TKANKA MIĘŚNIOWA:

- składa się z:

- mięśni poprzecznie prążkowanych (szkieletowych i sercowych)

- mięśni gładkich (wielojednostkowe i trzewne)

- najważniejszą jej cechą jest zdolność do wykonywania skurczu

- w organizmie występują 3 rodzaje tkanki mięśniowej: poprzecznie prążkowana szkieletowa, poprzecznie prążkowana

sercowa i mięśniowa gładka

UKŁAD MIĘŚNIOWY:
- składa się z ok. 650 mięśni

- masa wynosi ok. 30-40 % u kobiet, a 40-50 % u mężczyzn

- tkanka mięśniowa wytwarzana na powierzchni mięśnia zwana jest omięsną

- w 1 mm3 mięśnia jest 2000 naczyń krwionośnych włosowatych

BUDOWA MIĘŚNI POPRZECZNIE PRĄŻKOWANYCH:

- w skład wchodzą włókna mięśniowe poprzecznie prążkowane

- zbudowany z walcowatych komórek, które mają wiele jąder ułożonych obwodowo

- wyróżniamy kilka typów mięśni: płaskie, wrzecionowate, półpierzaste, pierzaste

- mięśnie oddziałują na stawy przez ścięgna

- każdy mięsień ma co najmniej 2 punkty przyczepu

- większość mięśni człowieka jest heterogeniczna, ma włókna różnych typów

BUDOWA WŁÓKNA MIĘŚNIOWEGO POPRZECZNIE PRĄŻKOWANEGO:

- posiada błonę komórkową (sarkolema)

- ma wiele jąder pod błoną komórkową

- nad sarkolemą otoczone jest błoną podstawną

- posiada cytoplazmę (sarkoplazmę która posiada mioglobinę)

- posiada włókienka kurczliwe - miofibryle (zbudowane z aktyny i miozyny)

- odcinek włókna leżący pomiędzy sąsiednimi błonami granicznymi to sarkomer

- włókna mięśniowe maja kształt walcowaty, o długości ok. 1-5 cm

- syncytium - zespólnia - wielojądrowa komórka powstała przez połączenie się pojedynczych komórek

jednojądrowych. Taki typ mają komórki mięśni poprzecznie prążkowanych u kręgowców i człowieka.

PODZIAŁ WLÓKIEN MIĘŚNIOWYCH:

typ I : włókna wolno kurczące się (I, SO):

- duże stężenie mioglobiny

- zwane czerwonymi

- dużo mitochondriów

- energię czerpią z procesów tlenowych

- powolne narastanie siły skurczu

- duża odporność na zmęczenie

typ II: włókna szybko kurczące się :

- białe

- mniejsze stężenie mioglobiny

- odporne na zmęczenie (tlenowo - glikolityczne - FOG)

- podatne na zmęczenie (glikolityczne - FG)

GŁÓWNE MIĘŚNIE CZŁOWIEKA:

- piersiowy większy

- dwugłowy

- brzuchaty

- pośladkowy wielki

- najdłuższy uda (krawiecki)

- brzuchaty łydki (bliźniacze)

- trójgłowy

- najszerszy grzbietu

MIĘSIEŃ - element narządu ruchu, czynny element organizmów żywych rzędów wyższych

- zbudowany z tkanki mięśniowej

- połączone 3 elementy szkieletu, w wyniku skurczów mięśni powodują ruchy elementów szkieletu względem siebie

- energia z której korzysta jest jako zmagazynowany glikogen lub glukoza dostarczona przez krew

- antagonizm mięśni :

- mięśnie aktywnie kurczą się

- rozkurcz - akt bierny (skurcz innego mięśnia)

- występują 2 grupy czynnościowe: zginacze (przywodziciele) i prostowniki (odwodziciele)

SARKOPLAZMA - posiada czerwony barwnik - mioglobinę i glikogen. W komórkach tkanki mięśniowej są liczne

mitochondria i układ Golgiego, siateczka śródplazmatyczna z bliskim sąsiedztwie włókien kurczliwych

tworzy regularny układ kanalików.

SARKOTUBULE - rozkurczają się na końcach sarkomeru tworząc cysterny, sąsiadujące z kanalikami utworzonymi

w wyniku uwypuklenia się sarkolemy - tzw. kanaliki pośrednie T. Do kanalików T przylegają

cysterny kanalików siateczki śródplazmatycznej tworząc tzw. Triady. Tu gromadzi się wapń

niezbędna do inicjacji skurczu.

MIOFIBRYLE :

- włókna kurczliwe zbudowane z filamentów ułożonych regularnie zachodząc na siebie . Dzielimy je na:

filamenty cienkie (aktyna, troptomiozyna, troponina)

filamenty grube (miozyna, tityna)

KOLEJNOŚC WYDARZEŃ PROWADZĄCYCH DO SKURCZU WŁÓKNA MIĘŚNIOWEGO:

1. Bodziec dochodzi na powierzchnię włókna mięśniowego z zakończenia włókna nerwowego (synapsy

nerwowo-mięśniowej), noszącego nazwę płytki motorycznej.

2. Bodziec zostaje wprowadzony w głąb włókna mięśniowego wzdłuż błon kanalików T.

3. Bodziec powoduje otwarcie kanałów wapniowych w błonach cystern brzeżnych i wzrost poziomu jonów

wapnia w cytoplazmie.

4. Jony wapnia wiążą się z troponiną cienkich miofilamentów, co umożliwia połączenie się aktyny z miozyną.

5. Miozyna powoduje przesuwanie się miofilamentów względem siebie i skrócenie sarkomerów w miofibryli, a

skoordynowane skrócenie wszystkich miofibryli, przyczepionych na końcach włókna mięśniowego do błony \

komórkowej, prowadzi do skurczu całego włókna

MECHANIZM SKURCZU :

- skurcz następuje dzięki miofibryli (włókna kurczliwe z łańcuchów polipeptydowych)

- efektywność ruchu w mięśniach jest możliwa dzięki ścisłemu ułożeniu włókien mięśniowych, pomiędzy którymi nie

ma innej tkanki

- występują różne teorie mechanizmu działania skurczu :

- opisany jest przez ślizgową teorię skurczu : zakłada że podczas skurczu powstają wiązania między

miofilamentami aktynowymi i miozynowymi które powoduje przesuwanie się ich względem siebie.

- skracanie się miofibryli to wynik interakcji białek kurczliwych : aktyny i miozyny

- nici aktyny przesuwają się do środka sarkolem bez zmiany długości jej włókien (ślizgowa teoria skurczu)

- zużywa się energia, którą dostarcza rozkład ATP: ATP ADP + P + energia

SARKOMER SKURCZ

ATP ADP

SARKOMER :

- to podstawowa jednostka czynnościowa mięśnia poprzecznie prążkowanego

- tworzą go szeregowo ułożone segmenty włókien mięśniowych (miofibryli)

- pojedyncza komorka mięśni prążkowanych może mieć 100 000 sarkomerów

- to kompleks kilkunastu białek

MIOZYNA - białko kurczliwych włókien grubych w komórce, bierze udział w konstrukcji sarkomeru składającego

się z włókien cienkich i grubych

AKTYNA - białko, wchodzi w skład kurczliwych filamentów aktynowych, jest częścią cytoszkieletu komórki

eukariotycznej; ma zdolność stymulacji hydrolizy ATP, może mieć 2 postacie: globularna i fibrylarna

TROPONINA :

- ma 3 podjednostki : I, C, T

- związana jest z aktyną i troponizyną, zasłania miejsca na aktynie do których przyłączają się głowy miozyny

- tworzy kompleks troponinowo- tropomiozynowy

- magazynuje wapń

ŻRÓDŁA ENERGII DO PRACY MIĘŚNIA:

1. Wysiłki trwające kilka sekund:

- zasoby komórkowe ATP mają zasoby energii wystarczające na kilka pobudzeń

- najszybsza resynteza ATP jest kosztem rozkładu fosfokreatyny

2. Wysiłki trwające do 120 sekund:

- glukoza magazynowana jest w tkance mięśniowej w postaci glikogenu

- gromadzenie kwasu mlekowego powoduje silne zakwaszenie środowiska tkanki mięśniowej

(ból), działanie szlaku ustaje

- kwas mlekowy przenika do krwi i jest transportowany do wątroby, gdzie ulega przemianie w

glukozę (glikoneogeneza)

3. Wysiłki trwające do 60 minut:

- produkty końcowe tej przemiany nie zmieniają pH środowiska

- czynnikiem ograniczającym pracę jest szybkość dostarczania tlenu do mięśni

- źródła tlenu:

- mioglobina (białko mięśniowe magazynujące tlen)

- hemoglobina (białko czerwonych krwinek krwi transportujące tlen

4. Wysiłki trwające ponad 60 minut:

- duże zasoby kwasów tłuszczowych

- to najwolniejszy szlak metaboliczny

- czynnik ograniczający to szybkość transportu kwasów tłuszczowych z krwi do komórek mięśniowych

- czynnik ograniczający długość pracy mięśni, to inne układy niezdolne do długiego

funkcjonowania (układ nerwowy)

PRZEMIANY PRODUKUJĄCE ATP W MIĘŚNIACH:
przemiany beztlenowe:

- fosfokreatyna + ADP kreatyna + ATP

- glukoza + 2 ADP + 2 P 2 kwas mlekowy + 2 ATP

przemiany tlenowe :

- glukoza + 6 O2 + 36 ADP + 36 P 6 CO2 + 6 H2O + 36 ATP

- kwas tłuszczowy (C16) + 23 O2 + 129 ADP + 129 P 16 CO2 + 16 H2) + 129 ATP

RODZAJE SKURCZÓW MIĘŚNIOWYCH:

ze względu na długość i napięcie mięśnia:

- izotoniczny (napięcie stale, zmienia się długość)

- izometryczny (nie występuje u człowieka - zmiana napięcia, długość stała)

- auksotoniczny (długość i napięcie zmieniają się)

ze względu na kierunek ruchu podczas skurczu :

- ekscentryczny

- koncentryczny

ze względu na pobudzenie , częstotliwość docierających impulsów nerwowych:

- tężcowy (skurcz przez pobudzenie powtarzające się w krótkich odstępach czasowych)

- tężcowy niezupełny

- pojedynczy (skurcz jest odpowiedzią na jednorazowe pobudzenie)

WPŁYW WYSIŁKU FIZYCZNEGO NA MIĘŚNIE SZKIELETOWE:

- skład mięśni u człowieka jest uwarunkowany genetycznie (jedni maja więcej włókien wolno kurczących drudzy więcej

włókien szybko kurczących)

- trening wytrzymałościowy wprowadza takie zmiany w czynności tkanki mięśniowej, które umożliwiają optymalną

pracę w dłuższym okresie

- skuteczność treningu początkowo jest wysoka, w miarę poprawy wydolności maleje

- najistotniejsze parametry istotne z punktu widzenia fizjologii mięśni: poziom siły skurczów, czas trwania wysiłku i jego

częstotliwość, a także rodzaje skurczów

- wyróżniamy trening wytrzymałości, trening szybkościowy i trening siły mięśniowej

- TRENING WYTRZYMAŁOŚCIOWY:

- realizowany na niższych poziomach skurczu

- zwiększa odporność na zmęczenie (wzrost potencjału tlenowego)

- trening interwałowy jest skuteczniejszy niż ciągły

- przyczynia się do obniżenia stężenia mleczanu

- zwiększa gęstość kapilar w mięśniach (sprawniejsze dostarczanie tlenu)

- wzrost zawartości mioglobiny we włóknach wolno kurczących się

- prowadzi do wzrostu liczby i rozmiarów mitochondriów

- wzrost aktywności enzymów

- może powodować niewielki wzrost masy mięśniowej

- może prowadzić do uszkodzeń włókien mięśniowych

- TRENING SIŁY MIĘŚNIOWEJ:

- siła mięśniowa zależy od przekroju poprzecznego mięśnia

- kształtowanie jej powinno być dopiero jak rozwinie się nasz kościec - ok. 20- 30 rok życia

- ćwiczenia siłowe mogą mieć charakter: wysiłku lokalnego, regionalnego i ogólnego

- trening siły mięśniowej prowadzi do wzrostu odporności na zmęczenie

- rozbudowuje się unaczynienie kapilarne

- zwiększa potencjał beztlenowy włókien szybko kurczących się

- TRENING MIESZANY:

- oba treningi dają zróżnicowane efekty, w zależności od doboru ćwiczeń, czasu trwania i liczby powtórzeń

- trening mieszany wywołuje inne skutki niż trening pojedynczy

- nie można wiec prowadzić treningu wytrzymałościowego i siły mięśniowej licząc na wysoką odporność na

zmęczenie i jednocześnie przyrost masy i siły mięśniowej

---