Ignacy Krasicki jako twórca - sposób poetyckiej perswazji.
Najwybitniejszy pisarz, poeta i publicysta polskiego oswiecenia, Ignacy Krasicki, pochodzil ze zubozalej rodziny magnackiej. Urodzil sie 3 lutego 1735 roku w Dubiecku nad Sanem, a zmarl 14 marca 1801 roku. W latach 1743 - 1750 uczeszczal do szkól jezuickich we Lwowie. Od roku 1751 do 1754 przebywal w seminarium misjonarzy w Warszawie, a nastepnie przez dwa lata studiowal w Rzymie. W 1759 roku, przed swieceniami, zostal kanonikiem kijowskim i przemyskim. Po smierci króla Augusta III, w 1763 roku, zostal sekretarzem prymasa Lubienskiego, natomiast po elekcji Stanislawa Augusta Poniatowskiego znalazl sie w kregu najblizszych wspólpracowników króla. Zwiazany z programem reform, byl równoczesnie wspólwydawca i twórca "Monitora" w którym zamieszczal wiele swoich artykulów, rozpraw i felietonów. W 1766 roku otrzymal biskupstwo warminskie, a wraz z nim godnosc senatora i tytul ksiazecy. Po trzecim rozbiorze Polski zostal arcybiskupem gnieznienskim. Zmarl w Berlinie, a w 1829 roku jego cialo zostalo przewiezione do Polski i zlozone w katedrze gnieznienskiej. Ignacy Krasicki jest na polskiej scenie literackiej postacia szczególna. Bedac osoba duchowna, nie stronil od przyjemnosci zycia ziemskiego, powszechnie znane bylo jego zamilowanie do wystawnego zycia dworskiego, zasobnej piwnicy oraz slodyczy i konfitur. Jednoczesnie posiadal ogromna wiedze, równiez literacka, co przyczynilo sie do ugruntowania jego czolowej pozycji wsród literatów polskiego oswiecenia. Tworzyl satyry, poematy heroikomiczne, pisal wierszowane listy dydaktyczne, powiesci, komedie oraz bajki, które byly dla Krasickiego tym, czym dla Kochanowskiego byly fraszki. Do najbardziej znanych naleza: "Wstep do bajek", "Szczur i kot", "Ptaszki w klatce", "Malarze", "Jagnie i wilcy", "Filozof", "Dewotka", "Kruk i lis"... W tych utworach zawarl calosc swoich przemyslen, obserwacji, wniosków i wiele aspektów rzeczywistosci XVIII - wiecznej Polski, nakreslil wspaniala galerie typów i charakterów ludzkich. Za zycia Ignacego Krasickiego ukazal sie jeden tom bajek zawierajacy 107 utworów, po jego smierci zas drugi, w którym byly 72 bajki. Sa one arcydzielami pisarza. Stworzone z niezwykla precyzja i oszczednoscia slowa swiadcza o mistrzostwie pióra poety, wrazliwego, bacznego, obiektywnego obserwatora ludzkiej natury. W bajkach oprócz krytycyzmu odnajdziemy i smiech serdeczny, pelen poblazliwosci i zrozumienia dla ludzkich slabosci, i glebsza refleksje, sklaniajaca do zadumy nad kondycja ludzkosci i swiata. Swoje osobiste poglady prezentuje nam z taktem godnym medrca ostroznego w ferowaniu ostatecznych wyroków, a jego dydaktyzm jest finezyjny, ubrany w zart czy puente. Wyjaskrawial antytezy: dobro - zlo, prawda - falsz, sila - slabosc, po mistrzowsku budowal puenty zawierajace prawde ogólna o charakterze uniwersalnym. W swoich utworach pisarz wysmiewa liczne wady ludzkie, przede wszystkim glupote, pyche i zarozumialosc, lekkomyslnosc, naiwnosc, przesade, falszywa poboznosc czy sluzalczosc i tanie pochlebstwo. Zadaniem bajek jest przekazanie czytelnikowi madrosci zyciowej, pouczenie etyczne i moralne, czesto ukryte pod forma latwego, krótkiego i bardzo przystepnego utworu literackiego. Autor proponuje zachowanie umiaru, nieufnosci i postawy krytycznej badz asekuracyjnej. Rozum i rozsadek powinny kierowac naszymi dazeniami w poznawaniu prawdy o swiecie i czlowieku. Maja one charakter dydaktyczny, sa pisane po to, aby bawiac, jednoczesnie mogly uczyc czytelnika aby kazdy mógl w nich znalezc jakas nauke dla siebie, jakies przeslanie moralne albo pouczenie. Do dzis zdumiewa nas uniwersalnosc i aktualnosc bajek Krasickiego zmuszajacych do glebokiej refleksji nad swiatem i samym soba. Równie waznymi utworami w twórczosci pisarza sa satyry. Wazniejsze z nich to: "Do króla", "Swiat zepsuty", "Pijanstwo", "Zona modna", "Monachomachia, czyli wojna mnichów", oraz "Mikolaja Doswiadczynskiego przypadki". Byly one gatunkiem niezwykle popularnym w dobie oswiecenia, ze wzgledu na mozliwosc pelnienia funkcji dydaktycznych. Bawiac czytelników wplywaly na ich obyczaje - zawieraly bowiem krytyke wad godnych napietnowania. Byly wymierzone ostrzem krytyki przeciwko saskiemu dziedzictwu: narodowej megalomanii, ciemnocie i zacofaniu, zyciu ponad stan, pijanstwu, sklonnosci do hazardu i braku krytycyzmu oraz powierzchownemu przejmowaniu obcych wzorów kulturowych. Krasicki obnazal i osmieszal najwieksze wady spoleczenstwa polskiego z czasów wspólczesnych poecie. Opowiada sie za wartosciami klasycznymi tej epoki, wsród których najwazniejszymi sa: rozum, cnota, umiarkowanie, harmonia i patriotyzm pojmowany jako swiadoma, odpowiedzialna postawa obywatelska. Dlatego, podobnie jak bajki, satyry Krasickiego maja charakter ponadczasowy, uniwersalny. Wiele z nich pomimo uplywu ponad dwustu lat od momentu powstania jest nadal aktualnych, wiele z nich swiadczy o tym, ze nawet dwa minione wieki nie wykorzenily polskich wad narodowych, takich jak chocby pycha, glupota czy pijanstwo. Czytajac wiersze Ignacego Krasickiego mozna sobie zadac pytanie: jaka byla rzeczywista intencja jego dowcipnych satyr, czy pouczajacych bajek ? Aby znalezc odpowiedz na to pytanie, nalezy sobie uswiadomic, w jakim okresie Krasicki tworzyl i w jaki sposób rozumial swoje pisarskie poslannictwo. Lata 1775 - 1780 r, w których zostaly wydane wszystkie utwory pisarza, byly pierwszym okresem porozbiorowej niewoli Rzeczypospolitej. Sam Krasicki natomiast nalezal do postepowych ludzi otaczajacych króla i byl zwolennikiem daleko idacych reform zmierzajacych do naprawy kraju. Wszystkie utwory biskupa warminskiego dotyczyly glównie aktualnych w tamtym okresie problemów z jakimi borykala sie Rzeczpospolita i jej spoleczenstwo. Czytajac takie satyry jak "Zona modna", "Pijanstwo", czy "Do króla", nietrudno odgadnac, ze Krasicki chcial osmieszyc wady szlachty: pijanstwo, malpowanie wzorów zagranicznych, zacofanie. Jednoczesnie na tym nie poprzestawal. Powiesci "Pan Podstoli" i "Mikolaja Doswiadczynskiego przypadki" proponuja szlachcie nowe idealy, wzory do nasladowania zgadzajace sie z oswieceniowym spojrzeniem na czlowieka. Jednoczesnie mysl autora nie jest zupelnie beztroska i wesola. W dowcipnym wytykaniu wad szlacheckich, w unikajacym natrectwa proponowaniu nowej postawy obywatelskiej, wyczuc mozna nute niepokoju, moze nawet pewne przekonania o daremnosci wysilków, przeczucie ze nie mozna naprawic tak wielu bledów przez kilka miesiecy czy lat. Dlatego wlasnie wesolosc utworów Krasickiego jest jakby zaprawiona gorycza, jakby autor byl swiadomy wad narodu i swojej wobec nich bezsilnosci. Jego utwory sa niewatpliwie bogate w srodki potegujace komizm, ale nie sluzy on tylko rozrywce i zabawie, ma przede wszystkim uczyc, pokazywac negatywne strony zycia spolecznego, osmieszac je i zachecac do postepowania rozwaznego, niosacego pozytek ogólowi. Byc moze dzisiaj ten moralizatorski dydaktyczny ton utworów Krasickiego nie znajdzie odzewu, lecz jest swiadectwem tego, ze literatura od czasów najdawniejszych towarzyszy czlowiekowi nie tylko w przezyciach osobistych, ale takze w sprawach publicznych i narodowych.