Międzynarodowe Stosunki Polityczne (MSP)
Magisterskie Dzienne Studium Stosunków Międzynarodowych
Rok akademicki 2006/2007 - ćwiczenia
do wykładu prof. dr. hab. Ryszarda Zięby
1. Status i role międzynarodowe państw oraz innych uczestników SM
Stosunki międzynarodowe jako dziedzina stosunków społecznych; prymat MSP
Uczestnicy stosunków międzynarodowych
Państwo jako główny uczestnik stosunków międzynarodowych (atrybuty państwa, rodzaje państw, immunitet państwa, suwerenność i prawa zasadnicze państw; uznanie międzynarodowe państwa; role międzynarodowe państw)
Inne niż państwa podmioty prawa międzynarodowego
Literatura:
R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1994 i wyd. nast., s. 111-140.
E. Cziomer, L.W. Zyblikiewicz, Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Warszawa-Kraków 2005.
I. Popiuk-Rysińska, Uczestnicy stosunków międzynarodowych, ich interesy i oddziaływania, [w:] E. Haliżak, R. Kuźniar, Stosunki międzynarodowe: geneza, struktura, funkcjonowanie, Warszawa 2006, s. 88-116.
I. Słomczyńska, Suwerenność jako wartość w polityce zagranicznej państw, [w:] R. Zięba (red.), Wstęp do teorii polityki zagranicznej państwa, Toruń 2004, s. 145-162.
M. Bielecka, Role międzynarodowe państwa, [w:] R. Zięba (red.), Wstęp do teorii polityki zagranicznej …, s. 177-192.
2. Karta Narodów Zjednoczonych i system ONZ
Geneza ONZ; cele, zasady i członkostwo Organizacji
Główne organy, zasady głosowania i kompetencje ZO oraz RB
Charakter prawny i funkcje Organizacji
Karta NZ a Pakt Ligi Narodów
Odpowiedzialność RB za pokój i bezpieczeństwo międzynarodowe; akcje i operacje ONZ
Debata nad reformą ONZ; ocena efektywności ONZ
Literatura:
Karta Narodów Zjednoczonych;
R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa, różne wydania, paragraf pt. „ONZ”; lub
J. Symonides, „Organizacja Narodów Zjednoczonych: geneza, podstawa, cele i zasady funkcjonowania,
struktura, organy główne i pomocnicze, system Narodów Zjednoczonych”, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych: bilans i perspektywy, Warszawa 2006.
R. Zięba, „System bezpieczeństwa międzynarodowego ONZ - akcje w razie zagrożenia i naruszenia pokoju”, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych....:
Irena Popiuk-Rysińska, Justyna Zając, „Operacje pokojowe NZ”, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych....:
J. Symonides, „Narody Zjednoczone wobec wyzwań i zagrożeń XXI wieku. Między koniecznością a możliwością reformy”, Stosunki Międzynarodowe, t. 30, 2004, nr 3-4, s. 19-38.
J. Kukułka, Podsumowanie osiągnięć, słabości i szans ONZ, [w:] J. Kukułka, I. Popiuk-Rysińska (red.), Wkład ONZ w rozwój współżycia narodów, Warszawa 1997, s. 193-199.
3. Procesy integracji europejskiej (od Planu Schumana do projektu Traktatu Konstytucyjnego)
Źródła i uwarunkowania integracji europejskiej; Fazy rozwoju europejskiej integracji i współpracy
Od "szóstki" do "piętnastki" - stanowisko państw Europy Zachodniej wobec integracji
Plany Foucheta; Europejska Współpraca Polityczna
Jednolity Akt Europejski; Traktat z Maastricht, Traktat Amsterdamski, Traktat z Nicei, projekt Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy
Literatura:
R. Zięba, Unia Europejska jako aktor stosunków międzynarodowych, Warszawa 2003, s. 19-53.
K. Łastawski, Od idei do integracji europejskiej, Warszawa 2003, część II-III.
R. Zięba, Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej, Warszawa 2005, rozdz. VII.
R. Zięba, Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony, Warszawa 2005, rozdz. VI.
Teksty traktatów o UE na stronie internetowej <ue.eu.int>.
4. Problem niemiecki po II wojnie światowej: od podziału do zjednoczenia Niemiec
Definiowanie problemu niemieckiego po II wojnie światowej
Od podziału do zjednoczenia Niemiec
Podstawowe regulacje prawne w odniesieniu do Niemiec
Role międzynarodowe zjednoczonych Niemiec
Literatura:
Komunikat z konferencji szefów rządów Trzech Wielkich Mocarstw z tzw. Konferencji Krymskiej (11 II 1945, Jałta); Protokół pracy konferencji szefów Trzech Mocarstw z tzw. Konferencji Krymskiej (11 II 1945, Jałta); Uchwały konferencji szefów rządów Trzech Mocarstw z tzw. Konferencji Poczdamskiej, w sprawie powojennego ładu politycznego (2 VIII 1945, Poczdam);Układ o ostatecznym uregulowaniu w odniesieniu do Niemiec (12 IX 1990, Moskwa).
E. Cziomer, Historia Niemiec współczesnych 1945-2005, Warszawa 2006, rozdz. 1-5 i 9. lub
J. Kukułka, Historia współczesna stosunków międzynarodowych 1945-2000, Warszawa 2001, odpowiednie podrozdziały, s. 28-38, 43-47, 72-78,188-199, 374-381, 384-388).
J. Kiwerska, Międzynarodowe uwarunkowania zjednoczenia Niemiec, [w:] L. Janicki, B. Koszel, W. Wilczyński (red.), Zjednoczenie Niemiec. Studia politologiczno-ekonomiczno-prawne, Poznań 1996, s. 97-134 [xero].
M. Stolarczyk, Podział i zjednoczenie Niemiec: jako elementy ładów europejskich po II wojnie światowej, Katowice 1995, s. 29-93, 120-182. [xero]
J. Sułek, Pozycja międzynarodowa Niemiec po zjednoczeniu, [w:] S. Bieleń, W.M. Góralski (red.), Nowa tożsamość Niemiec i Rosji w stosunkach międzynarodowych, Warszawa 1999, s. 53-72.
5. Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony (ESDI)
Przesłanki i geneza ESDI; rozwój i ewolucja koncepcji
Struktura i funkcjonowanie ESDI
Stanowisko Francji, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Polski i USA wobec rozwoju ESDI
Co oznacza dla ESDI proklamowanie przez UE Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony?
Literatura:
R. Zięba, Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony, Warszawa 2005.
R. Zięba, „Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony: Polski punkt widzenia”, Stosunki Międzynarodowe, 2001, t. 23, nr 1-2, s. 75-98;
R. Zięba, „Polityka USA w ramach NATO i wobec Unii Europejskiej”, [w:] J. Zając (red.), Polityka zagraniczna USA po zimnej wojnie, Toruń 2005, rozdz. II.
M. Kaczmarski, Koncepcja obrony przeciwrakietowej Stanów Zjednoczonych i jej implikacje międzynarodowe, Toruń 2004.
6. Rozpad Jugosławii
Przyczyny rozpadu Jugosławii
Wojna serbsko-chorwacka; wojna w Bośni i Hercegowinie
Kontrowersje wokół roli NATO i USA
Próby pokojowego zakończenia konfliktu; porozumienie pokojowe z Dayton
Kwestia odpowiedzialności za zbrodnie wojenne
Literatura:
J. Kukułka, Historia współczesna stosunków międzynarodowych..., s. 546-561;
M. Waldenberg, Rozbicie Jugosławii: jugosłowiańskie lustro międzynarodowej polityki, tom I: 1991-2002, tom II: 2002- 2004, Warszawa 2005.
P. Calvocoressi, Polityka międzynarodowa 1945-2000, Warszawa 1998 i 2002, s. 344-360.
7. Konflikty i współpraca na obszarze WNP
Uwarunkowania rozpadu ZSRR i powstania WNP
Problemy współpracy politycznej (podstawy prawne WNP, odmienne koncepcje funkcjonowania WNP, ewolucja struktur politycznych WNP); problemy współpracy wojskowej: mechanizm bezpieczeństwa WNP
Stosunki Rosji z państwami obszaru WNP
Możliwe modele dalszej ewolucji WNP
Literatura:
R. Zięba, Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego. Koncepcje-struktury-funkcjonowanie, wyd. IV poprawione, Warszawa 2004, rozdz. VI i Posłowie;
A. Bryc, „Instytucjonalizacja wielostronnej współpracy na obszarze WNP”, [w:] S. Parzymies, R. Zięba (red.), Instytucjonalizacja wielostronnej współpracy międzynarodowej w Europie, Warszawa 2004, s. 101-121.
A. Włodkowska, Polityka Federacji Rosyjskiej na obszarze Wspólnoty Niepodległych Państw, Toruń 2006.
E. Zieliński, Wspólnota Niepodległych Państw, w: K. A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, Warszawa 2002, s. 982-1026;
Marcin Kaczmarski, Rosja na rozdrożu. Polityka zagraniczna Władimira Putina, Warszawa 2006.
R. Ginsberg, „Dziesięciolecie Wspólnoty Niepodległych Państw: iluzja integracji i czynnik rosyjski”, Polityka Wschodnia", 2001, nr 1, s. 7-14;
E. Cziomer, L.W. Zyblikiewicz, Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych..., rozdz. 22;
R. Poborski, Polityka Rosji wobec krajów byłego ZSRR, [w:] M. Zamarlik, Polityka zagraniczna Rosji, Kraków 2002,
s. 27-36;
Cz. Mojsiewicz, Wspólnota Niepodległych Państw, Poznań 2000.
8. Konflikty i współpraca na Bliskim i Środkowym Wschodzie
Przyczyny i rodzaje konfliktów na Bliskim i Środkowym Wschodzie
Charakterystyka wybranych konfliktów (wojny arabsko-izraelskie, rywalizacja irańsko-iracka w regionie, wojna o wyzwolenie Kuwejtu, problem kurdyjski, konflikty wokół Afganistanu)
Arabsko-izraelski dialog pokojowy. Problem palestyński
Liga Państw Arabskich - ogólna charakterystyka
Rola LPA w regionie
Wojna USA-Irak (od wiosny 2003)
Literatura:
J. Kukułka, Historia współczesna stosunków międzynarodowych..., podrozdz. nt. Bliskiego i Środkowego Wschodu - s. 97-101, 225-234, 327-341, 412-420, 615-630, 802-828.
J. Zając, „Polityka USA wobec Bliskiego Wschodu”, [w:] J. Zając (red.), Polityka zagraniczna USA po zimnej wojnie, Toruń 2005, rozdz. VI.
J. Zając, Partnerstowo Eurośródziemnomorskie, Warszawa 2005.
T. Fryzel, Liga Państw Arabskich, Warszawa 1981, s. 26-136, 137-145 (Pakt LPA).
W. Szymborski, „Wojna w Zatoce Perskiej”, Sprawy Międzynarodowe, 1991, nr 4.
W. Szymborski, Zatoka Perska. Problemy stabilizacji, Bydgoszcz 1999.
J. Zając, Środki i metody oddziaływania USA w bliskowschodnim procesie pokojowym (1990-2000), Warszawa 2004.
9. Spory i konflikty oraz współpraca regionalna na półkuli zachodniej
Przyczyny sporów i konfliktów
Charakterystyka wybranych problemów systemu międzyamerykańskiego
Charakterystyka OPA (cele, zasady, organy, kompetencje) i jej ewolucja
Międzyamerykański system zbiorowego bezpieczeństwa
OPA wobec problemów na kontynencie amerykańskim
Literatura:
Karta OPA (Bogota, 30 kwietnia 1948), Traktat międzyamerykański o pomocy wzajemnej (Rio de Janeiro, 2 września 1947), Deklaracja z Santiago dotycząca demokracji i odnowy systemu międzyamerykańskiego, (Santiago de Chile, 4 czerwca 1991 r.), [w:} W. Dobrzycki, System międzyamerykański, Warszawa 2002, s. 445-474 oraz 535-537;
W. Dobrzycki, System międzyamerykański, op. cit., rozdz. II, III i IV;
J. Kukułka, Historia współczesna stosunków międzynarodowych 1945-2000, op. cit., podrozdziały nt. stosunków na kontynencie amerykańskim, s. 108-113, 147-157, 234-246, 341-357, 440-451, 630-650.
B. Wojna, „Polityka [USA] wobec Ameryki Łacińskiej i Karaibów”, [w:] J. Zając (red.), Polityka zagraniczna USA..., rozdz. V.
10. Spory i konflikty oraz współpraca regionalna w Afryce
Przyczyny sporów i konfliktów; charakterystyka wybranych konfliktów
Sposoby rozwiązywania sporów w Afryce
Cele, zadania, organy OJA
Specyfika zasad regionalnych
OJA a sytuacja na kontynencie; powstanie Unii Afrykańskiej
Literatura:
M. Kenig, Organizacja Jedności Afrykańskiej, Warszawa 1977, s. 24-103, 147-157 (Karta OJA)
J. J. Milewski, W. Lizak (red.), Stosunki międzynarodowe w Afryce, Warszawa 2002, rozdz. IV, VI, VII, VIII, XI;
J. Kukułka, Historia współczesna stosunków międzynarodowych, op. cit., podrozdziały nt. Afryki - s. 125-136,157-164, 246-262, 357-374, 420-440, 650-675, 841- 869; lub
P. Calvocoressi, Polityka międzynarodowa 1945-2000..., rozdz. 21,22,24;
A. Bartnicki, Zarys dziejów Afryki i Azji. Historia konfliktów 1869-2000, Warszawa 2000;
M. Malinowski, „Międzynarodowe następstwa przemian w RPA”, Sprawy Międzynarodowe, 1991, nr 9;
M. W. Solarz, Republika Południowej Afryki. Trwałość czy zmierzch potęgi w regionie, Warszawa 1999;
W. Lizak, „Geneza konfliktów w Ruandzie i Burundi”, Stosunki Międzynarodowe, 2000, nr 1-2 (t. 21).
W. Lizak „Polityka [USA] wobec Afryki”, [w:] J. Zając (red.), Polityka zagraniczna USA..., rozdz. IX.
11. Konflikty i problemy współpracy regionalnej w strefie Azji i Pacyfiku
Kryteria wyodrębnienia regionu Azji i Pacyfiku w stosunkach międzynarodowych
Identyfikacja głównych źródeł zagrożenia bezpieczeństwa w regionie Azji i Pacyfiku
Cechy regionalnego systemu bezpieczeństwa
Rola Stanów Zjednoczonych, Japonii, ChRL i Rosji w regionie
Znaczenie regionu Azji i Pacyfiku w stosunkach międzynarodowych
Literatura:
J. Kukułka, Historia..., podrozdziały nt. Azji, s. 52-72, 84-97, 164-181, 213-225, 299-318, 398-406, 561-602.
E. Haliżak, Stosunki międzynarodowe w regionie Azji i Pacyfiku, Warszawa 1999, rozdz. III, VI-IX, XVIII.
P. Calvocoressi, Polityka międzynarodowa..., rozdz. 15-17, 19.
R. Włoch, „Polityka [USA] wobec Azji Południowej”, [w:] J. Zając (red.), Polityka zagraniczna USA...,
rozdz. VIII.
M. Kaczmarski,„Polityka [USA] wobec Azji Wschodniej”, [w:] ibidem, rozdz. VII.
W. Malendowski, Cz. Mojsiewicz, Stosunki międzynarodowe, Wrocław 2000, rozdz. VIII, IX.
J. Rowiński, Morze Południowo-Chińskie - region potencjalnego konfliktu w Azji, PISM 1990.
G. Hawthorm, Azja i region Pacyfiku, Warszawa 2000.
A. Bartnicki, Zarys dziejów Afryki i Azji...
12. Ruch państw niezaangażowanych
Przyczyny powstania ruchu państw niezaangażowanych
Istota i zasady niezaangażowania (niezaangażowanie a neutralność, neutralizm, demilitaryzacja, neutralizacja)
Ewolucja programowa i organizacyjna ruchu w okresie "zimnej wojny"
Ewolucja i dylematy ruchu po "zimnej wojnie"
Literatura:
M. Chorośnicki, Ruch niezaangażowania w polityce światowej 1961-1992, Kraków 1993, rozdz. I, II, III, IV.
B. Kisiel, Ruch państw niezaangażowanych w świecie współczesnym, Warszawa 1988, s. 5-57.
B. Kisiel, „Ruch państw niezaangażowanych w nowych warunkach międzynarodowych”, Sprawy Międzynarodowe, 1991, nr 7-8.
P. Calvocoressi, Polityka międzynarodowa po 1945 roku..., s. 170-185.
Literatura dodatkowa:
R. Zięba (red.), Wstęp do teorii polityki zagranicznej państwa, Toruń 2004.
R. Zięba, Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony, Warszawa 2000.
T. Łoś-Nowak (red.), Narody Zjednoczone między oczekiwaniem a spełnieniem, Wrocław 1995.
S. Parzymies, R. Zięba (red.), Instytucjonalizacja wielostronnej współpracy międzynarodowej w Europie, Warszawa 2004.
A. Bryc, Cele polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej, Toruń 2004.
R. Włoch, Nowa era nuklearna. Analiza indyjsko-pakistańskiego kryzysu nuklearnego z maja 1998 roku, Toruń 2004.
R. Zięba, Transformacja polskiej polityki zagranicznej, „Rocznik Nauk Politycznych”, t. 6 (2004), s. 47-74.
K. Kubiak, Wojny, konflikty, punkty zapalne na świecie, Warszawa 2006.
R. Zięba, Zjednoczone Niemcy w nowym ładzie europejskim, [w:] K. A. Wojtaszczyk (red.), Niemcy po zjednoczeniu, Warszawa 1995, s. 137-160;
Z. Mazur, Międzynarodowa pozycja zjednoczonych Niemiec, [w:] Z. Mazur (red.), Rola nowych Niemiec na arenie międzynarodowej, Poznań 1996, s. 15-43.
H. A. Jamesheer (red.), Konflikt bliskowschodni. Zbiór dokumentów, Łódź 1999;
B. Lewis, Bliski Wschód, Warszawa 1998;
Sz. Peres, Nowy Bliski Wschód, Warszawa 1998.
Roczniki strategiczne 1995-2006.
WYMAGANIA EGZAMINACYJNE: MATERIAŁ OBJĘTY TEMATAMI WEDŁUG
NINIEJSZEGO PRZEWODNIKA ORAZ MATERIAŁ Z WYKŁADÓW DO PRZEDMIOTU
4