Propaganda (od łac. propagare - rozszerzać, rozciągać, krzewić) - celowe działanie zmierzające do ukształtowania określonych poglądów i zachowań zbiorowości lub jednostki, polegające na perswazji intelektualnej i emocjonalnej (czasem z użyciem jednostronnych, etycznie niewłaściwych lub nawet całkowicie fałszywych argumentów). Gdy propaganda zmierza do upowszechnienia trwałych postaw społecznych, poprzez narzucenie lub zmuszenie odbiorców do przyjęcia określonych treści, wtedy stanowi jeden z elementów indoktrynacji.
Ostracyzm (gr. ὄστρακον ostrakon - skorupka gliniana) - tzw. sąd skorupkowy rodzaj tajnego głosowania wprowadzonego najprawdopodobniej przez Klejstenesa w 509 roku p.n.e. w Atenach. Przez dwadzieścia lat po reformach Klejstenesa nie skorzystano ani razu z tej procedury. Pierwszym poddanym tej procedurze był Hipparchos Pizystratyda (488/487 p.n.e.). Ostatni był Hyperbolos[1]. , skazany w wyniku porozumienia pomiędzy Alkibiadesem i Nikiaszem, po klęsce wojsk dowodzonych przez Alkibiadesa w bitwie pod Mantineją w roku 418 p.n.e..
Hieratyzm, zespół cech formalnych stosowanych w malarstwie lub rzeźbie w celu uzyskania wyrazu powagi i dostojeństwa, występujący w sztuce oficjalnej. - postać ważniejsza=większa
Bauhaus - siedziba niemieckich projektantów, siedziba wyglądała jak dzisiejsze bloki, ale w swoim czasie była bardzo nowoczesna
Symbolizm, kierunek artystyczny rozwijający się na przełomie XIX i XX w., stanowiący jeden z przejawów modernizmu i secesji. Symbolizm głosił dominację ducha nad materią, a jego celem było wypracowanie takiej formy wypowiedzi artystycznej, która - poprzez świadomą deformację rzeczywistości i przypisanie jej elementom dodatkowych znaczeń, czyli poprzez posługiwanie się symbolem - dawałaby wyraz subiektywnym, wewnętrznym przeżyciom człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem wyobraźni, sięgającej poza granice racjonalnego poznania.
Główni przedstawiciele symbolizmu: A. Böcklin, G. Klimt, M. Klinger, E. Munch, O. Redon, P.C. Puvis de Chavannes, G. Moreau, a w Polsce: J. Malczewski, J. Mehoffer, W. Wojtkiewicz.
Neoplastycyzm, kierunek abstrakcyjno-geometryczny w malarstwie, wywodzący się z kubizmu. Założenia opracował w 1914-1917 P. Mondrian na łamach czasopisma De Stijl, stwierdzając odejście współczesnego człowieka od myślenia przedmiotowego ku abstrakcji. Sztuka miała obrazować prawa rządzące wszechświatem, czego wyrazem jest zestawienie dwóch kierunków linearnych: pionu i poziomu tworzących kąt prosty. Grę barwną wyrażają trzy kolory zasadnicze - żółty, czerwony i błękitny, symbolizujące materię, barwy neutralne natomiast - czerń, biel i szarość - wyrażają przestrzeń.
Neoplastycyzm znalazł odbicie w architekturze funkcjonalizmu (m.in. G.T. Rietweld, Bauhaus). Teorię Mondriana rozwinął Th. van Doesburg.
Afisz, dzieło sztuki drukarskiej i poligraficznej, powstałe w XVII w. Rozpowszechnione (również w Polsce) w XVIII w. jako środek reklamowy; ogłoszenie, zwykle drukowane, umieszczane w miejscach widocznych, powiadamiające o imprezie publicznej, m.in.: afisz teatralny, filmowy, cyrkowy, okolicznościowy. W XIX w. afisz został w wielu funkcjach zastąpiony przez plakat.
Plakat - rodzaj wyrobu poligraficznego zaliczany do akcydensów. Druk jednostronny, zdecydowanie dużego formatu (co najmniej A2), o charakterze propagandowym lub reklamowym (nigdy wyłącznie informacyjnym), służący do umieszczania w stałych, publicznych miejscach (rozklejany, umieszczany w witrynach).
Plakat tym różni się od afisza, że nie jest wykonany ze składu, lecz w całości stanowi formę graficzną. Zadrukowywany jest z reguły na całej powierzchni papieru i najczęściej posiada bogatą kolorystykę. Elementy graficzne co najmniej dorównują informacji tekstowej, z reguły jednak dominują. Napisy są często przetworzone artystycznie.
O ile typowy afisz, jako druk czysto informacyjny, jest zazwyczaj jedynie rodzajem rzemiosła, to forma plakatu jest również jedną z dziedzin sztuki.
Konstruktywizm, kierunek w rosyjskiej sztuce nowoczesnej, rozwijający się w latach 1913-1925 zwłaszcza w dziedzinie rzeźby, obejmujący twórczość takich artystów, jak: W.J. Tatlin, A.M. Rodczenko, El Lissitzky, N. Gabo, A. Pevsner. Twórcy ci pomijając funkcję dzieła sztuki eksponowali jego konstrukcję oraz materiały stosowane w przemyśle (mosiądz, stal, szkło) montowane tak, aby obiekt przypominał maszynę.
Termin konstruktywizm został po raz pierwszy użyty przez Tatlina, a najbardziej reprezentatywną pracą dla całego kierunku jest jego projekt Pomnika III Międzynarodówki z 1920. Niektórzy konstruktywiści (Tatlin, Rodczenko, Popow) od 1918 akcentowali potrzebę organizowania życia przez przemysł i kreowania sztuki użytecznej w ramach konstruktywizmu utylitarnego. Ich przeciwnicy (K. Malewicz, Gabo, Pevsner) koncentrowali się nad zagadnieniem formy, odrzucając bryłę, jako środek wypowiedzi w rzeźbie, na rzecz płaszczyzny i linii.
Konstruktywizm odbił się szerokim echem w sztuce światowej lat 20. i 30. stanowiąc np. punkt wyjścia w nauczaniu Bauhausu. W Polsce wywarł wpływ na członków grup: a.r., Blok, Praesens. Również awangardowy kierunek w rosyjskiej poezji w latach 20. XX w., silnie związany z ówczesną nowatorską plastyką. Konstruktywiści pragnęli połączyć nowoczesność z zaangażowaniem politycznym, unikając aspektu propagandowego. Nawiązywali do symbolizmu i futuryzmu, np. poeta E.G. Bagricki.
Faszyzm od fasces= rózgi liktorskie
Kubizm, kierunek malarstwa nowoczesnego oraz rzeźby zainicjowany we Francji ok. 1906 przez P. Picassa i G. Braque'a, stanowiący przewrót w świadomości wizualnej XX w., zrywający z malarstwem tradycyjnym będącym sztuką naśladowania. Nowy kierunek oznaczał pojawienie się sztuki koncepcyjnej. Nazwa kubizmu (z łacińskiego cubus - kostka, sześcian) została zastosowana przez krytyka L. Vauxcellesa w odniesieniu do pejzaży Braque'a, charakteryzujących się geometrycznym uproszczeniem brył.
Zapowiedzią kubizmu był obraz Picassa Panny z Avignon (1907), a u podstaw rozwoju tkwił wpływ malarstwa P. Cézanne'a, wzory rzeźby przedromańskiej, iberyjskiej i ludów afrykańskich. Udział w wystawach kubistów brali: malarze - J. Gris, A. Gleizes, F. Léger, J. Metzinger, H. Le Fauconnier, L. Marcus (Marcoussis), rzeźbiarze - A. Archipenko, E. Nadelman. Teoretykiem i obrońcą kubizmu był G. Apollinaire - autor pracy formułującej program kierunku Les peintres cubistes... (wydanej w 1913).
Kubizm rozwinął się w 3 fazach:
1) prekubistycznej (1906-1909), odrzucenie perspektywy i przestrzeni atmosferycznej, geometryzacja, wydobycie struktury podziału przedmiotu, tłumienie koloru.
2) analitycznej (1909-1912), rozbicie form przedmiotu, dekompozycja w celu osiągnięcia efektu profilów zachodzących na siebie, widzianych z kilku stron jednocześnie.
3) syntetycznej (od 1912/13), wprowadzenie collages, podkreślenie konstrukcji obrazu, a nie przedmiotu przedstawianego, przywrócenie koloru.
Kubizm był uprawiany jeszcze w latach 20., dał początek kilku kierunkom sztuki współczesnej, np. konstruktywizmowi, neoplastycyzmowi. Czerpali z niego: M. Chagall, T. Makowski, M. Gromaire.
Mechanofaktura - obraz o gładkim tle z nawarstwiających się prostokątów
Eklektyzm, połączenie środków formalnych i treściowych, zaczerpnięte z innych stylów, kręgów twórczych, dające efekt kompilacji i dalekie od spójnej całości.
Przykładem eklektycznej postawy projektanta epoki baroku może być kościół św. Karola Boromeusza w Wiedniu, zaprojektowany przez E. von Fischera. W XIX w. eklektyzm rozpowszechniony został pod wpływem historyzmu i estetycznej teorii potrzeby konfrontacji wielorakiego piękna z różnych epok.
Eklektyzm w filozofii greckiej oznacza połączenie wybranych poglądów z filozofii epikurejskiej, sceptycznej i stoickiej i na tej podstawie ukształtowanie stoicyzmu średniego przez Panajtiosa z Rodos.
Majuskuła (z łacińskiego - "nieco większa"), wielka litera, występująca w pismach greckich i rzymskich oraz pochodzących od nich. Współcześnie służy do wyróżniania pewnych kategorii wyrazów.
Zobacz również: Minuskuła, Łacińskie pismo
Rytm - grupa artystyczna powstała w Warszawie w 1922 roku. Należało do niej wielu artystów z całej Polski reprezentujących różne orientacje artystyczne. Głównymi założycielami formacji byli: Wacław Borowski, Eugeniusz Zak i Henryk Kuna. Pomimo, że formalnie sztuka Rytmu była pokrewna sztuce formistów, a geometryczna stylizacja ciążyła ku sztuce klasycznej, styl najbardziej typowych przedstawicieli grupy określa sam jej nazwa - odznacza się rytmicznymi, a w kompozycjach figuralnych wręcz tanecznymi układami kształtów i linii. Przykładem może być programowa rzeźba Rytm Henryka Kuny. Do Rytmu należał też wybitny rzeźbiarz polski Edward Wittig, twórca jednego z najlepszych aktów w rzeźbie współczesnej - posągu Ewa. Jego dziełem jest też znany pomnik Lotników. Grupa działała do 1932 roku i zorganizowała 11 wystaw (8 odbyło się w Warszawie). Stylistyka Rytmu, przeniknęła niemal wszystkie dziedziny sztuki obok malarstwa, rzeźby i grafiki obejmując wzornictwo, tkaninę, ilustrację książkową, plakat reklamowy, pocztówkę itd.