VIII. Swobodny przepływ towarów, unia celna
Unia celna - porozumienie handlowe w ramach, którego kraje członkowskie znoszą cła i inne taryfy w obrotach handlowych oraz ustalają wspólną zewnętrzną politykę handlową. Niższym stadium integracji jest strefa wolnego handlu, w której nie obowiązuje wspólna polityka wobec państw trzecich. Wyższym stadium jest wspólny rynek, a więc dodatkowo swobodny przepływ czynników produkcji. Krótkookresowymi efektami utworzenia unii celnej są efekt kreacji handlu oraz efekt przesunięcia handlu[1]. W dłuższym okresie można zaobserwować zmianę skali produkcji, związaną z powiększeniem się rynku. Są to tak zwany korzyści ze skali produkcji. Innym skutkiem jest wzrost konkurencji, który wymaga wzrostu efektywności gospodarowania przedsiębiorstw. W nowo zaistniałej sytuacji przedsiębiorstwa muszą podejmować odpowiednie kroki, aby stać się konkurencyjnymi w porównaniu z zagranicznymi firmami.
Przykładami unii celnej są:
Niemiecki Związek Celny, powołany w 1834 roku przez państwa niemieckie
unia celna krajów Beneluksu, powołana w 1948 roku
Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG), w swojej początkowej formie, powołana w 1957 roku.
Unia Celna:
Urzeczywistnia w praktyczny sposób idee Jednolitego Rynku- swobodny przepływ towarów ( art. 23-31 TWE)
Opiera się na założeniu, że każdy towar legalnie wyprodukowany lub wprowadzony do obrotu zgodnie z formalnościami przywozowymi w jednym z państw członkowskich ma zagwarantowaną swobodę przepływu we wszystkich państwach członkowskich będących uczestnikami Jednolitego Rynku bez żadnych barier w obrocie.
Cła antydumpingowe/wyrównawcze
Cło - świadczenie pieniężne o charakterze daninowym, którego pobór związany jest z faktem przywozu, wywozu lub przewozu towarów przez granicę obszaru pokrywającego się z reguły z obszarem państwa.
Polityka celna Unii Europejskiej jest fundamentem Unii i podstawowym elementem funkcjonowania - jej główne cele to:
Popieranie handlu światowego,
Promocja uczciwego handlu,
Podnoszenie atrakcyjności UE dla inwestycji przemysłowych,
Sprzyjanie tworzeniu nowych miejsc pracy,
Promocja wszechstronnego rozwoju,
Zapewnienie unijnym obywatelom ochrony,
Praktyczne ułatwienie systemu poboru dochodów i zbierania podstawowych danych statystycznych.
Zakaz stosowania barier ilościowych
Kwoty (kontyngenty) wartościowe lub ilościowe, czyli odgórne ograniczenia wielkości importu dóbr i usług. W zasadzie ograniczenia ilościowe przynoszą takie same skutki ilościowe jak cła. Kontynegent zaporowy (zakaz wszelkiego importu) wywołuje takie same efekty jak cło zaporowe. Jednakże cło przynosi państwu dochody, natomiast ograniczenie ilościowe sprawia, że korzyści wynikające z różnic cen trafiają do importerów lub eksporterów, którzy posiadają zezwolenia lub licencję importową.
Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego
Czyli takiego, które w zróżnicowany sposób traktuje podobne towary zagraniczne i krajowe
Od opłat równoważnych do ceł różni je to, iż dotyczy zarówno towarów importowanych jak i krajowych
Suwerenność podatkowa państw, ale wymóg oparcia systemu podatkowego na OBIEKYWNYCH kryteriach!
Opodatkowanie będzie dyskryminacyjne jeśli zastosowane będą różne stawki podatkowe, zakres obowiązku podatkowego, tryb i termin poboru
Sprawy: Hansen&Balle, KE v. Grecja
Opodatkowanie protekcjonistyczne
Nie występuje bezpośrednie podobieństwo pomiędzy towarami zagranicznymi i krajowymi, ale mogą one ze sobą konkurować; Cel państwa! Sprawy: KE v. Wielka Brytania; KE v. Francja
Zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych
Ograniczenia = kontyngenty, kwoty itp. oraz „środki, które prowadzą do uniemożliwienia przywozu towarów, możliwego w sytuacji gdyby środków tych nie wprowadzono, a także takie, które przywóz utrudniają lub zwiększają jego koszty”
Formuła Dassonville - środki o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych to wszelkie zasady handlu, które bezpośrednio lub pośrednio, w sposób rzeczywisty lub potencjalny mogą wpływać na handel pomiędzy państwami członkowskimi.
Orzecznictwo rozwijające Formułę Dassonville
ETS uznał za niezgodne z prawem WE:
regulację belgijską (margaryna)
brytyjską (oznakowanie)
irlandzką (pamiątki turystyczne, Buy Irish)
niemiecką (4 składniki piwa)
szwedzką (alkohol)
praktyki policji francuskiej (demonstracje)
Harmonizacja podatków (VAT, akcyza)
Harmonizacja podatków pośrednich to proces mający na celu koordynację polityki podatkowej, dotyczącej podatków pośrednich, państw członkowskich, oraz zbliżanie do siebie wysokości stawek tych podatków. Do podatków pośrednich zaliczamy głównie:
- VAT, oraz
- Akcyzę.
Harmonizacja polityki podatkowej krajów członkowskich ma docelowo dotyczyć zarówno podatków bezpośrednich jak i podatków pośrednich. Do tej pory jednak, proces harmonizacji w większym stopniu dotknął podatków pośrednich.
Przyczyna harmonizacji podatków pośrednich w Unii Europejskiej
Harmonizacja podatków pośrednich w Unii Europejskiej jest w bardzo dużym stopniu związana z koncepcją wspólnego rynku. Aby koncepcja ta miała sens, spełniony musi być przede wszystkim warunek równych praw dotyczących każdego uczestnika rynku, a więc każdego podmiotu z któregokolwiek kraju członkowskiego. Z uwagi na fakt, iż na wspólnym, europejskim rynku podmioty konkurują głównie ceną, czynniki wpływające na cenę powinny być w krajach członkowskich podobne. Biorąc pod uwagę fakt, iż podatki pośrednie to podatki cenotwórcze, widzimy jak istotna, z punktu widzenia kształtowania wspólnego rynku, jest ich harmonizacja. Zarówno VAT jak i podatek akcyzowy podwyższają cenę dobra i w konsekwencji obciążają finalnego konsumenta. Podmioty działające na terenie krajów o niższych stawkach VAT-u oraz akcyzy są uprzywilejowane w stosunku do podmiotów działających w krajach o wyższych stawkach tych podatków.
IX. Swobodny przepływ osób (głównie dyrektywa 2004/38)
Swobodny przepływ osób - Zgodnie z obywatelstwem Unii Europejskiej ustanowionym na mocy traktatu z Maastricht, każda osoba mająca obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest jednocześnie obywatelem Unii. Obywatelstwo tonie zastępuje, lecz jedynie uzupełnia obywatelstwo krajowe. Wyrazem tego statutu jest m.in. prawo do swobodnego podróżowania i osiedlania się na obszarze Unii Europejskiej, np. w celu podejmowania pracy lub nauki. Swoboda przepływu osób jest także jedną z czterech podstawowych wolności rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Spod działania tej swobody wyłączone są pewne grupy zawodowe: osoby świadczące pracę dla organów publicznych, porządkowych, dyplomacji, sędziów, policji, organów skarbowych.
Ograniczenia wobec obywateli państw, które wstąpiły do UE w 2004 roku
Okresy przejściowe zostały wprowadzone na 7 lat, jednak zgodnie z zasadą "2+3+2":
2-letni okres przejściowy: 1 maja 2004 - 30 kwietnia 2006
3-letni okres przejściowy: 1 maja 2006 - 30 kwietnia 2009
2-letni okres przejściowy: 1 maja 2009 - 30 kwietnia 2011
Poszczególne kraje mogą zrezygnować ze stosowania kolejnych okresów. Wszystkie okresy przejściowe muszą zostać zniesione z dniem 1 maja 2011 roku.
Pierwszy etap
W okresie 01.05.2004-30.04.2006 okresy przejściowe były stosowane przez:
Większość starych krajów członkowskich (wszystkie poza Wielką Brytanią, Irlandią i Szwecją) dla 8 z 10 nowych krajów członkowskich (poza Maltą i Cyprem), które przystąpiły do wspólnoty 1. maja 2004 roku
Trzy nowe kraje członkowskie (Polska, Słowenia, Węgry) na zasadzie wzajemności (dla tych krajów, które wprowadzą ograniczenia dla obywateli nowych krajów członkowskich).
Malta zastrzegła sobie prawo do późniejszego (przez okres do siedmiu lat od daty wstąpienia do UE) wprowadzenia okresów przejściowych wobec obywateli wszystkich państw UE w przypadku zaobserwowania problemów na swoim rynku pracy. Jeżeli w tym czasie równowaga maltańskiego rynku pracy zostanie zakłócona w stopniu zagrażającym stopie życiowej lub poziomowi zatrudnienia w danym regionie lub sektorze zatrudnienia, wówczas państwo może wprowadzić ww. ograniczenia. W tym celu, Malta utrzyma system pozwoleń na pracę w celu monitorowania swojego rynku pracy tak, aby z wyprzedzeniem kontrolować niepokojące sytuacje. Takie pozwolenia na pracę są wydawane automatycznie.
Drugi etap
W 3-letnim okresie przejściowym (01.05.2006-30.04.2009), ograniczenia zniosły: Portugalia, Hiszpania, Grecja, Finlandia i Islandia (1 maja 2006 r.), Włochy (27 lipca 2006 r.), Holandia (1 maja 2007 r.), Luksemburg (1 listopada 2007) oraz Francja (1 lipca 2008).
Ze stosowania okresów przejściowych wobec obywateli państw, które takie ograniczenia wobec nich utrzymują, zrezygnowały Słowenia (w maju 2006) i Polska (w styczniu 2007).
Trzeci etap
W trzecim etapie (01.05.2009-30.04.2011) ograniczenia znoszą Belgia, Dania i Norwegia (1 maja 2009). Austria, Liechtenstein, Niemcy i Szwajcaria utrzymują okresy przejściowe w swobodnym przepływie pracowników.
Ograniczenia wobec obywateli państw, które wstąpiły do UE w 2007 roku
Okresy przejściowe zostały wprowadzone na 7 lat, jednak zgodnie z zasadą "2+3+2":
2-letni okres przejściowy: 1 stycznia 2007 - 31 grudnia 2008
3-letni okres przejściowy: 1 stycznia 2009 - 31 grudnia 2011
2-letni okres przejściowy: 1 stycznia 2012 - 31 grudnia 2013
Poszczególne kraje mogą zrezygnować ze stosowania kolejnych okresów. Wszystkie okresy przejściowe muszą zostać zniesione z dniem 31 grudnia 2013 roku.
Pierwszy etap
Spośród dziesięciu państw, które rozszerzyły Unię w 2004 roku, jedynie Węgry i Malta zdecydowały się wprowadzić ograniczenia w dostępie do swych rynków pracy wobec obywateli Bułgarii i Rumunii.
Spośród 19 pozostałych państw, okresów przejściowych nie zastosowały tylko Szwecja i Finlandia.
Bułgaria i Rumunia zdecydowały nie wprowadzać ograniczeń dla żadnego spośród państw UE/EOG oraz Szwajcarii.
Drugi etap
w 2009 roku ograniczenia w dostępie do rynków pracy wobec obywateli Bułgarii i Rumunii zniosły: Dania, Grecja, Hiszpania, Portugalia i Węgry