Ewolucja i dyfuzja metod org. i zarządz.
Metody organizatorskie. Klasyfikacja rodzin metod
do metod par excellence zaliczamy :
- analizę wartości !!
- teorię kolejek
Rodziny metod:
I par excellence organizatorskich:
* badanie metod pracy
* mierzenie pracy
* wartościowanie pracy
* normowanie pracy
*koordynowanie procesów pracy w czasie
* org. procesów pracy w przestrzeni
* analiza wartości organizacji
II wykorzystywanych w organizowaniu:
metody socjopsychologiczne
ergonomiczne
badania operacyjne
metody sieciowe
ekonometryczne
informatycne
heurystyczne
Podejścia organizatorskie
I opisowo - ulepszające
- jak funkcjonuje system
- wywodzi się od klasycznej teorii Taylora, jego istota sprowadza się do precyzyjnej prezentacji stanu istniejącego, poddaniu tego stanu ocenie oraz zaprezentowaniu zmian
- wiedzy organizatora
- doboru określonych źródeł informacji
- wykorzystaniu rozmaitych sposobów stanu istniejącego
3 kategorie źródeł :
- obiekt - który podlega analizie (np. proces pracy, wyrób)
- dokumentacja przedsiębiorstwa, organizacji (dokonuje dok. Org : regulamin organizacyjny, księga służb, dok. Techniczno-technologiczna, ekonomiczna, kadrowa)
- wykonawcy (np. w procesach pracy - ich realizacja dokonuje się poprzez zaangażowanie siły roboczej)
Sposób zbierania informacjii z tych źródeł:
- z procesu : obserwacja (ciągła, wyrywkowa itp.)
- dokumentacja : analiza i studiowanie
- rozmowy, wywiady (+ metody badań społ. - ankiety)
Prezentacja:
- opis słowny (wady - czasochłonny)
- metody wykreślne (kartowanie, modele, makiety, wykresy, harmonogramy - odwołujemy się do graficznych metod prezentacji)
II funkcjonalno - wzorujące
- czemu służy system
- określanie funkcji (celów, zadań) przez analizę najnowszych, wzorcowych rozwiązań (tzw. rozwiązań obcych)
- podchodzi do projektowania zmian w przedsiębiorstwie
- wykorzystuje się nie tylko info o systemie ale także wiedzę w zakresie najnowszych rozwiązać techniczno-technologicznych (ideę systemu Gerarda Nadlera ?…trójkąt…)
III diagnostyczno - funkcjonalne
- fundamentem procesu dokonywania zmian jest stan istniejący
- czemu ma to służyć (np. wyrób, proces)
teza (klasyczne podejście taylorowskie) - antyteza ( koncepcja Nadlera) - synteza (podejście wykorzystujące identyfikacje i analizę funkcji systemu organizacyjnego)
Ogólna metodyka organizowania:
Fazy :
1. faza wstępna - wybór pracy (podmiot i cel badania), wstępne opisanie pracy przez określenie warunków zewn. (środowisko, przestrzeń pracy)
2. faza podstawowa - uchwycenie przez rejestrację-faktycznego stanu, analiza tego stanu,
3. faza końcowa - opracowanie planu wprowadzenia nowej org., ustalenie kierunków usprawnień, projekty szczegółowe, analiza uzyskanych efektów
Badanie metod pracy
krytyczna ocena i analiza stanu faktycznego następuje po:
- zbieraniu informacji !!
- ustaleniu procedury….
Podstawowe metody badania pracy
Techniki badania metod pracy są to narzędzia z grupy diagnostycznych technik doskonalenia organizacji
1) Proces doskonalenia jednostki organizacji
2) Zbieranie informacji o przedmiocie badanym
3) Krytyczna analiza i ocena zebranych informacji
4) Poszukiwanie usprawnień i wybór wariantu optymalnego
5) Opracowanie projektu usprawnienia
6) Ocena efektów
7) Przygotowanie do wdrożenia i wdrożenie.
Cykl badania metod pracy
Badanie metod pracy sprowadza się do podziału badanego procesu na odpowiednio drobne części składowe, zarejestrowania ich za pomocą umownych symboli graficznych, podania każdej z nich z osobna krytycznej ocenie i analizie pod kątem eliminacji, połaczenia lub uproszczenia sposobu jej realizowania, a następnie opracowania zbiorczego usprawnienia oraz wprowadzenie go w życie.
1) wybór celu i przedmiotu badania (analiza potrzeb organizacyjnych) -
- określenie celu ogólnego np. zwiększenie wydajności, obniżka kosztów
- wstępna analiza organizacyjna - ustalenie rezerw
- określenie przedmiotu organizowania
- określenie celu szczegółowego - przejście do celów niższego stopnia
- analiza aspektów ekon., techn.. i psych. przedmiotu organizowania - wstępny szacunek efektywności ekonomicznej, przewidywanie nakładów
- analiza warunków pracy - określenie środków technicznych
- ustalenie środków i terminów
2) rejestracja stanu faktycznego - zasadniczą rolę odgrywa tu TECHNIKA KARTOWANIA (stenografia organizatorska) - polega na rejestrowaniu badanych procesów pracy za pomocą umownych symboli graf. Na specjalnych kartach i wykresach przebiegu; pozwala rejestrować lub projektować przebieg wszelkich procesów pracy, dotyczy prac produkcyjnych, amin. - biurowych itp.
Technika kartowania :
W karcie procesu rejestracja obejmuje :
- operacje !!
- manipulacje
-obciążenia
Klasyfikacja metod mierzenia pracy
Szacowanie tempa pracy występuje w :
- fotografii dnia roboczego
- chronometraż !!
- obserwacjach migawkowych
Fotografia dnia roboczego
Chronometraż
Obserwacje migawkowe
Dla ustalenia analizy ogólnej struktury czasu pracy wykorzystuje się układ :
-jednofrakcyjny
- dwufrakcyjny !!
- wielofrakcyjny
Obserwacja migawkowa polega na określeniu czynności, (częstotliwości) ustalonych z góry rodzajów przebiegu jednego lub kilku różnego rodzaju systemów pracy za pomocą przeprowadzonych wyrywkowo krótkotrwałych obserwacji.
Definicja obserwacji migawkowej:
Obserwacja migawkowa jest to sposób prowadzenia ilościowej analizy czasu pracy ludzi i środka produkcji. Badania oparte są na rachunku prawdopodobieństwa statystyce, na badaniu próby reprezentatywnej.
Zastosowanie metody migawkowej-
- ustalenie wskaźników charakterystycznych stopnia wykorzystania narzędzi.
mniejsze absorbowanie osoby przeprowadzającej badanie migawkowej w stosunku do obserwacji ciągłej. (czas skraca się o 40 -70%)
- możliwości okresowego przerwania badania w dowolnym momencie i wznowienia ich również w dowolnej chwili
Wady metody migawkowej -
- brak możliwości identyfikacji pracy obserwowanego stanu np.: nieobecność człowieka lub postój maszyny.
- wad gdy zdarzenia jakiegoś stanu nie przekraczają 1% nie można na ich temat wnioskować
Elementy składowe obserwacji migawkowej.
Program standardowy wg. REFA.
1. Ustalenie celu
2. Ustalenie i opisanie rodzajów przebiegu.
3. Ustalenie planu obchodu.
4. Ustalenie niezbędnego zakresu obserwacji.
5. Ustalenie punktów czasowych obchodu.
6. Wykonanie n = 500 obserwacji.
7. Analiza pośrednia
8. Przeprowadzenie analizy końcowej.
Do czego można zastosować obserwacje migawkową?
Można zastosować do:
a) ustaleniu wskaźników zakładowych takich jak np.:
- stopień mechanizacji
- stopień wykorzystania zapotrzebowania siły roboczej
b) badań o przebiegu pracy w związku z planowaniem produkcji i sterowaniem produkcji
c) określenie dodatków czasów uzupełniających w ramach określenia czasu zadanego
Wartościowanie pracy
Podstawową funkcją wartościowania pracy jest:
- ustalenie stopnia trudności wykonywanej pracy !!
- analiza uciążliwości
- ustalenie poziomu wysiłku
Metody wartościowania pracy
Motywowanie - to zestaw sił, które sprawiają, że ludzie zachowują się w określony sposób
Wartościowość - to indeks pokazujący siłę pożądania przez daną osobę konkretnego wyniku (atrakcyjność wyniku jednostki)
Do narzędzi wartościowania pracy należą: płaca, premia, dodatki do pracy, nagrody, awanse, lub udział w sprawowaniu władzy
Istota i klasyfikacja metod.
Schemat genewski
Określa :
- syntetyczne kryteria !!
- analityczne
- klucze analitycznej oceny
Metoda Wagnera i Wenga
Wadą metody jest :
- równoważność kryteriów oceny!!
- zbyt rozbudowane kryteria
- brak kluczy analitycznych
Metoda UMEWAP 85,87
Ankietowe wartościowanie pracy
Analiza wartości organizacji pracy
Celem analizy pracy jest:
- ustalenie normatywnych par ?
- alokacja… ?
-…. ?
Metodyka analizy wartości organizacji
Przy wyborze przedmiotu badań wykorzystuje się:
- metodę ABC !!
- fotografię dnia pracy
Wybór przedmiotu badania za pomocą metody ABC
W strefie A znajduje się :
- 20% zbioru elementów…. 80% !!
-80% ………… 20%
- 30%.................30 %
metoda ABC oparta na regule „20-80”:
20% elementów jakieś zbiorowości niejednorodnej reprezentuje 80% „ciężaru gatunkowego” całej zbiorowości; czyli : 20% odbiorców kupuje 80% produkcji przedsiębiorstwa, 20% operacji technolog. Decyduje o 80% kosztów własnych wytworzenia
.Tryb postępowania w czasie stosowania Analizy ABC
Krok 1 Sporządzenie podziału zadań
Krok 2 Ustalenie zadań pierwszego rzędu 100%
Oszacowanie zadań drugiego rzędu pod względem udziału
Krok 3 Ustalenie zadań drugiego rzędu na 100%
Oszacowanie zadań trzeciego rzędu pod względem ich udziału
Krok 4 Ustalenie udziału podzadań w łącznym czasie pracy
Krok 5 Ustalenie hierarchii podzadań
Krok 6 Uporządkowanie podzadań wg. hierarchii kumulowanie poszczególnych wartości
Krok 7 Ustalenie grupy ABC
Krok 8 Graficzne przedstawienie wyniku
Krok 9 Interpretacja danych wyciągnięcie wniosków. W razie potrzeby przeprowadzenie analizy funkcyjnej
Identyfikacja i analiza funkcji
Funkcja to :
- cel (cecha, czynność)!!!
- metoda
- instrument postępu technicznego
Przestrzenne organizowanie pracy:
Podstawową f jest:
- usprawnienie stanowiska organizacji
- pomiar struktury czasu
- optymalizacja stanowiska !!
Normowanie powierzchni - metoda Guerchett
Aby wyznaczyć powierzchnię trzeba znać:
- pow. Statyczną
- pow. Statyczną, grant i …. !!
Metoda Blocha Schmigalli
Dla ustalenia siły powiązań międzystatycznych buduje się macierz o strukturze:
- ukierunkowanej
- nieukierunkowanej
Metody koordynowania pracy - harmonogramy, wykresy Ganita
Zasada harmonii obejmuje … :
- w doborze
- działaniu
- w doborze i działaniu
Metoda CPM - analizy drogi krytycznej
CPM - metoda ścieżki krytycznej, nadaje się głównie do procesów powtarzalnych, zdania mają stały czas występowania.
Metody te powstały dość wcześnie. Są one powszechnie stosowane (z pomocą komputerów).
Przekształcanie programu PERT i CPM wymaga spełnienia 4 warunków:
Całe działanie musi być rozbite na poszczególne zadania (umieszczone w sieci w postaci zdarzeń i działań)
Zdarzenia - w formie kółek, oznaczają zakończenie określonego zadania.
Działania - w formie strzałek, określają czas realizacji jakiegoś zadania.
Zdarzenia i działania umieszcza się w sposób logiczny, sekwencyjny i zintegrowany (każde działanie zaczyna się i kończy odpowiednim zdarzeniem).
Metody zarządzania usprawniające pracę kierowniczą
Zarządzanie przez cele
- kierownicy poszczególnych szczebli przekazują swym współpracownikom nie zadania do wykonania ale cele do osiągnięcia, pozostawiając im względną swobodę w wyborze środków koniecznych do realizacji celów
Zarządzanie przez cele
Proces wspólnego ustalania celów przez menażera i podwładnego, stopień realizacji celów jest głównym czynnikiem oceny i nagradzania wyników podwładnego. Chodzi tu o wciągnięcie podwładnego w proces wytyczania celów i planowania oraz jasne i wyraźne postawienie przed nim zadań, których wykonania się oczekuje od niego w określonym czasie.
Zarządzanie przez cele zajmuje się ustaleniem celów i planowaniem dla indywidualnych menadżerów i podległych im jednostek. Główną zaletą jest lepsza motywacja pracowników poprzez dokładne określenie stawianych przed nimi oczekiwań
Metody ukierunkowane na motywację
Metody twórczego rozwiązywania problemów zarządzaniu
Metody twórczego myślenia : burza mózgów, metoda morfologiczna
Inne :
- Metoda „nowego spojrzenia” - oddalając się od danego problemu mózgów przestrzeni lub czasie, odnajduje się „nowe spojrzenie”, odnawia wyobraźnię i zmienia sposób myślenia. Jest przejawem „myślenia obok”, polegającego na przeniesieniu zainteresowania z centrum problemu na jego peryferie bądź cofnięciu się do genezy problemu.
- Metoda niekompetencji - zebraniu poglądów niespecjalistów na dane zagadnienie z nadzieją, potwierdzoną przez doświadczenie, że jeśli na 1000 pomysłów, które zostaną przedstawione 999 będzie absurdalnych, to tysięczny, który okaże się istotny, będzie być może odmienny od wszystkiego, co mógłby sobie wyobrazić specjalista.
- Metoda „macierzy odkrywczej” - badanie za pomocą tablic krzyżowych (macierzy) kombinacji cech rozpatrywanego przedmiotu.
- metoda prezentacji - stosowanie w badaniach wykresów graficznych
- metoda „ustawienia na nowo” - wprowadzenie takich zmian mózgów systemie, które nie prowadzą do zmiany zasad funkcjonowania systemu
- metoda „reszt” - zarówno idee, jak mózgów przedmioty fizyczne porzucone czy uznane za bezużyteczne mogą w wielu wypadkach być wysoce efektywnie wykorzystane
- metoda teratologiczna - „sytuacja patologiczna oświetla sytuacje normalną”, założenie rozwiązania paradoksalnego, szokującego, absurdalnego może doprowadzić do znalezienia rozwiązania efektywnego badanego problemu, gdyż przypadki ekstremalne pobudzają inspirację heurystyczną
- metoda przekładu - ustalając znaczenie danego terminu można wzbogacić jego treść przez uwzględnienie tych cech, które są współoznaczone przez odpowiedniki rozważanego zwrotu mózgów obcych językach
- metoda przeniesienia analogicznego - badanie możliwości wykorzystania pewnego prawa do opisania podobnych prawidłowości, lecz występujących w innej dziedzinie
„Burza mózgów”
- metoda typowo heurystyczna, oparta na psychologicznym prawie swobodnych skojarzeń
- główne zasady :
wyłączenie wszelkiej oceny krytycznej w procesie generowania pomysłów
wyobraźnia- im bardziej ekstrawagancki pomysł, tym lepiej
powinno się dążyć do zgromadzenia jak największej liczby pomysłów, wraz ze zwiększeniem ilości rośnie prawdopodob. Pojawienia się pomysłu optymalnego
duże znaczenie ma ulepszanie i rozwijanie pomysłów innych uczestników oraz kombinowanie szeregu pomysłów wcześniej zgłoszonych
Analiza morfologiczna
- należy do metod kombinatorycznych stanowiących swoiste symulatory wyobraźni
- twórca F. Zwicky 1938-1948
- a.m. jest logiczno - analityczną metodą poszukiwania i osiągania twórczych rozwiązań problemów drogą systematycznej analizy wszystkich możliwych rozwiązań
Etap |
Fazy |
Metody wspomagające |
1. Rozpoznanie problemu |
- Wytyczenie problemu - definiowanie problemu |
Metoda teratologiczna |
2. Analiza problemu |
- Identyfikacja parametrów problemu - poszukiwanie możliwych stanów parametrów |
Burza mózgów
Synektyka Gordona |
3. Synteza problemu |
- budowa tablicy morfologicznej - redukcja przestrzeni morfo. |
Metoda Monte Carlo
Metoda macierzy odkrywczej Molesa |