Deskrypcyjny behawioryzm - B. F. Skinner w „Pół wieku
behawioryzmu” .
WYJAŚNIANIE PSYCHIKI:
Procesy psychiczne - nie istnieje konieczność udziału świadomości, myślenie jest procesem nie wymagającym introspektywnego rozpoznania.
- człowiek jest w stanie zaobserwować część swego życia psychicznego którą stanowi świat jego doznań wewnętrznych.
ZDARZENIA PUBLICZNE I PRYWATNE:
Zdarzenia prywatne - maja miejsce w obrębie ciała - podejście do problemu prywatności od strony świata, a nie od strony bezpośredniego doświadczenia. Pomimo, że zdarzenia te mają charakter prywatny można je opisać przy zastosowaniu tych samych terminów, jakimi opisujemy zdarzenia publiczne (mają one tak samo fizyczny charakter).
Trudniej jest poznać zdarzenia, które zachodzą w obrębie jednej osoby prze nią samą niż przez otaczającą ją społeczność. Strategia zewnętrznego obserwatora, np. naukowca, który zna ten prywatny kawałek świata lepiej niż jednostka, która jest tego świata posiadaczem. Jest to pozornie paradoksalna relacja - konsekwencja relacji między organizmem a środowiskiem.
Rozwiązanie paradoksu: społeczność uczy jednostkę dystynkcji zdarzeń na publiczne i prywatne. Zdarzenia prywatne, były pierwotnie publicznymi. Społeczność ma utrudniony dostęp do tego, co prywatne dlatego nie potrafi w tak samo zadawalającym stopniu nauczyć
jednostki rozróżniania w obrębie tego, co prywatne.
ZACHOWANIE SAMOOPISOWE:
Świat wewnętrzny, o ile w ogóle może być poznawalny, ma małe szanse bycia poznanym dobrze.
Człowiek, dzięki życiu w społeczności , uczy się rozpoznawać (i nazywać) określone bodźce świata zewnętrznego. Polega to na wzmacnianiu pewnych reakcji słownych w sytuacji wystąpienia odpowiedniego bodźca oraz wygaszona w sytuacji jego braku. Analogiczny proces różnicujący w świecie wewnętrznym jest niemożliwy.
Przykład: barwa - nauczenie młodego człowieka nazywania jednego z bodźców „czerwony", a innego „pomarańczowy"; bodźców wewnętrznych podobna dostępność nie cechuje - nie można nauczyć w tak precyzyjny sposób dziecka nazywania jednego układu bodźców „nieśmiałością", a innego „zażenowaniem, gdyż istnieje niemożność określenia obecności lub nieobecności danej konfiguracji bodźców wewnętrznych, w stosunku do której należy, czy też nie należy, dostarczyć wzmocnienia.”
W efekcie społeczeństwo nie powoduje wzmacnienia reakcji samoopisowych (na tyle, na ile rzeczywiście tyczą się one czegoś prywatnego), a jednostka tego samoopisu dokonująca nie jest w stanie wykonać tego w sposób tak precyzyjny, jak w przypadku opisu zdarzeń zewnętrznych.
TREŚCI ŚWIADOMOŚCI:
Doznania świadome: widzenie nie zakłada obecności czegoś, co jest widzialne.
Uczymy się widzenia, jako zachowania, w wyniku stymulacji dochodzącej do nas od bodźców pochodzących za środowiska ale zachowanie to może przejawiać się i wtedy, gdy przedmiotów tych nie ma i podlega kontroli przez inne zmienne.
Również uczymy się zachowania polegającego na widzeniu swojego widzenia, gdy patrzymy na rzeczywisty przedmiot (działa na nas właściwa stymulacja wzrokowa), ale zachowanie to może przebiegać również wtedy, gdy nie ma danego przedmiotu.
MENTALISTYCZNE (ŚWIADOMOŚCIOWE) ETAPY POŚREDNIE:
Bezpośrednio w eksperymentalnej analizie zachowania bada się związek pomiędzy właściwościami zachowania a operacjami wykonywanymi w stosunku do organizmu (np. analiza wpływu kary na zachowanie).
W koncepcji mentalistycznej interpretacje ludzkiego zachowania zwracają uwagę na występowanie etapów pośrednich (np. analizowanie roli, jaką odgrywa kara w wywołaniu uczucia lęku, a potem wpływu lęku na zachowanie). Te etapy pośrednie traktowane są jako ostateczne wyjaśnienia zachowania. Takie wyjaśnienie Skinner traktuje jako pseudowyjaśnienia z uwagi na to, że muszą być one same wyjaśnione (w terminach zachowania), por. niżej.
ZASTRZEŻENIA METODOLOGICZNE:
Teorie zakładające podejście mentalne maja wadę charakteryzująca się konstruowaniem niekompletnych łańcuchów przyczynowo-skutkowych ponieważ są one przerywane przez etapy pośrednie. Kolejnym minusem tej teorii jest ograniczenie i braku precyzji przy dokonywaniu samoopisu. Zaobserwowanie własnego zachowania może mieć miejsce dopiero po jego zajściu a reakcje mające scharakteryzować tylko stany pośredniczące mogą odnosić się do samego zachowania.
Należy ustalić jakie zachodzą związki pomiędzy tym, co obserwowane - zachowaniem (zmienna zależna) i tym, co obserwowalne - zmiennymi środowiskowymi zewnętrznymi wobec jednostki zachowującej się (zmienna niezależna).
VII. BEHAWIORYZM I BIOLOGIA:
Uzyskanie pełnego, kompletnego opisu zachowania wymaga współdziałania analizy zachowania oraz fizjologii. Nauka dotycząca fizjologii mózgu rozwinie się szybciej, gdy zrozumie się, że jej rola polega na wyjaśnianiu mediatorów zachowania, a nie na wyjaśnianiu psychiki (zachowania).
BEHAWIORYZM W NAUKACH SPOLECZNYCH:
Behawioryzm jako filozofia nauki znalazł zastosowanie do badania min.:
zachowania ludzi w grupach
zachowań politycznych i ekonomicznych, do badania
ludzi mówiących i słuchających, nauczających i uczących się.