Jednostka wobec gromady w œwietle "Ch³opów" Reymonta.
1. Gromada wiejska w powieœci jako zbiorowa osobowoœæ.
Bohaterem "Ch³opów" (sam tytu³ o tym mówi) jest zbiorowoœæ. Wielokrotnie Reymont u¿ywa s³ów: gromada, wspólnie, razem. ¯ycie w Lipcach toczy siê w gromadzie. Najwa¿niejsze decyzje podejmowane s¹ wspólnie-w karczmie, podczas spotkañ w domach, szczególnie u bogatych gospodarzy. Razem wychodzi siê na pole do roboty, razem œwiêtuje uroczystoœci religijne, narodziny i wesela, razem odprowadza zmar³ych. Gromad¹ id¹ lipczanie wypêdziæ drwali z lasu, wspólnie przeciwstawiaj¹ siê kolonistom niemieckim, równie¿ gromada wypêdza ze wsi Jagnê. To zbiorowoœæ ustanawia wszelkie prawa obowi¹zuj¹ce mieszkañców wsi i ona pilnuje ich przestrzegania. Gromada zdolna jest wynieœæ jednostkê ponad innych, ale mo¿e równie¿ wyrzuciæ j¹ poza obrêb spo³ecznoœci. Bywa okrutna, ale potrafi pomagaæ (np. Szymkowi). Nade wszystko broni swej to¿samoœci.
2. Podporz¹dkowanie siê jednostki prawom gromady uznanym i zaakceptowanym przez ni¹ norm¹ i zasad¹ moralnym.
Prawa jednostki w takiej spo³ecznoœci s¹ mocno ograniczone. W istocie wartoœæ cz³owieka mierzy siê nie tylko pozycj¹ spo³eczn¹ czy maj¹tkow¹ w zbiorowoœci, ale przede wszystkim u¿ytecznoœci¹ dla wspólnoty (np. Roch). Ka¿dy ma tu swoje sta³e miejsce i choæ nie ka¿dy jest z niego niezadowolony (np. komornicy) to przecie¿ godzi siê na nie (np. Agata). Jednostka poddana jest ci¹g³ej kontroli spo³ecznej, akceptowany jest tylko ten, kto podporz¹dkowal siê ogó³owi. Ten zaœ, kto nie stosuje siê do powszechnie obowi¹zuj¹cych norm i zasad zostaje ukarany (np. Jagna).
3. Obyczaj i obrzêd jako obowi¹zuj¹ca norma postêpowania jednostki w gromadzie.
obrzêdy religijne i œwieckie, wesela pogrzeby, chrzciny, stypy