Zespoły chorobowe (19.10.2006)
1.Zespół Downa: najczęściej pacjenci zgłaszani są do poradni genetycznej juz w okresie noworodkowym.
trisomia chr.21
cechy fenotypowe:
-skośne szpary powiekowe
-powiększony język, często wysunięty --> problemy z mówieniem
-małe, nisko osadzone małżowiny uszne
-płaski profil twarzy
-zapadnięty nos
-na tęczówkach białe plamki Brushfielda (chyba tak to sie pisze)
-obniżone napięcie mięśniowe
-opóźniony rozwój psychoruchowy
-małe dłonie
-na nadgarstku jest bruzda poprzeczna
-przerwa sandałowa między paluchem a drugim palcem stopy
2.Zespół Turnera:45X lub mozaika
Przyczyną zgłoszenia się dziewcząt lub kobiet do poradni może być:
-pierwotny brak miesiączki
-niski wzrost
cechy fenotypowe:
-brak II- i III-rzędowych cech płciowych
-duże odstające małżowiny uszne
-szeroka klatka piersiowa
-szeroko rozstawione brodawki sutkowe
-płetwistość szyi
-występowanie dużej ilości znamion barwnikowych ( u niektórych pacjentek)
-małżowiny uszne mogą być niżej osadzone
-tk. tłuszczowa w dużej ilości na ramionach
-mogą towarzyszyć zaburzenia wzroku, widzenia barwnego
-może współistnieć wada serca
-może być otyłość, nadwaga, szerokie ramiona
-może występować skrócenie 4 kości śródręcza
Obrzęki limfatyczne u noworodka mogą sugerować z.Turnera
Substytucja hormonalna z estrogenów dopiero po zakończonym wzroście ( sprawdza sie nadgarstek w rtg) w celu wykształcenia cech kobiecych, ale cykle miesiączkowe są bezowulacyjne.
Badanie w kierunku z.Turnera: test chromatyny płciowej. Jezeli brakuje chromatyny X to sugeruje to ze moze tego chromosomu X brakowac--> badanie kariotypu.
3.Zespół Noonan, który różnicujemy z zespołem Turnera:
-cechy podobne jak u Turnera ale występuje prawidłowy kariotyp
- dziedziczenie autosomalne dominujące
-wykrywany badaniami molekularnymi
-występuje sporadycznie, rzadziej niż z.Turnera
-dysmorfia twarzy, skośne szpary powiekowe, dysplastyczne małżowiny uszne
-niewielka płetwistość szyi
-zagłębienie w klatce piersiowej
-mogą być wady serca
-zaburzenia rozwoju zew. narządów płciowych
4. Zespół Marfana:
Nie ma badań genetycznych w PL które by potwierdzały z.Marfana. Opieramy się na kryteriach diagnostycznych, można zbadać DNA i sprawdzić czy jest mutacja w genie dla fibryliny zlok na ramieniu długim q chr.15
-autosomalnie dominująco sie dziedziczy
-mutacja w genie kodującym fibrylinę
Objawy:
układ kostny:
objawy duże:
-klatka piersiowa kurza lub lejkowata wymagająca operacji
-objaw kciuka ( Steinberga) oraz objaw nadgarstkowy (Walkera Murdocha)
-skolioza>20% lub kręgozmyk
-wyprost w stawach łokciowych >170st.
-zwichnięcie panewki k.udowej każdego stopnia
-długie kończyny, palce stóp i rąk
-pociągła, wydłużona twarz
objawy małe:
-lejkowata klatka piersiowa każdego stopnia
-nadmierna ruchomość stawów
-wysoko wysklepione podniebienie ze ścieśnieniem zębów
-dysmorfia twarzy: dolichocefalia (krótkogłowie), opadnięcie zew. kącików oczu, cofnięcie żuchwy
-rozpiętość ramion/wys. ciała >1,05
-segment górny ciała/ segment dolny<0,86
Spełnione kryterium:min. 4 objawy duże
Układ włączony: 2 obj. duże lub 1 duży i 2 małe
b)Narząd wzroku:
objaw duży
-zwichnięcie soczewki
objawy małe
-nieprawidłowa, płaska rogówka
-wzrost długości gałki ocznej--> krótkowzroczność
-hipoplastyczna tęczówka lub m.rzęskowy, powodujący zmniejszone zwężenie źrenicy
c)układ krążenia
objawy duże
-tętniakowate poszerzenie pnia lub łuku aorty
-rozwarstwienie ściany aorty wstępującej
objawy małe
-wypadanie płatka zastawki mitralnej
-rozszerzenie tętnicy płucnej przed 40rż.
-zwapnienia pierścienia zastawki mitralnej przed 40rż
- inne tętniaki i rozwarstwienia ściany aorty
- zwykle wzrost RR
d)układ oddechowy
objawy małe
-samoistna odma opłucnowa
-pęcherze rozedmowe szczytów płuc
e) skóra
objawy małe
-rozstępy
-przepukliny nawracające
f) opona twarda
objaw duży
- rozszerzenie przestrzeni zewnątrzoponowej odcinka krzyżowo-lędźwiowego
5. Dystrofia mięśniowa typu Duchenna i Beckera:
-mutacja genu kodującego dystrofinę
-recesywna sprzężona z płcią, więc chorują głównie mężczyźni
W Duchennie jest większe nasilenie objawów ponieważ jest przesunięcie ramki odczytu (generowany jest kodon stop), jest brak dystrofiny.
W Beckerze istnieje mutacja bez przesunięcia ramki odczytu, białko jest ale jest nieprawidłowe, ma mniejszą masę cząsteczkową.
Dystrofina odpowiada za uszczelnianie błon komórek mięśniowych. Jeżeli jej nie ma, to z komórki uwalniają się enzymy- kinaza kreatynowa, której poziom badamy w surowicy.
Podwyższony poziom k.k może sugerować dystrofię mięśniową.
Również do komórki dostają się jony Ca2+ w nadmiarze i powodują martwicę komórek mięśniowych. Początkowo te komórki są regenerowane, później zastępowane są tk. włóknistą i tłuszczową.
objawy:
-trudności w chodzeniu
-chód na palcach, trudności z wstaniem z pozycji leżącej lub siedzącej
-rzekomy przerost mięśni łydek (nagromadzenie tłuszczu)
-zanik mięśni
Objawy z.Duchenna pojawiają się około 3r.ż.
Może też być kardiomiopatia, trudności w samodzielnym poruszaniu się (ok.10r.ż.)
Zgon około 20 r.ż. z powodu niewydolności mięśni oddechowych
Dystrofia typu Beckera przebiega łagodniej, przerost łydek i bóle łydek, zwłaszcza po wysiłku fizycznym.
W przypadku rozpoznania u pacjenta dystrofii D. lub B. ważne jest stwierdzenie czy mutacja występuje u tego pacjenta de novo czy też w rodzinie występuje nosicielstwo.
W kierunku nosicielstwa badana jest matka pacjenta.jezeli sie potwierdzi to badane są rowniez siostry pacjenta i siostry matki. Bracia pacjenta mają 50% ryzyko zachorowania na tą chorobę. Sam pacjent nie przekazuje swoim synom tej choroby, ale wszystkie jego córki będą nosicielkami.
6.Nerwiakowłókniakowatość typu I ( NF1,ch. Recklinghausena)
-aut dominująca
Rozpoznanie: 2 z poniższych przykładów
-6 lub więcej plam koloru kawy z mlekiem >5mm przed okresem dojrzewania, po okresie dojrzewania > 15mm
-2 lub więcej nerwiakowłókniaki jakiegokolwiek typu lub 1 nerwiak splotowaty
-piegi lub przebarwienia w miejscach niedostępnych dla światła słonecznego( okolica pachowa, wzgórek łonowy)
-glejak n.wzrokowego
-2 lub więcej guzki Lisha( hamartomata tęczówki, drobne guzki na tęczówce)
-charakterystyczne objawy kostne (zniekształcenia)
-krewny Ist. spełniający powyższe kryteria
Leczy się Ketotifenem.Stosowany w alergii pokarmowej. Powoduje wolniejsze tempo wzrostu nerwiakowłókniaków.+leczenie objawowe.
7.Zespół Rubinsteina i Tayb'ego
-aut.dominująca, zespół mikodelecji dotyczący ramion krótkich chr.16
objawy:
-niedorozwój zuchwy
-małogłowie
-niedobór wzrostu
-duże palce, poszerzenie paliczków dystalnych
-przeciwstawne ustawienie szpar powiekowych i kącików ust
-dysplastyczne małżowiny uszne
-wzrost owłosienia, hirsutyzm
-upośledzony rozwój psychoruchowy
-duży nos
+ zespół Peutza-Jeghersa -aut.dominująco, przebarwienia i zmiany barwnikowe na wargach, na błonach śluzowych jamy ustnej, brązowe lub czarne plamki na skórze wokół ust. Towarzyszy polipowatość przewodu pokarmowego.
+ Mukowiscydoza: bad molekularne w kierunku M. wykonuje się również u pacjentów z niepłodnością (gęsta wydzielina zatyka przewody wyprowadzające najadrzy). Badanie to polega na określaniu, czy występuje mutacja w genie CFTR. Jest to choroba autosomalna recesywna. Jezeli 1 allel jest zmutowany--> nosicielstwo. Jezeli oba-->mukowiscydoza. Mutacji które mogą wystąpic w genie CFTR jest ponad 900, 3 najczęściej występujące odpowiedzialne są za ok 60% przypadków.
Objawy dotyczą ukł. pokarmowego, oddechowego, ukł. rozrodczego u mężczyzn. Występuje gesty śluz, niedobór enzymów trzustkowych, częste infekcje i zapalenie płuc, niepłodność.
+fenyloketonuria i dystrofia miotoniczna, galaktozemia, ataxia teleangiectasia