Dydaktyka jest nauka o nauczaniu i uczeniu sie, jej przedmiot stanowi nauczanie i uczenie sie. Dydaktyka jest nauka o ksztalceniu.Dydaktyka to nauka o celach, tresciach, metodach i srodkach i organizacji. GLÓWNE POJECIA DYDAKTYKI Nauczanie - planowe, swiadome, systematyczne wspóldzialanie nauczyciela i ucznia, polegajace na wywolaniu okreslonych zmian w wiedzy, umiejetnosciach, sprawnosciach i nawykach uczniów ( w osobowosci ucznia).Uczenie sie - dzialanie swiadome, planowe i zamierzone, w toku którego cele, srodki, metody, warunki ksztalcenia ustala sam uczacy sie podmiot.Ksztalcenie - ogól zamierzonych planowych czynnosci i dzialan nauczania i uczenia sie.Wyksztalcenie - rezultat ksztalcenia.Samoksztalcenie - dzialanie swiadome, samorzutne podmiotu, skierowane na samego siebie, którego srodki, metody i warunki ustala sam przedmiot, które prowadzi do nabywania samego siebie. Jest procesem samorzutnym i dynamicznym czyli ciaglym, bo po osiagnieciu jednego celu siegamy po nastepny.Samouctwo - jest to samodzielne uzupelnianie wlasnego wyksztalcenia w przypadku gdy nie dopelnila tego szkola ( brak dynamiki, douczenie - podstawa uzupelnienia wiedzy do egzaminów)System dydaktyczny (model ksztalcenia, model dzialajacy )- to caloksztalt zasad organizacyjnych oraz tresci, metody i srodki nauczania, uczenia sie tworzace spójna wewnetrznie strukture podporzadkowana realizacji spolecznie akceptowanych celów ksztalcenia ( elementy: cel, podmiot, przedmiot, metody, srodki, warunki i rezultaty).OKON W. - cel ogólnyPodstawowym celem ksztalcenia ogólnego jest opanowanie przez uczniów okreslonego systemu wiadomosci i umiejetnosci. W tak rozumianym ksztalceniu ogólnym wyrózniamy dwie strony: - rzeczowa (obiektywna - poznawanie swiata obiektywnego i zdobycia sprawnosci umozliwiajacych przeobrazenie otaczajacej rzeczywistosci) - osobowosciowa (podmiotowa - poznawanie samego siebie oraz zdobycie sprawnosci, które umozliwiaja rozwój i doskonalenie wlasnej osobowosci)W harmonijnym procesie ksztalcenia obie strony sa ze soba integralnie zwiazaneKsztalcenie ogólne rozpatrywane od strony rzeczowej (obiektywnej):1) opanowanie podstaw wiedzy naukowej o przyrodzie, spoleczenstwie, technice i sztuce,2) ogólne przygotowanie uczniów do dzialalnosci praktycznej,3) ksztaltowanie u uczniów przekonan i opartego na nich pogladu na swiat jako swoistej calosci.od strony osobowosciowej (podmiotowej):1) ogólny rozwój sprawnosci umyslowej i zdolnosci poznawczych,2) ksztaltowanie potrzeb, motywacji, zainteresowan i zamilowan uczniów,3) wdrozenie do samoedukacji.DENEK K. - cel szczególowy (operacyjny)Szczególowym celom edukacji systematycznej w szkole podstawowej nadaje sie postac operacyjna - sa to opisy zachowan uczniów, okreslajace to, co uczniowie potrafia robic po zakonczeniu lekcji, a czego, jak sie zaklada, nie umieli oni wykonac przedtem. Chodzi tu zatem o efekty dzialan uczniów wyrazone w kategoriach ich zachowania sie.Cechy konstytutywne celów edukacji (konstytutywny - stanowiacy podstawe, glówny skladnik czego):- dostrzegalny, rozróznialny i okreslony w taki sposób, by mozna ustalic stan jego realizacji; - wykonalny, mozliwy do osiagniecia w okreslonym czasie;- logiczny - nie zawierajacy wewnetrznych sprzecznosci;- rzeczowy i precyzyjny, przedstawiajacy syntetyczny opis tego, co chcemy osiagnac;- wymierny;PALKA ST. - budowa celu szczególowegoKazdy cel szczególowy powinien skladac sie z trzech elementów:1. opisu sytuacji, w której uczen bedzie manifestowal zmiany w swoich zachowaniach,2. pojec okreslajacych planowane zmiany w zachowaniach,3. pojec kwalifikacyjnych (norm), które dokladnie okreslaja, jakie minimalne zmiany w zachowaniach ucznia mozna juz uznac jako realizacje celu;Oto przyklad konstrukcji szczególowej celu:1. obserwujac rysunek typowej komórki2. uczen powinien umiec nazwac najwazniejsze jej skladniki3. Cel mozna uznac za osiagniety, jesli uczen potrafi poprawnie nazwac osiem sposród nizej wymienionych skladników komórki: blona, mitochondria, retikulum, jadro, jaderko, centrosom, lizosom, aparat Golgiego, blona jadra, cytoplazma, wakuole.Zródla celów wg Denka1. system wartosci,2. przyjeta koncepcja czlowieka,3. ideologia spoleczna,4. potrzeby rozwojowe dzieci i mlodziezy, ich pragnienia i oczekiwania,5. wskazania spolecznej nauki Kosciola,Zródla celów ksztalcenia wg Nalaskowskiego1. zródla filozoficzne2. zródla spoleczne3. zródla historyczneOPERACJONALIZACJA CELÓW to zamiana celu ogólnego na (równowazny)zbiór celów operacyjnych.Cele ogólne ksztalcenia i cele operacyjne nie stanowia swiatów odrebnych - granica miedzy nimi jest plynna - zdarza sie, ze zamieniamy cel ogólny na (równowazny) zbiór celów operacyjnych, czyli dokonujemy OPERACJONALIZACJI CELU.Operacjonalizacja celów ksztalcenia jest zabiegiem niezbednym. Cele ogólne sa formulowane po to, aby wytyczyc kierunek pracy szkoly (programy nauczania, plany dydaktyczno-wychowawcze). Aby ich realizacja nie zawisla w prózni, trzeba je sprecyzowac, uszczególowic i skonkretyzowac - te wlasnie procesy skladaja sie na operacjonalizacje celów ksztalcenia, która jest zabiegiem trudnym - wymaga dobrej znajomosci zewnetrznych i wewnetrznych warunków ksztalcenia oraz precyzji jezykowej i wyobrazni.Procedura (ponizej) operacjonalizacji celów ksztalcenia moze pomóc nauczycielowi w tym procesie i zwieksza jego samokontrole.ETAPY TECHNIKI POMOCNICZE1. Zapisanie celu w postaci ogólnej -2. Intuicyjny obraz ucznia osiagajacego cel A. Wyobrazenie populacji wzorcowej3. Luzne zapisy celów operacyjnych B. Burza mózgów4. Selekcja luznych zapisów C. Próba inscenizacji5. Klasyfikacja luznych zapisów D. Wykorzystanie taksonomii celów ksztalcenia6. Sformulowanie celów operacyjnych E. Próba komunikacji7. Sprawdzenie celów operacyjnych F. Egzamin pomyslany8. Ewentualne powtórzenie etapów 2-7 G. (techniki A-F)GALLOWAY Ch., KRUSZEWSKI K. - taksonomia celów ksztalcenia.Taksonomia celów ksztalcenia to wszelkie cele dydaktyczne dotyczace uczenia sie w szkole opisane w kategoriach hierarchicznie uporzadkowanego schematu klasyfikacyjnego. Hierarchicznosc taksonomii polega na tym, ze wyzsze kategorie mieszcza w sobie kategorie nizsze, a wiec osiagniecie celu wyzszego mówi nam, ze cel nizszy zostal takze osiagniety.Za pomoca tej taksonomii mozna sklasyfikowac trzy glówne typy zachowania ludzkiego:* poznawcze (myslace formy zachowania) - „Czy uczen potrafi to wykonac?”,* emocjonalne (postawy, przekonania, wartosci) - „Czy uczen chce to wykonac?”,* psychomotoryczne (ruchy ciala) - „Czy uczen potrafi to wykonac?”._________________________ uczenie sie szkolne _________________ ________________? ? ?SFERA POZNAWCZA SFERA EMOCJONALNA SFERA PSYCHOMOTORYCZNA1.00 Wiedza 1.0 Recepcja 1.00 Czynnosci odruchowe2.00 Zrozumienie 2.0 Reagowanie 2.00 Ruchy podstawowe3.00 Zastosowanie 3.0 Wartosciowanie 3.00 Umiejetnosci percepcyjne4.00 Analiza 4.0 Organizowanie 4.00 Umiejetnosci fizyczne5.00 Synteza 5.0 Charakteryzowanie 5.00 Ruchy wycwiczone6.00 Ocena 6.00 Komunikowanie sie bezslowneKazde zachowanie zawiera komponenty pochodzace ze wszystkich sfer - poszczególne sfery w duzym stopniu zachodza na siebie - zaden cel szczególowy nie bedzie nigdy wylacznie poznawczym, emocjonalnym czy psychomotorycznym, lecz zawsze bedzie zawieral elementy dwóch lub wiecej sfer. Wszystkie cele szczególowe dotycza zarówno tego, aby uczen potrafil cos zrobic (aspekt poznawczy lub psychomotoryczny), jak i tego, aby mial on poczucie (aspekt emocjonalny) zdolnosci zrobienia tego.Metoda pochodzi od grec. Slowa methodos co znaczy badanie, droga dochodzenia do prawdy.METODY NAUCZANIA - systematycznie, celowo, wypracowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umozliwiajacy uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejetnoscia poslugiwania sie nia w praktyce, jak równiez rozwijanie zdolnosci i zainteresowan umyslowych.METODY A INNE ELEMENTY SYTEMU DYDAKTYCZNEGO (Metody uzaleznione sa od wieku uczniów, przedmiotów nauki szkolnej, celów i zadan pracy wychowawczo - dydaktycznej i organizacji srodków , którymi zamierza sie posluzyc nauczyciel.)Cel jest nadrzedny w stosunku do innych elementów systemu. Nauczyciel jako podmiot ksztalcenia musi dobierac metody ze wzgledu na wiek ucznia, zainteresowania i formy aktywnosci.Uczen jako przedmiot ksztalcenia - metody musza byc podporzadkowane uczniowi.Warunki powinny byc optymalne (nalezy je tak dostosowac, aby korzystac ze wszystkich metod)Srodki - powinny byc dostosowane do metod Rezultaty sa uzaleznione od metod (chodzi o to, aby osiagnac cel)METODY KSZTALCENIA (Okon) - jest to wypróbowany i systematycznie stosowany uklad czynnosci nauczycieli i uczniów realizowanych swiadomie w celu spowodowania zalozonych zmian osobowosci uczniów.WG. OKONIA - (podzial metod)I. metody asymilacji wiedzy, zwane podajacymi, slownymi - oparte glównie na aktywnosci poznawczej o charakterze reproduktywnym:a) pogadanka - rozmowa nauczyciela z uczniem, gdzie nauczyciel zna odpowiedz, ma potrójne zastosowanie: wstepna, przedstawiajaca nowe wiadomosci, utrwalajacab) dyskusja - wymiana zdan miedzy nauczycielem i uczniami lub tylko uczniami, odbicie pogladów wlasnych lub odwolanie sie do pogladów innych osób, odmiennosc stanowisk. Odmiany dyskusji: wspólne rozwiazywanie problemów, ksztaltowanie przekonan mlodziezy, uzupelnienie wlasnej wiedzyc) wyklad - bezposrednie lub posrednie przekazywanie wiadomosci. Sztuka wykladania - wiazanie tresci wykladu z zyciem, trafne przyklady, staranne wyslawianie sie, logiczna calosc, systematyczna tresc. Typy wykladów: konwencjonalny (tresc przekazywana bezposrednio w gotowej do zapamietania postaci), problemowy (problem naukowy lub praktyczny), konwersatoryjny (przeplatanie fragmentów mówionych z wypowiedziami sluchaczy lub zadaniami teoretycznymi czy praktycznymi)d) opis - wydarzenia historyczne, urzadzenia techniczne, opis krajobrazu, gdy opisowi towarzyszy pokazywanie przedmiotu lub rysunkue) opowiadanie - przedstawienie akcji przebiegajacej w okreslonym czasie, przedstawienie biografii, wypraw geograficznych, odkryc naukowychf) praca z ksiazka - opanowanie sposobów poslugiwania sie ksiazka oraz wykorzystywania srodków masowych (czasopism, radio, telewizja, nagrania). Sposoby: uczenie sie z podrecznika, sporzadzanie notatek i poslugiwanie sie lektura uzupelniajaca. II. metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy, zwane problemowymi, oparte na twórczej aktywnosci poznawczej, polegajacej na rozwiazywaniu problemów. Umozliwiaja funkcjonowanie wiedzy biernej, przeksztalcajac ja w wiedze czynna oraz sprzyjaja wykrywaniu nowych wiadomosci i stosowaniu ich w praktyce. Poziomy poznania: konkretów, modeli i teorii.a) klasyczna metoda problemowa - dominacja uczenia sie nad nauczaniem, cztery momenty wg Nawroczynskiego: wytwarzanie sytuacji problemowej, formulowanie problemów i pomyslów ich rozwiazania, weryfikacja pomyslów rozwiazania, porzadkowanie i stosowanie uzyskanych wyników w nowych zadaniachb) metoda przypadków - polega na rozpatrzeniu przez grupe opisu jakiegos przypadkuc) metoda sytuacyjna - wprowadzenie uczniów w jakas zlozona sytuacjed) gielda pomyslów - zespolowe wytwarzanie pomyslów rozwiazania jakiegos zadaniae) mikronauczanie - uczenie sie zlozonych czynnosci praktycznych f) gry dydaktyczne - wspólna cecha: pierwiastek zabawyIII. waloryzacyjne zwane eksponujacymi o dominacji aktywnosci emocjonalno-artystycznej a) impresyjne- ksztalcenie odbywa sie poprzez uczestnictwo w odbiorze dziela np. czytamy literature, ogladamy wystawe,b) ekspresyjne - sami uczestniczymy w wytwarzaniuIV. metody praktyczne - przewaga aktywnosci praktyczno-technicznej (na zajeciach zawodowych wychowanie przez prace)a) metody cwiczebne - usprawnienie do zadan wytwórczychb) metody realizacji zadan wytwórczych - bezposrednia realizacjaWG. ZACZYNSKIEGOCelowo i systematycznie stosowany sposób kierowania praca uczniów w procesie dydaktycznym uzyty ze swiadomoscia mozliwosci jego zastosowania (odnosi sie do rodzajów percepcji wiedzy i jej kontroli)Zaczynski dzieli metody na1. przekazywania wiadomoscia. oparte na obserwacji (pokaz)b. oparte na slowie (pogadanka i dyskusja; opis, opowiadanie i wyklad; praca z ksiazka)c. oparte na dzialaniu (m. laboratoryjna i m. zajec praktycznych)2. utrwalenia wiadomoscia. uczenie sie na pamiecb. powtarzanie c. cwiczenied. sprawdzanie3. metody kontroli i ocenya. konwencjonalne (ustne sprawdzenie wiadomosci, pisemne sprawdzenie wiadomosci, praca klasowa, poslugiwanie sie ksiazka)b. testyc. kontrola maszynowa - komputer = maszynad. egzamin4. metoda nauczania programowanegoWG. KUPISIEWICZA- wyróznil metody oparte na :1. slowie - wyklad, opowiadanie, opis, pogadanka, dyskusja, praca z ksiazka2. obserwacji (ogladowe) - pokaz, pomiar3. dzialalnosci praktycznej uczniów - laboratoryjna (tradycyjna i problemowa) i zajec praktycznych4. gry dydaktyczne - metody symulacyjne, sytuacyjne, inscenizacji i burza mózgówWG. WIECKOWSKIEGO- podzial metod na dwie grupy1. informacyjne - wyjasniania, opisu i narracji2. heurystyczne - problemowa, dyskusji, dialoguWG KRUSZEWSKIEGO - podzial gier dydaktycznychZabawy i gry i dydaktyczne podnosza efektywnosc nauczania.Zabawy - to dzialalnosc sprawiajaca przyjemnosc. Cechy charakterystyczne: beztroska, relaks, integracja, dowolnosc ( mozna je przerwac w dowolnym momencie)Gry - odmiana zabawy, która polega na przestrzeganiu dokladnie sprecyzowanych regul ( ma znaczenie wynik pojawia sie wiec rywalizacja, zasady oraz cel , któremu nalezy sie podporzadkowac, gra musi byc przeprowadzona do konca)Def. (Kruszewski) Gry dydaktyczne to rodzaj metod nauczania nalezaca do grupy metod problemowych i organizujacych tresc ksztalcenia w modele rzeczywistych zjawisk, sytuacji lub procesów w celu zblizenia procesu poznawczego uczniów do poznania bezposredniego dzieki dostarczaniu okazji do manipulowania modelem. BURZA MÓZGÓW ( mozna przerwac komunikacje miedzy faza produkcji i szacowania pomyslów; po zakonczeniu sesji i wpisaniu pomyslów na tablicy trzeba je wykorzystac; wytwory burzy mózgów stwarzaja naturalny punkt wyjscia pracy w grupach) Metoda przeznaczona do samodzielnego i szybkiego wymyslania przez uczniów zbioru hipotez przy wykorzystaniu myslenia intuicyjnego.METODA SYTUACYJNA (naturalna) str.172Polega na bardzo dokladnym rozpatrzeniu jakiegos przypadku, tak skonstruowanego, zeby byl typowy dla duzej klasy zdarzen. ( Fazy: opis sytuacyjny; polecenie; dodatkowe informacje o sytuacji; omówienie z ocena)METODA SYMULACYJNA W trakcie symulacji (inscenizacji) gracze maja znaczne mozliwosci oddzialywania na model, który wskutek dzialan podlega zmianom. METODA BIOGRAFICZNA ( wymienic 7 pkt)Polega na oparciu sie na wzorach osobowych ( biografia jest opisem sytuacyjnym a uczen wyciaga z niej wnioski aby wykorzystac je w rozwiazaniu problemu) Faza przygotowawcza: 1) wybór postaci; 2)zebranie materialu; 3)okreslenie tematyki gry; 4)przygotowanie zestawu pytan; 5) opracowanie scenariusza gry; 6) zadania dla uczniów; 7)koncowe omówienie gry. Uzytecznosc i przydatnosc gier - ( inaczej: to podzial ze wzgledu na przeznaczenie) 1. przygotowuja do podjecia pracy w zespole,2. wyrabiaja umiejetnosc komunikowania sie,3. pomagaja utworzyc obraz samego siebie,4. ksztaltuja szczerosc, rzetelnosc, otwartosc,5. uwrazliwiaja na informacje zwrotne w sytuacji spolecznej,6. wyrabiaja refleksje nad procesem porozumiewania sie,7. ulatwiaja wchodzenie w role i akceptacje norm8. tworza nawyki i umiejetnosc wspólpracy9. wyrabiaja zdolnosc radzenia sobie w konfliktowych sytuacjach10. wyrabiaja twórczosc, fantazje i spontanicznosc11. ucza prowadzenia rozmowy ukierunkowanej na partnera12. ucza kierowników grup sposobów i nawyków samokontroli Wady gier -1. czasochlonnosc i pracochlonnosc przygotowania gry2. wydluzenie czasu opracowania danego tematu3. zaklócenia spowodowane niezdyscyplinowaniem uczniów4. sklanianie do niepowaznego stosunku do nauki5. trudnosc w zazebianiu sie z lekcjami prowadzonymi inna metodaHEURYZY - reguly praktyczne, ukierunkowujace poszukiwania lub umozliwiajace znalezienie rozwiazania, wiaze sie z wykorzystaniem wiekszego czasu niz na wykorzystanie algorytmuALGORYTM- niezawodny przepis jak dzialac, w dydaktyce lepsze nauczanie problemowe niz pamieciowePROBLEM - powazne zagadnienie , zadanie wymagajace rozwiazania, sprawa, kwestia do rozwiazania, wymagajace wiedzy do rozwiazania problemuPROBLEM (WG. OKONIA) - zadanie wymagajace pokonania jakiejs trudnosci o charakterze praktycznym lub teoretycznym przy udziale aktywnosci badawczej podmiotu.PSEUDOPROBLEM- PROBLEM FIKCYJNY, SYMULOWANY, ZMYSLONY , nie wymaga aktywnosci badawczejANALIZA METOD NAUCZANIA ;Metody oparte na slowie :1. Opowiadanie - polega na zaznajomieniu uczniów z jakimis rzeczami, zjawiskami w formie ich slownego opisu, musi byc obrazowe, duzo przymiotników2. Wyklad - sluzy przekazaniu jakis informacji z zakresu róznych dziedzin naukowych, wymaga od sluchaczy myslenia dedukcyjnego.a. wyklad konwencjonalny- tresc przekazana w gotowej formie do zapamietaniab. wyklad problemowy- ilustracja jakiegos problemu naukowego lub praktycznegoc. wyklad konwersatoryjny- przeplatanie fragmentów mówionych wykladu z wypowiedziami sluchaczyd. wyklad monograficznye. wyklad kursowy3. Pogadanka - rozmowa kierowana przez nauczyciela z uczniami. Nauczyciel stawia uczniom pytania , na które oni udzielaja odpowiedzi (najstarsza metoda dydaktyczna stosowana przez Sokratesa)4. Dyskusja -wymiana pogladów na okreslony temat, wymaga specjalnego przygotowania uczestników (wiedzy i argumentów)5. Praca z ksiazka- uczenie, sporzadzanie notatek, lektura uzupelniajacaMetody ogladowe- oparte na obserwacji:1. Pokaz -demonstrowanie uczniom czegos, metoda towarzyszaca, wystepuje z innaMetody oparte na dzialalnosci praktycznej:1. Metoda laboratoryjna- uczen samodzielnie przeprowadza eksperyment np. na chemii. Moze wystepowac w dwóch odmianach;a. tradycyjna - uczniowie pod okiem nauczyciela samodzielnie wykonuja eksperymentb. problemowa- uczniowie samodzielnie wykonuja eksperyment , nie wiedzac z jakim skutkiem2. Metoda zajec praktycznych - stosowana na zajeciach praktycznych, uczniowie wykonuja czynnosci zwiazane z zawodem (szkoly zawodowe) Metody problemowe (gry dydaktyczne)1. Burza mózgów2. Metoda sytuacyjna3. Metoda symulacyjna- inscenizacja4. Metoda przypadkówNAUCZANIE PROBLEMOWE Zespól czynnosci takich jak organizowanie sytuacji problemowych, formulowanie problemów, udzielanie uczniom niezbednej pomocy w rozwiazywaniu problemów i sprawdzaniu tych rozwiazan, wreszcie kierowanie procesem systematyzowania i utrwalania tak uzyskanej wiedzy (Okon)Problem (Okon) - to zadanie wymagajace pokonania jakiejs trudnosci o charakterze praktycznym lub teoretycznym przy udziale aktywnosci badawczej podmiotu.Pseudoproblem :1) wynika z traktowania kazdej trudnosci jako problemu,2) zadania, które nie wymagaja samodzielnego myslenia,zadania, które byly problemami dla dzieci, ale przestaly byc z chwila znalezienia rozwiazania,3) zadania tak sformulowane, ze dzieci nie sa w stanie na nie odpowiedziec,4) pytania zawierajace falszywe zalozenia,5) pytania zawierajace odpowiedz.Sytuacja problemowa - to taka sytuacja, której podmiot chce jakies trudne dla siebie zadanie rozwiazac, lecz brak mu do tego wystarczajacych danych i musi o nie zabiegac.Rozpoznanie rodzaju problemu (Kruszewski, s.117):1. problemy orientacyjne - decyzyjne - wykonawcze.2. problemy „odkryj” - „wynalez” - („przenies ze stanu w stan”).3. problemy otwarte - zamkniete.4. problemy o jednym rozwiazaniu (konwergencyjne) - o kilku rozwiazaniach (dywergencyjne).d y w e r g e n c y j n e - maja wiele rozwiazan, których wartosc moze byc taka sama lub które mozna uszeregowac wedlug wartosci.Dwa rodzaje myslenia:- produktywne - samodzielne, polega na wytwarzaniu nowych informacji (szkola progresywistyczna)- reproduktywne - niesamodzielne, sprowadza sie do odtwarzania i stosowania posiadanych informacji (szkola tradycyjna)Heurystyczne - zachodzi w procesie rozwiazywania problemów5 ogniw (Dewey):- odczucie trudnosci,- wykrycie jej i okreslenie,- nasuwanie sie mozliwego rozwiazania (hipotezy),- wyprowadzanie wniosków z przypuszczalnego rozwiazania,- obserwacja i eksperymenty sprawdzajace to przypuszczenie.ETAPY ROZWIAZYWANIA PROBLEMU (Kruszewski, s.122):Czynnosci ucznia :I. Przygotowawczy 1. Powstanie potrzeby rozwiazywania problemu, gdy :A/ w wyniku rozpatrzenia sytuacji uczen jest z niej niezadowolony (uczen decyduje, czy problem wart jest rozwiazania)B/ problem zostaje przekazany uczniowi w gotowej postaci przez nauczyciela (kto inny decyduje, czy problem wart jest rozwiazania)2. Okreslenie waznych wlasciwosci problemu3. Sformulowanie pytan i hipotez4. Opracowanie planu i strategii rozwiazania5. Zlokalizowanie zródel potrzebnych informacji6. Gromadzenie potrzebnych informacji II. Inkubacyjny 7. Organizowanie informacji, analizowanie, ocenianie ich i interpretowanie; mozliwa przerwa w pracy nad problemem, mozliwe zmiany decyzji o zródlach i zapotrzebowaniu na informacjeIII. Olsnienia 8. Gromadzenie i tworzenie wstepnych rozwiazan problemu bazujacych na uzyskanych informacjach, zebranych pytaniach i hipotezachIV. Wykonawczy 9. Wypracowanie i zademonstrowanie (uzewnetrznienierozwiazania)V. Oceny 10.Szacowanie trafnosci rozwiazania - na ile trafnie odpowiada na pytanie i rozwiazuje problem. Jeslirozwiazanie nie zadawala, czynnosci z poprzednichetapów sa powtórnie analizowane i podjeta decyzjaco zrobic, zeby poprawic rozwiazanie.Zalety lekcji problemowej:- lepsze opanowanie wiedzy przez ucznia,- kreatywnosc,- efektywnosc,- mozliwosc przekazania wiekszego zakresu wiedzy,- dluzszy czas pracy, ale dluzej sie pamieta,- mozliwosc pracy w grupie - wzrost aktywnosci,- mechanizm transferu wiedzy na nowe sytuacje.SRODKI KSZTALCENIA inaczej srodki dydaktyczne (Kupisiewicz)Def.- To przedmioty materialne, które dostarczaja uczniom okreslonych bodzców wzrokowych, sluchowych, dotykowych i innych, dzieki czemu usprawniaja proces ksztalcenia, a przez to wplywaja korzystnie na jego przebieg i efekty.Srodki ksztalcenia ( dydaktyczne) a elementy systemu ksztalcenia (dydaktycznego) str. 286 Cel - sa podporzadkowane.Podmiot - nauczyciel dobiera srodki.Przedmiot - dopasowane do umiejetnosci uczenia.Metody i srodki - sa im podporzadkowaneWarunki - srodki dostosowane do warunków (czesto dobieramy srodki do warunków)Funkcje srodków ksztalcenia(Okon) Funkcje poznawcze - sluza bezposredniemu poznaniu przez uczniów okreslonych fragmentów rzeczywistosciFunkcje ksztalcace - sa narzedziem rozwijania zdolnosci poznawczych oraz uczuc i woli dzieci i mlodziezyFunkcje dydaktyczne - stanowia zródlo zdobywanych przez uczniów wiadomosci, umiejetnosci; ulatwiaja utrwalenie przerobionego materialu, weryfikacje hipotez, sprawdzenie stopnia opanowania wiedzy ( jeszcze ilustrujaca, obrazujaca itd.)Klasyfikacja srodków dydaktycznych (Okon)Dwie grupy srodków: proste - slowne i wzrokowezlozone - mechaniczne: wzrokowe, sluchowe i sluchowo-wzrokowe (audiowizualne- opieraja sie na mechanizmach, które zastepuja czynnosci sluchowe lub wzrokowe) (Kupisiewicz) wzrokowe, sluchowe, wzrokowo-sluchowe, czesciowo automatyzujace proces nauczania i uczenia sie (Adamek) ze wzgledu na chronologie: proste ( rysiki, tablice); techniczne audiowizualne (diaskop, projektory); maszyny dydaktyczne ( trenery, repetytory); komputeryAnaliza srodków dydaktycznychPODRECZNIKI - to ksiazka szkolna zawierajaca wszystkie informacje zgodne z programem nauczaniaRodzaje podreczników (Tarnas): tradycyjne ( konwencjonalne); obudowane (+ plyta, plansza, kaseta); multimedialne.Funkcje dydaktyczne podreczników: motywacyjna, informacyjna, cwiczeniowa ( a takze OKON: badawcza, samoksztalceniowa, praktyczna i wychowawcza i KUPISIEWICZ: integracyjna, kontrolna, transformacyjna)Zalety ksiazek: do ich czytania nie trzeba nic wiecej, jest miejsce do wpisywania, podrecznik jest tanszy, obowiazek posiadania ale szkola lub instytucje pomagaja w zakupie gdy rodziców nie stac, podczas czytania koncentrujemy sie tylko na czynnosci czytania.KSZTALCENIE MULTIMEDIALNE (Kupisiewicz str. 133) Istota: celowe i systematyczne poslugiwanie sie w pracy dydaktycznej zintegrowanymi zestawami srodków nauczania, a jego efektywnosc stanowi pochodna wlasciwego wyboru owych srodków zapisanych na okreslonym nosniku informacji, oraz zastosowanych urzadzen technicznych. Cecha podstawowa jest wykorzystywanie róznorodnych mediów polaczonych z urzadzeniem sterujacym ( komputer + monitory, magnetowidy itp.) KOMPUTER (Kupisiewicz str. 134)Funkcje: ogólne(Okon) + upowszechnienie informacji + cwiczebneWykorzystywanie komputera: Komputerowa symulacja i gry dydaktyczne,. Projektowanie wspomagane przez komputer; Automatyzacja kontroli i oceny osiagniec szkolnych; Wady: wtórny analfabetyzm; wady rozwojowe; przestajemy korzystac z ksiazek; ograniczenie czasu dla rodziny; zaburzenia interpersonalne; bledne wyobrazenie o swiecie realnym; agresja i okaleczenia emocjonalne.