Część Pierwsza: zagadnienia i pojęcia ogólne Teorii prawa administracyjnego

Rozdział I: Zagadnienia wstępne

I. Pojęcie administracji

Znaczenia słowa administracja:

1. Administracja jako pewna organizacja(ujęcie podmiotowe) składająca się z różnorodnych jednostek organizacyjnych skupionych wokół organów(jednostek organizacyjnych wyposażonych w kompetencje zawarte w ustawach, tworzące zamknięty układ organizacyjny)

2. Administracja jako pewna działalność(ujęcie przedmiotowe) 

1. Administracja państwowa w znaczeniu ścisłym, - gdy działalność tę prowadzi państwo jako pewna organizacja

2. Administracja państwowa w znaczeniu szerszym - gdy działalność tę prowadzi nie tylko państwo

3. Administracja publiczna - administracja państwowa w znaczeniu ścisłym i szerszym.

4. Administracja prywatna - gdy działanie nie ma na celu wykonywanie zadań publicznych wyznaczonych przez ustawę i wykonywana przez organy prywatne

Przykładowe definicje administracji:

• Działalność państwa, która pozostaje poza sfera ustawodawstwa i sadownictwa

• Planowa działalność państwa zmierzająca do osiągnięcia zamierzonych celów, niebędącą ustawodawstwem i sądownictwie

• To system podmiotów utworzonych i wyposażonych przez ustawę w kompetencje do prowadzenie organizatorskiej i kierowniczej działalności na podstawie ustaw w kierunku wewnętrznym i zewnętrznym - w stosunku do podporządkowanych podmiotów gospodarki państwowej oraz w stosunku do społeczeństwa przy czym zarówno przebieg jak i skutki takiej działalności przypisywane są państwu jako takiemu.

Administracja

• Dzianie w imieniu i na rachunek państwa, lub na rachunek delegowanego przez państwo podmiotu

• Możność działania w formach władczych z możliwością zastosowania przymusu państwowego

• Działanie w interesie publicznym

• Polityczny charakter

• Działanie na podstawie ustaw

• Aktywność administracji i …

• Działanie w sposób ciągły i stabilny

• Oparcie funkcjonowania na zawodowym segmencie

• Monopolistyczny charakter administracji

• Bezosobowość administracji - wydawanie decyzji przez organy a nie osoby

• Działalność w trybie non profit

• Zorganizowanie na zasadzie kierownictwa i podporządkowania

• Jako zjawisko społeczne

• System cechujący się aktywnością i inicjatywą; prowadzi działalność skierowaną ku przyszłości

• podejmuje konkretne środki w celu uregulowania spraw jednostkowych

podział administracji:

• kryterium podmiotowe

• publiczna

• państwowa

• rządowa

• samorządowa

• kryterium terytorialne

• centralna

• terenowa

• kryterium specjalizacji działania

• ogólna

• specjalna

• kryterium materialnego zakresu działania

• celna

• finansowa

• zdrowia

• kryterium charakterystycznego działania

• władcza - reglamentacyjna

• zadania reglamentacyjno dystrybucyjne

• zadania wykonawcze za pomocą władczych form działania

• zabezpieczone przymusem państwowym

• administracja nie-władcza - to taka, która zapewnia świadczenia i inne usługi

II. Związanie administracji prawem

W zasadzie z zasady legalizmu wynika bezwzględny obowiązek związania całej działalności administracji ustawą, jednak w praktyce zależy to od sfery rodzaju i form działania administracji

• Sfera: zewnętrzna i wewnętrzna

• Zewnętrzna - czyli ta, która zmienia sytuację prawna podmiotów znajdujących się poza aparatem państwowym(ścisłe związanie ustawą)

• Wewnętrzna - czyli to co nie jest administracją zewnętrzną(administracja ma tu więcej swobody wykonywanie zadań społecznych, wewnętrzna organizacja, działalność o charakterze kierowniczym kontrolnym i ustalającym[ustawa, zależność hierarchiczna lub pośrednia])

• Rodzaj działań: faktyczny i o charakterze prawnym

• Działania faktyczne - są związane prawem stosunkowo luźno wymaga się jedynie istnienie jakieś podstawy prawnej.

• Działania o charakterze prawnym - z reguły są ściśle związane prawem jednak ich stopień związanie tez nie jest jednakowy

• Zmieniające sytuację indywidualnie oznaczonego podmiotu - ściśle związane wymagana jest podstawa prawna w prawie materialnym i formalnym

• Forma - akty administracyjne: indywidualne i generalne vs. działania w ramach procedur regulujących wykonywanie obowiązków wynikających z wyżej wymienionych aktów

• Akty administracyjne - bardziej zdeterminowane przez prawo

• Akt normatywny

• Porozumienie administracyjne

• Itd.

III. Pojecie prawa administracyjnego

W znaczeniu szerokim przez prawo administracyjne rozumie się normy prawne regulujące organizację i zachowanie się administracji państwowej jako części aparatu państwowego, a także zachowanie się osób fizycznych i prawnych w sposób nie uregulowanym przez przepisy innych gałęzi prawa. W tym rozumieniu na prawo administracyjne składa się:

• Prawo o ustroju administracji państwowej - regulujący administrację i zasady funkcjonowania powołanego do wykonywania zadań państwowych.

• Prawo materialne - zawiera normy ustanawiające wzajemne uprawnienia i obowiązki organów administracji państwowej i podmiotów znajdujących się poza administracją

• Prawo proceduralne - zawiera normy, które wyznaczają postępowanie mające na celu urzeczywistnienie norm prawa ustrojowego i materialnego

W znaczeniu wąskim do prawa administracyjnego zalicza się na ogół tylko normy dwustronnie wiążące, ustanawiające bezpośrednio lub poprzez odpowiednie akty prawne określone uprawnienie i obowiązki organów administracji państwowej oraz podmiotów nie podporządkowanych im organizacyjne.

IV. Typy norm w prawie administracyjnym

(prawo administracyjne w znaczeniu szerokim)

• Normy ustrojowe

• Określające właściwość

• Ustanawiające zadania

• Regulujące prawne formy działania i wskazujące na kompetencje

• Normy materialne

• Merytoryczne(nakaz/zakaz zachowania się)

• Blankietowe

• Abstrakcyjne

• Generalne

• sankcjonujące

• Normy proceduralne

• Normy postępowania administracyjnego

• Normy postępowania admininistracyjno-sądowego

• Normy postępowania skargowo wnioskowego

• Normy postępowania kontrolnego

V. Stosunek administracyjno prawny

Stosunek materialnoprawny - określa wzajemne prawa i obowiązki dwu lub więcej podmiotów, zawarte w normach prawa administracyjnego. Mogą tworzyć prosty(określone prawo odpowiada określonemu obowiązkowi i odwrotnie) lub złożony układ zależności(łącznie powstające dla jednej ze stron prawa i obowiązki i wzajemnie dla drugiej)

• Tworzące prosty układ zależności vs. skomplikowany

• Płaskie spiętrzone

Stosunki ustrojowe - są regulowane przepisami ustrojowymi i wewnętrznymi(wszystkie podmioty są organami administracji państwowej lub innymi jej jednostkami)

Stosunki proceduralne - są konstruowane na podstawie przepisów postępowania administracyjnego. Łączą organ prowadzący postępowanie, stronę oraz pozostałych uczestników tego postępowania określając ich wzajemne prawa i obowiązki

• Judykacyjne

• Egzekucyjne

• Skargowo wnioskowe

• Sądowo procesowe

Stosunki sądowo-procesowe - są zdeterminowane przedmiotem i funkcją.

Sposób nawiązanie stosunku administracyjnego:

1. w drodze aktu administracyjnego

2. w drodze umowy administracyjnej

3. z mocy ustawy

4. w wyniku działań faktycznych

Elementy stosunku administracyjnego:

1. Przedmiot

2. Podmiot

3. Treść - wyznaczone przez normy prawa administracyjnego zachowanie(działanie, znoszenie działania, zaniechanie)

Rozdział II: Źródła prawa administracyjnego

I. Pojęcie i klasyfikacja źródeł

W prawie administracyjnym za źródła prawa przyjmuje się akty stosowania prawa, przez co należy rozumieć tylko tworzenie przepisów prawnych powszechnie obowiązujących, a więc takich, na, której podstawie można zbudować ogólną i abstrakcyjną normę prawną.

Podział:

• Ze względu na organ wydający

• Ustawa

• Przepisy podporządkowane ustawie

• Właściwości organów powołanych do wydawania aktów i ich zasięg terytorialny

• Przepisy wydawane przez organy centralne

• Przepisy miejscowe i gminne

• Przepisy wydawane przez organy państwowe vs. pozostałe źródła prawa

• Przepisy wydawane przez organy państwowe

• Pozostałe źródła prawa

II. Akty stanowienia prawa powszechnie obowiązującego]

Do aktów p[powszechnie obowiązujących należą:

1. konstytucja

2. ustawy

3. ratyfikowane umowy międzynarodowe

4. akty prawa miejscowego

III. Akty stanowienia prawa o charakterze wewnętrznym

Pozostałe akty maja charakter wewnętrzny, a wiec wiążą jedynie organy administracji, w związku z tym nie mogą być podstawą do kreowania sytuacji prawnej osób z [poza administracji.

Do aktów wewnętrznych należą

1. Uchwały sejmu, senatu i rady ministrów

2. Zarządzenia prezydenta RP i prezesa rady ministrów

3. akty prawa miejscowego

4. nieformalne umowy międzynarodowe

IV. Problem ważności aktów normatywnych wdanych przed wejściem konstytucji

Konstytucja 1997 nie pozbawia a priori mocy powszechnie obowiązujących aktów stanowienia prawa nieodpowiadającym wymogą konstytucyjnym aa pochodzących od administracji rządowe(rada ministrów miała w ciągu 2 lat wydać spis aktów, które miały być zmienione.

V. Procedura i technika ustawodawcza

Do zadań biura studiów i ekspertyz kancelarii sejmu należy:

• obsługa prawna prac nad projektami ustaw in uchwał

• sporządzanie materiałów pomocniczych i roboczych do prac nad projektami

• opracowywanie ocen i wniosków w zakresie techniki prawodawczej, procedury legislacyjnej

do zadań Biura Studiów i Ekspertyz

• prowadzenia badań w zakresie budżetu państwa i przewidywanych skutków finansowych, społecznych i ekonomicznych

• udzielanie konsultacji posłom

• sporządzanie przekładów zagranicznych aktów

Rozdział III: Geneza i rozwój prawa administracyjnego

I. Zasada państwa prawnego

Zgodnie z art. 2 konstytucji RP jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Jest to stan co do, którego administracja(organy państwa) ma się stosować.

Przykładowy system kryteriów państwa prawa;

1. pierwszeństwa prawa wobec innych norm

2. wymóg podstawy prawnej zawartej w ustawie dla wszystkich działań państwa wobec obywateli

3. zagwarantowanie obywatelom prawa do bezstronnego, niezależnego i sprawiedliwego sadu

4. rozdzielenie funkcji i kompetencji władz państwowych

II. Zarys Rozwoju administracji i prawa administracyjnego we Francji

A. Rozwój sądownictwa administracyjnego

• okres monarchii

• parlamenty - sądy powszechne(najwyższa instancja dla określonego terytorium)

• intendenci - część administracji scentralizowanej(powoływani przez króla i podlegli radzie królewskiej) mieli uprawnienia do rozstrzygania sporów wynikających z ich działalności oraz stosowania przymusu bez uzyskania wyroku sadu

• Rada królewska - odwołania od wyroków intendentów, w sprawach dot. Sporów z administracja królewska

• Okres rewolucji i po rewolucyjny

• Zakazano sądom powszechnym jakiejkolwiek ingerencji w sferę administracji

• Sytuacja zmieniła się po powołaniu rad konsultacyjnych, których zadaniem było doradztwo na rzecz administracji aktywnej. Na organy te składały się rada stanu oraz rady prefekturalne i przekazano im w istocie sadownictwo administracyjne.(w sumie jednak tylko glos doradczy)

• Od 1872 rada stanu własne decyzje

• 1953 rady prefekturalne => trybunały administracyjne

• 1987 administracyjne sady apelacyjne

• w sumie sady administracyjne francuskie można podzielić na dwa piony

• Sądy powszechne - sądy pierwszej instancji sąd apelacyjny z sądem kasacyjny

• Trzystopniowe sądownictwo administracyjne - trybunały administracyjne, administracyjne sądy apelacyjne z radą stanu.

B. doktrynalne spojrzenie na prawo(właściwość sadów administracyjnych)

• W XIX w. prawo administracyjne utożsamianie było ze stosowaniem władztwa administracyjnego. Dokonano tez rozróżnienia na działania władcze i działania w zakresie zarządu. Według tej teorii działanie władzy to posługiwanie się formami władczymi, w działaniach niewładczych podlega ona prawu prywatnemu(ma ten sam poziom)

• Teoria służby publicznej - wszelkie działanie podmiotu administrującego mające na celu zaspokojenie potrzeby podyktowanej interesem publicznym

• Obecnie nie istnieje żadne jednolite kryterium rozróżnienia materii prawa administracyjnego od prawa prywatnego.

III. Zarys rozwoju administracji i prawa w Niemczech

1)Czynniki rozwoju i rozwój prawa administracyjnego

• Wzrost znaczenia monarchy i upadek znaczenia władztw terytorialnych

• Ograniczenie kontroli sadów s stosunku do aktów władcy

• Rozwój państwa policyjnego

• Powstawanie hierarchicznie zbudowanego aparatu administracji(instrument w rękach panującego)

Ograniczenia samowładztwa cesarza

• Koncepcja praw dobrze nabytych - możliwość zwrócenia się do sądu, gdy administracja naruszyła prawo dobrze nabyte

• Teoria fiskusa - polega na tym, że państwo jako podmiot praw majątkowych może być pozwane przed sądem powszechnym(nie pozywano władcy lecz do fiskusa)

• Na przełomie XVII i XVIII w. ukształtowała się regulacja normująca działania aparatu władzy oddzielnie do prawa sadowego

• Ewolucja systemu władzy prowadziła do osłabienia pozycji panującego

• Akty parlamentu normują stosunki między organami państwa a jednostką(wiążą administracje i jednostkę)

• Obecnie prawo administracyjne różni się od prawa publicznego tylko stosunkiem nadrzędności administracji nad jednostka, ponadto administracja została poddana kontroli sądów administracyjnych

IV. Zarys rozwoju administracji i prawa administracyjnego w Anglii

W Anglii odmiennie niż na kontynencie wykształcił się zupełnie inny system prawny tzw. common low, opierający się przede wszystkim na zwyczaju i equity opartemu na zasadach słuszności.

• 1873-75 powstanie trójinstancyjnego sadownictwa doprowadzało to do jednoczesnego stosowania common low i equity

• obecnie przeważającą rolę w prawie administracyjnym stanowi prawo stanowione, jednak nadal dużą część zajmuje prawo stanowione przez sądy

• określenie administracji bardziej jako określenie zjawiska niż definicję doprowadziło, że przez długi okres czasu prawo administracyjne było traktowane jako część prawa prywatno i publicznoprawnego. W połączeniu przez stanowienie nowego prawa tylko przez parlament, znacznie ograniczyło rozwój prawa administracyjnego

• Kontrola administracji składa się z dwóch elementów są nimi podstawa prawna i ocena sądu

• Środki sądowe dzielą się na ustawowe i nieustawowe

• Poza sądami kontrolą administracji prowadza też wyspecjalizowane organy stworzone specjalnie do rozstrzygania pewnego katalogu praw

V. Zarys rozwoju Polskiej nauki prawa

• Za prekursorów polskiej nauki prawa administracyjnego uważa się Antoniego Okolskiego, Józefa Bohdana Oczapowskiego i Franciszka Kasperka.

• Największe działa zakresu prawa administracyjnego:

• O gminie jej organizacji i stosunku do pastwa Aleksander Rembowski

Józef Buzek

• Studium z zakresu administracji wychowania publicznego

• Prawo administracyjne

• Opracowanie wykładów uniwersyteckich

• Administracja gospodarstwa społecznego

Feliks Ochimowski

• Prawo administracyjne

Władysław Leopold Jaworski

• Nauka prawa administracyjnego zagadnienia ogólne

Kazimierz Władysław Kumaniecki

• Akt administracyjny

• Ustrój państwowy władz administracyjnych na ziemiach polskich

• Zarys prawa administracyjnego na ziemiach polskich

Bohdan Wasiutyński

• Ustrój władz administracyjnych rządowych i samorządowych

Jerzy Penejko

• Geneza i podstawy samorządu europejskiego

Tadeusz Bigo

• Związki Pubicznoprwane w świetle ustawodawstwa polskiego

Rozdział IV: Podstawowe elementy Prawa europejskiego

I. Pojęcie prawa europejskiego

1) Prawo europejskie(sensu stricto) - obejmuje prawi Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, Europejskiej Wspólnoty Energii atomowej przy czym dominującą rolę ma traktat wspólnoty gospodarczej

• Prawo instytucjonalne - to część prawa wspólnotowego, która określa pozycję prawną, kompetencje i możliwości organów Wspólnot oraz stosunki miedzy prawami wspólnotowymi, a prawami państw członkowskich, a także procedury stosowania prawa wspólnot oraz postępowanie przed trybunałem sprawiedliwości.

• Prawo materialne - zajmuje się wspólnotowa regulacja tych rodzajów działalności, które są objęte sferą oddziaływania traktatów.(reguluje np. cztery podstawowe swobody przepływ towarów, osób, usług i kapitału)

2) Prawo europejskie (sensu largo) - obejmuje prawo wszystkich zachodnioeuropejskich organizacji międzynarodowych.

II. Organy i instytucje wspólnoty Europejskiej

1. Parlament Europejski - liczy 626 deputowanych, wybieranych na pięcioletnia kadencje. Parlament pełni głównie funkcje doradcze i kontrolne(wobec komisji europejskiej[interpelacja wotum nieufności]); ma prawo wnosić skargi do Trybunału Sprawiedliwości, ma prawo współdziałać przy stanowieniu budżetu, wyraża zgodę na przyjęcie nowych członków. W parlamencie działają

1. Prezydium i frakcje

2. Komitety

3. Sekretariat generalny

2. Rada Unii europejskiej - ma kompetencje głównie prawodawcze ograniczone jednak tylko do zakresu jego upoważnień, może powoływać członków Trybunału Obrachunkowego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów. W skład rady wchodzą przedstawiciele państw członkowskich na szczeblu rządowym. Zazwyczaj głosowanie odbywa się zwykłą większością głosów jednak traktat przewiduje tez sytuacje większości kwalifikowanej i jednomyślności(ważne kwestie dla państw członkowskich)

3. Komisja Europejska - organ decyzyjny i wykonawczy unii oraz reprezentuje na zewnątrz i wewnątrz. Składa się z 20 członków powoływanych na pięć lat. Komisja ma kompetencje do wydawania samodzielnych decyzji jeżeli traktat zawiera odpowiednie upoważnienia, ma prawo do składania propozycji aktów prawnych. Wydaje zalecenia i opinie. Ma prawo żądać wiążących informacji od państw członkowskich Wspólnoty i sprawdzać je.

4. Trybunał Sprawiedliwości - dba o zapewnienie przestrzegania prawa przy interpretacji i stosowaniu aktu. Składa się z 15 sędziów powoływanych na 6 la przez zebranych w radzie państw zlonkowskich.

5. Trybunał obrachunkowy - kontroluje finanse Wspólnoty Europejskiej 14 członków powoływanych przez radę

6. Komitet ekonomiczno społeczny - jest organem pomocniczym rady i komisji Unii Europejskiej, na jego skład wchodzi 222 przedstawicieli różnych środowisk powoływanych przez radę na 4 lata podejmuje decyzje zwykła większością głosów(opinie doradcze)

7. Europejski bank inwestycyjny - wspiera rozwój regionów zacofanych.

III. Źródła Prawa wspólnotowego(Europejskiego)

Rozróżnia się pierwotne i pochodne prawa wspólnotowe:

1. pierwotne - Zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii prawa wspólnotowego.

1. Pisemne - traktat Paryski. Rzymskie, Jednolity Akt Europejski[w części modyfikującej[EWG], Maastricht[też w części zmieniającej traktat rzymski i paryski], traktat brukselski, traktaty zmieniające liczbę sędziów i rzeczników generalnych w TS oraz liczbę komisji Europejskiej, uchwała o ustanowieniu sadu I instancji

2. Niepisane - obejmuje ogólne zasady prawne i prawo zwyczajowe

2. pochodne - to prawo tworzone przez organy wspólnot(musi się opierać na prawie pierwotnym)

1. umowy zawierane z państwami trzecimi przez UE

2. Rozporządzenia - (jest normą generalną i abstrakcyjną = ustawa) jest wiążące we wszystkich swoich częściach, obowiązuje bezpośrednio i nie wymaga aktu transformacji, ani ogłoszenia zgodnego z przepisami krajowymi(publikowane w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich)

3. Dyrektywy - skierowane są wyłącznie do państw członkowskich, wiąże tylko to państwo do, którego została skierowana, państwo wobec którego została wydana dyrektywa ma obowiązek w określonym czasie wydać przepisy krajowe, odpowiadające treści dyrektywy. Dyrektyw wiąże państwo tylko co do celu. Dyrektywy wymagają transformacji do państwa jednak TS uznał, że w wyjątkowych przypadkach obowiązują bezpośrednio(powiązuje po okresie realizacji, jeżeli akt transformacji nie jest zgodny postulatami dyrektywy; gdy państwo członkowskie całkowicie nie zrealizuje dyrektywy, komisja lub inne państwa członkowskie mogą wszcząć postępowanie w sporawie naruszenia traktatu rzymskiego)

4. Decyzje - regulują przypadki indywidualne i konkretne, mogą być skierowane tak do osób fizycznych jak i prawnych jak również do państw członkowskich. Jeżeli adresatem podmiot indywidualny są one bezpośrednio stosowane. Jeżeli adresatem jest państwo maja one charakter podobny do dyrektyw

5. Zalecenia i opinie - komisji nie wymagają specjalnego upoważnienia , nie są one wiążące

IV. Stosunek Prawa Europejskiego do prawa krajowego

Akty prawne wspólnot nie wymagają ratyfikacji przez państwa członkowskie, bowiem prawo europejskie, bowiem prawo europejskie nie jest traktowane jako prawo międzynarodowe. Prawo europejskie tworzy samoistny porządek prawny. Prawo europejskie nie jest też częścią prawa wewnętrznego jednak ze względu na bezpośrednia skuteczność jest ono stosowane w stosunkach wewnętrznych i ma ono prymat nad prawem wewnętrznym(także nad konstytucją), jest to tzw. prymat zastosowania a nie prymat ważności. Prawo europejskie może być tworzone tylko w ściśle określonych upoważnieniami granicach w przeciwnym razie jest nieważne.

Kompetencje równoległe - mają miejsce wtedy kiedy wspólnota jak i państwa członkowskie mogą podejmować własne unormowania (pierwszeństwo ma prawo wspólnotowe).

Kompetencja konkurencyjne - kompetencje w danej dziedzinie leżą w kompetencji państw członkowskich dopóki nie zajmie się nimi unia.

V. Wykładnia prawa Europejskiego

Prawo wspólnotowe podlega wykładni TS, stosuje się głównie dosłowną, systematyczną(wykładnia według prawa pierwotnego) i teologiczną(i9nterpretacja w taki sposób aby normy były jak najbardziej skuteczne ) metodę wykładni.

VI. Ogólne zasady Prawne

Zasady państwa prawa:

1. zasada proporcjonalności - wykorzystywany środek musi być odpowiedni, konieczny i stosowany do osiągnięcia celu

2. zasada bezpieczeństwa prawnego i ochrony zaufania - czyli przede wszystkim lex retro non agit,

3. zasada określoności - nakazuje aby regulacje prawne były jasne i wyraźne

indywidualne prawa zasadnicze;

1. prawo do istnienia wolności i korzystania z własności

2. swoboda wyboru i korzystania z zawodu

3. swoboda dzialania

4. zasada równości

5. wolność wyznania

6. wolność poglądów i publikacji

7. poszanowanie sfery prywatności i tajemnicy korespondencji

8. prawo do ochrony sądowej

VII. Zakaz dyskryminacji w prawie europejskim

ZAKAZ obejmuje:

1. dyskryminacje ze względu na przynależność państwową, przepis ten jest objęty zasadą bezpośredniej skuteczności

2. dyskryminacje w stosunkach konsumencko producencjich

3. dyskryminacje płacową, warunków pracy i dostępu do zatrudnienia ze względu na płeć

VIII. Zasada subsydiarności

Została wprowadzona do traktatu rzymskiego na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego i dotyczyła wówczas jedynie aktywności wspólnoty jedynie w dziedzinie ochrony środowiska. Zasada subsydiarności powinna być przestrzegana we wszystkich działaniach objętych traktatem, nie podlegających wyłącznej kompetencji wspólnoty

IX. Wykonywanie prawa Europejskiego

Prawo wspólnotowe wykonywane jest przez państwa członkowskie(pośrednie wykonywanie prawa), a wyjątkowo właściwa do ich realizacji jest unia Europejska(bezpośrednie wykonywanie prawa).

1. Bezpośredniemu - wykonywaniu prawa podlegają sprawy wewnętrzne Unii(kadrowe, struktura organizacyjne, wykonanie budżetu i inne)

2. Pośrednie - wykonywane przez państwa, czyli cała materia nie podlegająca wykonywaniu bezpośredniemu. Jeśli chodzi o tryb realizacji to nie ma jednolitego europejskiego prawa procesowego ani wspólne prawo o postępowaniu administracyjnym. Jeśli w danej dziedzinie nie ma uregulowania prawem europejskim to państwa stosują się do własnego porządku prawnego

Przepisy unii powinny być jak najbardziej zharmonizowane z przepisami wewnętrznymi państw członkowskich. Harmonizacji podlegają przepisy prawne, prawo zwyczajowe oraz niepisane zasady obowiązujące w państwach członkowskich unii.

Harmonizacja prawa jest zadaniem wspólnoty, dokonuje się to w drodze:

1. rozporządzeń tworzy się jednolite prawo wspólnotowe, które podlega bezpośredniemu zastosowaniu .

2. dyrektyw - tworzy prawo zbliżone

RODZAJE HARMONIZACJI:

• Całkowita - gdy z dyrektyw wynikają wszystkie szczegóły i wskazówki dotyczące pewnego zjawiska

• Opcyjnie/fakultatywna - państwo na swoim terenie może samodzielnie uregulować pewną dziedzinę, ale musi także dopuszczać import zgodny z przepisami wspólnotowymi.

X. Wspólny rynek i podstawowe swobody

Swobody w traktacie rzymskim:

1. swobodny przepływ towarów - Istota wolnego przepływu towarów są dwa zakazy: pobierania ceł i opłat podobnych i zakaz ograniczeń ilościowych w imporcie i eksporcie

2. swobodny przepływ osób - oznacza wolność przemieszczania się

1. pracownikow

3. swobodny przepływ usług

4. swobodny przepływ kapitału i płatności

WSPÓLNY RYNEK

1. wolność do wewnątrz i jednolitość na zewnątrz - zniesienie granic między państwami członkowskimi, a także wprowadzenie wspólnej taryfy celnej wobec państw trzecich. Jedność rynku wewnętrznego osiągnięto jedynie w zakresie barier fiskalnych

2. jednakowe zasady konkurencji

3. zakaz prywatnych i państwowych ograniczeń konkurencji.

Rozdział V: Podstawowe pojęcia teoretyczne W Nauce prawa administracyjnego

I. Aparat administracyjny

Na aparat administracyjny składają się głównie organy administracji rządowej, organy samorządowe, zakłady użyteczności publicznej i podmioty wykonujące funkcję administracji.

Potrzeba podziału zadań wynika z przyczyn:

1. funkcjonalnych - do wykonywania administracji w różnych dziedzinach potrzebna jest specjalistyczne wykwalifikowanie

2. Terytorialne - różne zadania mogą być wykonywane dla różnego obszaru

3. organizacyjne - w zależności od zadań administracji różny musi być jego stopień powiązania organizacyjnego z innymi organami

4. finansowe -każde państwo dąży do minimalizacji kosztów utrzymania aparatu administracyjnego.

II. Nadzór, kontrola Koordynacja, kierownictwo

• Kontrola - polega jedynie na sprawdzaniu działalności innych jednostek, bez stałych możliwości na wpływanie na działalność jednostek. Ma jednak prawo do wydawania zaleceń(zazwyczaj) i w wyjątkowo sytuacjach w celu uniknięcia strat wydawania poleceń(doraźne) natychmiastowego usunięcia nieprawidłowości.

• Nadzór - kiedy organ nadzorujący jest wyposażony w środki oddziaływania na postępowania organów czy jednostek(kontrola + wiążący wpływ). Aby organ nadzorujący mógł władczo oddziaływać na jednostki nadzorowane musi mieć przyznane specjalne uprawnienia -środki nadzoru:

• Środki nadzoru merytorycznego - uprawnienia do zawieszania bądź uchylania decyzji

• Środki nadzoru personalnego - prawo do zawieszenia w czynnościach członk,ów kierownictwa kontrolowanej jednostki

• Koordynacja - uprawnienia wykonawcze w stosunku do organów niekoniecznie organizacyjnie i służbowo podległe, harmonizacja dzialania

• Kierownictwo - organ kierowniczy może używać wszelkich środków w celu oddziaływania na postępowanie organów kierowniczych, z wyjątkiem środków, których użycia prawo zakazuje.

III. Decentralizacja i centralizacja administracji

• Decentralizacja - sposób organizacji aparatu administracyjnego w, którym organy niższego rzędu nie są hierarchicznie podporządkowane(zależność kierowania). Organ wyższy morze wpływać na decyzje organu niższe go tylko w sytuacjach określonych prawnie. PRZESŁANKI DECENTRALIZACJI:

• Własne kompetencje i brak hierarchicznego podporządkowania(organ niższego szczebla)

• Faktyczna samodzielność organu(przede wszystkim finansowa)

Cechy decentralizacji

• Zbliżenie podmiotu do załatwianej przez niego sprawy

• Lepsza możliwość kierowania procesem decyzyjnym

• Większa przejrzystość

• Zmniejszenie konieczności przepływu informacji

• Zwiększona pozycja odpowiedzialności

• Zwiększone możliwości do wdrażanie innowacji

RODZAJE DECENTRALIZACJI:

• Terytorialna - polega na wyposażeniu organów administracji zarządzających poszczególnymi jednostkami podziału administracyjnego w taki bagaż kompetencji i niezależności, który spełnia przesłanki decentralizacji

• Rzeczowa - polega no powierzeniu samodzielnym organom lub organizacjom, zarządzania określonym katalogiem praw

• Centralizacja - sposób zorganizowania aparatu administracji w, którym organy niższego rzędu są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego rzędu .

• Koncentracja -gromadzenie kompetencji w jednym organie

• Dekoncentracja - rozproszenie kompetencji na większa liczbę organów

IV. Samorząd

Samorząd w ujęciu tradycyjnym - samorząd jest forma decentralizacji, członkostwo w takim samorządzie powstaje samoistnie poprzez zamieszkanie na danym terytorium bądź wykonywanie określonego zawodu

1. terytorialny

2. specjalny

1. zawodowy

2. wyznaniowy

3. narodowościowy

4. gospodarczy(izby rolnicze i izby gospodarcze)

5. itd.

EWOLUCJA POJĘCIA SAMORZĄDU

• Na przełomie lat 40 i 50 zlikwidowano samorząd terytorialny i większość innych, twierdząc, że jest to wytwór kapitalizmu

• po 1956 nastąpił renesans pojęcia samorząd, samorządem zaczęto nazywać organy nie wykonujące czynności administracyjnych, zaczęło być zatem używane do określenia współudziału obywateli w sparwowaniu władzy.

CECHY SAMORZĄDU:

• obowiązkowa przynależność

• posiadanie własnych kompetencji przyznanych ustawą

• przyznanie uprawnień władczych wobec członków

• wykonywanie funkcji w formach charakterystycznych dla władzy państwowej

• działanie na zasadzie decentralizacji

• posiadanie własnej organizacji

V. Rodzaje jednostek organizacyjnych w systemie administracji publicznej

Organ - jest to wewnętrzna jednostka administracyjna, która jest wyposażona w prawo wyrażania woli tego podmiotu.

Organ państwa - wewnętrzna jednostka organizacyjna państwa uprawniona do wyrażania woli.

A. Organ państwowy i organ administracji państwowej

Organ danej osoby prawnej wyraża wolę tej osoby i osoba ta ponosi wszelkie skutki wynikające z działań jej organów. W imieniu państwa działają również jego organy - organy państwowe.

W okresie do 1990 zdefiniowanie organu administracji państwowej było dość łatwe gdyż były nimi wszystkie te organy, które nie dały się zakwalifikować do innej kategorii organów państwa(chowało je: wyodrębnienie organizacyjne, wykonywanie funkcji administracji i posiadanie własnych kompetencji). Sytuację zmieniło powstanie samorządów terytorialnych; kompetencje dawnych organów administracji państwowej zostały podzielone miedzy organy administracji rządowej a samorządowej. Sytuację pogorszyło jeszcze wprowadzenie małej konstytucji, wprowadzającej niejednolitą terminologie. Punktem wyjścia z tej sytuacji powinno być uznanie, że uprawnienie do wyrażania woli danego podmiotu prawa jest ujęte jako zakaz zadań i kompetencji danego organu.

Organem państwa - będzie każda jednostka organizacyjna państwa mająca uprawnienie do wyrażania woli tego państwa, czego wyrazem jest przyznanie tej jednostce kompetencji

Organem administracji państwowej - będzie organ państwa zajmujący się bezpośrednim wykonywaniem funkcji administracyjnej państwa(wykonywanie nie stanowienie)[organy, które należą do sfery oddziaływania władzy wykonawczej, a więc wszystkie organy po odjeciu organów ustawodawczych i sądowych].

B. Organy administracji

Cechy:

1. Wyodrębnienie organizacyjne

2. Charakterystyczny sposób działania

3. upoważnienie do stosowania środków władczych

4. działanie w interesie publicznym

5. działanie w ramach kompetencji

Organ administracji państwowej = Organ administracji rządowej

Organ administracji państwowej = Organ administracji rządowej + samorządowej

Organ administrujący - wszystkie podmioty wyposażone przez ustawę w kompetencje w zakresie administracji

C. Rodzaje organów administracji

• scentralizowane i zdecentralizowane

• rządowe - obejmuje organy podległe radzie ministrów. Na obszarze województwa wykonują ją:

• wojewoda

• kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży wykonujący zadania w imieniu wojewody i własnym

• organy administracji nie zespolonej

• organy samorządu terytorialnego - jeżeli wykonują zadania administracji rządowej(jeżeli wynika to z ustawy lub zawartego upoważnienia)

• organy innych samorządów

• samorządowe

• terytorialny

• specjalnz

• centralne i terenowe

• centralne - stoją najwyżej w hierarchii administracji a ich zasięg terytorialny siega zwykle na cały kraj

• organy naczelne administracji - rada ministrów, prezes rady ministrów i ministrowie, KRRiTV, komisje i komitety które z mocy ustawy sprawują naczelną rolę

• urzędy centralne - podporządkowane ministrowi lub premierowi

• terenowe - zarządzają tylko częścią państwa

• organy administracji rządowej

• organy samorządu terytorialnego

• zespolone

• niezespolone

• decydujące - którym prawo przyznaje prawo władczego rozstrzygnięć w drodze decyzji wiążącej inne podmioty

• niedecydujące

• jednoosobowe

• kolegialne

• obieralne

• obsadzane z urzędu

D. Zakres działania i właściwość organu

Kompetencja - zbiór uprawnień dotyczących określonego zakresu spraw co do, których organ ma prawo/obowiązek działania

Zakres działania organu - obejmuje tylko wyliczenie spraw jakimi organ się zajmuje. (zwykle zapisany w przepisach ustrojowych). Do wydawania decyzji konieczny jest też przepis kompetencyjny(ustawy zaliczane do prawa materialnego)

Rodzaje właściwości:

• Właściwość miejscowa - określenie normujące, jaki organ na danym terytorium ma kompetencje do wydawania decyzji(KPA)

• Właściwość rzeczowa - określenie normujące, który organ ma kompetencje do wydawania określonego rodzaju decyzji()

• Właściwość funkcjonalna(instancyjna)- - określa instancje właściwą do risztrzygnięcia danej sprawy(KPA)

Jeśli organ przekroczy swą właściwość taka decyzja jest objęta sankcją nieważności

Spór kompetencji:

1. pozytywny

2. negatywny

1. Wewnętrzne

2. Zewnętrzne

Przeniesienie kompetencji - oznacza, że kompetencje do załatwiania pewnego rodzaju spraw lub pewnej sprawy zostały przeniesione na inny organ, wiąże się z tym utrata kompetencji przez organ, który do tej pory był właściwy(tylko na podstawie ustawy).

• Delegacja - organ wyższego rzędu przekazuje część swoich kompetencji organowi niższego rzędu

• Dewolucja - przejęcie kompetencji organu niższego przez organ wyższy

Upoważnienie do wykonania kompetencji - w tym przypadku organ czy jednostka, której powierzono wykonywanie kompetencji, nie przejmuje tych kompetencji a tylko wywołuje je w imieniu i na rachunek organu, do którego one należą

Przekazanie kompetencji

1. pracownikom aparatu pomocniczego tego organu - nie wymaga szczegółowej podstawy prawnej (nie potrzebne upoważnienie ustawowe ani inne upoważnienie). Nie można upoważniać do:

1. do wydawania aktów normatywnych

2. czynności należących

3. kompetencji organów kolegialnych

2. innemu organowi administracji - tylko na podstawie art. 52 k.p.a.

3. inemmu podmiotowi - wymaga wyraźnej podstawy prawnej

E. Zakład administracyjny

Zakład - względnie samorządna jednostka organizacyjna, wyposażona w trwale wyodrębnione środki rzeczowe i osobowe, której podstawowym celem jest ciągłe, bezpośrednie świadczenie usług socjalno kulturalnych o szczególnym znaczeniu społecznym. Ponadto większość zakładów wyróżnia się dalszymi cechami jak to, że są jednostkami budżetowymi(finansowane z budżetu[zakład budżetowy koszty utrzymania pokrywane z dochodów własnych]) i stosunki łączące ten zakład z odbiorcami jego usług jest stosunkiem administracyjno prawnym(władztwo zakładowe- uprawnienia zakładu wobec użytkownika są z reguły określone ustawowo, a jego granicami są cele zakładu). Kierowanie zakładem często powierzone jest organowi jednoosobowemu obok którego jest zakład kolegialny.

Zakład administracyjny

1. w ujęciu formalnym - jest to publiczna jednostka organizacyjna(?) nie będąca organem administracji ani przedsiębiorstwem

2. W ujęciu materialnym - jest to państwowa jednostka organizacyjna wyposażona w możliwość zawiązywania stosunków administracyjno-prawnych

Zakład administracyjny(definicja powojenna) - względnie samodzielna jednostka organizacyjna wyposażona w trwałe wyodrębnione środki rzeczowe i osobowe, której podstawowym celem jest ciągłe bezpośrednie świadczenie usług socjalno-kulturalnych o istotnym społecznie znaczeniu.

• finansowanie

1. Jednostka budżetowa - śladowe wpływy materialne zewnętrzne lub ich brak

2. Zakład budżetowy - istotny wpływ środków zewneytrznych, morz istnieć uniezależniony od dotacji

• Stosunek łączący zakład z użytkownikiem - podporządkowanie użytkownika

• Nie mają osobowości prawnych

• Cel: świadczenie usług o szczególnym znaczeniu społecznym

• charakter odpłatności - charakter administracyjno prawny

• organy zakładu - organy jednoosobowe + organ kolegialny

• władztwo zakładowe - ograniczone celami

F. Inne jednostki organizacyjne w systemie administracji publicznej

W ostatnich latach do realizacji zadań z zakresu administracji publicznej powoływane są

1. państwowe osoby prawne w postaci korporacji(giełda Krajowy Depozyt Papierów Wartyościowych)powoływane tylko w formie ustawy

2. fundacji czy państwowych osób prawnych typu fundacyjnego(Polska Agencja rozwoju przedsiębiorczości powstają na podstawie ustawy

3. korporacje - powstają na podstawie ustawy lub decyzji organu administracji

G. Funkcje zlecone administracji publicznej

Podmioty niewchodzące w skład administracji publicznej a wykonujące zadania(Funkcje zlecone i w szerszym znaczeniu zadania publiczne) z zakresu administracji publicznej. Ze zlecaniem funkcji administracji mamy do czynienia wówczas, gdy podmiotowi niebędącemu częścią aparatu państwa przepisy przyznają kompetencje do stosowania rozstrzygnięć jednostronnych w formach takich, jak czynią to organy administracji, takie działania są traktowane jak działania państwa. Zlecania funkcji administracji morze być zlecone tylko w drodze ustawowej(w ustawie lub na jej podstawie). Obecnie możliwe jest zlecania funkcji administracji na rzecz organizacji społecznych, spółdzielczych, samorządowych, przedsiębiorstwom państwowym, spółek prawa handlowego, fundacji, zakładów itd.

Przesłanki zleceniowości:

1. Z mocy ustawy

2. Rozstrzyganie ich w takiej formie jak robią to organy państwowe(akt normatywny lub administracyjny)

Wykonywanie zadań administracji polega na wykonywaniu działań, które powinny obciążyć adm. Publ. Jednak w formach nie władczych

Przedsiębiorstwami państwowymi są samorządne, samodzielne i samofinansujące się podmioty gospodarcze mające osobowość prawną, cechuje je duży stopień niezależności nawet od organu założycielskiego, którym jest organ państwa nadzorujący przedsiębiorstwo; podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców.

Prywatyzacja zadań publicznych w celu zastąpienia:

1. podmiotu publicznego na podmiot prywatny

2. form i stosunków Publicznoprawnych na cywilnoprawne

rodzaje prywatyzacji

• sensu strocto - rezygnacja z wykonywania i odpowiedzialności za wykonywanie tych zadań

• - wykonywanie przez podmioty niepubliczne ale poa,ństwo zachowuje odpowiedzialność

VI. Władztwo administracyjne

Władztwo - możliwość przeprowadzania zarządzenia w drodze przymusu państwowego przez jednostkę lub grupę osób działających jako organ państwa.

Władztwo administracyjne - polega na uprawnieniu organów administracji publicznej do jednostronnego kształtowania sytuacji prawnej podmiotu administrowanego poprzez wydawanie aktów prawnych oraz do stosowania przymusu w celu ich zrealizowania. O zakresie władztwa oraz o skutkach działań organów administracji rozstrzygają normy prawa administracyjnego. (???Jest ono używane w trzech podstawowych kontekstach:

1. W związku z analizą prawnych form działania

2. W ramach rozważań nad istotą stosunku administracyjnego

3. Jako element konstrukcyjny pojęcia organu administracji publiczne j)

Do istoty władztwa administracyjnego należy:

1. Możność jednostronnego ukształtowania stanu prawnego, stan prawny w ten sposób określony jest wiążący dla stron stosunku jak i dla sądów.

2. Wiąże się z możliwością stosowania przymusu państwowego

1. Przymus egzekucyjny - podstawowym funkcją jest zmuszenie podmiotu administrowanego do realizacji polecenia organu administracji(i ustanie wraz z jego realizacją)

2. kara administracyjna lub kryminalna - funkcja kary jest wyrządzenie osobie ukaranej określonych dolegliwości z powodu niezastosowania się do nakazu lub zakazu(późniejsze wykonanie nie chroni przed nałożeniem kary)

Sankcja administracyjna

CECHY:

1. domniemanie legalności

2. domniemanie powszechności

3. domniemanie autorytatowości

przesłanki skuteczności

• występowanie dolegliwości

• współmierność sankcji do stopnia naruszenia

• nieuchronność wymierzenia sankcji

rodzaje:

• przymus egzekucyjny

• kary administracyjne

• kary administracyjne sensu stricte - kary o charakterze pieniężnym wynikające ze stosunków materialno-prawnych

• kary porządkowe - kary wynikające ze stosunków procesowych, mieszczące się w ramach policji sesyjnej

• kary dyscyplinarne - kary wynikające ze stosunków wewnętrznych administracji i stosowane wobec funkcjonariuszy administracji, użytkowników zakładów administracyjnych czy członków samorządów specjalnych.

• inne restrykcje

Władztwo zakładowe - szczególny przypadek władztwa administracyjnego stosunki między zakładem a użytkownikiem nie mają charakteru wyłącznie administracyjno-prawnego. Osobami poddanymi władztwu zakładowemu są użytkownicy tego zakładu, czasami tez inne osoby, tryb egzekwowania poleceń wydanych w ramach władztwa administracyjnego jest różny dla różnych kategorii zakładów(podstawą ustawa); a jego granice są wyznaczone poprzez cel zakładu oraz przez prawa użytkowników zakładu.

VII. Publiczne prawa podmiotowe

W austryjackiej teorii prawa przez publiczne prawo podmiotowe rozumiano wynikającą z prawa przedmiotowego możność określonego działania w stosunku do władzy publicznej, a jego gwarancją możność wniesienia skargi do sądu administracyjnego i obowiązek sądu uwzględnienia tej skargi w razie uznania naruszenie publicznego prawa podmiotowego. Podmiot administrujący mógł znaleźć się w stosunku do administracji w trzech sytuacjach:

1. interes faktyczny - jeżeliw jakieś sytuacji obecnej lub przyszłej , odniesie ona bezpośrednią korzyść na skutek działań lub zachowań organu administracji(nie jest prawnie chroniony)

2. interes prawny - jest kwalifikowanym interesem faktycznym - przepisy prawa nakazują organowi administracji rozpatrzenie interesu prawnego obywatela i uwzględnienie go w miarę możliwości(odmowa uwzględnienia dopuszczalna jeśli organ administrujący wskaże powód).

3. publiczne prawo podmiotowe - organ administracji jest zobowiązany do postępienia zgodnie z jego treścią

W Polsce publiczne prawo podmiotowe jest taką sytuacją obywatela ukształtowaną przez normę prawa administracyjnego, w której obywatel może się skutecznie domagać czegoś od państwa lub morze w sposób niekwestionowany przez państwo coś uczynić realizując swój indywidualny interes.

Nie należy utożsamiać publicznego prawa z normą prawną, publiczne prawo podmiotowe jest wynikiem interpretacji normy prawa ze względu na jednostkę(jest więc potrzebne uprzednie objecie danej dziedziny prawa regulacją administracyjno-prawną), jednak nawet nie każdanorma przyznająca podmiotom korzystną sytuację jest źródłem prawa podmiotowego publicznego, a jedynie taka z, której realizacji wynika zawiązanie stosunku prawnego, którego elementami są prawa i obowiązki. O prawie podmiotowym mówimy tylko wtedy kiedy są to uprawnienia a nie obowiązki stron.

Ograniczenia:

1. tylko z zachowaniem proporcjonalności

2. ograniczenia w celu ochrony innej wartości

3. nie mogą naruszać istoty wolności i praw

4. nie można się ich zrzec

dzielimy je na:

• negatywne

• pozytywne

• materialne - roszczenie o wydanie aktu określonej treści

• formalne - prawo do żądania określonego zachowania się organu

• wolnościowe - mają charakter negatywny - zakaz wkraczania

• polityczne - możliwość współdziałania i wpływu na władzę

• silniejsze - prawo żądania świadczenia

• słabsze - prawo domagania rozpatrzenia się sprawy

VIII. Ciężary stron

Ciężar publiczny w znaczeniu szerokim - oznacza wszelkie obciążenia nakładane na jednostki dla osiągnięcia celów realizowanych przez administrację publiczną

Ciężar publiczny w znaczeniu węższym - oznacza nałożony na jednostkę obowiązek o charakterze innym niż pieniężny w celu realizacji określonych celów publicznych.

Świadczenia wchodzące w zakres omawianej instytucji prawnej mogą mieć charakter;

1. osobisty - są to obowiązki przewidziane dekretem 23 kwietnia 1953 o świadczeniu w celu zwalczania klęsk żywiołowych.

2. rzeczowy - polega na dostarczeniu rzeczy niezbędnej administracji do osiągnięcia wskazanego celu

o charakterze

• powszechnym - skierowane obowiązki skierowane są do wszystkich lub też do szerszego kręgu adresatów

• szczególnym - jest on skierowany do kręgu osób korzystających z określonego budynku lub urządzeń z których utrzymaniem związane jest świadczenie

IX. Rzeczy publiczne

1. Własność publiczna nana była już za czasów rzymskich. W okresie republiki za własność publiczna uważano własność państwa i pozostawała poza obrotem prywatnym. W okresie pryncypatu zaczęło się wykształcać pojęcie fiskusa jako państwa w sferze prywatnej(dwie sfery działalności poza i w sferze prywatnej).

2. Wraz z rozwojem państwa policyjnego pojawiła się koncepcja przypisująca własność rzeczy publicznych państwu

3. obecnie najbardziej rozpowszechniona jest teoria głosząca, że rzeczy publiczne są to wszystkie rzeczy, którymi państwo, jak również każdy inny związek publicznoprawny, posługuje się dla wykonania swoich działań. Kategorie rzeczy publicznych:

1. majątek skarbowy - rzeczy służące celom administracyjnym pośrednio poprzez dostarczanie potrzebnych do tego środków finansowych. Podlega przede wszystkim prawu prywatnemu

2. majątek administracyjny - stanowi środki rzeczowe potrzebne do prowadzenia działalności, które administracja wykorzystuje bezpośrednio do wykonywania zadań publicznych, podlega zasadniczo prawu publicznemu

3. rzeczy służące do użytku powszechnego, czyli dobra publiczne - rzeczy będące w powszechnym użyciu, z których morze korzystać każdy bez uzyskania pozwolenia

4. Po upadku PRL nastąpiła potrzeba nowego uregulowania pojęcia skarbu państwa

Część druga: Organizacja administracji w Polsce

Rozdział VI: Administracja centralna

1. Zagadnienia ogólne

Administracja centralna - to złożony układ organizacyjno-funkcjonalny, który tworzą organy, urzędy i inne podmioty o różnym statusie prawnym powołane do realizacji zadań administracji publicznej w ramach ich własności obejmując skalę całego państwa.

Dzieli się na:

• Organy naczelne - wyodrębnione z urzędów centralnych na podstawie swych cech szczególnych. Współdziałają w organizacji polityki całego państwa, i mają nadrzędną pozycję w stosunku do organów administracji centralnej.

• Urzędy centralne - obejmują swą właściwością cały kraj

• Segment polityczno-rządowy - związany z organami centralnymi

• Segment administracyjno-wykonawczy

Obecnie mimo braku rozróżnienia konstytucyjnego uważa się, że ten podział ma nadal duże znaczenie normatywne co ma szczególności duże odzwierciedlenie w aktach pod-konstytucyjnych(wiele ustaw odnosi się do tego podziału), a także sprzyja przejrzystości systemu.

2. Prezydent RP

Podstawą do zaliczenia prezydenta do organów administracji centralnej jest zaliczenie go w konstytucji do organów władzy wykonawczej. Jednak w tym kategorii pozycja jest dość swoista(jego pozycja jest odrębnie uregulowana w konstytucji niż administracja,). Konstytucja nadając prezydentowi pozycję najwyższego reprezentanta RP w formach nie-władczych nadała mu specyficzną pozycję w stosunku do pozostałych organów

Funkcje Prezydenta:

• Funkcje reprezentanta w stosunkach zewnętrznych(we współudziale z premierem i właściwym ministrem)

• Ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych(o czym zawiadamia sejm, może się też zwrócić to TK)

• Mianowanie i odwoływanie pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach

• Przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących

• Ochrona zewnętrznego bezpieczeństwa państwa

• Najwyższy zwierzchnik sił zbrojnych

• Mianowanie na czas określony szefa sztabu generalnego i dowódców określonych sił

• Zarządza na wniosek Prezesa rady ministrów powszechną lub częściowa mobilizację sił zbrojnych

• Na wniosek RM wprowadza stan wojenny na części lub całym terytorium RP

• W razie konieczności obrony kraju podczas stanu wojennego kieruje tą obroną wraz z RM

• Wewnętrzne bezpieczeństwo państwa

• Min. wprowadza i znosi stan wyjątkowy, 48 h od podpisania go przez sejm(bezwzględna większość w obecności co najmniej połowy)

• Kompetencje względem RM

• Powołuje i wprowadza zmiany w składzie rządu

• Posiedzenie rady gabinetowej

• Kompetencje prawodawcze

• Inicjatywa ustawodawcza

• Wydawanie rozporządzeń i zarządzeń

• Wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy

• Wydawanie postanowień

• Akty urzędowe -kontrasygnata PRM

• Obsadzanie na najwyższe urzędy w państwie

• Szef Sztabu generalnego Wojska Polskiego

• Prezesi i wice-prezesi NSA(powoływanie i odwoływanie), sędziów SN, i sędziów na wniosek KRS

• Powoływanie części składu KRRiTV

• Powoływanie I PSN i prezesów SN

• Wnioskowanie w sprawie powołania Prezesa NBP

• Powołanie prezesa i wiceprezesa TK

• Powołanie członków Rady Polityki Pieniężnej

• Powoływanie i odwoływanie członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego oraz szefa Kancelarii Prezydenta RP

• Mające charakter administracyjny

• Nadawanie odznaczeń

• Stosowanie prawa łaski

• Nadawanie obywatelstwa polskiego i wyrażanie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa

• Nadawanie tytułu profesora

3. Rada Ministrów

obecnie RM nie jest tożsama z pojęciem rządu, które zresztą nie jest pojęciem konstytucyjnym i obejmuje bardziej polityczny charakter tego organu(to złożony pod względem organizacyjnym mechanizm powołany do rządzeni w szerokim, politycznym sensie).

• Rząd w znaczeniu szerokim

• RM

• PRM

• Ministrowie

• Wojewodowie i pełnomocnicy rządu

• Rząd w znaczeniu wąskim - tylko Rada ministrów

A. Skład i tryb powoływania Rady Ministrów

Skład:

1. prezes(i wiceprezesi jeśli są powołani)

2. ministrowie

3. przewodniczący komitetów określonych w ustawach(jeśli są powołani do tej funkcji)

sposób powołania

• pierwsza możliwość:

• prezydent desygnuje premiera

• na wniosek PRM prezydent powołuje radę ministrów

• w ciągu 14 dni PRM przedstawia sejmowi program działań + wniosek o votum zaufania bezwzględną większością w obecności co najmniej połowy

• drugi tryb w razie niewypału pierwszego:

• w 14 dni sejm wybiera PRM oraz proponowany przez niego skład RM (bezwzględna większość w obecności przynajmniej połowy

• prezydent powołuje skład

• trzeci w razie niewypału drugiego

• prezydent desygnuje premiera

• na wniosek PRM prezydent powołuje radę ministrów

• sejm votum zaufania zwykła większość głosów w obecności ½

• w razie nie powołania RM prezydent skraca kadencję sejmu

Dymisja rządu może nastąpić w następujących przypadkach:

• ukonstytuowania się nowego sejmu

• rezygnacji PRM

• nieudzielanie przez sejm votum zaufania

• uchwalenie przez sejm votum nieufności(większość ustawowej liczby posłów, na wniosek 46 posłów, jeśli nie zostanie przegłosowany następny może być dopiero za trzy miesiąc[wcześniej na wniosek 115 posłów][wobec ministra wniosek 69 posłów większość w przynajmniej połowie]

B. Funkcje i kompetencje Rady ministrów

Na RM spoczywa podstawowy ciężar wykonywania i nadawania kierunków władzy wykonawczej. Według konstytucji RM kieruje polityką wewnętrzną i zewnętrzną państwa i należą do niej wszystkie sprawy polityki, których ustawa lub konstytucja nie zastrzegły dla innego organu państwa bądź samorządu. RM jest organem naczelnym. Przykładowy zbiór kompetencji:

1. zapewnia wykonywanie ustaw oraz wydaje rozporządzenia

2. chroni na podstawie ustaw interesy skarbu państwa

3. uchwala projekt budżetu i kieruje jego wykonaniem

4. utrzymuje stosunki i zawiera umowy z rządami innych państw

5. zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa

6. określa organizację i tryb swojej pracy

7. kontrolowanie i koordynowanie organów administracji rządowej

8. inicjatywa ustawodawcza

C. Organizacja i tryb działania Rady ministrów

Rada ministrów działa kolegialnie. Decyzje może podejmować:

• w postaci rozstrzygnięć na posiedzeniach (głównie zadania i kompetencje wynikające z konstytucji i ustaw)

• korespondencyjne uzgodnienie stanowisk - droga obiegowa(rozwiązywanie problemów bardziej sprecyzowanych )

Posiedzenia RM zwołuje PRM i on ustala porządek i przewodniczy obradom. W przypadku zwołania posiedzenie RM przez prezydenta, po otrzymaniu takiego zawiadomienia PRM niezwłocznie informuje ministrów. Przygotowanie posiedzeń rządu i ich obsługą zajmuje się sekretarz RM do, którego należy:

• przyjmowanie od wnioskodawców oraz przekazywanie członkom RM projektów dokumentów rządowych

• opracowanie protokołów ustaleń przyjętych przez RM

• Przygotowanie projektów rozpatrywanych przez RM oraz przekładanych do podpisu PRM

• Koordynowanie działalności legislacyjnej RM i PRM

Szczegółowy tryb funkcjonowania RM reguluje Regulamin

Rozstrzygnięcia RM podpisuje PRM po ich przedstawieniu i podpisaniu przez Sekretarza RM. RM może tez powierzyć PRM ostateczną redakcje dokumentu

Posiedzenia RM są niejawne, PRM może zezwolić na udział w posiedzeniu zaproszonej osobie. RM jest też zobowiązana informować opinię publiczną o przedmiocie obrad i konkluzjach.

D. Reprezentowanie Rady Ministrów oraz ustanowienie pełnomocników rządu

W zasadzie RM reprezentuje PRM

W sejmie przy projektach przedstawionych przez RM, może ją reprezentować upoważniony przez RM jej członek. W projektach nie wywodzących się z inicjatywy RM upoważnionymi mogą być RM i PRM

Prezes na wniosek ministra może udzielić upoważnienia do reprezentowania rządu przed sejmem sekretarzowi lub pod sekretarzowi w danym ministerstwie, pełnomocnikowi rządu lub przewodniczącemu urzędu centralnego

Do reprezentowania RM poza posiedzeniami plenarnymi PRM może upoważnić na wniosek ministra każdą osobę czynną w danym dziale administracji.

RM może ustanowić pełnomocnika rządu do określonych spraw, których przekazanie członkom RM nie jest celowe; może nim być sekretarz stanu lub podsekretarz stanu a w szczególnie uzasadnionych sprawach wojewoda a także osoba nie piastująca tych urzędów.

E. Organy pomocnicze Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów

Ich rola polega na spełnianiu funkcji inicjatorskiej, wnioskodawczej, projektodawczej, lub opiniującej. Organy te nie maja charakteru organów państwowych, gdyż nie maja własnych kompetencji, działają one tylko w sferze zadań i kompetencji RM, stąd tez mają one status tylko organów pomocniczych.

Według ustawy do organów pomocniczych należą w szczególności:

• Stały komitet/komitety rady ministrów - ustanowione w celu przygotowywania, inicjowania i uzgadniania rozstrzygnięć albo stanowisk RM bądź PRM w sprawach należących do zadań i kompetencji tych organów..

• Stały komitet RM - organ opiniodawczo-doradczy w sprawach należących do RM. Jest obsługiwany przez kancelarię PRM skład:

• Przewodniczący - członek kancelarii PRM powołany przez niego

• Członkowie - sekretarze stanu(spośród nich przewodniczący na wniosek wiceprzewodniczącego)

• Komitet Europejski RM - organ opiniodawczo-doradczy w sprawach związanych z UE skład

• Przewodniczący(przewodniczący KIE)

• Sekretarze i podsekretarze stanu(spośród nich przewodniczący na wniosek wiceprzewodniczącego)

• Komitety do rozpatrywania konkretnych spraw lub określonej sprawy - celem tych komitetów jest rozpatrywanie konkretnych spraw i przygotowywanie stanowisk dla RM lub PRM

• Rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze - w sprawach należących do kompetencji RM lub PRM

PRM tworząc organy pomocnicze określa ich nazwę, skład osobowy, zakres działania lub tryb postępowania

Komisje kodyfikacyjne - są tworzone w celach kodyfikacji określonych gałęzi prawa. RM tworzy je w drodze rozporządzenia określając ich nazwę, przedmiot działania, skład osobowy oraz tryb postępowania.

Komisje wspólne - RM w porozumieniu z danym środowiskiem instytucją powołać w drodze rozporządzenia komisje wspólne, określając ich nazwę, przedmiot działania, skład osobowy oraz tryb postępowania.

Rada legislacyjna - organ ustawowy ustanowiony przy PRM, mający do spełnienia rolę opiniodawcza i doradczą w zakresie projektów rządowych ustaw oraz projektów aktów wykonawczych do ustaw. Członków powołuje PRM, który również określa w drodze rozporządzenia zadania oraz tryb postępowania Rady. (przy współudziale tej rady ustala zasady techniki prawodawczej)

Rządowe Centrum Legislacji - jest podstawową jednostką organizacyjną podległą PRM. Na jego czele stoi prezes powoływany i odwoływany przez PRM. Prezes kieruje nim przy pomocy wiceprezesów(powoływanych i odwoływanych na jego wniosek prze PRM) oraz dyrektorów komórek organizacyjnych. Szczegółową organizacje reguluje statut nadawany przez PRM w drodze rozporządzenie., Regulamin nadaje prezes RCL. Głównym zadaniem tego organy jest koordynacja działalności legislacyjnej PRM i innych organów administracji rządowej, obsługa prawna RM w szczególności:

1. opracowuje stanowiska do rządowych projektów i koordynuje przebieg uzgodnień rządowych projektów

2. opracowuje pod względem legislacyjnym rządowe projekty aktów prawnych skierowane do rozpatrzenia przez RM oraz opracowuje rządowe projekty aktów prawnych

3. redaguje Dziennik ustaw i monitor polski

4. współdziała z komitetem integracji Europejskiej w sprawie harmonizacji prawa polskiego z prawem wspólnoty

5. współdziała z rada legislacyjną w zakresie opiniowania rządowych projektów aktów normatywnych pod względem ich zgodności z prawem

6. kontroluje wydawanie przez organy administracji przepisów wykonawczych do ustaw

4. Prezes Rady Ministrów i wiceprezes Rady Ministrów oraz Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

A. Prezes Rady Ministrów

Na pozycje PRM składają się dwie zasadnicze funkcje:

1. jest on przewodniczącym Rady Ministrów

1. kieruje o organizuje jej działalność jako organu kolegialnego

1. zwołuje posiedzenia RM

2. ustala porządek dzienny

3. zaprasza na posiedzenia osoby nie będące członkami RM

4. przewodniczy posiedzeniom

5. zarządza przeprowadzenie korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk

6. podpisuje akty podjęte przez RM

2. kieruje merytoryczną działalnością RM i jest za nią politycznie odpowiedzialny

1. ustala zakres merytorycznych działań ministrów

2. ustala skład rządu(obydwie te funkcje kreuje w drodze rozporządzenia)

3. koordynuje działania ministrów - może wydawać wiążące wytyczne i polecenia -także inny organom centralnym administracji(nie mogą one dotyczyć spraw jednostkowych, czyt. Decyzji administracyjnych)

4. inne:

1. może zadać informacji dotyczących określonej sprawy lub rodzaju spraw od ministra lub kierownika urzędu centralnego

2. może zwoływać, brać udział i przewodniczyć organom pomocniczym RM

3. zwoływać posiedzenia z udziałem właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów i im przewodniczyć (nie posiedzenia RM)

4. przekazać z urzędu lub na wniosek właściwego organu albo na wniosek strony sprawę należącą do właściwości więcej niż jednego ministra lub kierownika urzędu centralnego do załatwienia wskazanemu organowi

5. rozstrzyga o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego między ministrami

2. jest on też samodzielnym organem administracji państwowej wyposażonym w sferę własnych kompetencji

1. funkcja prawodawcza - obejmuje przede wszystkim wydawanie rozporządzeń na podstawie ustaw i w celu ich wykonania, oraz zarządzeń jako aktów o charakterze wewnętrznym, a także kieruje i nadzoruje procesem legislacji

2. funkcja personalna -

3. nadzór nad urzędami centralnymi - czyli nad:

1. Prezesem głównego Urzędu statystycznego

2. Komisją papierów wartościowych i giełd

3. Szefem ABW

4. Szefem agencji wywiad

5. Szefem służby cywilnej

4. Funkcje kierownicze i nadzorcze w stosunku do terenowych organów administracji rządowej

5. Pojedyncze uprawnienia z dziedzin poszczególnych dziedzin administracji np.

1. Współdziałanie z NIK

2. Udział w ustalaniu struktury PAN

3. Określone kompetencje związane z orzekaniem administracyjnym w trybie stosownych procedur

B. Wice-prezes Rady ministrów

Są oni powoływani na wniosek PRM powołanie ich nie jest jednak to dla niego obligatoryjne. Stanowiska wice-prezesa rady ministrów nie jest samodzielnym organem państwowym(nie ma własnych kompetencji). Rola w. polega głównie na byciu stałym pełnomocnikiem PRM, pełniąc zlecone mu przez niego funkcje.

C. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

Kancelaria zapewnia merytoryczną obsługę:

• RM i PRM

• Wice- Prezesów

• Kolegium do spraw służb specjalnych

• Rady legislacyjnej

Może też obsługiwać pełnomocników i wskazane przez prezesa organy pomocnicze a także komisje wspólne.

Do jej zadań należy:

• Zadania zlecone przez PRM

• Kontrola realizacji zadań wskazanych przez RM i PRM oraz przedstawianie wniosków z przeprowadzonych kontroli i przedstawianie wniosków doskonalenia kontroli

• Koordynację działalności kontrolnej PRM wobec organów administracji rządowej

• Koordynacja realizacji polityki kadrowej w administracji rządowej w zakresie określonym w odrębnych przepisach

• Obsługa spraw kadrowych osób zajmujących kierownicze stanowiska w aparacie państwowym

• Koordynacja współdziałania RM i PRM z sejmem i prezydentem i innymi organami

• Zadania z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa

• `wydawanie dziennika ustaw i monitora polskiego

• obsługa informacyjna oraz prasowa RM i PRM oraz wewnętrznych organów pomocniczych i opinio-doradczych RM

premier nadaje w drodze rozporządzenia statut Kancelarii oraz powołuje prezesa i wiceprezesów kancelarii.

5. Minister i Ministerstwo

A. pozycja prawna ministra

Minister - jest powoływany do kierowania określonym działem administracji lub wykonywania zadań wyznaczonych przez PRM

• działowi - kierujący określonymi działami administracji

• bez teki - wykonujący zadania zlecone przez PRM

resort(czyli coś co było i znikło)

• W znaczeniu szerokim - wyodrębniony pod względem organizacyjnym dział administracji państwowej, grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne, kierowany przez jeden organ centralny

• W znaczeniu ścisłym - wyodrębniony pod względem organizacyjnym dział administracji państwowej, grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne, kierowany z szczebla centralnego przez organ naczelny

Skład resortu:

• minister

• ministerstwo

• organy administracji państwowej

• zakłady administracyjne

• urzędy administracyjne

• przedsiębiorstwa państwowe i inne jednostki organizacyjne

określenie materii spraw jednorodnych i pokrewnych nie miał ugruntowanego podłoża, więc ukształtowanie resortu zależało wyłącznie do PRM i mogło odnosić się do rozmaitej skali podobieństwa w zależności od konkretnych potrzeb praktycznych.

Obecne rozwiązania opierają się na zastąpieniu kategorii resortów działami. Obecnie ustawa o administracji rządowej tworzy 32 działy i określa zakres spraw wchodzących do poszczególnych działów.

Dział to wyznaczony ustawowo krąg spraw z zakresu administracji rządowej poddany kierownictwu ministra, jak również określone przez ustawę organy i inne jednostki szczebla centralnego, działające w dziedzinach spraw należących do działu, które podporządkowane są temu ministrowi lub są poddane jego nadzorowi. Ustawa o działach zezwala PRM niemal na nieskrępowane gospodarowanie działami w ramach ministerstw z zastrzeżeniem jedynie że działy: budżet, finanse publiczne, oraz instytucje finansowe będą skupione w rękach jednego ministra oraz że dział obrona będzie powiązany ze swoim wyłącznym ministrem. W odrębnych ustawach praktycznie ustanowieni są też ministrowie spraw zagranicznych i sprawiedliwości.

PRM w drodze rozporządzenia ustala szczegółowy zakres działania ministra niezwłocznie po powołaniu RM a jeśli minister został powołany w innym czasie niezwłocznie po jego powołaniu. Ponadto w tym rozporządzeniu atrybucyjnym PRM

• ustala ministerstwo lub inny organ administracji rządowej, który ma obsługiwać ministra kierującego określonym działem

• określa organy administracji podległe lub nadzorowane przez ministra te organy których nadrzędność ministra wynika z ustaw. W stosunku do innych organów to minister je sam ustala w drodze obwieszczenia w monitorze polskim

• z zastrzeżeniem przepisów odrębnych określane jest też zakres uprawnień ministra jako dysponenta części budżetu

Dużo większe znaczenie rozporządzenie atrybucyjne ma w stosunku do ministrów z powierzenia, których cały zakres kompetencji jest tworzony przez PRM i jest wydzielony z jego własnych kompetencji.

Minister wedle ustawy ma być nazywany „ministrem właściwym do spraw + oznaczenie działu/-ów przez niego kierowanych”

Rozporządzenia PRM w sprawie szczegółowych zakresów działania ministrów tracą moc z dniem powołania nowej RM lub z dniem powołania dla danego działu nowego ministra.

Druga kategoria ministrów to ministrowie nie kierujący działami administracji, lecz zajmujący się sprawami powierzonymi im przez PRM, wydzielonymi z jego własnej sfery kompetencji. W rozporządzeniach atrybucyjnych ministrów z powierzenia:

• zakres działania konkretnych ministrów powołanych na stanowiska ministrów z powierzenia

• ministerstwo lub inny urząd mający obsługiwać ministra

Ogólne kompetencje ministrów:

1. minister bierze udział w ustalaniu polityki państwa/ rządu, ponosząc za nią odpowiedzialność. W obszarze realizowania polityki rządu minister:

• współdziała z członkami rady ministrów

• nadzoruje działalność terenowych organów administracji rządowej

• współdziała z samorządem terytorialnym, organizacjami społecznymi i przedstawicielami środowisk naukowych i twórczych

• występuje do PRM o powołanie zespołów międzyresortowych

• po zawiadomieniu PRM powołuje rady i zespoły jako organy pomocnicze

2. jest obowiązany do inicjowania i opracowywania polityki rządu przedkładania inicjatyw i odpowiednich aktów normatywnych

3. minister wydaje wiążące wytyczne i polecenia podległym lub nadzorowanym przez niego organom administracji rządowej i innym

tylko ministrowie działowi:

• kieruje, nadzoruje, i kontroluje działalność podległych mu organów, urzędów i jednostek organizacyjnych, w szczególności:

• tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne

• powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych

• organizuje kontrolę sprawności działania

• nadzoruje i kontroluje działalność organów i jednostek w stosunku do których otrzymał uprawnienia nadzorcze na podstawie przepisów ustawowych

• przedstawia sprawy dotyczące tego urzędu na posiedzeniach RM

• składa PRM wniosek o nadanie urzędowi centralnemu statut

• składa PRM wnioski o powołanie i odwołanie kierownika urzędu centralnego

• powołuje zastępców kierownika urzędu centralnego

• organizuje kontrolę sprawności działania, efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa przez urząd centralny

ministrowie inofmuja PRM o wyjazdach dłuższych niż 1 dzień kiedy wyjazd dłuższy niż 3 dni potrzebna jest zgoda, minister może wyznaczyć swojego zastępce jest jednak do tego potrzebna zgoda PRM

B. Sekretarze i podsekretarze stanu oraz ministerstwo

Sekretarza i podsekretarza stanu powołuje PRM na wniosek właściwego ministra. Odwołania ich dokonuje PRM Zakres ich czynności ustala minister zawiadamiając o tum PRM. W razie przyjęcia dymisji rządu oni tez składają rezygnację.

Ministerstwo

Zadania:

1. działanie wykonawcze względem poleceń ministra

2. funkcje natury technicznej

3. przygotowywanie koncepcji rozstrzygnięć projektów aktów generalnych

4. występowanie z projektami i wnioskami działań

5. inicjowanie przedsięwzięć świadczenie fachowego doradztwa

skład/organizacja:

1. departamenty - do realizacji merytorycznych zadań ministerstwa

2. biura - do realizacji zadań w zakresie obsługi ministerstwa

3. sekretariaty - do obsługi ministra oraz komitetów

4. wydziały - jako komórki organizacyjne, które mogą być tworzone w ramach departamentów

5. gabinet polityczny ministra - ministra

6. Dyrektor generalny - sprawuje bezpośredni nadzór na departamentami, biurem i sekretariatami a także komórkami organizacyjnymi

7. organy pomocnicze i doradcze - powoływane przez ministra po zawiadomieniu RM lub wynikające wprost z ustawy

6. Komitety o swoistej pozycji prawnej w systemie administracji centralnej

obecnie konstytucja wskazuje istnienie komitetów określonych w ustawach, których przewodniczący wchodzą w skład RM, a do przewodniczących tych komitetów konstytucja każe stosować odpowiednio przepisy dotyczące ministrów działowych.

Ustawa tworząca taki komitet nie musi wskazywać sytuacji prawnej jako naczelnego organu państwa takiego komitetu, lecz musi wskazywać na to, że jej przewodniczący wchodzi w skład RM. Takimi komitetami są:

• komitet badań naukowych - przewodniczący jest powoływany i odwoływany w trybie właściwym dla ministrów i spełnia rolę ministra właściwego do spraw nauki. Członkowie komitetu musza posiadać co najmniej tytuł dr Hab. W skład komitetu wchodzi także sekretarz komitetu, który kieruje organem wykonawczym komitetu czyt. Urzędem komitetu

• Komitet integracji europejskiej - Jest naczelnym organem państwowym do spraw koordynacji polityki w sprawach związanych z integracją Europejską. W skład komitetu wchodzi: przewodniczący i sekretarz komitetu, i członkowie. przewodniczący jest powoływany i odwoływany w trybie właściwym dla ministrów, funkcje tę może pełnić PRM. Sekretarza komitetu powołuje PRM na wniosek przewodniczącego a w przypadku kiedy to on jest przewodniczącym po zaciągnięciu opinii ministrów członków. Członkami komitetu są ministrowie właściwi do spraw: zagranicznych, wewnętrznych, administracji, gospodarki, finansów, środowiska, pracy, zabezpieczenia społecznego, rolnictwa oraz sprawiedliwości. W posiedzeniach komitetu może też brać udział prezes NBP i CSRS. Aparatem pracy komitetu jest Urząd komitetu kierowany przez przewodniczącego lub sekretarza(jeśli przewodniczącym jest PRM)

Inne organy na szczeblu centralnym

• KRRITV - stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. W skład Rady wchodzi 9 członków powoływanych przez sejm, senat i prezydenta spośród osób wyróżniających się wiedza i doświadczeniem w zakresie środków masowego przekazu, powoływanych na 6 lat co dwa lata kończy się kadencja 1/3 składu. Przewodniczący wybierany spośród członków większością 6 głosów; odwołać członka Rady może tylko jej członek Kompetencje:

• Projektowanie wraz z PRM, kierunków polityki państwa w dziedzinie radiofonii o telewizji

• Powoływanie składów rad nadzorczych w spółkach publicznej radiofonii i telewizji

• Udzielanie i cofanie koncesji i sprawowanie kontroli nad nadawcami prywatnymi

• Określenie warunków działalności nadawców oraz określenie oplat abonamentowych

• Co roku przedstawia sprawozdanie PRM, prezydentowi i sejmowi i senatowi (w przypadku 3 ostatnich do końca marca) informujące o swej działalności i podstawowych problemach. Sejmu i senatu organy mogą odrzucić sprawozdanie co powoduje wygaśnięcie ich kadencji po 14 dniach jednak tylko jeśli zostanie ono potwierdzone przez prezydenta

• Organy kolegialne o charakterze opiniodawczym i doradczym np.

• Rada geodezyjna i kartograficzna

• Naczelna Rada zatrudnienia

• Kolegium do spraw służb specjalnych - w skład tego kolegium wchodzą :

• PRM - jako przewodniczący

• Minister właściwy do spraw wewnętrznych

• Minister właściwy do spraw zagranicznych

• Minister właściwy do spraw finansów

• Minister właściwy do spraw obrony narodowej

• Szef biura bezpieczeństwa narodowego

• Sekretarz kolegium

W posiedzeniach uczestniczą

• Szef ABW

• Szef AW

• Szef WSI

• Przewodniczący sejmowej komisji do spraw służb specjalnych

• Ewentualnie przedstawiciel prezydenta

• Ewentualnie osoby zaproszone przez PRM

7. Centralne organy administracji

Do kategorii urzędów centralnych, czyli urzędów obejmujących swa właściwością obręb całego kraju, należą min.: Prezes głównego urzędu statystycznego, Prezes urzędu do spraw repatriacji i cudzoziemców, Prezes urzędu transportu kolejowego itd.

Wszystkie urzędy centralne cechuje to, że posiadają pozycje prawną samodzielnych organów administracji, posiadające własne kompetencje Wszystkie organy centralne są podporządkowane organom stopnia rządowego.

Mimo podporządkowania większości urzędów centralnych poszczególnym działom(w konsekwencji ministrom) PRM zachowuje w ograniczonym zakresie nadzór(zwykły lub dotyczący działalności urzędu) bądź zwierzchnictwo nad nimi. Zakres nadzoru ministra czy PRM określają ustawy powołujące organy centralne do życia; zazwyczaj są to kompetencje personalne w stosunku do kierowniczych stanowisk, wpływ na strukturę, a także kierunki działania urzędu.

Jeśli chodzi o obsadzanie stanowisk urzędów centralnych to co do zasady obsadza je PRM

Jeśli chodzi o nadzór to pewien standard w stosunku do ministrów tworzy ustawa o RM

Pod względem organizacyjnym są tu zarówno organy jednoosobowe jak i kolegialne.

Rola jaką odgrywają urzędy centralne może być postrzegana z punktu widzenia ich kierownictwa(bądź nie) państwowego w danych dziedzinach, którego wyróżnikiem jest ustalanie zasadniczej linii polityki, wytyczanie ogólnych kierunków działania, wybór opcji strategicznych, stanowienie aktów normatywnych podporządkowanych bezpośrednio ustawie. Z punktu widzenia kompetencji urzędów centralnych należy rolę tych organów odnosić przede wszystkim do sfery realizacyjnej i wykonawczej w stosunku do wspomnianego kierownictwa. Kierowanie polega tu na wydawaniu zarówno decyzji generalnych jak i indywidualnych w celu realizacji wyznaczonych przez prawo zadań.

Inspekcje specjalne - w miarę jednorodne, o określonym stopniu samodzielności instytucje. Jak np. inspekcja handlowa, państwowa izba sanitarna, inspekcja ochrony środowiska. W instytucjonalnym, organizacyjnym sensie oznacza nie jeden podmiot, ale złożoną strukturę powiązanych ze sobą zazwyczaj pionowo - jednostek organizacyjnych występujących jako organy inspekcji. Centralne organy inspekcji zajmują pozycje centralnych organów administracji rządowe, i są oni podporządkowani poszczególnym ministrom i funkcjonują w strukturach działów. Z racji ich szerszych kompetencji nie ograniczających się tylko do kontroli należy je traktować jako składniki aparatu administracyjnego

Rolę podobną do powyższych odgrywają instytucje dozorów i nadzorów specjalistycznych jak np. inspektorat dozoru jądrowego, urząd dozoru technicznego

8. Nietypowe jednostki organizacyjne administracji centralnej

do jednostek nie należących ani do organów centralnych ani do organów naczelnych, których właściwość rozciąga się jednak na cały kraj należą jednostki występujące pod nazwą agencji. Agencje są na mocy przepisów przyrównywane do organów centralnych(prezesi mogą pełnić funkcje organów centralnych jak np. prezes państwowej agencji atomistyki) jak również potwierdza to ich sfera kompetencyjna. Nie wszystkie agencje o zupełnie innym charakterze prawnym a mianowicie państwowych osób prawnych (te nie stanowią odrębnego typu podmiotów administracyjnych)

agencje - to jednostka, która może mieć różny charakter prawny i która została wydzielona do wykonywania wydzielonych zadań administracji publicznej często o gospodarczej i finansowej naturze, leżących w obszarze zainteresowań rządu. Podporządkowane są ministrom lub PRM

Poza agencjami wśród grupy nietypowych jednostek organizacyjnych występują jeszcze inne podmioty jak fundusze celowe, fundusze prawa publicznego oraz niektóre państwowe osoby prawne których organy pełnią funkcje administracyjne.

Rozdział VII: Podziały terytorialne państwa

1. Klasyfikacja podziałów terytorialnych

podział zasadniczy - tworzy się ze względu na konieczność wykonywania na określonym obszarze zadań państwowych o istotnym znaczeniu z punktu widzenia podstawowych celów państwa i zasad jego funkcjonowania. Z tego podziału korzystają terenowe organy państwowe o właściwości ogólnej wyposażone we władcze kompetencje, oraz organy samorządu specjalnego.

Podział specjalny - to podział terytorium państwa tworzony dla potrzeb organów nie należących do systemu ogólnych organów administracji rządowej, ani do samorządu terytorialnego, dokonany na podstawie prawa, odrębny od podziału zasadniczego oraz względnie trwały.

Podział pomocniczy - jest tworzony w celu wykonywania zadań należących do terenowych organów państwowych i ma za zadanie uzupełniać podział specjalny lub zasadniczy.

Rejonizacja - jest następstwem - wyznaczania dla poszczególnych instytucji lub organizacji obszaru działania, który nie pokrywa się z zasadniczym i specjalnym podziałem państwa.

Regionalizacja - w sumie to samo co rejonizacja tylko na poziomie województw, obejmując jedno a nawet kilka województw()mogą być tez regiony między państwowe).

2. Podział zasadniczy

obecnie podział zasadniczy państwa określa ustawa z 24 V 1998 o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału państwa; do ustawy został dołączony wykaz gmin wchodzących z dniem 1 I 1999 w skład województw.

Konstytucja wymaga aby podział zasadniczy uwzględniał więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniał jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych.

Ustawa natomiast wskazuje, że przy tworzeniu itp. gmin należy dążyć do tego, aby gmina obejmowała obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny i więzi społeczne i gospodarcze; i następuje to w drodze rozporządzenia RM.

Powiat - został ustanowiony ustawą o samorządzie powiatowym, powiaty tworzy itd. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia po zaciągnięciu opinii zainteresowanych rad gmin i powiatów i sejmików wojewódzkich należy dążyć aby powiat obejmowała obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny i więzi społeczne i gospodarcze; i następuje to w drodze rozporządzenia RM.

Województwa - zostały utworzone ustawą z V 1998 o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału państwa, w ustawie tez określono miejsce siedzib województw nazwę urzędu wojewody oraz tryb dokonywania zmiany województw(RM w drodze rozporządzenia po zaciągnięciu opinii samorządu terytorialnego, których zmiana dotyczy)

3. Podziały pomocnicze

Jeżeli podział pomocniczy wiąże się z organem działającym w jednostce terytorialnej podziału zasadniczego wówczas podstawą takiego podziału będzie ustawa lub akt wydany na jej postawie.

Sołectwo lub dzielnice tworzy rada gminy w drodze uchwały po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub na podstawie ich inicjatywy. Rada Gminy każdej utworzonej w ten sposób jednostce nadaje statut.

Porozumienie komunalne - przekazanie kilku zadań z zaskrsu administracji publicznej przez kilka gmin jednej, która w ten sposób przejmuje w tej materii prawa i obowiązki gmin pozostałych, a te gminy mają obowiązek uczestniczenia w kosztach z tym związanych.

4. Podziały specjalne

są one tworzone w celu umożliwienia działania administracji nie zespolonej, i są tworzone na podstawie ustaw. Przy ich tworzeniu przede wszystkim powinno decydować organizacyjno-techniczne możliwości działania , pełne wykorzystanie istniejących urządzeń oraz koszty społeczne i efekty gospodarcze.

Rozdział VIII: Organizacja administracji terenowej

1. Wprowadzenie

O Organizacji administracji terenowej możemy mówic w dwojakim znaczeniu:

1. jako część administracji publicznej, składającej się z jednostek organizacyjnych administracji rządowej oraz jednostek administracji samorządu terytorialnego

2. jako zorganizowanej działalności powołanych lub upoważnionych prawnie podmiotów, podjętej w celu realizacji ustawowo określonych zadań publicznych

Zasady organizacji administracji terenowej;

• zasada prawnej legitymacji działania organów

• zasada optymalnej pojemności kompetencji organów

• zasada rozdzielności kompetencji organów

• zasada określenia form organizacyjnego oddziaływania

• zasada oznaczenia organizacyjno-prawnych skutków administrowania

• zasada identyfikacji dobra wspólnego

• zasada ważenia interesów państwa, wspólnot i obywateli

• zasada określenia form prawnego oddziaływania

• zasada określenia materialnoprawnych skutków administrowania

• zasada realizacji dobra wspólnego

obecnie samorząd terytorialny wykonuj e zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, przysługuje im prawo własności i posiadają osobowość prawną a ich samodzielność podlega ochronie sądowej.

Większość administracji wykonywanej w województwie jest zespolona pod przewodnictwem wojewody

Organizacyjne więzi prawne - układ zależności prawnych miedzy jednostkami organizacyjnymi, który jest warunkiem spójności i jednolitości struktury organów, na co składa się bezpośredni i decydujący wpływ jednostki wyższego rzędu na obsadę personalną jednostki niższego szczebla oraz celowość jako uprawnione kryterioum działania jednostki organizacyjnej niższego szczebla

Pozaorganizacyjne więzi prawne - wszystkie zależności prawne między podmiotami administracji publicznej, które nie maja charakteru organizacyjnego, a które wstępują w systemie prawnym ze względu na proces organizowania działalności podjętej w celu realizacji ustawowo pokreślonych zadań publicznych.

2. Organizacja zespolonej administracji rządowej

A. struktura systemu organów

System organów administracji rządowej w terenie stanowią:

1. Wojewoda

1. Pełni funkcję:

1. Przedstawiciela rady ministrów w województwie -

1. realizacja polityki rządu

2. zobowiązanie wojewody do wykonywania zadań ustalonych przez radę ministrów i PRM

3. za pośrednictwem ministra właściwego do administracji publicznej przekazuje RM projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa

2. Zwierzchnika zespolonej administracji rządowej

1. kierowanie administracją zespoloną i koordynowanie jej działalności

2. zapewnienie warunków do jej skutecznego działania

3. ponoszenie odpowiedzialności za rezultaty działalności administracji zespolonej

3. Organu nadzoru nad jednostkami samorządu

4. Organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym

5. reprezentanta skarbu państwa w zakresie i na zasadach określonych w ustawie

2. właściwość miejscowa wojewody obejmuje województwo

2. Kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży - działają pod zwierzchnictwem wojewody, wykonując zadania i kompetencje określone w ustawach w imieniu wojewody z ustawowego upoważnienia i w imieniu własnym, jeżeli ustawy tak stanowią.

3. Organy administracji nie zespolonej

B. Organizacyjne więzi prawne

Wojewodę powołuje i odwołuje PRM na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, w razie przyjęcia przez prezydenta dymisji rządu do dymisji poddaje się tez wojewoda i wice-wojewodowie.

Kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży powołuje wojewoda, z wyjątkiem komendanta wojewódzkiego policji i komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, którzy są powoływani za zgodą wojewody

RM może zlecać zadania wojewodzie, a ponadto może go ustanowić pełnomocnikiem rządu w zakresie zadań o zasięgu i warunkach „szczególnie uzasadnionych przypadków”[w drodze rozporządzenia]

Wojewoda ma prawo do pełnej i bieżącej informacji o rozstrzygnięciach RM

PRM kieruje działalnością wojewody, wydając w tym zakresie zarządzenia i polecenia, z inicjatywy własnej bądź właściwych ministrów..

PRM sprawuje nadzór nad działalnością wojewody pod względem zgodności jego działania z prawem oraz z polityką rządu, jak również pod względem rzetelności i gospodarności.

PRM dokonuje okresowej oceny pracy wojewody

(a także w drodze zarządzenia określa szczegółowe zasady składania przez wojewodę sprawozdań z wykonanej działalności)

minister właściwy do administracji publicznej jest upoważniony do wykonywania zadań z zakresu działania PRM oprócz: powoływania i odwoływania wojewody, oraz rozstrzygania sporów między wojewoda a właściwym ministrem.

C. Właściwość organów zespolonej administracji rządowej

Właściwość wojewody do wykonywania administracji rządowej:

• Wyznaczone przepisami ustrojowymi sprawy kierowania praca i zapewniania warunków działania rządowej administracji zespolonej

• Uregulowane przepisami prawa administracyjnego materialnego sprawy indywidualne z zakresu administracji, rozstrzygane przez wojewodę w drodze decyzji

• Wykonywanie innych zadań określonych ustawami

• Wojewoda ma prawo wglądu w tok każdej sprawy prowadzonej na obszarze województwa przez organy administracji rządowej, a także przez organy samorządu terytorialnego w zakresie zadań im przekazanych

• Kierownicy państwowych osób prawnych, agencji funduszy itp. Działających na obszarze województwa udzielają wojewodzie, na jego żądanie informacji, dotyczących działalności tych organizacji, jednostek.

• Wojewoda ma prawo upoważnić pracowników urzędu wojewódzkiego do załatwienia określonych spraw w jego imieniu i na jego odpowiedzialność, w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydania decyzji administracyjnych

• Wojewoda jest właściwy w sprawach reprezentowania Skarbu Państwa w odniesieniu do mienia powierzonego mu w celu wykonania jego zadań

• Kreuje politykę rządu na skalę województwa:

• Kontrola i koordynacja wykonywania zadań z zakresu polityki rządu

• Współpraca z organami innych państw oraz międzynarodowymi organizacjami rządowymi i pozarządowymi na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych

• Kontrola wykonywania na obszarze województwa zadań administracji rządowej

• Zapobieganie zagrożeniom(powodzie pożary, zdrowie, życie itp. W tym ogłaszanie i odwoływanie pogotowia i alarmów powodziowych)

• Wykonywanie i koordynacja zadań z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa

• Reprezentowanie rządu na uroczystościach państwowych i podczas oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych

D. Formy prawne realizacji zadań przez organy administracji zespolonej

Wojewoda wydaje:

• Decyzje administracyjne

• Inne akty administracyjne jak np. rozstrzygnięcia nadzorcze,

• Zawiera porozumienia

• Stosuje środki koordynacyjne

• Na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie stanowi akty prawa miejscowego(w szczególnych przypadkach może wydać rozporządzenia porządkowe, kiedy jest to niezbędne dla ochrony życia zdrowia lub mienia)

W wydawanym przez wojewodę urzędowym dzienniku wojewódzkim zamieszcza się:

• Akty prawa miejscowego stanowione przez sejmik wojewódzki, wojewodę i organy administracji nie zespolonej

• Akty PRM uchylające akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i organy administracji nie zespolonej

• akty prawa miejscowego stanowione przez organ powiatu i gminy

• wyroki sądu administracyjnego uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego stanowionego przez organ administracji rządowej, organ samorządu województwa

E. Pozaorganizacyjne więzi prawne w administracji rządowej

1. Prawne zależności łączące wojewodę z organami rządowej administracji niezespolonej i innych państwowymi jednostkami organizacyjnymi

2. relacje wojewody w stosunku do ministrów i organami centralnymi administracji państwowej

• w razie sporu ministra i wojewody, na tle braku uzgodnienia stanowisk wojewody i organu administracji niezespolonej, działającej w strukturze resortu kierowanego przez danego ministra - Spór rozstrzyga PRM

• W przypadku kiedy wojewoda jest organem pierwszej instancji rozstrzygając sprawę administracyjną, wówczas organem odwoławczym jest minister właściwy w sprawie

• W razie nie zatwierdzenia regulaminów komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych, będących aparatem pomocniczym kierowników zespolonych służb inspekcji i straży. Kierownicy mogą wystąpić do właściwych ministrów o wszczęcie sporu z wojewodą

F. Pozaorganizacyjne więzi prawne w administracji publicznej

Wojewoda vs jednostki samorządu terytorialnego i inspekcji samorządowych

• Uprawnienia nadzorcze wojewody wobec podmiotów samorządu terytorialnego

• Pozaorganizacyjne więzi prawne w toku postępowania administracyjnego

• Obowiązek współdziałania wojewody z jednostkami samorządu terytorialnego

G. Struktura aparatu pomocniczego w administracji rządowej

Wojewoda wykonuje swe zadania przy pomocy I i II wicewojewody oraz kierowników zespolonych służb inspekcji i straży, dyrektora generalnego urzędu wojewódzkiego oraz dyrektorów wydziałów

Kolegium doradcze-opiniodawcze(wiceojewodowie, dyrektor generalny urzędu wojewódzkiego, komendanci wojewódzcy policji i straży pożarnej i inne osoby wymienione w statucie)

Wicewojewodów powołuje i odwołuje PRM na wniosek wojewody, wojewoda też określa zakres ich kompetencji

Organizację zespolonej administracji rządowej w województwie określa statut urzędu wojewódzkiego, nadawany przez wojewodę i zatwierdzany przez PRM(chyba, że jest to tylko suplement do już istniejącego){reguluje wzajemne relacje jednostek organizacyjnych, zakresy ich działania, kluczowe stanowiska i inne istotne sprawy}

Regulamin ustalony przez wojewodę(szczegółowy tryb pracy urzędu wojewódzkiego, wchodzą do niego tez zatwierdzone przez wojewodę regulaminy komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych będących aparatem pomocniczym kierowników zespolonych służb inspekcji i straży)

Wojewoda może modyfikować strukturę organizacyjna urzędu(ustanawia swojego pełnomocnika w określonym zakresie spraw a także tworzy delegatury urzędu wojewódzkiego oraz aparatu pomocniczego zespolonych służb inspekcji i straży)

3. Organizacja administracji samorządowej

A. System podziałów i organów w administracji samorządowej

Zasady organizacji i funkcjonowania:

• Obligatoryjna przynależność mieszkańców do wspólnot samorządowych

• Poszanowanie prawa własności jednostek samorządowych i innych samorządowych osób prawnych

• Zasada pomocniczości

• Ustawowa gwarancja samodzielności samorządu

• Sądowa ochrona samorządów

• Zakres działania poszczególnych jednostek samorządu nie narusza samodzielności pozostałych

• Organy samorządu wojewódzkiego nie są wobec powiatu i gminy organami kontroli lub nadzoru oraz nie pełnią funkcji organów wyższego stopnia

• Utrzymano podział właściwości jednostek samorządu terytorialnego na zadania własne i zlecone, a także odrębność organów odwoławczych

• Mogą w trybie umownym modyfikować zakres swej właściwości

• Funkcjonuje jednolity dla wszystkich organów samorządu terytorialnego system organów nadzoru

• Jednolite kryterium nadzoru nad realizacją zadań samorządu

• Ujednolicony charakter prawny i struktura organów jednostek samorządu terytorialnego

Na system podziałów administracji samorządowej składają się

• Gmina - powstała z mocy prawa wspólnota mieszkańców gminy

• Powiat - powstała z mocy prawa wspólnota samorządowa

• Województwo - powstała z mocy prawa regionalna wspólnota samorządowa

• Sołectwo, dzielnica, osiedla - powstałe na podstawie uchwały rady gminy, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy jednostki pomocnicze nieposiadające osobowości prawnej

• Gminne osoby prawne - jednostki organizacyjne utworzone przez gminę w celu wykonywania jej zadań

• Powiatowe jednostki samorządowe - jednostki organizacyjne utworzone przez powiat w celu wykonywania jej zadań

• Wojewódzkie jednostki samorządowe - jednostki organizacyjne utworzone przez województwo w celu wykonywania jej zadań

• Związek komunalny - powstały na podstawie uchwały dwóch lu więcej rad gmin(powiatów), nabywający osobowość prawną po przeprowadzonym postepowaniu rejestracyjnym

• Stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego - stowarzyszenie osób prawnych powołane w celu wspierania idei samorządy terytorialnego

• Samorządowe kolegia odwoławcze - powołane na podstawie ustawy państwowe jednostki budżetowe będące organami wyższego stopniaw indywidualnych sprawach administracyjnych

• regionalne izby obrachunkowe - powołane na podstawie ustawy państwowe jednostki budżetowe sprawujące nadzór i kontrolę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego, związków komunalnych oraz innych samorządowych osób prawnych.

B. Właściwość podmiotów w administracji samorządowej

Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeni lokalnym, niezastrzeżone ustawami dla innych podmiotów. Wyróżniamy:

1. zadania własne gminy - czyli zaspokajanie potrzeb zbiorowych wspólnoty

2. zadania zlecone gminie z zakresu administracji rządowej, także z zakresu przygotowywania i przeprowadzania wyborów powszechnych oraz referendów. (dokonywane na podstawie ustawy lub porozumienia zawartego z wojewoda)

Niektóre własne zadania gmina może przekazać tworzonym przez siebie osobom prawnym tzw. związek gminny (może także powstać z porozumienia gminy z miastem na prawach powiatu)

Do zakresu działania powiatu zgodnie z zasadą pomocniczości i przy respektowaniu samodzielności gminy powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze pond-gminnym. W celu wykonywania swych zadań może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z innymi podmiotami.

Analogicznie jak w przypadku gminy może zawierać porozumienia w sprawie powierzenia prowadzenia zadań publicznych z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego a także z województwem

Do zakresu działania województwa należą zadania:

• określone przez przykładowo wyliczone w art. 11.1 cele sprawy strategii rozwoju województwa i kierunków rozwoju województwa, wskazane w 11.2

• zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami

do zakresu działania samorządu województwa należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim niezastrzeżonych ustawami ba rzecz organów administracji rządowej.

Województwo może tworzyć i przystępować w zakresie użyteczności publicznej(a poza nią jeśli ich działalność polega na czynnościach promocyjnych, edukacyjnych, wydawniczych ) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjne.

Właściwość samorządowych kolegiów odwoławczych - obejmuje sprawy z zakresu administracji publicznej, należące do właściwości jednostek samorządu terytorialnego rozstrzygana przez ten organ w II instancji, a także rozpatrywanie zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności decyzji oraz rozpatrywani skarg i wniosków stosownie do przepisów KPA

Właściwość regionalnych izb obrachunkowych

1. kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego, związków komunalnych itp.

2. nadzoru nad działalnością komunalną w zakresie spraw budżetowych

3. informacji i szkolenia w zakresie spraw budżetowych

C. Struktura podmiotów administracji samorządowej

Samorząd terytoria w Polsce łączy w sobie dwa pojęcia wspólnotę mieszkańców i odpowiednie terytorium

System organów stanowiących i kontrolnych jednostek samorządu terytorialnego stanowią: rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa; są to organy wybierane w wyborach powszechnych kadencyjne(4 lata), złożone z liczby radnych wybranych odpowiednio do liczby mieszkańców wspólnoty

1. dla gminy: od 15 radnych w gminie liczącej 20 000 mieszkańców do 45 radnych

2. dla powiatu 15 w powiatach do 40 000 oraz po dwóch na każde rozpoczęte 20 000 i nie więcej niż 25 radnych

3. dla województw: 20 w województwach liczących do 2 000 000 oraz po trzech na każde rozpoczęte 500 000 mieszkańców

organy działają w sesjach zwoływanych przez przewodniczącego nie rzadziej jednak niż raz na kwartał. Powołują swoje organy stałe i doraźne do określonych zadań oraz komisję o szczególnych zadaniach(komisja rewizyjna do kontroli zarządu oraz jednostek organizacyjnych[mogą wejść tylko radni z wyłączeniem przewodniczącego i wiceprzewodniczących oraz radnych członków zarządu{w gminnym mogą się tez znajdować nieładni nie może ich być więcej niż 50%}).

Inne organy to: przewodniczący i od jednego do trzech wiceprzewodniczących(muszą być radnymi wybranymi bezwzględną w obecności połowy)

Organy wykonawcze: wójt w gminie oraz zarząd powiatu i województwa(przewodniczący jego zastępcy i członkowie 3- 5 osób)

Ograniczenie w pełnieniu funkcji:

• zakaz łączenia mandatów radnego gminy, powiatu i województwa

• nie można łączyć członkostwa zarządu gminy z zatrudnieniem w administracji rządowej

• nie można łączyć członkostwa zarządu województwa z członkostwem w organach gminy i powiatu, zatrudnieniem w administracji rządowej a także mandatem posła/senatora

• nie można łączyć członkostwa zarządu powiatu z członkostwem w organie samorządu gminy i województwa oraz zatrudnieniem w administracji rządowej a także mandatem posła/senatora

• wyłączono możliwość łączenia mandatu w danej jednostce samorządu terytorialnego z zatrudnieniem w aparacie pomocniczym samorządu, z wyjątkiem stosunku pracy z wyboru

• nie można łączyć niektórych funkcji w strukturze organów samorządu

jednostki pomocnicze gminy - zasady tworzenia znoszenia, łączenia i podziału jednostki pomocniczej określa statut gminy, natomiast organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy oddzielnym statutem

• organ uchwałodawczy sołectwa - zebranie wiejskie, dzielnicy/osiedla

• organem wykonawczym jest sołtys wspomagany przez radę solecką a w dzielnicy/osiedlu zarząd z przewodniczącym na czele

związki międzygminne - organem stanowiącym i kontrolnym jest zgromadzenie związku, w skład którego wchodzą wójtowie i burmistrzowie gmin uczestniczących w związku lub inne osoby wskazane po porozumieniu z radą, statut określa liczbę głosów.

• Organem wykonawczy związku jest zarząd powoływany i odwoływany poprzez zarząd spośród jego członków (1/3 morze być z poza zarządu jeśli statut tak stanowi) do przewodniczącego zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wójcie i burmistrzu

Związki między powiatowe - związki tworzą powiaty lub miasta na prawach powiatów z gminami. W skład zgromadzenia wchodzą 2 reprezentantów powiatów , a zasady reprezentowania określa rada powiat. Rejestr związków prowadzi minister właściwy do administracji publicznej.

D. Formy prawne realizacji zadań administracji samorządowej

Mieszkańcy jednostek samorządu terytorialnego podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym lub za pośrednictwem organów wspólnoty samorządowej. Są to akty ogólne i indywidualne

Referendum przeprowadza się z inicjatywy organu stanowiącego lub na wniosek co najmniej 1/10 mieszkańców, jest ważne gdy wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych. Referendum w sprawie odwolania rady gminy/powiatu przeprowadza się nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od dnia wyborów lub od ostatniego referendum w sprawie odwołania.

Gmina i powiat wydają przepisy na podstawie upoważnień zawartych w ustawie; obok przepisów porządkowych wydają przepisy w zakresie ustroju wewnętrznego

Rada gminy:

1. wewnętrzny ustrój gminy oraz jednostek pomocniczych

2. organizacja urzędów i instytucji gminnych

3. zasady zarządu mieniem gminy

4. zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej

rada powiatu;

1. sparwy wymagające uregulowania w statucie

2. sprawy porządkowe

3. sprawy szczególnego trybu zarządzania mieniem powiatu

4. zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej

akty prawa miejscowego stanowione przez radę gminy i powiatu przyjmują prawna postać uchwały, w wyjątkowych przypadkach uchwałę porządkową może podjąć wójt, co wymaga zatwierdzenia na najbliższej sesji.

Warunkiem obowiązywania przepisów prawa miejscowego jest ich właściwe opublikowanie

Przepisy porządkowe - ogłaszane przez rozplakatowanie obwieszczeń, a także przez ogłoszenie w miejscowej prasie, lub na mocy przepisów szczególnych w wojewódzkim dzienniku urzędowym

Przpisy stanowione przez rade powiatu i sejmik wojewódzki publikuje się w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Przepisy gminne z reguły wchodzą z dniem ogłoszenia

Przepisy powiatowe z reguły 14 dni po ogłoszeniu

Urząd administracji samorządowej prowadzą zbiory przepisów prawa miejscowego, dostępne do powszechnego wglądu

Przepisy prawa miejscowego podlegają zaskarżeniu

E. Organizacyjne więzi prawne

Centralne miejsce w organizacji samorządu terytorialnego zajmuje organ stanowiący i kontrolujący - rada gminy, rada powiatu, sejmik wojewódzki.

Rada powiatu i sejmik wojewódzki wybierają starostę większością, marszałka bezwzględną większością głosów ustawowego składu, w głosowaniu tajnym, oraz na wniosek przewodniczącego zwykłą większością głosów, w głosowaniu w przynajmniej połowie w głosowaniu tajnym wybierają zastępców i członków zarządu.

Wójt jest wybierany w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, tajnych

W ciągu trzech miesięcy organy stanowiące muszą wybrac zarząd inaczej ogłasza się nowe wybory.

Odwołanie zarządu:

• niwudzielenie absolutorium - wniosk od ¼ składu rady gminy, powiatu sejmika wojewódzkiego

• inne przyczyny - sejmik i rada powiatu - w ciągu 14 dni od nieudzielania absolutorium na sesji jest składana dymisja zarządu(reguła jest zapoznanie się z opinią komisji rewizyjnej a także z uchwałą izby obrachunkowej w sprawie uchwały rady o nieudzilenie absolutorium)

odwołanie przewodniczącego jest równoznaczne z odwołaniem zarządu, w przypadku nieudzielania absolutorium zarządowi wojewódzkiemu automatyczne jest odowlanie marszałka sejmu wojewódzkiego.

Wniosek o zniesienie zarządu może być wniesiony dopiero po szyciu miesiącah od poprzedniego.

Wójt, zarząd powiatu i województwa sa organami wykonawczymi jednostki samorządu terytorialnego

Pracę zarządu organizuje jego przewodniczący, który kieruje bieżącymi sprawami oraz reprezentuje samorząd na zewnątrz, może dokonać czynności w iminiu zarządu jeśli jest to niezbędne lecz musi puźniej otrzymać zgodę zarządu

Starosta:

1. powołuje i odwołuje kierowników służb inspekcji i straży(powiatowych)

2. zatwierdza prognozy ich działania

3. uzgadnia wspólne działania tych jednostek na obszarze powiatu

4. w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnymi działaniami tych jednostek

5. w uzasadnionych przypadkach przeprowadzenie kontroli.

edycje w indywidualnych sprawach wydaje wójt oraz przewodniczący zarządu, mogą też upoważnić do tego swoich zastępców

F Pozaorganizacyjne więzi prawne

Współdziałanie wykonywanie zadań publicznych przekraczających możliwości gmin/powiatów następuje w drodze współdziałania między-komunalnego. Samorząd wojewódzkima obowiązek współdziałania przy kształtowaniu strategii rozwoju województwa i realizacji polityki jego rozwoju:

1. z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego oraz samoirzadem gospodarczym i zawodowym

2. z administracją rządową

3. z innymi województwami

4. z organizacjami poza-rządowymi

5. ze szkołami wyższymi i jednostkami naukowo-badawczymi

6. z organizacjami międzynarodowymi i regionami innych państw

kontrola Organy nadzoru(PRM, wojewoda regionalna izba obrachunkowa) majż prawo żądania niezbędnych informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego Przewodniczący zarządów są zobowiązane do przekazywania uchwał w ciągu 7 dni wojewodzie.

Nadzór - organami nadzoru są PRM, wojewoda i w zakresie spraw budżetach regionalna izba obrachunkowa. Kryterium nadzoru stanowi zgodność z prawem a podstawowym środkiem orzeczenie nieważności uchwały organu samorządu(w całości lub w części) w ciągu maks. 30 dni od daty doręczenia uchwały organowi nadzoru. Rozstrzygniecie powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o możliwości wniesienia skargi do NSA. Organ nadzoru może wstrzymać wykonywanie uchwały po wszczęciu postępowania w sprawie nieważności

Drugim środkiem nadzoru jest wstrzymanie wykonywania uchwały i przekazanie do ponownego rozpatrzenia (wojewoda). Przekazując sprawę ponownie do rozpatrzenia wskazuje na uchybienia oraz termin załatwienia sprawy, jeśli nowa uchwała nieuwzględniła wskazówek wojewody, może on uchylić uchwałę i wydać zarządzenie zastępcze powiadamiając o tym właściwego ministra(w ciągu 30 dni minister może wydać inne rozstrzygnięcie).

Inne organy i procedura

1. rozstrzygnięcia nadzorcze mogą być skarżone do NSA

2. organ nadzoru orzeka w terminie niedłuższym niż 30 dni od daty doręczenia, uchylenie rozstrzygnięcia nie może nastąpić po upływie roku od daty jego podjęci, chyba że następuje uchybienie terminowi 7 dniowemu przedłożenia uchwały

3. w sprawach nieuregulowanych w rozdziałach o nadzorze stosuje się odpowiednio KPA

kierowanie upoważnieni:

1. sejm do rozwiązania rady gminy, powiatu, sejmiku w razie powtarzającego się przez nie naruszenia ustaw konstytucji. Sejm na wniosek PRM w drodze uchwały rozwiązuje organ stanowiący.

2. ustanowienie zarządu komisarycznego - w razie nie rokującego szybkiej poprawy i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy samorządu, PRM może zawiesić organy samorządu i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do 2 lat. Po przedstawieniu organowi zarzutów i wezwaniu ich do niezwłocznego przedstawienia programu poprawy.

4. Ustrój administracji samorządowej w Warszawie

Warszawa jest obecnie gminą mającą status miasta na prawach powiatu, przy czym ustawodawca przesądził o obowiązkowym utworzeniu jednostek pomocniczych(dzielnic)

Rada m.st. Warszawy posiada kompetencje o tworzenia, zanoszenia, łączenia i dzielenia jednostek pomocniczych w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy; a następnie okresla statut, nazwę, granice, zadania i kompetencje oraz zasady i tryb funkcjonowania organów dzielnic.

Ustawą zmieniono status przedsiębiorstw komunalnych i zakładów budżetowych przekształcając je w jednoosobowe spółki prawa handlowego.

Rada m.st. Warszawy nadaje statut dzielnicy

Projekt statutu Warszawy uchwala rada m.st. Warszawy po zaciągnięciu opinii rad dzielnic, a następnie podlega on uzgodnieniu z PRM, jeśli stwierdza uchybienia przekazuje go do ponownego rozpatrzenia; akty te podlegają kontroli NSA

m.st. Warszawa jest właściwe w sprawach przypisanych samorządom powiatowym i gminnym , a ponadto organy m.st. Warszawy wykonują zadania zlecone z zakresu administracji rządowej

dzielnice wykonują zadania określone w ich statusie oraz innych uchwałach m.st. Warszawy, w których rada przekazuje dzielnicy:

1. zadania i kompetencje gminne i powiatowe

2. zadania zlecone gminie z zakresu administracji rządowej

3. zadania realizowane na podstawie porozumień pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego

Rozdział IX: Terenowe jednostki organizacyjne administracji specjalnej

Obecnie ustawodawstwo dzieli administrację specjalną na zespoloną i niezsespoloną.

Administracja zespolona - obejmuje działających pod zwierzchnictwem wojewody kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujących zadania i kompetencje określone w ustawie w imieniu wojewody. Obejmuje także działających pod zwierzchnictwem starosty kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży.

Wojewoda jako zwierzchnik zespolonej administracji rządowej kieruje nią i koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do jej skutecznego działania i ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania. Organizację administracji zespolonej w województwie określa statut urzędu wojewódzkiego nadany przez wojewodę(w szczególności określa, nazwy stanowisk kierowniczych, nazwy komend, inspektoratów itp., oraz zakresy działania). W celu usprawnienia działania wojewódzkich organów zespolonej administracji rządowej wojewoda może tworzyć delegatury urzędu wojewódzkiego. Wspólną cech jednostek zespolonej administracji zespolonej jest to, ze wojewoda ma wpływ na obsadę personalną tych służb(oprócz komendanta wojewódzkiego policji i straży pożarnej których powołanie [za zgoda]i odwołanie [opiniuje]), co przejawia się w powoływaniu i odwoływaniu ich kierowników.

Administracja niezespolona - terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom oraz kierowników państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa. Ustanowienie organów administracji niezespolonej może nastąpić wyłącznie w drodze ustawy i pod warunkiem, że jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialny7m zasięgiem działania przekraczającym obszar województwa.

Ustanowienie terenowych delegatur właściwych ministrów może nastąpić wyłącznie w drodze ustawy określającej ich zadania i zakres terytorialny. W skład niezespolonej wchodzą:

• dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych wojskowi komendanci uzupełnień

• dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, inspektorzy kontroli skarbowej

• dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych

• dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar

• dyrektorzy okręgowych urzędów probierniczych i naczelnicy okręgowych urzędów probierczych

• dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej

• dyrektorzy urzędów celnych

• dyrektorzy urzędów morskich

• dyrektorzy urzędów statystycznych

• dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej

• komendanci oddziałów straży granicznej, komendanci strażnic oraz komendanci granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów straży granicznej

• regionalni inspektorzy celni

• okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego

• główny inspektor sanitarny i inspektorzy sanitarni

powoływanie i odwoływanie organów administracji niezespolonej leży w gestii właściwego centralnego organu administracji i wymaga albo wniosku właściwego miejscowo wojewody albo uzyskania uprzedniej jego zgody(w razie sporu minister właściwy do administracji publicznej może wystąpić do PRM o rozstrzygnięcie sporu)

organy administracji niezespoleonej stanowią akty prawa miejscowego. Te z nich które działają na obszarze województwa mają obowiązek konsultować cię z wojewodą w sprawie projektów prawa miejscowego(PRM uchyla gdy są niezgodne z ustawami lub aktami wydanymi w celu ich wykonania a także może je uchylić gdy są niezgodne z polityka rządu lub naruszają zasady rzetelności i gospodarności).

Wojewoda w zakresie wykonywania funkcji reprezentanta RM może wydawać polecenia, które obowiązują także organy administracji niezespolej o czym niezwłocznie informuje właściwego ministra. W sytuacjach wyjątkowych może też wszcząć wobec tych organów postępowanie dyscyplinarne.

Organy administracji niezespolonej są zobowiązane do składania wojewodzie rocznych informacji a na jego żądanie także bieżących informacji.

Organy centralne, nadzorcze lub kierujące działalnością organów administracji niezespolonej, zostały wyposażone w następujące środki oddziaływania:

1. określenie ich organizacji wewnętrznej poprzez nadawanie im statutu

2. prowadzenie polityki personalnej

3. pomoc i szkolenie kadr

4. wydawanie poleceń, regulaminów, zarządzeń wewnętrznych, instrukcji, wytoczeń i zaleceń

5. dokonywanie kompleksowej kontroli, analizy i oceny działalności nadzorowanych jednostek

6. możliwość otrzymania okresowych informacji i sprawozdań z pracy tych organów

7. prawo wglądu w dokumenty i uzyskania wyjaśnień

8. koordynowanie działalności jednostek administracji niezespolonej w terenie

Rozdział X: Pracownicy administracji publicznej

1. Status prawny urzędnika państwowego

Wyróżniamy dwie grupy pracowników urzędów państwowych:

• urzędnicy państwowi zatrudnieni na podstawie umowy o pracę

• pracownicy niebędący urzędnikami państwowymi

w grupie urzędników minowanych na podstawie umowy o prace na czas określony ustawodawca wyróżnił dwie szczególne grupy :

1. doradców w zespole doradców RM

2. doradców lub pełniących funkcje doradcze innych osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, które są wybrane lub powołane na czas określony

osoba ubiegająca się o stanowisko w urzędzie powinna spełnić wymogi:

1) Przesłanka pozytywna

• posiadanie obywatelstwa polskiego

• ukończone 18 lat życia i posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych oraz korzystanie z pełni p[Raw publicznych

• nieskazitelny charakter

• odpowiednie wykształcenie i odbycie aplikacji administracyjnej

• stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku

2) Przesłanki negatywne

• w tym samym urzędzie nie mogą pracować małżonkowie oraz osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie, lub powinowactwa pierwszego stopnia jeśli powstawałby między tymi osobami stosunek podległości.

Każdemu urzędnikowi, jeśli wymagają tego potrzeby urzędu można na okres 3 miesięcy w roku kalendarzowym zlecić wykonywanie innej pracy niż okreslona w umowie o prace, na wniosek zainteresowanego lub za jego zgodą można przenieść urzędnika do pracy w innym urzędzie.

Czas pracy urzędników państwowych nie może przekraczać 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym niedłuższym niż 8 tygodni. W wpadkach uzasadnionych rodzajem pracy można przedłużyć czas pracy urzędnika do 12 godzin na dobę lecz nie może on być dłuższy niż 40 h w tygodniu w przyjętym okresie rozliczeniowym niedłuższym niż 12 tygodni. Urzędnikowi państwowemu za racę w nadgodzinach przysługuje odpowiednio wynagrodzenie lub czas wolny

Obowiązki urzędników państwowych:

• ochrona interesów państwa

• ochrona prawnych i słusznych interesów obywateli

• samodoskonalenie się

• powinności prawne i etyczne(obowiązek godnego zachowania się w pracy i poza nią)

• sumienne wypełnianie obowiązków służbowych ustawodawca wprowadza do tej zasady pewne wyjątki wynikające z obowiązku samokontroli , poprzez możliwości uchylenie się od wykonania wadliwego polecenia, i wniesienie swojego zastrzeżenie, w przypadku nieprzyjęcia zastrzeżeń urzędnika przez or4gan wydający, urzędnik ma obowiązek wykonać polecenie i powiadomić organ nadrzędny nad osoba zlecającą. Obwiązuje tez bezwzględny zakaz wykonywania poleceń służbowych stanowiących przestępstwo lub groziłoby niepowetowanymi stratami

• urzędnik państwowy nie może uczestniczyć w strajkach lub akcjach zakłuwających normalne funkcjonowanie urzędu albo w działalności sprzecznej z obowiązkami urzędnika państwowego

• konieczna jest zgoda kierownika urzędu na podjęcie przez urzędnika dodatkowego zatrudnienia

odpowiedzialność porządkowa - urzędnicy zatrudniani na podstawie umowy

2. Status prawny człowieka korpusu służby cywilnej

A, Nawiązanie stosunku pracy

Każdy kandydat na członka korpusu służby cywilnej powinien:

1. mieć obywatelstwo polskie

2. korzystać z pełni władz publicznych

3. nie być karanym za przestępstwo z oskarżenia publicznego

4. posiadać kwalifikacje wymagane w służbie cywilnej

5. cieszyć się nieposzlakowaną opinią

pracownik służby cywilnej może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony lub określony, nie dłuższy jednak niż 3 lata. Jeżeli podejmuje prace w korpusie służby cywilnej po raz pierwszy powinien zawrzeć umowę na czas określony. Warunkiem zawarcia umowy na czas nieokreślony jest pomyślne przejście szkolenia i zdania egzaminu.

Pracownik służby cywilnej może ubiegać się o mianowanie jeśli spełnia warunki;

• odbył służbę przygotowawczą

• posiada tytuł magistra lub równorzędny

• posiada co najmniej 2 letni staż pracy w służbie cywilnej(wyjątek absolwenci KSAP)

• zna co najmniej jeden język obcy

• jest żołnierzem rezerwy, lub nie podlega powszechnemu obowiązkowi służby wojskowej

wyższe stanowiska korpusu służby cywilnej mogą być w zasadzie obsadzane tylko przez urzędników służby cywilnej w drodze konkursu

B. Stałość stosunku służby urzędnika służby cywilnej

Stwierdzenie wygaśnięcia stosunku służby cywilnej ma charakter deklaratoryjny, a wygaśnięcie poprzedza trzymiesięczne wypowiedzenie(z przyczyn niezawinionych przez urzędnika).

Przyczyny wygaśnięcia stosunku pracy+ bezwzględny zakaz wykonywania funkcji urzędnika służby cywilnej, tylko kiedy:

• odmowa złożenia ślubowania

• zrzeczenie się obywatelstwa polskiego

• prawomocne orzeczenie kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby cywilnej

• prawomocne skazanie na pozbawienie praw publicznych lub prawa wyko0nywania zawodu

• przekroczenie trzech miesięcy nieobecności urzędnika z powodu tymczasowego aresztowania

• odmowa wykonania decyzji dotyczącej pracy w innym urzędzie lub niepodjęcie pracy w urzędzie, do którego urzędnik został przeniesiony

• prawomocne skazanie za przestępstwo popełnione umyślnie

• niepodjęcie wykonywania obowiązków służbowych mimo wezwania przed upływem okresu stanu nieczynnego

rozwiązanie stosunku pracy następuje w wyniku:

• trwała zmiana stanu zdrowia uniemożliwiająca wykonywanie obowiązków

• osiągniecie wieku emerytalnego

• likwidacja urzędu jedlin przeniesienie nie jest możliwe

• dwukrotna następująca po sobie negatywna ocena

• odmowa poddaniu się badaniu przez lekarza orzecznika ZUS

• utrata nieposzlakowanej opinii

• postępowanie karne toczące się przez okres dłuższy niż trzy miesiące

C. Dyspozycyjność urzędnika służby cywilnej

Przesłanki wyznaczenia urzędnikom służby cywilnej innego stanowiska:

1. stanowiska odpowiadające przygotowaniu zawodowemu urzędnika

2. gwarancja adekwatnego wynagrodzenia

na dwa lata Szef Służby Cywilnej można urzędnika przenieść do innego urzędu jednak takie przeniesienie jest możliwe tylko dwa razy w karierze urzędnika.

Dyrektor Generalny urzędu może przenieść urzędnika na okres 6 miesięcy do innego urzędu jednak za porozumieniem dyrektora z tamtego urzędu

Możliwość przeniesienia urzędnika w stan nieczynny(tylko niewykonywanie obowiązków z prawem do wynagrodzenia)

Możliwość przyznania przez Szefa Służby Cywilnej urlopu bezpłatnego w łącznym wymiarze niedluższym niż 5 lat.

D. Obowiązki i prawa członka korpusu służby cywilnej

Wobec wszystkich urzędników służby cywilnej stosuje się przepisy o ograniczeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.

Urzędnik służby cywilnej nie musi informować kierownika o wykonaniu wadliwego polecenia.

Nowe uprawnienia to np. dodatkowy urlop wypoczynkowy, płatny urlop dla poprawienia zdrowia, prawo do szkolenia i doskonalenia w służbie cywilnej.

E. odpowiedzialność dyscyplinarna urzędników służby cywilnej

Modyfikacje:

3, Status pracownika samorządowego

Pracownikiem samorządowym może zostać osoba spełniająca następujące warunki:

Przesłanki pozytywne

• jest obywatelem polskim

• ma odpowiedni staż pracy i kwalifikacje

• ukończyła 18 lat, i ma zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych

• posiada stan zdrowia umożliwiający zatrudnienie na odpowiednim stanowisku

przesłanki negatywne

• brak węzłów małżeństwa, pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia w stosunku bezpośredniej podległości służbowej

(osoby zatrudniane na podstawie umowy o pracę nie muszą posiadać obywatelstwa polskiego ani być pełnoletni.)

różnice w statusie urzędników samorządowych mianowanych i urzędników państwowych mianowanych:

• nie musi informować organu wyższego stopnia o potwierdzonym pisemnie poleceniu bo takiego organu nie ma

• jednoinstancyjność z tego samego powodu co wyżej (komisja dyscyplinarna dwuinstancyjność )

podstawowym obowiązkiem urzędnika samorządowego jest dbałość o wykonywanie zadań publicznych gminy z uwzględnieniem interesu państwa, interesu właściwej gmin i interesów obywateli

Spory związane z stosunkiem pracy rozstrzygają sądy pracy.

Część trzecia: Funkcjonowanie administracji

Rozdział XI: Prawne formy działania administracji

1. Wprowadzenie

Przez prawną formę działania administracji należy rozumieć prawnie określony tryb konkretnej czynności organu administracji. Wyodrębnienie poszczególnych form działania administracji zostało dokonane przez doktrynę i orzecznictwo administracyjne. Koncepcja prawnych form działania administracji ukształtowana jest zawsze jako wtórna wobec koncepcji administracji jako pojęcia pierwotnego. Z powyższych przyczyn nie udało się do tej pory utworzyć pełnego zbioru prawnych form działania administracji, który otrzymałby pełną akceptację doktryny.

Podstawową formą działania administracji jest akt administracyjny:

1. w znaczeniu szerokim - każda forma działania administracji

2. w znaczeniu wąskim - Podstawową formą działania administracji

spośród ogółu działań administracji można wyodrębnić następujące formy działań administracji:

• akty normatywne

• akty administracyjne

• ugody

• porozumienia administracyjne

• czynności cywilnoprawne

• czynności faktyczne

sfera zewnętrzna działania administracji - działalność administracji podejmowana w stosunku do podmiotów nie podporządkowanych organizacyjną ani służbową podległością danemu organowi administracji.

Sfera wewnętrzna działania administracji - gdy w grę wchodzą stosunki prawne z organami czy jednostkami organizacyjnymi bądź też [pracownikami bezpośrednio służbowo podległymi danemu organowi.

Działania władcze - akty administracyjne i akty normatywne. Organ administracji jednostronnie mocą swoich kompetencji rozstrzyga o pozycji prawnej drugiej strony stosunku prawnego.

Niewładcze formy działania - pozycja organu administracji i drugiego podmiotu stosunku prawnego są sobie równe lub jeżeli występuje zróżnicowanie, to jednak organ administracji nie zajmuje pozycji zdecydowanie nadrzędnej

Ciąg działań administracji/działania złożone - kiedy rozwiązanie określonego problemu wymaga zastosowania kolejno kilku działań administracji, mających różne formy prawne

2. Akty normatywne administracji

akt normatywny charakteryzuje się:

• władcze rozstrzygnięcie organu władzy publicznej

• zawiera normy postępowania

• skierowany jest do ogólnie wskazanego adresata w abstrakcyjnie określonej sytuacji

Najczęstszymi nazwami na akty normatywne są rozporządzenie i zarządzenie czy uchwała.

Procedura legislacyjna - wydawania aktów poza wyjątkami nie jest sprecyzowana i zazwyczaj ogranicza się do powiadomienia adresatów o jego wejściu w życie.

Kontrola:

• TK - bada zgodność aktów normatywnych wydawanych przez naczelne organy państwa i w razie niezgodności uchyla cały akt lub jego część. Dokonuje także interpretacji we wszystkich wątpliwych kwestiach prawnych

• NSA - w razie stwierdzenia niezgodności aktu normatywnego administracji, powołanego jako podstawa prawna zaskarżonej decyzji, zawiadamia o tym organ, który wydał ten akt i stosuje ustawę pomijając wadliwy akt administracyjny. Może też wnieść pod obrady TK zapytanie o zgodność aktu z (…){wnioski takie mogą także składać rady gmin objętych zakresem ich działania}

3. Akt administracyjny

akt administracyjny - oparte na przepisach prawa administracyjnego władcze, jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej, określające sytuacje prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie.

Tryb wydawania niektórych aktów administracyjnych jest szczegółowo opisany w KPA i ewentualnie w innych przepisach proceduralnych.

• Jest czynnością oparta na przepisach prawa administracyjnego

• Jest władczym oświadczeniem woli organu administracji. Oświadczenie woli jest rozumiane w sposób cywilistyczny - przejaw woli, który wyraża zamiar wywołania skutku prawnego. Oświadczenie woli jest wydawane w imieniu państwa i na jego rachunek.] może wywoływać skutki nie tylko w prawie administracyjnym

• Jest wydawany przez organ administracji (lub innej jednostki pełniącej w danej sprawie taką funkcję)

• Zasada podwójnej konkretności - określa sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata(także adresaci ale zawsze konkretnie oznaczeni) w konkretnej sprawie

Osobnym sposobem działania pośrednim pomiędzy aktami administracyjnymi i normatywnymi są te, które mają konkretną sprawę ale nie maja konkretnie oznaczonego adresata. W zasadzie w praktyce dzieli się te przypadków zależności od sytuacji na akty administracyjne i normatywne

Akt administracyjny jest pojęciem abstrakcyjnym, w większości przypadków przywiera formę pisemną, może jednak być wydany ustnie

Informacja urzędowa a przyrzeczenie administracyjne

Mimo licznych rozbieżności SN ustalił że jeśli informacja została udzielona adresatowi imiennie i została zrelatywizowana do jego konkretnej sytuacji, a następnie organ ten zachował się inaczej w tym konkretnym wypadku niż wynikałoby to z informacji to jest to niezgodne z zasadą zaufania do państwa. Ponadto NSA uznaje że przyrzeczenie administracyjne nie jest decyzją w rozumieniu KPA

Informacja urzędowa - oświadczenie wiedzy

Przyrzeczenie administracyjne - oświadczenie woli

A. Rodzaje aktów administracyjnych

• Akty wewnętrzne i zewnętrzne

• Akty wewnętrzne - akty wydawane w sferze wewnętrznej administracji. Akty wewnętrzne nie wymagają żadnej podstawy prawnej, wystarcza tu ogólne upoważnienie do kierowania podmiotami będącymi adresatami aktu. Brak tez jest procedury do wydawania takich aktów, a sankcje za niewykonywanie takich aktów maja charakter porządkowy i dyscyplinarny

• Akty zewnętrzne - są to akty kierowane do wszystkich innych podmiotów. Typowy przykładem tutaj jest decyzja administracyjna. Zawsze konieczne jest tu szczegółowe upoważnienie do wydawania takich decyzji lub pośrednie poprzez obowiązek wykorzystania władczych form działania. Procedura wydawania i skutków prawnych decyzji administracyjnych jest ściśle określona. Podstawa wydawania decyzji może być tylko akt powszechnie obowiązujący. Innymi przykładami aktów zewnętrznych są np. licencje, koncesje, pozwolenia, zezwolenia decyzje

• Akty deklaratoryjne i konstytutywne

• Akty deklaratoryjne - nie tworzą nowych sytuacji prawnych lecz stwierdzają ich powstanie z mocy samego prawa, z reguły nadaje się im nazwę orzeczeń i maja one charakter ex tunc (nie są nimi zaświadczenia, które są oświadczeniami wiedzy). Jest prawomocny materialnie tzn. dopóty dopóki istnieje przepis

• Akty konstytutywne - tworzą, znoszą lub zmieniają stosunki prawne. wywołują skautki ex punc od chwili ich wydania. Może być prawomocny tylko formalnie(wzruszenie aktu konstytucyjnego powoduje zmianę stanu prawnego)

• Akty zależne od woli adresata

• akty zależne od woli adresata - to takie, do których wydania konieczny jest uprzedni wniosek adresata o wydanie aktu.

• Akty niezależne od woli stron - są wydawane z urzędu, mogą być wydawane nie wniosek strony lub innej osoby nie jest to jednak warunkiem koniecznym

• Akty wywołujące skutki cywilnoprawne i akty niewywołujące takich skutków

• Akty regulujące sytuację prawna osób i akty regulujące sytuacje prawną rzeczy

• Akty regulujące sytuację prawną osób - czyli takie które nakładają prawa/obowiązki na osobę

• Akty regulujące sytuację prawną rzeczy - czyli takie, które regulują sytuację prawną właściciela rzeczy

• Akty administracyjne związane i swobodne

B. Uznanie Administracyjne

Uznanie administracyjne - takie uregulowanie kompetencji organu administracji, że organ ten może rozstrzygnąć sprawę w różny sposób przy tym samym stanie faktycznym i każde rozstrzygnięcie sprawy jest legalne. Dochodzi do tego kiedy:

1. organ może wydać akt administracyjny w danym przypadku

2. kiedy określony jest sposób działania bez stanu faktycznego

3. gdy przepis prawny posługuje się zwrotami nieostrymi

Jest stosowane z różnych względów, może to być względy techniki legislacyjne, możliwość uwzględnienia wszelkich możliwych okoliczności.

Ograniczenia uznania:

• ograniczony prawami podmiotowymi

• może je stosować tylko do realizacji celów ustawowych, konstytucyjnych itp.

• Wynikające z obietnic publicznych, informacji urzędowych czy przyrzeczeń administracyjnych

• Aktów organów naczelnych

W przypadku badania przez sąd decyzji swobodnej sąd ogranicza się tylko do badania jej legalności(pod względem proceduralnym) i nie może badać jej celowości, obecnie sąd rozszerzył nieco zakres orzekania o rzetelność tj. wolne od arbitralności

Uznanie musi być realizowane w sposób odpowiadający interesowi obywatela, chyba że wchodzi on w konflikt z interesem ogółu.

C. Moc obowiązująca aktu administracyjnego

Wadliwość aktu administracyjnego:

• Wadliwość nieistotna - rodzaj wadliwości niepociągający za sobą żadnych konsekwencji w skuteczności i mocy aktu. Sposób naprawienia - sprostowanie lub uzupełnienie

• Wadliwość istotna - może stanowić podstawę do jego uchylenia lub stwierdzenia nieważności

Domniemanie prawidłowości aktu administracyjnego -

4. Ugoda

ugoda - jest pisemnym porozumieniem zawartym między stronami postępowania administracyjnego przed organem II lub II instancji, przed którym toczy się postępowanie administracyjnym, zatwierdzonym przez ten organ po skontrolowaniu jego prawidłowości. Termin do zawarcia ugody jest terminem wyznaczonym przez urzędnika. Ugoda powinna zawierać:

• oznaczenie organu, przed którym została zawarta

• datę

• oznaczenie stron

• przedmiot

• treść ugody

• wzmiankę o jego odczytaniu i przyjęciu

• podpisy stron

• podpis pracownika organu administracji upoważnionego do sporządzenia ugody

organ ma prawo odmówić zatwierdzenia ugody jeśli: jest sprzeczna z prawem, interesem społecznym lub słusznym interesem stron albo nie uwzględnia stanowiska organu. Odmowa zatwierdzenia ugody następuje tez w drodze postanowienia(incydentalne).

Prawa i obowiązki stron czerpią swoja moc nie z woli stron, lecz z woli organu, który ugodę zatwierdził.

5. Porozumienie administracyjne

porozumienie administracyjne należy do nie władczych form działania administracji. Porozumienie jest dwustronną lub wielostronną czynnością z zakresu prawa administracyjnego, dokonaną przez podmioty wykonujące administrację publiczną, a dochodzą do skutku na podstawie zgodnych oświadczeń woli tych podmiotów. Porozumienia przewidują bądź wspólne wykonywanie zadań nałożonych na podmioty będące stronami porozumienia, bądź przeniesienie pewnych zadań z jednego podmiotu na drugi Porozumienia wymagają wyraźnej podstawy prawnej zakres uprawnień i obowiązków objętych porozumieniem musi leżeć w zakresie samodzielnego decydowania podmiotów zawierających porozumienie

6. Czynności cywilnoprawne

Działalność administracji oparta na prawie cywilnym dotyczy przede wszystkim tej sfery, w której administracja zajmuje się sprawami gospodarczymi, dokonuje pewnych świadczeń, organizuje zaspokajanie pewnych potrzeb. Lub w sferze w której same muszą korzystać z różnych usług i świadczeń.

Administracja wykorzystuje on sytuacje prawa cywilnego w zasadzie w dwóch celach:

1. uzyskanie niezbędnego wolumenu dóbr dla utrzymania aparatu administracyjnego i możliwości świadczeń rzeczowych na rzecz społeczeństwa

2. zapewnianie usług i świadczeń o podstawowym znaczeniu społecznym, których dostarczanie stanowi obowiązek administracji publicznej

1. świadczenia nieodpłatne

2. świadczenia odpłatne

wykonywane prze

1. administrację

2. przedsiębiorstwa użyteczności publicznej

7. Czynności faktyczne

Rozdział XII: Rola sądów w funkcjonowaniu administracji publicznej

1. Sądownictwo administracyjne

A. podstawy prawne działania

1. NSA - wprowadzono w 1980 w trakcie nowelizacji KPA wtedy podstawą orzekania były tylko niektóre decyzje administracyjne enumeratywnie wypisane w KPC

2. następną podstawą prawną była ustawa z 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym

3. obecnie podstawą prawną jest:

1. Prawo o ustroju sądów administracyjnych

2. Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi

3. Rozporządzenie prezydenta o utworzeniu wojewódzkich sądów administracyjnych 2002

4. Rozporządzenie w sprawie przekazania rozpoznania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania kierownika urzędu do spraw kombatantów i osób represjonowanych

5. A także konstytucja

Prawo do sądu -prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd

Zasada dwuinstancyjności- wojewódzkie sądy administracyjne i NSA

B. Organizacja wojewódzkich sądów administracyjnych

Zostały utworzone dla jednego bądź więcej województw.

W skład wojewódzkiego sądu administracyjnego wchodzą:

1. prezes sądu

2. wiceprezesi

3. sędziowie

wojewódzki sąd administracyjny dzieli się na wydziały tworzone przez prezesa, każdym wydziałem kieruje prezes lub wiceprezes.

Organy:

• prezes -jest powoływany spośród sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego lub NSA przez Prezesa NSA(także odwoływany), po zaciągnięciu opinii{dwa miesiące na wydanie} zgromadzenia ogólnego tego sądu i kolegium NSA[negatywna opinia jest wiążąca{jest uważana za pozytywną jeśli nie zostanie wydana w ciągu trzynastu dni }]

• kieruje sądem

• reprezentuje go na zewnątrz

• pełni czynności administracyjno sądowe

• inne przekazane mu przez ustawę

• zgromadzenie ogólne - składa się z sądów wojewódzkiego sądu administracyjnego, posiedzenia są zwoływane przez prezesa muszą być zwołane przynajmniej raz w roku.

• Rozpatruje informacje prezesa o rocznej działalności sądu

• Przedstawia KRS kandydatów na sędziów WSA

• Wyraża opinię w sprawie powołania lub odwołania prezesa

• Wybiera skład liczebny kolegium oraz wybiera jego skład

• Zgłasza kandydatów na członków krajowej rady sądownictwa

• Rozpatruje sprawy przedłożone przez prezesa lub sędziów

• Kolegium sądu - kadencja trwa trzy lata, przewodniczącym kolegium jest prezes

• ustala podział czynności w sądzie

• ustala szczegółowe zasady przydziału spraw

• przedstawia opinie o kandydatach na sędziów

• rozpatruje sprawy przedłożone zgromadzeniu ogólnemu oraz inne sprawy przedstawione przez prezesa

uchwały kolegium zapadają bezwzględna większością głosów w obecności połowy sędziów

C. Organizacja NSA

W skład NSA wchodzą:

• Prezes NSA

• Wiceprezesi - są zastępcami prezesa NSA w zakresie przez niego określonym, kierują pracami izb (powołuje ich Prezydent RP na wniosek prezesa NSA złożony za zgodą zgromadzenia ogólnego)

• Sędziowie

Organami NSA są

• Prezes NSA -

• kieruje pracami NSA

• reprezentuje NSA na zewnątrz

• wykonuje czynności administracji sądowej wobec NSA

• ma prawo do wglądu w czynności NSA

• może żądać wyjaśnień i usunięcie uchybień

• może być na rozprawie z wyłączeniem jawności

• Może złożyć wniosek o uchwalenie przez NSA uchwały o wyjaśniającej przepisy prawne

• Tworzy i znosi wydziały w izbach, kancelarii prezesa, i dyrektora biura orzecznictwa oraz powołuje i znosi je.

• Wydaje zbiór urzędniczy orzeczeń SA

• Zgromadzenie Ogólne - tworzą sędziowie NSA jego przewodniczącym jest prezes.

• Rozpatruje informacje Prezesa NSA

• Przedstawia KRS kandydatów na sędziów

• Wybiera kandydatów na Prezesa NSA

• Ustala skład liczbowy kolegium NSA oraz wybiera jego członków i dokonuje zmian w jego składzie

• Rozpatruje i opiniuje sprawy przedłożone przez prezesa NSA lub zgłoszone przez sędziów

• Zgromadzenie jest zwoływane przez prezesa przynajmniej raz do roku

• Bezwzględna większość głosów w obecności połowy

• Kolegium NSA -

• Wykonywanie zadań związanych z pełnieniem przez prezesa jego czynności

W naczelnym sadzie administracyjnym działa kancelaria Prezesa NSA oraz biuro orzecznictwa.(wykonywanie zadań dotyczących sprawności postępowania sądowego oraz orzecznictwa sądów administracyjnych )

Naczelny sąd administracyjny dzieli się na izby:

• Izba finansowa - sprawuje nadzór nad orzecznictwem WSA w sprawach zobowiązań finansowych i innych świadczeń pieniężnych, do których stosują się przepisy podatkowe oraz o egzekucji świadczeń pieniężnych

• Izba gospodarcza - sprawuje nadzór nad orzecznictwem WSA w sprawach działalności gospodarczej, ochrony własności przemysłowej, budżetu, dewizowych papierów wartościowych, bankowości, ubezpieczeń, ceł, cen, stawek taryfowych oraz opłat

• Izba ogólno-administracyjna - zajmuje nadzorem orzecznictwa WSA w pozostałych sprawach administracyjnych

D. Zakres właściwości sądów administracyjnych

Sądy administracyjne są powołane do rozpatrywania spraw sądowo-administracyjnych.:

• Decyzje administracyjne

• Postanowienia - wydane w jurysdykcyjnym postępowaniu administracyjnym, jeżeli służy na nie zażalenie albo kończą postępowanie albo rozstrzygają sprawę co do istoty

• Postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym jeśli przysługuje na nie zażalenie

• Inne czynności z zakresu administracji publicznej

• Akty prawa miejscowego

• Inne akty

• Akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego

• Bezczynność -

• Inne w których ustawy przewidują taki tryb

Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach:

• Wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej

• Wynikających z podległości służbowej

• Odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania wynika z przepisów prawa

Wojewódzkie sądy administracyjne rozpatrują wszystkie sprawy sądowo-administracyjne z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla NSA.

E. Zakres właściwości rzeczowej NSA

• Rozstrzyganie sporów o właściwość między organami samorządu terytorialnego i miedzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi, jeżeli odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz sporów kompetencyjnych między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej

• Rozpatrywanie środków odwoławczych od orzeczeń WSA

• Podejmowanie uchwal mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych

• Podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygniecie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie

• Rozpatrywanie innych spraw należących do właściwości NSA na mocy odrębnych ustaw

F. Rola sądów powszechnych w kontroli administracji

Sady powszechne mogą sprawować kontrolę decyzji administracyjnych tylko w przypadkach przewidzianych w przez przepisy prawne.

1) Od decyzji związanych lub bezczynności z zakresu ubezpieczeń społecznych decyzje takie podlegają kontroli w trybie odwołania do sądu okręgowego(sądu ubezpieczeń społecznych), takie odwołanie wnosi się albo wprost albo za pośrednictwem organu rentowego. Jeśli organ rentowy nie cofnie zaskarżonej decyzji sąd może albo oddalić odwołanie, albo je uwzględnia i zmienia zaskarżoną decyzję, w całości lub w części. A w przypadku zaskarżenia bezczynności sąd albo wyznacza termin albo orzeka w sprawie co do istoty.(wszystko= zarówno kontrola legalności jak i merytoryczna)

2) od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydanej w pierwszej instancji, przysługuje w ciągu dwóch tygodni odwołanie wniesienie odwołania do sądu ochrony konkurencji i konsumentów blokuje możliwość stosowania nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego. Sąd ochrony konkurencji alb oddala odwołanie albo odwołanie uwzględnia i uchyla zaskarżoną decyzję lub zmienia ją w całości lub w części

3) sytuacja w, której wydano decyzję administracyjna o odszkodowaniu za szkodę poniesiona wskutek działań administracji, ale decyzja ta labo nie satysfakcjonuje strony, albo jest niezaskarżalna w administracyjnym toku instancyjnym a na mocy prawa ma możliwość jej zaskarżenia do sądu

Rozdział XIII: Kontrola administracji

1. Charakterystyka kontroli administracji

Celem kontroli jest sprawdzenie, czy przewidziany stan jest urzeczywistniony; aby tego dokonać trzeba sprawdzić stan istniejący oraz znać stan postulowany.

Przedmiotem kontroli może być zarówno jej struktura organizacyjna jak i działalność i bada się je ze względu na różne kryteria.

Do kontroli administracji mogą być powołane zarówno podmioty usytuowane na zewnątrz administracji oraz znajdujące się wewnątrz administracji.

Kontrola zewnętrzna - jest wykonywana przez osoby fizyczne i prawne oraz inne jednostki organizacyjne(państwowe i niepaństwowe). Osoby fizyczne oraz organizacje społeczne dokonują kontroli na podstawie uznanego zwyczaju lub przepisów prawnych. Pozostałe podmioty wykonują kontrolę tylko na podstawie prawa/

Kontrola zewnętrzna - jest wykonywana przez pracownika, wewnętrzną jednostkę organizacyjną lub inny podmiot należący do systemu jednostek organizacyjnych administracji. Kontrola w tych przypadkach może mieć charakter samokontroli lub kontroli innych pracowników. Kontrola może wynikać z stanowiska kierowniczego wobec kontrolowanej jednostki albo z przepisow statutu lub upoważnienia

Kontrola społeczna - wykonywana przez osoby fizyczne, organizacje społeczne a także organy państwowe jeśli w jej skład wchodzą przedstawiciele społeczeństwa wykonujący swe uprawnienia niezawodowo. (może tu być kontrola bezpośrednia lub pośrednia [za pośrednictwem powyższych organów państwowych])

Kontrola zawodowa - sprawowana państwowe organy i jednostki organizacyjne, a także pracownika organizacji społecznej.

2. Kontrola zewnętrzna administracji rządowej

A. Kontrola niepaństwowa

Nie jest ona uregulowana w sposób pełny w przepisach prawa. Podmioty, które ją wykonują, w przeciwieństwie do organów państwowych nie muszą działać na podstawie przepisów prawnych.

Przepisy prawa zazwyczaj nie przyznają tez takich uprawnień wprost tym podmiotom. Takie przepisy trzeba wyprowadzić z przepisów ustanawiających podstawy ustroju państwa oraz przeznaczających im prawo od zwracania się do organów państwowych z wnioskami, skargami, odwołaniami, zażaleniami itp.

Przepisy upoważniające wynikają pośrednio z konstytucji.

Natomiast przepisy regulujące ich składania i przyjmowania (przez organ administracji) procedurę są szczegółowe.

Przepisy prawne niekiedy powołują do kontroli Organizacje społeczne wtedy prawo kontroli jest zwykle ograniczone do pewnej dziedziny spraw, z zasady załatwianych poza postępowaniem administracyjnym i mających charakter ogólny lub techniczno-organizacyjny. Przepisy proceduralne tutaj też są bardziej szczegółowe.

B. Kontrola Państwowa

• Sejm RP -

• sprawuje kontrolę nad działalnością organów administracji w sposób określony przez siebie(komisje śledcze).

• kontrole mogą sprawować również poszczególni posłowie (mogą zgłaszać interpelacje lub zapytania do PRM lub poszczególnych jej członków)[interpelacja jest składana na piśmie a odpowiedź musi być udzielona w ciągu 21 dni , jeśli odpowiedź jest niezadowalająca poseł może się zwrócić się do Marszałka sejmu o dodatkową odpowiedź, a także o udzielenie jej na posiedzeniu sejmu]

• Prezydent RP - wiążą się z jego konstytucyjnymi kompetencjami

• podstawy

• Jako strażnik konstytucji

• Stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa

• Strażnik nienaruszalności i niepodzielności terytorium

• Prawa wydawania rozporządzeń i zarządzeń

• itp.

• NIK - podlega sejmowi

• kontrola

• Obligatoryjna

• Działalność wszystkich organów administracji rządowej

• Państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych

• Fakultatywnie

• Działalność organów samorządu terytorialnego

• Samorządowych osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych

• Inne jednostki jeśli:

• Wykonują zadania zlecone lub powierzone przez państwo

• wykonują zamówienia publiczne na rzecz państwa lub samorządu terytorialnego

• organizują lub wykonują prace interwencyjne albo roboty publiczne

• działają z udziałem mienia publicznego lub samorządowego lub nim rozporządzają

• korzystają z indywidualnie przyznanej pomocy lub gwarancji albo poręczenia państwa lub samorządu terytorialnego

• maja zobowiązania finansowe na rzecz państwa

• wykonują zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia społecznego

• kontrola pod względem

• legalności

• gospodarności(nie kontrola prywatne)

• celowości(nie kontrola samorządu)

• rzetelności

• podejmuje kontrolę

• z własnej inicjatywy, na podstawie własnych okresowych planów pracy

• doraźnie na wniosek PRM i Prezydenta

• na zlecenie sejmu i jego organów

• wyniki kontroli + środki odwoławcze

• wyniki kontroli przedstawia się w protokole kontroli

• kierownik jednostki kontrolowanej może w ciągu 7 dni zgłosić na piśmie umotywowane zażalenie do dyrektora właściwej jednostki NIK w celu przekazania ich do rozpatrzenia przez jednostkę odwoławczą (uchwała komisji odwoławczej podlega zatwierdzeniu przez prezesa NIK lub właściwego wiceprezesa), w razie nie-zatwierdzenia powołują oni komisję rozstrzygającą w składzie trzech pracowników upoważnionych do nadzorowania czynności kontrolnych i wyznacza jego przewodniczącego. Uchwała takiej komisji jest ostateczna

• na wniosek kontrole kierownik jednostki kontrolowanej lub jednostki nadrzędnej zwołuje naradę pokontrolną w celu omówienia stwierdzonych nieprawidłowości i wniosków.

• Po kontroli przedstawia się kierownikowi kontrolowanej lub nadrzędnej a także organom państwowym wystąpienie pokontrolne zawierające ocenę kontrolowanej działalności oraz uwagi i wnioski. Kierownik kontrolowanej lub nadrzędnej ma obowiązek poinformowania prezesa NIK o sposobach uwzględnienie wniosków.

• Na podstawie protokołu kontroli oraz wystąpienia pokontrolnego sporządza się informację o wynikach przeprowadzonej kontroli(mają obowiązek przekazania ich sejmowi, PRM, prezydentowi właściwym wojewodom sejmikom wojewódzkim oraz organom stanowiącym samorządu terytorialnego)

• Państwowa inspekcja pracy - powołana jest do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

• Składa się z

• głównego Inspektora Pracy(powołany przez marszałka sejmu po zaciągnięciu opinii Rady ochrony pracy){zastępców powołuje marszałek na wniosek GIP}

• okręgowych inspektorów pracy(powołuje i odwołuje GIP)

• inspektorów pracy działających w ramach terytorialnych właściwości

• nadzór nad PIP sprawuje Rada Ochrony Pracy

• Generalny inspektor Ochrony danych osobowych - powołuje go i odwołuje Sejm za zgodą senatu na kadencję 4 letnią (maks. 2 kadencje), raz do roku składa sejmowi sprawozdanie ze swej działalności. Swoje zadania wykonuje przy pomocy biura IODO(statut biura prezydent)

• Zadania:

• Kontrola zgodności przetwarzania danych osobowych

• Wydawanie decyzji administracyjnych i rozpatrywanie skarg w spawach wykonywania przepisów o ochronie danych osobowych

• Prowadzenie rejestrów zbiorów danych osobowych oraz udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach

• Opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony danych osobowych

• Kontrola

• Kierownik kontrolowanej jednostki jest zobowiązany umożliwić kontrolerowi kontrole

• Z kontroli inspektor sporządza protokół, którego jeden egzemplarz dostarcza kontrolowanemu protokół pospisuje kontroler i kontrolowany(może wnieść umotywowane zastrzeżenia i uwagi) w razie odmowy podpisania przez kontrolowanego inspektor robi o tym wzmiankę w protokole a odmawiający może przedstawić w ciągu 7 dni swoje stanowisko

• Na podstawie wniosków inspektor może:

• Wystąpić do GIODO z nakazem przywrócenia stanu zgodnego z prawem

• Żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub innego przewidzianego prawem

• Zawiadomić organ powołany do ścigania przestępstw o popełnieniu przestępstwa i dostarczyć dowody.

• Trybunał konstytucyjny i trybunał stanu

• TK zadania:

• Orzekanie w sprawach zgodności pionowej aktów normatywnych

• Orzekanie w ramach skargi konstytucyjnej

• Orzekanie w ramach sporów konstytucyjnych między centralnyi organami konstytucyjnymi

• Orzekanie o zgodności celów i działalności partii politycznych z konstytucją

• Stwierdzenie na wniosek marszałka Sejmu, istnienia przeszkody w sprawowaniu władzy przez prezydenta RP

• Udzielania sądom odpowiedzi na pytania prawne

• Przedstawianie organom stanowiącym uwag o stwierdzonych uchybieniach i lukach w prawie

• Informowanie sejmu i senatu o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa TK

• TS - orzeka w sprawach odpowiedzialności osób zajmujących najwyższe stanowiska w państwie za czyny popełnione w związku z zakresem swojego urzędowania lub zajmowanym przez siebie stanowiskiem. Kary:

• utrata czynnego biernego prawa wyborczego

• zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych z szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych

• utrata wszystkich lub niektórych orderów i odznaczeń i tytułów honorowych oraz utrata zdolności do ich uzyskania

• Rzecznik praw obywatelskich - stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w konstytucji i innych przepisach prawa. Powołuje go sejm za zgodą senatu na okres 5 lat. Rzecznik jest w swej działalności niezależny i odpowiada jedynie przed sejmem na zasadach określonych w ustawie. Jego głównym zadaniem jest sprawdzanie czy nie doszło do realizacji praw obywatelskich, zasad współżycia społecznego i sprawiedliwości społecznej. Rzecznik powinien powziąć działalność z chwilą kiedy dowiedział się o zaistniałej sytuacji a także na wniosek obywatela lub organizacji politycznej

• Po zapoznaniu się z wnioskiem rzecznik powinien:

• Samodzielnie prowadzić postępowanie wyjaśniające

• Zwrócić się o zbadanie sprawy do właściwych organów

• Zwrócić się do sejmu o przekazanie sprawy NIK

• Po zbadaniu sprawy rzecznik powinien

• Wyjaśnić wnioskodawcy, że nie stwierdził naruszeń

• Skierować postępowanie do organu/organizacji, w których działalności stwierdził naruszenie (taki organ powinien w ciągu 30 dni poinformować rzecznika o powziętych środkach lub zajętym stanowisku ). W przypadku kiedy rzecznik nie popiera tego wniosku może się zwrócić do odpowiedniej jednostki nadrzędnej

• Zwrócić się bezpośrednio do organu nadrzędnego

• Żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych jak i zająć miejsc w postępowaniu jako prokurator

• Żądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu

• Zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnieść skargę do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tym postępowaniu na prawach przysługujących prokuratorowi.

• Wystąpić z wnioskiem o ukaranie, a także o uchylenie prawomocnego rozstrzygnięcia w postępowaniu w sprawach o wykroczenia

• Wnieść kasację lub rewizję nadzwyczajną

• Może wystąpić z wnioskiem o powzięcie inicjatywy ustawodawczej a także z wnioskiem do TK o uchylenie niezgodnego z konstytucja przepisu

• sądy:

• sąd administracyjny

• Sąd ubezpieczeń społecznych

• Sądy ochrony konkurencji i konsumentów

3. Kontrola wewnętrzna

Przez kontrolę wewnętrzną rozumieć sprawowaną przez podmioty należącą do systemu jednostek organizacyjnych administracji państwowej.

Sprawowanie kontroli może być główną funkcją wtedy mówimy, że ten podmiot wykonuje kontrolę instytucjonalną.

Kiedy kontrola jest ściśle związana z wykonywaniem innych zadań, funkcji, bądź może stanowić tylko część zadań wtedy mówimy o kontroli funkcjonalnej lub niesamoistnej.

Podziały kontroli wewnętrznej:

• Międzyresortowe, resortowa

• Ogólnokrajowa, lokalna

• Gospodarcza i finansowa oraz organizacyjno-administracyjna

A. Kontrola międzyresortowa

Mogą ją wykonywać zarówno specjalistyczne jednostki instytucjonalnej kontroli zawodowej, jak i niektóre instytucje powołane do wykonywania w zasadzie innych rzeczowo zadań.

Wyspecjalizowane można podzielić na dwie grupy:

1. organy o pełnym zakresie międzyresortowym(np. Główny Inspektor Kontroli)

2. organy o ograniczonym zakresie międzyresortowym (np. Inspekcja Handlowa, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Inspekcja Roślin i Nasiennictwa)

przykładem instytucji powołanych w zasadzie do innych zadań, może być każdy organ o kompetencjach ogólnych i koordynacyjnych np. RM

W kontroli administracji państwowej i samorządu terytorialnego może także uczestniczyć prokuratura.

Do ich zadań należy:

• strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw

• podejmowanie środków zmierzających do jednolitego stosowania prawa w postępowaniu administracyjnym

• zaskarżanie do sądów niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych

• udział w postępowaniu administracyjnym oraz udział w postępowaniu przed NSA

• opiniowanie projektów aktów normatywnych

kompetencje prokuratora:

• prawo żądania w prawo żądania nadesłania lub przedstawienia akt i dokumentów oraz pisemnych wyjaśnień

• prawo przesłuchania świadków

• zaciągania opinii biegłych

• prawo przeprowadzania oględzin

Prokuratora Generalnego Uprawnienia:

• prawo wystąpienia o badanie przepisu o zgodność z konstytucją

B. Kontrola wewnątrzresortowa







---