecnie zdecydowanej zmianie uległa rola ojca - nie stoi on już tylko z boku i zajmuje się utrzymaniem rodziny, ale czynnie bierze udział w wychowaniu (ale w mniejszym stopniu)

• Matki lepiej i częściej komunikują się z dzieckiem oraz wykazują więcej zachowań opiekuńczych

MIŁOŚĆ MAŁŻEŃSKA:

Elementy miłości wg. R. Sternberga: Namiętność Intymność Zaangażowanie

Fazy związku wg. B. Wojciszke: Zakochanie (namiętność) Romantyczne początki ( namiętność + intymność) Związek kompletny ( namiętność + intymność + zaangażowanie) Związek przyjacielski ( intymność + zaangażowanie) Związek pusty ( tylko zaangażowanie) rozpad związku ( - )

Wg I. Reiss miłość to proces, który składa się z : „porażającej” emocji wzajemne dążenie do podtrzymania związku, ludziom jest ze sobą dobrze rozwój uczucia wzajemnej zależności osobowe spełnienie się partnerów

ROZWÓD:

1. Największa ilość przed 7-letnim stażem, szczególnie u osób, które zawarły związek w młodym wieku lub ze względu na ciążę

2. Najczęstsze przyczyny rozwodów to:

• problemy seksualne

• kłopoty z porozumiewaniem się

• niezgodność w kwestii wychowania dzieci

• problemy materialne

3. Osoby rozwiedzione mają gorszą kondycję fizyczną i psychiczną niż osoby pozostające w związku małżeńskim

4. Szczególnie traumatyczny dla dzieci ( bardziej stresujący niż śmierć jednego z rodziców )

• dzieci tracą poczucie bezpieczeństwa

• czują się gorsze w porównaniu z dziećmi z pełnych rodzin

• nieraz dzieci wysłuchują zwierzeń jednego z rodziców, czego nie są w stanie udźwignąć

PODJĘCIE PRACY ZAWODOWEJ:

- praca zawodowa podejmowana jest w celu zdobycia źródła utrzymania, ale też dostarcza satysfakcji i sprzyja ogólnemu rozwojowi

STADIA ROZWOJU ZAWODOWEGO WG. D. E. SUPER'A

1. s. eksploracji - j. przymierza się do różnych ról zawodowych

2. s. stabilizacji - po dokonaniu wyboru znajduje trwałe miejsce i pole działań zawodowych

3. s. zachowania statusu quo - dążenie do utrzymania określonej pozycji zawodowej

4. s. schyłkowe - wycofanie z aktywności zawodowej i angażowanie się w inne formy aktywności

SPECYFIKA ROZWOJU SPOŁECZNEGO KOBIET I MĘŻCZYZN:

1. Mężczyzna:

• Aktywność zawodowa stanowi główne źródło realizacji

• Aktywność rodzinna nie ma zasadniczego wpływu na karierę zawodową

2. Kobieta:

• bieg życia kobiety wyznaczony jest przez wydarzenia rodzinne takie jak:

a) ciąża i połóg

b) opieka nad dzieckiem

c) prowadzenie domu

(ze względu na te obowiązki kobiety przynajmniej częściowo wycofują się z życia zawodowego)

SZEŚĆ TYPÓW STYLU ZYCIA KOBIETY WG. K. M. MEULLER:

1. KARIERA DOMOWA - kobieta zaraz po ukończeniu szkoły wychodzi za mąż i poświęca się życiu rodzinnemu

2. KARIERA KONWENCJONALNA - kobieta przed ślubem pracuje zawodowo, a potem obejmuje wyłącznie obowiązki rodzinne

3. KARIERA ZAWODOWA - kobieta angażuje się wyłącznie w pracę zawodową

4. KARIERA RODZINNO-ZAWODOWA - jednocześnie pracuje i zajmuje się domem

5. KARIERA PRZERYWANA - okresy pracy zawodowej i domowej wzajemnie się przeplatają w zależności od sytuacji finansowej i wieku dzieci

6. KARIERA NIESTABILNA - podejmuje prace zawodową w zależności od potrzeb finansowych rodziny

• wg. J. Bernarda kobiety częściej niż mężczyźni są niezadowolone ze swego małżeństwa jeśli muszą zrezygnować z pracy zawodowej na rzecz życia rodzinnego

MYŚLENIE MŁODYCH DOROSŁYCH O WARTOŚCIACH:

• w myśleniu o dylematach moralnych ujawniają relatywizm, co jest pozorną regresją w rozwoju moralnym; jest to jakby etap przejściowy przed przyjęciem moralności umowy społecznej ( stadium V wg Kohlberga)

• to jaki model moralności wykazuje j. zależy od jej subiektywnych doświadczeń

• rozwiązują hipotetyczne dylematy życiowe, częściej kierując się wartościami związanymi z rozwojem „JA” niż wartościami związanymi z relacjami interpersonalnymi

ZMIANY W OSOBOWOŚCI

- zmiany w strukturze „JA”

• dochodzi do integracji koncepcji idealnych a realnym obrazem świata i samego siebie („JA idealne” i „JA realne”)

• pojawia się doświadczenie siebie jako podmiotu odpowiedzialnego za własne działania, co następuje po zintegrowaniu przeszłości i teraźniejszości

-poczucie własnej tożsamości

• podjęcie nowych ról (np. rodzicielskich) jest możliwe tylko w przypadku osoby z wyraźnie określoną własną tożsamością czyli takiej, która pomyślnie przeszła kryzys adolescencji tożsamość - rozproszenie ról

• widoczne zmiany w tożsamości ujawniają się w procesach indywidualizacji i postępującej autonomii jednostki

-problem sensu życia

• uniezależnienie się od mechanizmu nastawień emocjonalnych pozwala na zmierzenie się z problemem sensu życia

• człowiek podejmuje próby budowania koncepcji własnego życia i jej realizacji; następuje ocena własnych decyzji w kontekście wcześniejszych planów, marzeń, oczekiwań; jeśli ocena ta wypada negatywnie prowadzi to do kryzysu.

II. M. Kuźnik

„Projektowanie własnego życia jako forma działalności u progu dorosłości”

NAJWAŻNIEJSZA ROZWOJOWO FORMA DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA

• termin z koncepcji Wygotskiego

• jest to specyficzny rodzaj działalności w danej fazie rozwoju jednostki

• j. angażuje się w nią najbardziej

• działalność ta wywołuje najwięcej kryzysów i konfliktów

PROJEKTOWANIE WŁASNEGO ŻYCIA

• jest najdojrzalszym w rozwoju j. sposobem tworzenia zorientowanych na przyszłość programów działania

• zhierarchizowana, elastyczna, złożona działalność strategiczna, jak również racjonalny i intencjonalny proces ustosunkowania się do własnej przyszłości, pozwalający na realizowanie określonych zadań rozwojowych stojących przed człowiekiem dorosłym

PROJEKTOWANIE JAKO DZIAŁALNOŚĆ ZŁOŻONA, ELASTYCZNA I HIERARCHCZNA

1. ELASTYCZNOŚĆ

-zdolność do asymilowania nowych treści, informacji i modyfikowania ich pod wpływem poszczególnych elementów struktury, przy jednoczesnym zachowaniu stabilności i ciągłości projektu

2. HIERARCHICZNOŚĆ

-typ wewnętrznego uporządkowania elementów, w którym nadrzędne wyznaczają treść i zakres elementów podrzędnych

3. ZŁOŻONOŚĆ

• w jego skład wchodzą elementy:

1. wizja

2. działanie

3. operacje

DYNAMIKA PROJEKTU WŁASNEGO ŻYCIA

Projektowanie jako typ działalności strategicznej, składa się z 3 faz:

1. Przygotowawcza:

-dominują działania orientacyjne, określające nasze potrzeby, możliwości, oraz formułowana jest hipotetyczna przestrzeń rzeczywistości, która ma scalić cele i idee

2. Realizacja:

-stanowi ją pewien rodzaj operacji i działań instrumentalnych, prowadzący do określonych wyników

-można wyróżnić 3 rodzaje operacji

1. zasadnicze - stanowią sedno projekty

2. pomocnicze - wpływają na przebieg o. Zasadniczych tworząc sprzyjające warunki

3. uboczne - stanowią tło działań

3. EWALUACYJNO-KOREKCYJNA

-weryfikacja wcześniejszych faz i efektów całego projektu

PROJEKTOWANIE JAKO STRATEGICZNA DZIAŁALNOŚĆ RACJONALNA I INTENCJONALNA

Racjonalność działań strategicznych przejawia się w:

1. rozpoznawaniu rzeczywistych stanów rzeczy, uzasadnionych na podstawie dostępnych informacji

2. przebiegu działań zorganizowanych w cykl charakteryzujący się logicznością i myśleniem przyczynowo-skutkowym

3. zachowanie zasady ekonomiczności - najlepszy rezultat przy najmniejszych kosztach

4. zachowanie zasady etyczności - podejmowanie tylko działań zgodnych z wartościami

FUNKCJE PROJEKTOWANIA

1. Zaspokajanie potrzeby sensu życia i potrzeby poznawczej

2. Ukonstytuowanie stylu życia

3. Implikuje podejmowanie efektywnych i satysfakcjonujących działań

4. Daje poczucie bezpieczeństwa

5. Uzasadnia wybór wartości i norm co daje poczucie sensowności życia

ELEMENTY STRUKTURY PROJEKTU

1. WIZJA PROJEKTU

• Idealizacja, zwerbalizowana i ustrukturalizowana reprezentacja niedookreślonego sensu życia

• Tworzy się jako model przyszłych stanów otoczenia, z zestawienia 2 typów informacji

1. o normalnych, istniejących stanach otoczenia

2. o potencjalnych stanach otoczenia

• jest rodzajem nadrzędnych celów ogólnych

• jej zadaniem jest sformułowanie celów dalekosiężnych

• w odróżnieniu od marzeń tworzona jest z myślą o realizacji

1. DZIAŁANIA ZAWARTE W PROJEKCIE

• Podrzędne w stosunku do wizji

• Stanowią próbę realizacji celów zawartych w wizji

• Zawierają:

-aspekt informacyjny - „co trzeba zrobić?”

-aspekt operacyjny - „jak można to osiągnąć?”

1. OPERACJE ZAWARTE W PROJEKCIE

• Zależne od czynników zewnętrznych i wewnętrznych

• Konkretna realizacja działań, krok po kroku

• Ich wykonanie prowadzi do konkretnego efektu zdeterminowanego przez cel.

*INTENCJONALNOŚĆ - działalność skierowana na przedmiot, cel

*Projekt życia pozwala na adaptację twórczą, czyli dostosowanie się osobowości do koncepcji siebie oraz wynikających z tej koncepcji działań oraz sposobów ich realizacji. Wymaga to od jednostki zdefiniowania czego nie ma, a co być powinno, czego oczekuje.

1. Z. PIETRASIŃSKI

„Rozwój człowieka dorosłego” rozdz. 6

WCZESNA DOROSŁOŚĆ

• Od 18 do 35 r. ż.

• Jest to okres największej żywotności, ale także największego spiętrzenia wielu zadań, obowiązków i ambicji, które zwykle trudno pogodzić

ZADANIA ROZWOJOWE WCZESNEJ DOROSŁOŚCI WG. HAVIGHURSTA:

• Wybór współmałżonka

• Uczenie się współżycia z innymi

• Powiększenie własnej rodziny

• Wychowanie dzieci

• Kierowanie domem

• Podjęcie pracy zawodowej

• Podjęcie obowiązków obywatelskich

• Znalezienie odpowiadającej sobie grupy społecznej

SCHEIN po przebadaniu 44 studentów MIT wykazał, że to jaką pracę podjeli zależało od ich indywidualnych predyspozycji, które nazwał TRWAŁYMI UWARUNKOWANIAMI. Były to:

1. ukierunkowanie na zarządzanie

2. ukierunkowanie techniczno - funkcjonalne

3. u. na bezpieczeństwo

4. u. twórcze

5. na autonomię i niezależność

(Są to determinanty wyboru posady i sterowania karierą)

Wg LIVEGOEDA istnieje 6 podstawowych nastawień życiowych, które przejawiają się w pracy zawodowej:

1. Badawcze

2. Refleksyjne

3. Organizacyjne

4. Opiekuńcze ( pomaganie wszystkiemu co żyje  )

5. Innowacyjne

6. Utrwalające (wytwarzanie i utrzymywanie tego, co już istnieje)

5 POZIOMÓW ROZWOJU MYŚLENIA SPOŁECZNEGO WG M. BASSECHES:

1. branie pod uwagę wyłącznie własnego interesu

2. j. bierze pod uwagę własne racje oraz punkt widzenia drugiej osoby

3. uwzględnienie sytuacji i potrzeb grup społecznych

4. ?

5. gotowość do przeobrażania systemu jako całości w imię lepszej realizacji związanych z nim oczekiwań

• Zdolności stojące przed młodymi dorosłymi wymagają, prócz rozwoju intelektualnego, rozwoju emocjonalnego i odporności na stres.

3. CZAPIŃSKI

„Pułapki kariery”

TYPY ROBIENIA KARIERY

K. Ugruntowana pokonując kolejne szczeble budujemy sobie sieć bezpieczeństwa ( kontakty zawodowe i przyjacielskie) jest rozciągnięta w czasie zżycie i utożsamianie się z własna pozycją

K. nieugruntowana szybka kariera brak wyjścia awaryjnego

K. Szeregowa klasyczna drabina można iść tylko w górę

K. równoległa budowanie kilku równoległych drabin w różnych dziedzinach zapewnia poczucie bezpieczeństwa

K. Związana z zaangażowaniem otwartym („miękkim”) elastyczne dostosowanie się do nowej sytuacji posiadanie innych zajęć prócz pracy (np. Hobby) praca jest przyjemnością

K. z zaangażowaniem zamkniętym („twardym”) realizacja opracowanego szczegółowo planu nie zwracanie uwagi na inne możliwości i perspektywy brak czasu na inne zajęcia - liczy się tylko praca

Dwa rodzaje motywacji do pracy:

1. POZYTTWNA MOTYWACJA OSIĄGNIĘĆ - wiara we własne siły, patrzenie perspektywiczne

2. MOTYWACJA OBRONNA - tylko 1 problem: „co zrobić, aby nie spaść z drabiny?” (trzymanie się kurczowo posady lub skok na głęboką wodę bez kwalifikacji

---