• Leczenie chirurgiczne

• Operacje radykalne (z zamiarem wyleczenia)

Celem takiej operacji jest usunięcie nowotworu w całości. Operację radykalną przeprowadza się najczęściej we wczesnym stadium rozwoju nowotworu, w którym nie ma jeszcze przerzutów w węzłach chłonnych oraz przerzutów odległych. Jest to tzw. wycięcie miejscowe. Operacja blokowa polega na wycięciu chorej tkanki wraz z regionalnymi węzłami chłonnymi. Stosuje sieją najczęściej w leczeniu raka sutka, żołądka, jelita grubego, nowotworach głowy i szyi.

• Operacje paliatywne

Ten rodzaj operacji przeprowadza się w kilku przypadkach:

Operacje cytoredukcyjne polegają na zmniejszeniu masy guza w celu umożliwienia skuteczniejszego leczenia radioterapią albo chemioterapią. Operacje te najczęściej stosowane są w leczeniu nowotworów jajnika, odbytnicy, przyusznicy i niektórych mięsakach.

Operacje przerzutów polegają na usunięciu zajętych węzłów chłonnych pachy, pachwiny, szyi i okolicy zaotrzewnej. Niektóre przerzuty, np. do płuc, mózgu, wątroby, można leczyć operacyjnie dopiero po usunięciu zmiany pierwotnej. Najczęściej chirurgiczne usuwanie przerzutów jest kojarzone z radioterapią.

Operacje przeprowadzane w celu przedłużenia życia chorego i zmniejszenia jego cierpień przeprowadza się w zaawansowanej chorobie nowotworowej. Może to być np. tracheotomia przy raku krtani lub tarczycy, stworzenie przetoki moczowodowej czy żołądkowej, nakłucie jam ciała (czyli np. punkcja płynu zgromadzonego w jamie brzusznej przy raku jajnika) itp.

• Operacje rekonstrukcyjne

Ich celem jest poprawa jakości życia chorego, zminimalizowanie skutków okaleczeń doznanych w trakcie przebiegu i leczenia choroby nowotworowej. W ten sposób odtwarza się ubytki tkanek twarzy, jamy ustnej, piersi. Stosuje się zarówno protezy z tworzyw sztucznych, własne tkanki chorego, jak i specjalne urządzenia, np. elektroniczne krtanie czy sprzęt stomijny służący do zaopatrywania przetok brzusznych.

Powikłania po operacjach chirurgicznych stosowanych w leczeniu nowotworów są takie same, jak w przypadku innych operacji.

• Leczenie chirurgiczne

• Nie tylko skalpel

W leczeniu operacyjnym, obok technik klasycznych przy użyciu noża chirurgicznego, stosuje się techniki specjalne.

Elektrochirurgia

Technika polegająca na niszczeniu chorych tkanek przy użyciu elektrody połączonej ze źródłem prądu o wysokiej częstotliwości. Najczęściej stosowana w leczeniu niewielkich zmian powierzchniowych, np. brodawek na skórze.

Kriochirurgia

Technika wykorzystująca niszczące działanie niskiej temperatury, przy użyciu tak zwanej kriosondy, oziębianej ciekłym azotem do temperatury -180° C. Kriochirurgia stosowana jest najczęściej w leczeniu niewielkich, powierzchniowych zmian, zwłaszcza na błonach śluzowych. Obecnie znajduje zastosowanie nie tylko w leczeniu nowotworów skóry, ale również w leczeniu paliatywnym nowotworów wątroby, płuc, przełyku oraz gruczołu krokowego.

Chirurgia laserowa

Technika wykorzystująca źródło wysokiej temperatury, w której zabieg przeprowadza się specjalnym nożem laserowym.

W przypadku każdej z wymienionych powyżej technik, w których używa się wysokiej bądź niskiej temperatury, zabiegów raczej nie przeprowadza się w eksponowanych miejscach na skórze, np. na twarzy czy dłoniach. Technik takich jak elektro- czy kriochirurgia używa się raczej do przeprowadzania operacji na błonach śluzowych czy w obrębie jamy brzusznej.

• Chirurgia endoskopowa

Polega na operowaniu wewnątrz jam ciała poprzez wprowadzenie endoskopu. Pozwala na usuwanie części lub całych narządów bez konieczności otwierania jamy brzusznej lub klatki piersiowej. Dzięki używaniu aparatów do zamykania naczyń i wykonywania mechanicznych szwów - staplerów zakres stosowania operacji endoskopowych ciągle się rozszerza. Technika ta stosowana jest najczęściej w leczeniu nowotworów przewodu pokarmowego, usuwania zmian przed-nowotworowych, nowotworów we wczesnych stadiach oraz w leczeniu paliatywnym.

Nie każdą zmianę nowotworową można leczyć operacyjnie. Do leczenia chirurgicznego nie kwalifikują się najczęściej guzy trudno dostępne dla chirurga (np. guz mózgu umiejscowiony tuż przy ważnych ośrodkach organu zawiadującego czynnościami życiowymi). Lekarze rzadko decydują się także na chirurgiczne leczenie nowotworu, który daje odległe przerzut

• Czynniki rakotwórcze

Konserwanty, barwniki, aromaty o możliwym działaniu rakotwórczym

E 123 - barwnik amoniakalny	E 142 - zieleń lisaminowa
E 210 - benzoesan	E 211 - benzoesan sodu
E 212 - benzoesan potasu	E 213 - benzoesan wapnia
E 214 - benzoesan etylu	E 215 - benzoesan estru etylowego
E 216 - benzoesan propylu	E 217 - benzoesan estru propylu
E 218 - benzoesan metylu	E 219 - benzoesan estru metylowego
E 230 - dwufenyl	E 231 - ortofenylofenol
E 232 - ortofenyl sodu	E 233 - 2,4 thiaxolyl
E 239 - heksamina	E 250 - azotyn sodu
E 251 - azotan sodu	E 252 - azotan potasu
E 330 - kwas cytrynowy

 

Czynniki rakotwórcze występujące w żywności

Czynnik rakotwórczy	Gdzie wsytępuje?	Co powoduje?
Nitrozoaminy i inne  N-nitrozwiązki	W warzywach (pozostałości nawozów i pestycydów). W konserwantach dodawanych do mięs, serów i piwa. W peklowanych, solonych i wędzonych produktach, w skład których wchodzi saletra zawierająca azotan.	Nowotwory układu pokarmowego i moczowego.
Benzopiren	W wielokrotnie używanym tłuszczu do smażenia,  powstaje podczas grillowania i wędzenia.	Nowotwory żołądka i jelit.
Aflatoksyna	W spleśniałych orzechach i produktach zbożowych.	Nowotwory wątroby i żołądka.
Metale ciężkie, np. ołów, kadm	W warzywach i owocach rosnących przy drogach.	Nowotwór układu moczowo - płciowego.
Chlorek winylu lub akrylnitryl	W opakowaniach z tworzyw sztucznych.	Nowotwory różnych organów.
Sacharyna, cyklamat cyclamate	W słodzikach (niebezpieczne w przypadku spożywania dużych ilości).	Nowotwory układu moczowego.
Alkohol	Wódka, piwo i wino.	Nowotwory jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani, żołądka i wątroby.

 

Stany zapalne i infekcje sprzyjające powstawaniu nowotworów

Rodzaj bakterii lub wirusa	Co powoduje?
Wirus zapalenia wątroby typ B lub C	Nowotwór wątroby.
Wirus opryszczki płciowej (herpes typ II lub HSP)	Nowotwory układu rozrodczego.
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV)	Nowotwór szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytu.
Wirus Epsteina-Barr virus (EPV)	Nowotwór jamy nosowo-gardłowej, ziarnica złośliwa.
Pierwotniak Schistosoma haematobium	Nowotwory złośliwe pęcherza moczowego.
Bakteria Helicobacter pylori	Nowotwór żołądka.

 

Czynniki fizyczne i psychiczne mające wpływ na powstawanie nowotworów

Nazwa czynnika	Co powoduje?
Promieniowanie jonizujące	Nowotwory układu limfaycznego, szpiku kostnego, tarczycy i płuc.
Promieniowanie UVA lub UVB	Nowotwór skóry.
Azbest	Nowotwory narządów mających styczność z substancją rakotwórczą (przy ekspozycji: rak płuc, skóry; przy odtruwaniu organizmu: rak nerki, wątroby).
Niektóre produkty smoły pogazowej i olejów mineralnych oraz sadze	J.w.
40 różnych związków chemicznych występujących w dymie papierosowym	Nowotwory płuc, nerek, trzustki, warki, języka, jamy ustnej, przełyku, krtani i pęcherza moczowego.

• Jedenaście znaków ostrzegawczych

1. Chudnięcie w krótkim czasie (u osób nie odchudzających się) - objaw występujący najczęściej w raku płuca, żołądka, nerki, jelita grubego. Towarzyszące mu niekiedy osłabienie może świadczyć o utracie krwi lub niedoborze odpowiednich składników do jej wytwarzania.

2. Ból (o niejasnej przyczynie) - długotrwały ból brzucha może być objawem raka jelita grubego, ból okolicy lędźwiowej może świadczyć o raku nerki, a w klatce piersiowej - o raku płuca. Bóle kości mogą być spowodowane przerzutami.

3. Krwioplucie, długotrwała chrypka (ponad 3 tygodnie), uporczywy kaszel lub zmiana jego charakteru - mogą być spowodowane rakiem płuca, krtani.

4. Trudności w połykaniu - mogą sugerować nowotwór gardła, krtani, przełyku, żołądka.

5. Uczucie pełności w nadbrzuszu, bóle, zaburzenia trawienia - rak żołądka, inne nowotwory przewodu pokarmowego, niekiedy rak jajnika.

6. Krew w stolcu, stolec koloru czarnego, naprzemienne biegunki i zaparcia, śluz w stolcu, stolce cienkie (ołówkowate) - nowotwory przewodu pokarmowego, szczególnie jelita grubego i odbytnicy.

7. Krwiomocz (bez objawów zapalenia dróg moczowych), dyzuria (parcie na mocz, trudności w oddawaniu moczu) - mogą towarzyszyć nowotworom układu moczowego.

8. Nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych - może wskazywać na raka pochwy, szyjki lub trzonu macicy.

9. Zmiany na skórze i błonach śluzowych (wargi, jama ustna, narządy płciowe: nie gojące się owrzodzenia, zmiana wyglądu znamienia, pojawienie się nowych zmian skórnych o szczególnych cechach (nieregularne rozmieszczenie barwnika, słabo widoczna granica między zmianą a zdrową skórą, szybki wzrost tych zmian, krwawienie, sączenie, strup).

10. Guzek piersi, owrzodzenie, wciągniecie brodawki sutkowej, asymetria brodawek - często sugerują nowotwór piersi.

11. Powiększone węzły chłonne - przy wielu nowotworach, ale również często pod wpływem stanu zapalnego.

---