SPRAWA 8
106/77 Simmenthal - Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego w krajowych porządkach prawnych
Sprawa z 1978 roku pomiędzy Amministrazione delle Finanze dello Stato
a Simmnethal S.A dotycząca konsekwencji wynikających z bezpośredniego stosowania prawa wspólnotowego w przypadku konfliktu z ewentualnymi sprzecznymi z nimi przepisami krajowymi.
W wyroku w sprawie Simmenthal I ETS uznał m.in., że opłaty za kontrolę weterynaryjną i sanitarną towarów przekraczających granicę państwa członkowskiego mają skutek równoważny cłom przywozowym. Po tym wyroku sąd włoski nakazał Ministerstwu Finansów zwrot opłat pobranych niezgodnie z prawem. Ministerstwo wniosło odwołanie od tego orzeczenia. Włoski sąd odwoławczy uznał, że w sprawie powstał problem sprzeczności między prawem wspólnotowym a nową ustawą włoską. Ponadto, zgodnie z orzecznictwem SK, w takiej sytuacji konieczne jest przedstawienie SK pytania o zgodność ustawy krajowej
z Konstytucją. W rezultacie sąd ten przedstawił ETS pytanie dotyczące konsekwencji wynikających z zasady bezpośredniego stosowania prawa wspólnotowego w przypadku niezgodności z przyjętą przez państwo członkowskie ustawą późniejszą.
Po przedstawieniu pytania prejudycjalnego, a przed wydaniem wyroku przez ETS, SK orzekł w innej sprawie o niezgodności z Konstytucją znajdujących zastosowanie również w niniejszej sprawie przepisów ustawy włoskiej. ETS uznał jednak, że wyrok SK nie wpływa na dopuszczalność przedstawionego w trybie prejudycjalnym pytania sądu włoskiego. W sentencji wyroku ETS orzekł, że stosujący prawo wspólnotowe sąd krajowy jest zobowiązany do zapewnienia pełnej skuteczności tego prawa przez niezastosowanie przepisów prawa krajowego niezgodnych z prawem wspólnotowym, bez konieczności wnoszenia o (albo oczekiwania na) wyeliminowanie z porządku prawnego tych przepisów na drodze ustawodawczej lub na innej drodze konstytucyjnej.
„Sąd krajowy, który stosuje prawo wspólnotowe, ma obowiązek zapewnić pełną jego skuteczność, a gdy jest to konieczne - odmówić zastosowania przepisów krajowych niezgodnych z prawem wspólnotowym nawet wówczas, gdy zostały przyjęte później niż akt prawa wspólnotowego.”
Z ćwiczeń: sądy obarczane są obowiązkiem użycia prawa europejskiego, przepis wcześniejszy unijny wygrywa z przepisem późniejszym
SPRAWA 9
Firma Plaumann wniosła przed Europejski Trybunał Sprawiedliwości skargę o unieważnienie decyzji Komisji Europejskiej. Sporna decyzja skierowana była do rządu Republiki Federalnej Niemiec i zawierała odmowę udzielenia mu pozwolenia na częściowe zawieszenie opłat celnych stosowanych w odniesieniu do pewnych produktów (świeżych mandarynek i klementynek) przywożonych z państw trzecich.
Zgodnie bowiem z drugim akapitem art. 173 Traktatu EWG (obecnie art. 230 Traktatu o WE), każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść skargę na decyzje, które mimo przyjęcia w formie decyzji skierowanej do innej osoby (przede wszystkim państwa członkowskiego UE), dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie.
W wyroku ETS wskazał, co następuje:
Skarga o unieważnienie zostaje oddalona jako niedopuszczalna.
Skarga o odszkodowanie zostaje oddalona jako bezzasadna
Skarżący zostaje obciążony kosztami.
Trybunał stwierdził bowiem, iż zaskarżony akt należy uznać za decyzję odnoszącą się do określonego podmiotu i mającą skutek wiążący tylko wobec niego.
Zdaniem Trybunału, przepis drugiego akapitu art. 173 Traktatu EWG (obecnie art. 230 Traktatu o WE) dopuszcza wnoszenie skarg przez jednostki przeciwko decyzjom skierowanym do „innej osoby”, które dotyczą tych jednostek w sposób bezpośredni i indywidualny, jednocześnie nie precyzując ani nie ograniczając zakresu tego terminu. W związku z tym sformułowanie i sens tego postanowienia uzasadniają możliwie najszerszą wykładnię. Ponadto zawartych w Traktacie postanowień w kwestii prawa zainteresowanych osób do wnoszenia skarg nie można interpretować restrykcyjnie. Wobec braku odpowiedniego postanowienia w Traktacie nie można domniemywać ograniczenia w tej kwestii.
Z przepisów Traktatu wynika, że decyzja charakteryzuje się ograniczoną liczbą adresatów, do których jest skierowana
W celu ustalenia, czy w danym przypadku chodzi o decyzję, należy więc zbadać, czy dany akt dotyczy określonych podmiotów - bezpośrednio i indywidualnie. Należy przy tym, jak stwierdził Trybunał, najpierw sprawdzić, czy spełniony jest drugi warunek dopuszczalności skargi o swierdzenie nieważności aktu wspólnotowego wniesionej przez podmiot prywatny, ponieważ byłoby zbędne badanie, czy decyzja dotyczy skarżącego bezpośrednio, jeśli nie dotyczy go indywidualnie.
W orzeczeniu ETS w sprawie Plaumann & Co. v Commission zostały sformułowane warunki dopuszczalności skarg o unieważnienie pochodzących od osób fizycznych i prawnych. Według Trybunału decyzja dotyczy indywidualnie osób innych niż adresat, gdy zostanie wykazane, że ,,decyzja taka wpływa na ich sytuację prawną z racji pewnych cech im szczególnych lub z racji okoliczności faktycznych odróżniających pewne osoby od wszelkich innych osób i wyróżniających je indywidualnie w sposób identyczny jak przypadku osoby będącej adresatem decyzji”. Formuła ta, wielokrotnie powtarzana w późniejszym orzecznictwie, stała się podstawowym wyznacznikiem interpretacji dopuszczalności skarg o unieważnienie.
Z ćwiczeń: decyzja skierowana do państwa spowodowała skutki na przedsiębiorstwie
musi być indywidualna grupa ludzi, która powołuje się na pewne regulacje (zamknięta grupa, spełniająca określoną ilość cech)