Umowa przewozu i umowy pokrewne

Umowa przewozu - przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy; zobowiązanie przewozu może podjąć tylko zawodowy przewoźnik;

*przewóz osób (musi zapewnić podróżnym bezpieczeństwo oraz wygodę, podróżny ma prawo do bagażu; przewoźnik odpowiedzialny tylko w przypadku przedwczesnego odjazdu lub opóźnionego przyjazdu)

*przewóz rzeczy (określa trasę przewozu, przedmiot i wynagrodzenie przewoźnika; od chwili przejęcia rzeczy przewoźnik jest za nią odpowiedzialny; ewentualne odszkodowanie w razie: utraty przesyłki, ubytku, uszkodzenia, opóźnienia; przewoźnik wolny od odpowiedzialności gdy wykaże, że szkoda powstała: z przyczyn nadawcy bądź odbiorcy bez jego winy, z właściwości towaru, wskutek siły wyższej) normalnie odszkodowanie nie może przekraczać wartości rzeczy. Pełne w przypadku winy umyślnej bądź rażącego niedbalstwa przewoźnika

List przewozowy - do jego wystawienia zobowiązany nadawca, musi zawierać dane o przesyłce i jej opakowaniu, adres odbiorcy i miejsce przeznaczenia przesyłki, pełni funkcję dowodu z dokumentu

Konosament - morski list przewozowy, jednostronny dokument wydany przez przewoźnika na żądanie załadowcy i ma charakter papieru wartościowego, dokument legitymujący do rozporządzenia ładunkiem i jego odbioru

Czarter - umowa „najmu środka transportu”; armator zobowiązuje się za wynagrodzeniem oddać czarterującemu do dyspozycji statek obsadzony załogą na czas określony w umowie; również czarter lotniczy, umowa między przewoźnikiem lotniczym a np. biurem podróży

Umowa spedycji - spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem do wysłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem

Umowa o podróż - biuro turystyczne może być prowadzone w dowolnej formie organizacyjno-prawnej, o zakresie obowiązków biura zawsze rozstrzyga umowa z klientem; umowa o podróż obejmuje powiązane ze sobą pojedyncze świadczenia w taki sposób, że pozwolą klientowi zdecydować się czy to zaspokaja jego oczekiwania i pozwoli osiągnąć zamierzony rezultat; skomplikowana natura odpowiedzialności cywilnej biura

Umowa o dzieło i o roboty budowlane

Umowa o dzieło - przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, zamawiający do zapłaty, zaliczana do umów rezultatu; Dzieło to każdy wytwór pracy i myśli człowieka zarówno materialny jak i niematerialny; treścią umowy wykonanie dzieła; jeśli do wykonanie potrzeba współdziałania zamawiającego to w przypadku braku tego można od umowy odstąpić; wynagrodzenie albo kosztorys albo umówiona suma

Umowa o prace geologiczne - zobowiązanie przedsiębiorcy geologicznego do wykonania określonej dokumentacji, zwanej geologiczną, na podstawie wykonywanych prac i robót geologicznych, w zamian za wynagrodzenie

*o prace geodezyjno-kartograficzna - zobowiązanie przedsiębiorcy do przeprowadzenia robót geodezyjnych i opracowania dokumentacji kartograficznej określonego terenu w zamian za wynagrodzenie

Umowa o wykonanie projektu - zamawiający z przedsiębiorcą projektowym na wykonanie projektu inwestycyjnego za wynagrodzeniem

Umowa o nadzór autorski - umowa o świadczenie za wynagrodzeniem usług polegających na kontrolowaniu aby wykonanie dzieła odbyło się zgodnie z projektem i przepisami

Umowa o roboty budowlane - zobowiązanie wykonawcy do oddania obiektu wykonanego zgodnie z projektem oraz zobowiązanie inwestora do dokonania wymaganych przez przepisy czynności, związanych z przekazaniem terenu budowy i dostarczeniem projektu, także do odebrania obiektu i zapłacenia umówionego wynagrodzenia; umowa zawierana na piśmie, z wymaganą dokumentacją przez przepisy; inwestor wyraża zgodę na zaangażowanie podwykonawców przez wykonawcę

Umowa o nadzór inwestorski - odmiana zlecenia, świadczenie usług inspektora nadzoru inwestorskiego; kontrola jakości prac zgodnie z projektem i przepisami; ma prawo do wstrzymania prac z powodu różnych nieprawidłowości

Deweloper - inwestor organizujący i wykonujący inwestycje budowlane dla zysku ze sprzedaży lub wynajmu mieszkań i lokali użytkowych; budowla prowadzona z jego funduszy

Umowy z bankiem

Banki udzielają różnych form kredytowania; w obrocie występuje jako profesjonalista; jest podmiotem zaufania publicznego, osobą prawną działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych. Dzielą się na: państwowe, spółdzielcze i w formie spółek akcyjnych; tajemnica bankowa - obowiązek dochowania tajemnicy, bank ponosi ewentualną odpowiedzialność w przypadku nie dotrzymania tajemnicy

Umowa rachunku bankowego - bank zobowiązuje się względem posiadacza do przechowywania jego środków pieniężnych oraz do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych; posiadaczem rachunku może być każdy podmiot prawa; rodzaje rachunków nie są przejrzyście usystematyzowane; systemy elektroniczne muszą być całkowicie bezpieczne, bank zobowiązany jest do przesyłania wyciągów ze stanem salda

Umowa kredytu bankowego - bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony kwotę środków pieniężnych na ustalony cel; kredytobiorca musi zwrócić kwotę wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty; kredytobiorca musi wykazać wcześniej swoją zdolność kredytową; stopy procentowe i ich wahania muszą być określone w umowie; bank musi powiadamiać o zaleganiu w spłacaniu kredytu

Umowa pożyczki - dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, biorący musi zwrócić musi zwrócić tę samą ilość i jakość; jest jednym ze sposobów przeniesienia własności

Umowa faktoringu - profesjonalne świadczenie szeroko rozumianych usług finansowych przez przedsiębiorcę, zwanego faktorem. Faktor za wynagrodzeniem nabywa przysługujące przedsiębiorcy wobec jego dłużników określone wierzytelności oraz zobowiązuje się do świadczenia dodatkowych usług np. doradztwo finansowe. Przedsiębiorca uzyskuje od faktora należną od dłużników zapłatę przed terminem.

*factoring właściwy (pełny) - definitywne przeniesienie wierzytelności na faktora, który bierze na siebie ryzyko wypłacalności dłużnika

*faktoring niewłaściwy (niepełny) - brak tego ryzyka

Powiadomienie dłużnika lub jego brak stały się też kryterium podziału factoringu na:

*otwarty (dłużnik powiadamiany)

*tajny (brak powiadomienia)

*półotwarty (faktor wzywa go do zapłaty)

Forfaiting - wariant tradycyjnego finansowania eksportu, dokonywany przez wyspecjalizowane podmioty, dostarcza zainteresowanemu przedsiębiorcy środków pieniężnych w związku z umowami dostawy, sprzedaży lub świadczenia usług. W tej umowie przedsiębiorca przenosi na drugą stronę oznaczoną wierzytelność za cenę wcześniej uzgodnioną; wiąże się z tym franchising (przedsiębiorca za wynagrodzeniem pieniężnym zezwala innemu na korzystanie z franchise w celu wprowadzenia na rynek określonych towarów lub usług. Franchiser udziela franchisobiorcy zezwolenia na korzystanie z nazwy firmy, godła, znaków towarowych, patentów; druga strona prowadzi własną działalność z wykorzystaniem tych doświadczeń i zobowiązuje się do wypłaty wynagrodzenia. Co to daje obu stronom:

Franchsier: zdobywa rynki, powiększa swoją pozycję, zmniejsza wydatki na inwestycje gdyż nie płaci jak za np. stworzenie nowego oddziału, ciągnie korzyści z tytułu udzielenia licencji

Franchisobiorca: zachowuje samodzielność prawną, ma szansę wejścia na rynek

Klauzula zakupu - wiadomo, że franchisobiorca będzie w towary zaopatrywał się bezpośredniu a franchisera, gdyż chodzi o zapewnienie odpowiedniej jakości tych produktów; również jest klauzula lojalności i zachowania tajemnicy, klauzula konkurencji (franchisobiorca nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec franchisera)

Ubezpieczenia gospodarcze

Ubezpieczenia gospodarcze służą albo naprawianiu szkód, powstałych na skutek zdarzeń objętych ryzykiem ubezp., albo spełnieniu świadczenia, do którego ubezpieczyciel się zobowiązał w związku z zajściem takiego zdarzenia

Działalność ubezpieczeniowa to wykonywanie przez zakład ubezpieczeń czynności ubezpieczeniowych związanych z udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych

Ryzyko ubezpieczeniowe - prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia losowego, objętego ubezpieczeniem

Zdarzenie losowe - niezależne od woli ubezpieczającego zdarzenie przyszłe i niepewne, które powoduje uszczerbek w dobrach osobistych lub majątkowych

Rodzaje ubezpieczeń:

*majątkowe i osobowe (majątkowe dotyczy mienia albo odpowiedzialności cywilnej; osobowe to np. od śmierci osoby ubezpieczonej albo dożycia danego wieku, również uszkodzenia ciała lub śmierć od wypadku)

*dobrowolne i obowiązkowe( dobrowolne to umowa której zawarcie zależało wyłącznie od woli stron; obowiązkowe niezależne od woli stron, np. OC, różne ubezpieczenia wynikające z przepisów dotyczących danej działalności)

Stosunek ubezpieczenia - między ubezpieczycielem a ubezpieczonym lub osobą, na rzecz której ma świadczyć ubezpieczyciel; zobowiązanie się ubezpieczyciela do spełnienia określonego świadczenia w razie zajścia wypadku przewidzianego w umowie, a ubezpieczający się musi płacić składki

Pośrednictwo ubezpieczeniowe - wykonywanie przez agentów lub brokerów czynności związanych z zawarciem lub wykonaniem konkretnych umów ubezpieczyciela; pośrednik wykonuje czynności w imieniu lub na rzecz ubezpieczyciela (jak pozyskiwanie klientów, czynności przygotowujące do zawarcia umowy)

Czynności brokerskie - polegają na zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia

Agent ubezpieczeniowy - przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z ubezpieczycielem w jest wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych

Zawarcie umowy - ogólne warunki poszczególnych rodzajów ubezpieczeń; przed zawarciem umowy ubezpieczyciel musi doręczyć ubezpieczającemu tekst ogólnych warunków ubezpieczenia, forma gotowych formularzy; umowa zawarta po złożeniu podpisu na umowie

Polisa - z chwilą jej dostarczenia przez zakład ubezpieczeń ubezpieczonemu, uważa się umowę za zawartą

Zarys prawa papierów wartościowych

Papier wartościowy - dokument, który ucieleśnia prawo majątkowe; dziś również w systemach komputerowych, określane to jest jako dematerializacja papierów wartościowych; Rodzaje papierów wartościowych ze względu na sposoby przenoszenia praw:

*imienne papiery wartościowe - zbywalne przez przelew połączony z wydaniem dokumentu

*papiery wartościowe na okaziciela - wystarczy wydanie dokumentu

*na zlecenie - oprócz wydania dokumentu także nieprzerwany szereg indosów

Ze względu na charakter prawa inkorporowanego w dokumencie:

*wierzycielskie - uprawniony może zażądać spełnienia świadczenia, na ogół polegającego na zapłacie

*udziałowe - wyrażające uczestnictwo w określonej osobie prawnej

*towarowe - prawo do rozporządzania rzeczami

Źródła prawa papierów wartościowych - głównie są to akty prawne, ustawy

Postaci papierów wartościowych

Weksle - ogromny wpływ prawa wekslowego na rozwój papierów wartościowych; weksel trasowany (pisemne polecenie zapłaty od wystawcy do trasata) weksel własny (bezwarunkowe przyrzeczenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej); weksel może być wystawiony na zwyklej kartce papieru; ma funkcje kredytową, gwarancyjną i płatniczą

Czeki - bardzo podobny do weksla trasowanego, lecz trasatem czeku może być tylko bank, a weksla trasowanego może być każda osoba fizyczna lub prawna; czek służy do rozporządzania środkami, które zgromadził wystawca w banku; czeki bez pokrycia ciągną do odpowiedzialności karnej, ponadto czek może być wystawiony na okaziciela a weksel musi zawierać nazwisko; czek może być odwołany weksel nie; problem fałszerstw czeków, głównie dlatego wyszły już z użycia

Obligacje - emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, może to być świadczenie pieniężne lub niepieniężne i polega najpierw na wykupie obligacji, wypłacie oprocentowania, a w drugim przypadku np. ich zamianie na akcje; obligacje komunalne (emitentem jest jednostka samorządu terytorialnego) obligacje przemysłowe (emitowane przez osobę prawną prowadzącą działalność gospodarczą); ! emitentem nie może być osoba fizyczna choćby prowadziła działalność gosp. ! ; obligacje nie muszą mieć postaci dokumentu

Akcje - papier wartościowy wyrażający uczestnictwo w spółce akcyjnej; akcjonariuszowi przysługuje roszczenie o wydanie dokumentu akcji; akcja może być wyemitowana jako imienna lub na okaziciela, przeniesienie akcji imiennej nie wymaga tylko pisemnego oświadczenia o tym, lecz także przeniesienia posiadania dokumentu akcji

Certyfikaty inwestycyjne - emitowany przez zamknięty fundusz inwestycyjny; wyraża uczestnictwo w tym funduszu, lokującym zebrane środki pieniężne w papiery wartościowe i inne prawa majątkowe; wyrażać mogą prawo głosu na zgromadzeniu inwestorów; certyfikaty inwestycyjne publiczne (mogą być tylko papierami wartościowymi na okaziciela) niepubliczne (z niego może wynikać ograniczenie jego zbywalności)

Listy zastawne - służy do zdobywania środków finansowych, zwłaszcza na budownictwo mieszkaniowe; te listy mogą emitować tylko banki hipoteczne, ich przedmiot działania jest odmienny od reszty banków; banki te refinansują kredyty zabezpieczone hipoteką; podział na kryterium źródła zabezpieczającego:

*hipoteczny list zastawny, na podstawie wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczonych hipotekami

*publiczny list zastawny, jego podstawę emisji stanowi kredyt zabezpieczony gwarancją lub poręczeniem podmiotów jak Skarb Państwa, NBP, rządy państw członkowskich UE

Papiery wartościowe w publicznym obrocie

Instrumentami finansowymi są oprócz papierów wartościowych, także pewne prawa majątkowe, między innymi finansowe kontrakty terminowe, opcje kupna lub sprzedaży instrumentów finansowych, pochodne instrumenty towarowe

Oferta publiczna - udostępnianie na terytorium naszego kraju co najmniej 100 osobom informacji o papierach wartościowych i warunkach ich nabycia; służy zatem do publicznego proponowania nabycia papierów wartościowych

Dematerializacja papierów wartościowych - papier wartościowy nie musi występować w postaci dokumentu, co wynika z ogromnej ilości emitowanych papierów wartościowych, dlatego stosuje się nowoczesne techniki elektroniczne. Dematerializacja wymaga dobrze zorganizowanego systemu rejestracji papierów wartościowych (depozyt papierów wartościowych)

Rynek regulowany - zorganizowany system obrotu instrumentami finansowymi dopuszczonymi do tego obrotu; zapewnia inwestorom powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej, zapewnia jednakowe warunki nabywania i zbywania tych instrumentów; w Polsce np. Giełda Papierów Wartościowych; na rynku regulowanym obowiązują wymogi:

*przedmiotem obrotu mogą być papiery wartościowe objęte zatwierdzonym prospektem emisyjnym

*musiały zostać dopuszczone do takiego obrotu

*obrót dokonywany za pośrednictwem firmy inwestycyjnej

Alternatywny system obrotu - wielostronny system obrotu dokonywany poza rynkiem regulowanym, zapewniający koncentrację podaży i popytu w sposób uniemożliwiający zawieranie transakcji pomiędzy uczestnikami tego samego systemu

Transakcja giełdowa - 1.stronami transakcji mogą być w zasadzie tylko firmy inwestycyjne

2. Ustalenie ceny papieru wartościowego (notowanie)

3. Dochodzą do skutku w wyniku funkcjonalnie zróżnicowanego cyklu działań podejmowanych podczas trwania sesji giełdowych

Firmami inwestycyjnymi mogą być domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską, zagraniczne firmy inwestycyjne, nawet zagraniczne osoby prawne z państw należących do OECD i WTO

Inwestorzy mogą być indywidualni (wszelkie podmioty prawa cywilnego) oraz zbiorowi (fundusze inwestycyjne)

Nadzór nad rynkiem kapitałowym sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego

Prawo spadkowe

Dziedziczenie - przejście praw i obowiązków majątkowych z osoby zmarłej na jej spadkobierców; aby dziedziczyć trzeba być powołanym do spadku, które może wynikać z ustawy lub testamentu, czyli odpowiednio dziedziczenia ustawowe i testamentowe. Ustawowe obowiązuje jeśli spadkodawca nie pozostawił testamentu lub jeśli ten pozostawiony okazał się nieważny

Spadkobierca - może być zarówno osoba fizyczną jak i osobą prawną (w tym przypadku dziedziczenie ustawowe); spadkobierca będący osobą fizyczną musi żyć w chwili otrzymania spadku, nie musi być już urodzona, wystarczy że dziecko jest już poczęte

Niegodność dziedziczenia - stan, w którym spadkobierca zostaje odsunięty od dziedziczenia na podstawie orzeczenia sądu ze względu na swe rażąco naganne postępowanie. Taki spadkobierca jest traktowany jakby nie dożył spadku. Niegodnym można uznać spadkobiercę który:

*popełnił ciężkie umyślne przestępstwo przeciwko spadkodawcy

*nakłonił spadkodawcę podstępem lub groźbą do sporządzenia lub odwołania testamentu

*umyślnie ukrył, zniszczył bądź podrobił testament

Każdy może wystąpić o uznanie kogoś za niegodnego

Spadek - prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, czyli spadkobiercy dziedziczą nie tylko aktywa ale i pasywa; nie wchodzą do spadku prawa i obowiązki osobiste, otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci

Dziedziczenie ustawowe - spadkobiercami ustawowymi są:

*małżonek

*zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki)

*rodzice

*rodzeństwo

*zstępni rodzeństwa

Do pierwszej klasy spadkobierców ustawowych zalicza się zstępnych (eliminacja, jeśli żyje syn to nie dziedziczy wnuk). Zawsze dziedziczy równocześnie małżonek, jego minimalny udzial wynosi ¼ spadku.

Druga klasa to rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa

Małżonek nie dziedziczy, jeśli między małżonkami istniała orzeczona przez sąd separacja

Dziedziczenie testamentowe

Spadkobierca może w testamencie dowolnie rozporządzać swoim majątkiem na wypadek śmierci. Wyklucza to dziedziczenie ustawowe, jednak niektórym spadkobiercom ustawowym przysługuje roszczenie o zachowek. Testament tylko jednoosobowy, nie może np. jednego para małżeńska.

Odwołanie testamentu może nastąpić:

*poprzez sporządzenie nowego

*zniszczenie testamentu

*pozbawienie go cech, od których zależy jego ważność

*dokonanie takich zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień

Nieważność testamentu z wad oświadczenia woli:

*brak świadomości lub swobody

*gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu o danej treści

*groźba

Podstawienie zwykłe - powołany spadkobierca na wypadek gdyby osoba powołana jako spadkobierca nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą

Podstawienie powiernicze - testator zobowiązuje spadkobiercę do zachowania nabytego spadku i pozostawienia go innej osobie (nie ma w Polsce)

Rodzaje testamentów

Testamenty zwykłe - mogą być sporządzone zawsze; do nich zaliczają się:

własnoręczny ( holograficzny, ważny jeżeli spadkodawca napisze go pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą),

notarialny ( w formie aktu notarialnego, najczęściej używany jeśli spadkodawcy zależy na poprawności sformułowań użytych w testamencie),

urzędowy [ allograficzny; oświadczenie ostatniej woli w obecności dwóch świadków wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa; oświadczenie jako protokół później przeczytany na głos; dziś praktycznie nie uzywany]

Testamenty szczególne - można sporządzić tylko w określonych okolicznościach; mają ograniczoną w czasie skuteczność, tracą moc po 6 miechach:

Testament ustny - ustne oświadczenie woli w obecności co najmniej 3 świadków; tylko w przypadku rychłej śmierci lub gdy inna forma testamentu jest w danej sytuacji nie możliwa

Testament podróżny - podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym przed dowódcą statku lub jego zastępcą

Testament wojskowy

Zapis - nakłada na spadkobiercę obowiązek dokonania określonego przysporzenia majątkowego na rzecz innej osoby (zapisobiorcy); stosowany jeśli np. chce się przekazać samochód czy obraz

Polecenie - nałożenie na spadkobiercę lub zapisobiorcę obowiązku określonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem

Spadkobierca może spadek przyjąć wprost, z dobrodziejstwem inwentarza lub wcale. Termin do złożenia oświadczenia to 6 miesięcy, w razie jego niezłożenia zostaje uznane, że spadek został przyjęty wprost

Przyjęcie spadku wprost oznacza, że spadkobierca wszedł w ogół prawi o obowiązków majątkowych spadkodawcy; również odpowiada w pełnym zakresie za długi również całym swoim majątkiem osobowym

Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobierca odpowiada wprawdzie z całego swojego majątku ale tylko do jego pewnej wysokości

Zachowek - określona część wartości udziału spadkowego, który przypadałby danemu spadkobiercy ustawowemu, gdyby spadkodawca nie pozostawił testamentu

Wydziedziczenie - pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku, musi być podana przyczyna

---