Pytanie nr 40 Wychowanie jako pomoc w kształtowaniu tożsamości

Nasz rozwój i dojrzewanie jest wrodzonym lub ukształtowanym we wczesnych latach wewnętrznym programem, czyli naszym „JA”.

Tożsamość jest pojęciem interdyscyplinarnym, gdyż wywodzi się zarówno z ideologii filozoficznej, psychologicznej jak i socjologicznej. Obejmuje całą strukturę naszego „JA” oraz nasze relacje ze społeczeństwem.

Nie posiadając tożsamości nie należymy do społeczeństwa, nie wiemy ani kim jesteśmy ani po co jesteśmy. Brak tożsamości ma dwie przyczyny:

1. Skierowana do wewnątrz - „JA” nie może się pogodzić ze samym sobą

2. Skierowana na zewnątrz - „JA” nie może pogodzić się ze światem

Pedagogika, pomagając kształtować swoją tożsamość, chce również wspierać i korygować błędy w naszym rozwoju. Jest to forma wpływu terapeutycznego, której celem jest przybliżanie człowieka do ideału oraz jego stabilizacja.

Jak już wcześniej wspomniałam tożsamość można rozpoznać pod 3 pojęciami:

1. Socjologicznym - nosi nazwę przynależności i oznacza stopień integracji tzn. każdy system społeczny posiada swój kodeks, który określa kto należy do danego społeczeństwa. W momencie dorastania takim systemem są osoby z naszego najbliższego otoczenia. W przypadku nie przynależności do żadnego systemu, tracimy tożsamość co może spowodować rezygnację i zwiększenie przemocy.

2. Psychologicznym - opisuje równowagę wewnętrzną tzn. tożsamość występuje wtedy kiedy żyjemy w zgodzie z samym sobą, czyli żyjemy w wewnętrznej harmonii z powodu zadowolenia z własnego życia. Jeśli brak nam tej równowagi, nasza tożsamość również jest zachwiana. Co może doprowadzić do widzenia innych przez pryzmat samego siebie, bądź braku znajomości kogokolwiek poza samym sobą.

3. Filozoficznym - definiuje je jako zgodność myślenia i poznania podmiotu ze światem tzn. postawić trzeba tu sobie pytanie na ile pojęcia, które tworzymy takie jak język, dźwięki, słowa są identyczne z tym co oznaczają. Pytanie więc brzmi czy znaczenia o jakich myślimy naprawdę istnieją poza nami?

Wstępna definicja tożsamości, brzmiała by następująco: „Tożsamość to „JA” jako całość i jedność w racjonalnej i psychosomatycznej zgodzie ze sobą i światem”.

W ramach koncepcji behawiorystycznej tożsamość jest „czarną skrzynką”, zapisaną za pomocą funkcjonujących zachowań.

Według funkcjonalizmu strukturalnego jednostka posiada tożsamość jeśli sprosta oczekiwaniom z zewnątrz. W tym wypadku to społeczeństwo nadaje nam tożsamość na zasadzie ”certyfikatów”, które są potwierdzeniem dla wypełnionych oczekiwań.

Z psychoanalitycznego punktu widzenia Erika H. Eriksona struktury tożsamości „JA” są uwarunkowane genetycznie. Pozytywny wpływ na tożsamość ma wzajemna relacja między „dzieckiem a opiekunem”.

Według interakcjonizmu Lothara Krappmmann'a tożsamość jest ciągłym tworem starania się utrzymanie równowagi ze sobą i ze światem. Tożsamości nie posiadamy na stałe, lecz musimy ją na nowo pozyskiwać, za pomocą konfrontacji z innymi jednostkami. Dopóki realizowana jest wzajemna wymiana, do tego czasu istnieje tożsamość.

Jednak aby taka wymiana miała miejsce, „JA” musi posiadać specjalne umiejętności, mianowicie:

• Dystans do roli - ukazywany w odpowiedziach jednostki na wymagania z zewnątrz

• „role taking” i empatia - umiejętność wczuwania się i przewidywania reakcji innych

• Tolerancja wieloznaczności i mechanizmy obronne - umiejętność przeciwdziałania „obciążeniom”, nakładanym przez dystansowanie się od roli i empatię na „JA”

• Prezentacja tożsamości - umiejętność przedstawienia innymi osobistej tożsamości „JA”

Pedagogiczna pomoc w kształtowaniu tożsamości towarzyszy głównie poprzez:

• Uśmierzanie - oznacza towarzyszenie i wspieranie

• Leczenie - oznacza rekonwalescencje i przemianę

• Wyjaśnianie - oznacza zmierzenie się z przeszłością

• Ukierunkowanie - oznacza osobiste określenie miejsca

• Zapobieganie - oznacza ochronę przed zagrożeniami

• Dalszą opiekę - oznacza pielęgnację

Pomoc ta jest realizowana przez:

1. Treningi zachowań

2. Doradztwo

3. Pracę w grupach

Cele:

1. Zmiana zachowania przez poznanie nowych perspektyw i dróg

2. Uświadomienie sobie oddziaływania na innych

3. Ćwiczenie i przeżywanie zachowań społecznych

W kształtowanie tożsamości przedmiotem pomocy są wewnętrzne i zewnętrzne zakłócenia, czyli odbiegające od norm zachowania, agresje, ignorowanie reguł. Przyczyną takich problemów jest zawsze tożsamość nieuporządkowana wobec siebie samego i świata.

Jeśli zaburzenia tożsamości mają swoją przyczynę związana z wpływami z zewnątrz, pedagogika głosi iż taką tożsamość można ponownie ustabilizować za pomocą zmian dokonanych z zewnątrz tj. za pomocą interakcji.

Modele pedagogicznej pomocy w kształtowaniu tożsamości:

• Wychowanie antyautorytarne - rozsądek człowieka może tworzyć sens, gdyż z natury jest dobry

• Antypedagogika - pomoc w kształtowaniu tożsamości bez pedagogiki, opowiada się za równouprawnieniem dzieci wobec rodziców

• Pedagogika przeżyć i przygody

• Pedagogika czasu wolnego -opowiada się za aktywnym spędzaniem czasu wolnego poprzez:

• Pedagogikę zabawy

• Pedagogikę mediów - troszczy się o pewien rodzaj cenzury, aby zapobiegać wszystkim negatywnym wpływom wywieranym przez media

• Pedagogikę animacji - troszczy się o opracowanie koncepcji urlopowych

• Pedagogikę muzealna - wspiera kontakt ze sztuką

• Pedagogikę kultury - wpływa na kulturalną świadomość

• Pedagogikę dramy - przez taniec, muzykę chce pobudzić społeczną świadomość

Podsumowując:

• Pedagogika jako pomoc w kształtowaniu tożsamości chce, aby wychowawcze wywieranie wpływu za pomocą doradztwa i terapii z jednostkami oraz grupami w ramach odpowiednich instytucji, włączając rozwój osoby, było pożyteczne

• Starsze pojęcie personalizacji jest zastąpione bardziej obszernym i aktualnym pojęciem tożsamości

• Za pojęciem tożsamości kryje się całkowity obraz naturalnej jedności jednostki z sobą samym i w harmonii ze światem

• Teorie tożsamości kierują się różnymi dyscyplinami naukowymi. Największą rolę odgrywają tu psychologia i socjologia. Bazują na koncepcji człowieka zdolnego do naprawy ze względu na swoje szczęście, który jest dobry z natury (w naturalnym oświeceniowym sensie) i któremu trzeba jedynie dać szanse odpowiedniego rozwoju. Jest to człowiek żyjący tu i teraz, który w czasie swojego życia musi utrzymać równowagę w stosunku do siebie i innych

• Poprzez pomoc w kształtowaniu tożsamości pedagogika próbuje usuwać załamania tożsamości. Opiera się tu na metodach terapeutycznych, natomiast te na różnych teoriach i kierunkach naukowych. Jeśli chodzi o psychologię, to odwołuje się do teorii zachowania, psychologii głębi i psychoanalizy, interakcjonistyczno-strukturalnej psychologii oraz teorii systemowej i psychologii humanistycznej

• Pedagogiczna pomoc w nabywaniu tożsamości posługuje się świadomie środkami terapeutycznymi albo pracuje z pojęciem naturalnej inwencji poprzez wzorowe modele. Jednym z nich jest wychowanie antyautorytarne

---