Diagnoza pedagogiczna

Całościowa diagnoza pedagogiczna obejmuje:

1. diagnozę środowiska rodzinnego (wywiad z opiekunem prawnym,

analiza opinii i skierowania ze szkoły, wcześniejszych wyników badań, też

lekarskich)

2. ocena poziomu czytania

3. ocena poziomu pisania

4. poziom umiejętności matematycznych

5. ocena analizatora słuchowego

6. analiza wytworów (zeszyty, sprawdziany)

7. diagnoza prognostyczna

Rodzaje błędów wg Janiny Mickiewicz:

1. typowo ortograficzne

2. symptomatyczne dla zaburzeń funkcji percepcyjno - motorycznych:

• mylenie liter o podobnym kształcie - (obniżony rozwój percepcji kształtów, pamięci wzrokowej)

• mylenie liter - odpowiedników głosek zbliżonych fonetycznie

• opuszczania liter

• opuszczanie cząstek wyrazów

• opuszczanie detali graficznych liter

• przestawianie kolejności liter

• dodawanie, podwajanie liter

• trudności z zapisem wyrazów skomplikowanych pod względem struktury fonemowo - literowej

• trudności z zapisem wyrazów „ nowych” (dla ucznia)

• błędy w łącznej i rozdzielnej pisowni wyrazów

• inne błędy

Ocena poziomu graficznego:

1. Kształt liter, a tu szczególnie:

• dokładność w odtwarzaniu formy,

• spójność elementów litery,

• proporcje w budowie litery

2. Płynność połączeń między literami

3. Proporcje pisma:

• proporcje liter w stosunku do siebie

• stopień zagęszczenia między literami i wyrazami

4. Położenie pisma:

• utrzymanie kierunku zapisu między literami i wyrazami,

• utrzymanie pisma w liniaturze

• rozplanowanie graficzne wyrazów w stosunku do stronicy

Aspekty oceny poziomu umiejętności matematycznych:

1. Ocena poziomu wiadomości i umiejętności matematycznych faktycznie opanowanych przez ucznia w stosunku do wymagań obowiązujących do realizowanego etapu edukacyjnego

2. Funkcjonowanie ucznia w szkolnych formach działalności matematycznej (zachowania obronne w klasie)

3. Zachowanie ucznia w trakcie rozwiązywania zadań w warunkach badania ( sposób reagowania na silne napięcia, pojawianie się blokad emocjonalnych, reakcje obronne)

4. Określenie dojrzałości rozumowania (gotowości do nauki matematyki) - myślenie operacyjne

Kryteria dojrzałości / gotowości szkolnej do uczenia się matematyki:

Zdolność i gotowość do liczenia

Operacyjne rozumowanie na poziomie konkretnym

Zdolność posługiwania się reprezentacjami symbolicznymi

Dojrzałość emocjonalną

Prawidłowy rozwój funkcji percepcyjno - motorycznych

Matematyka:

• Diagnozowanie poziomu umiejętności i wiadomości matematycznych w odniesieniu do realizowanego etapu nauczania

• Diagnoza działalności matematycznej (kl. 0 od półrocza kl. IV)

• Diagnoza specyficznych trudności w uczeniu się matematyki (dyskalkulia)

Dyskalkulia rozwojowa

Zdolności matematyczne są to dyspozycje, które stanowią warunek pomyślnego uczenia się

i uzyskiwania osiągnięć w matematyce. Jest to zdolność do zrozumienia istoty matematycznej i pokrewnych problemów, metod i twierdzeń;

zdolność do uczenia się, pamiętania i odtwarzania ich; wiązania ich z innymi problemami, symbolami, metodami i twierdzeniami; do używania ich przy rozwiązywaniu matematycznych i podobnych problemów. ( L. Kość)

Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mających swe podłoże w zaburzeniach genetycznych i wrodzonych tych części mózgu, które są bezpośrednim podłożem anatomiczno - fizjologicznym dojrzewania zdolności matematycznych odpowiednio do wieku, bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych.

Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (2000)
Międzynarodową Organizację Zdrowia, Specyficzne Zaburzenia Umiejętności Arytmetycznych (F 81.2)

„specyficzne upośledzenie umiejętności arytmetycznych, którego nie da się wyjaśnić wyłącznie ogólnym upośledzeniem umysłowym lub nieadekwatnym procesem nauczania. Upośledzenie to dotyczy raczej podstawowych umiejętności rachunkowych: dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia niż bardziej abstrakcyjnych umiejętności matematycznych potrzebnych do algebry, trygonometrii, geometrii, rachunku różniczkowego lub całkowego.” 

Trudności w uczeniu się matematyki - symptomy cząstkowe dotyczą

• opanowania liczenia w znaczeniu prostego przeliczania obiektów,

• niskiego poziomu rozumowania matematycznego, 

• problemów z czytaniem i zapisem symboli matematycznych, 

• trudności z liczeniem i wykonywaniem operacji arytmetycznych zarówno pisemnych jak i pamięciowych,

• błędów o charakterze rewersji (mylenie 6 i 9),

• inwersji (98 i 89),

• opuszczeń,

• przestawień cyfrowych, 

• zrozumienia i opanowania zasad i reguł matematycznych,

• posługiwania się pojęciem czasu i jednostkami jego pomiaru, 

• zastosowania miar długości, ciężaru, wielkości,

• posługiwania się pieniędzmi,

• orientacji przestrzennej, 

• mylenia stron: lewa-prawa, 

• opanowania sekwencyjnego porządku w grach i zabawach, 

• gubienia się i dezorientacji podczas gier w zakresie kolejności, 

• edukacji muzycznej - kłopoty z odczytywaniem nut

Pojęcie dyskalkulia rozwojowa odnosi się jedynie do dziecka wykazującego wiek matematyczny wyraźnie niższy (dwa i więcej odchylenia standardowe) od wieku jego rozwoju umysłowego:

wiek matematyczny ( W.M.)

I.M. = ------------------------------------------ x 100

wiek życia ( W.Ż )

Iloraz matematyczny < lub = 70 jest uważany za niższy niż przeciętny

Klasyfikacja DSM - IV pozycja nr 315.1 zaburzenie matematyczne

Klasyfikacja ICD -10 pozycja nr F 81.2 specyficzne zaburzenie umiejętności matematycznych:

Kryteria diagnostyczne:

1. Wynik standaryzowanego testu do badania umiejętności arytmetycznych jest istotnie niższy od oczekiwanego na podstawie wieku inteligencji (co najmniej 2 odchylenia standardowe)

2. Wyniki testów czytania i pisania pozostają w normie wiekowej

3. Kłopoty z wykonywaniem operacji liczbowych nie są rezultatem niewłaściwej metody nauczania, zaniedbań dydaktycznych ani opóźnionego rozwoju umysłowego

4. Trudności w posługiwaniu się liczbami nie są efektem wad wzroku ani słuchu

5. problemy z liczeniem nie są pochodną zaburzeń neurologicznych ani psychicznych

Opinia poradni powinna zawierać:

1. Oznaczenie poradni wydającej opinię

2. Imię i nazwisko dziecka, którego opinia dotyczy, datę i miejsce jego urodzenia oraz miejsce zamieszkania, a w przypadku ucznia - nazwę szkoły i adres szkoły oraz klasę

3. Stanowisko poradni w sprawie, której dotyczy opinia oraz szczegółowe uzasadnienie

4. Wskazanie odpowiedniej formy pomocy, w szczególności pomocy psychologiczno - pedagogicznej udzielanej w przedszkolu, szkole lub placówce, stosownie do potrzeb oraz szczegółowe uzasadnienie wskazanej formy pomocy

Opinia stwierdzająca dysleksję rozwojową powinna zawierać:

• Rozpoznanie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu - dysleksja rozwojowa, dysgrafia, dysortografia

• Uzasadnienie dysleksji rozwojowej ze wskazaniem:

- niskich osiągnięć ucznia znacząco odbiegających od oczekiwanych (np. słaba technika

czytania, wolne tempo czytania, czytanie z wysiłkiem i bez zrozumienia, w pisaniu

nasilone, typowe błędy itp.) przy poziomie rozwoju umysłowego w normie

• prób pomocy ( informacja ile razy i kiedy uczeń był badany, terapia pedagogiczna, udokumentowana praca własna) z efektami niewspółmiernymi do wysiłku ucznia

• osiągnięć i mocnych stron ucznia, będących podstawą opracowania korzystnych dla niego sposobów pracy

• potrzeb ucznia ( sposób przeprowadzania sprawdzianów, egzaminów)

wyrównywanie szans a nie tworzenie dodatkowych przywilejów stanowi sens opinii o dostosowaniu warunków egzaminu do możliwości ucznia

Diagnozę dysleksji rozwojowej stawia się, gdy stwierdzono:

- prawidłowy rozwój umysłowy;

- obecność istotnych opóźnień funkcji ( słuchowo- językowych, wzrokowo- przestrzennych, ruchowych i integracji tych funkcji ), które stanowią podstawę wykształcenia się umiejętności czytania i pisania;

- wczesne występowanie trudności w czytaniu i pisaniu ( od początku nauki szkolnej);

- że trudności te są nasilone i długotrwałe oraz nie ustępują natychmiast po podjęciu terapii

Nie rozpoznaje się dysleksji rozwojowej, gdy trudności w czytaniu i pisaniu:

- są jedynie wynikiem złego funkcjonowania narządów zmysłu ( niedosłuch lub wada wzroku);

- należą do symptomów inteligencji niższej niż przeciętna, upośledzenia umysłowego;

- są skutkiem schorzenia neurologicznego ( mózgowe porażenie dziecięce, epilepsja);

- są wyłącznie wynikiem zaniedbania środowiskowego i dydaktycznego, wówczas dziecko początkowo nie ma trudności, pojawiają się one w starszych klasach szkoły podstawowej

---