makroekonomia

temat: RACHUNEK dochodu narodowego
miernik ROZMIARÓW
produkcja globalna
pkb - pojęcie i sposoby liczenia
produkt narodowy brutto
dochód narodowy
wady pkb, pnb, dn jako mierników działalności gospodarczej i poziomu życia

data: 20.02.2012

W jakim celu mierzymy rozmiary działalności gospodarczej?

• - aby osiągnąć wzrost gospodarczy

• ocenić poziom życia ludzi w różnych krajach

• określić skutki oddziaływania polityki makroekonomicznej rządu

• opracować zasady polityki gospodarczej w przyszłości

• planować wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych

• planować wielkość produkcji, inwestycji w poszczególnych przedsiębiorstwach

Podstawowym sposobem zbierania danych ekonomicznych o poziomie produkcji jest metoda opracowana przez ONZ zwana Metodą Rachunków Narodowych (System of National Accounts - SNA)

W krajach UE opracowanym przez EUROSTAT t i obligatoryjny dla wszystkich członków jest Europejski System Rachunków Narodowych (European System of National Accounts - ESA)

W gospodarce centralnie planowanej wykorzystywana metoda to System Produkcji Materialnej (Material Product System) - ale nie uwzględnia on usług, gdyż są one niematerialne przez co nie odzwierciedla dokładnie sytuacji.

WYSZCZEGÓLNIENIE	2005	2006	2007
		w %
PKB bez szarej strefy	100,0	100,0	100,0
PKB z szarą strefą	115,9	115,9	114,7

Szacunki rozmiarów „szarej strefy”
(w latach 2005-2007 w cenach bieżących)

Produkcja ukryta - (część szarej strefy) to działalność gospodarcza polegając na produkcji wyrobów lub świadczeniu usług, których wytwarzanie jest zgodne z prawem, lecz jej rozmiary są w części lub w całości ukrywane przed organami administracji państwowej np. podatkowej, celnej itp.

Miary poziomu działalności gospodarczej

1. agregaty mierzące ogólny poziom produkcji:

1. produkcja globalna

2. PKB

3. PNB

4. Dochód narodowy
   

2. agregaty mierzące siłę nabywczą konsumentów

1. dochody osobiste

2. dochody rozporządzalne

PRODUKCJA GLOBALNA - wartość wszystkich dóbr wytwarzanych w gospodarce danego kraju w ciągu określonego czasu (rok, miesiąc) - zawyża rozmiary działalności globalnej

PKB (Gross Domestic Product GDP) - wartość produkcji finalnej wytworzonej w ciągu roku przez czynniki produkcji (przedsiębiorstwa), które są zlokalizowane na terenie danego kraju bez względu na to kto jest właścicielem.

Schemat ruchu okrężnego dóbr i płatności w modelu dwupodmiotowym

1. 
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   gospodarstwa mają coś co oferują przedsiębiorstwom: praca, kapitał, ziemia

2. przepływ środków pieniężnych, wytworzone i sprzedane dobra konsumpcyjne

3. przedsiębiorstwa oferują dobra gospodarstwom domowym

4. wydatki na zakup dóbr konsumpcyjnych i usług

Metody liczenia PKB

1. PKB jako suma wydatków na dobra finalne i usługi

2. PKB jako suma dochodów czynników produkcji

3. PKB jako suma wartości dodanej

Wszystkie te 3 metody dają ten sam wynik !

PKB JAKO SUMA WYDATKÓW NA DOBRA FINALNE I USŁUGI

- metoda wydatkowa

- nie uwzględnia wartości wytworzonych dóbr pośrednich

Dobra pośrednie - dobra wytworzone w danym okresie i następnie dalej przetwarzane - dobra te stanowią nakład w kolejnych procesach produkcyjnych np. deska.

Dobra finalne - to dobra przeznaczone dla ostatecznego użytkownika (konsument albo producent) - nie będą już przetwarzane. Zaliczamy do nich:

• Dobra konsumpcyjne

• Dobra kapitałowe (inwestycyjne)

• Inwestycje w kapitał trwały np. zakup samochodów, maszyn itp.

• Inwestycje w kapitał obrotowy: dodatkowy zapas surowców, półproduktów, składy magazynowe

• Wszystkie dobra wyeksportowane poza granicę kraju

Jakie elementy składają się na PKB według metody wydatkowej?

• Wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych C

• Wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw I

• Wydatki państwa na dobra i usługi finalne G

• Export netto NX (różnica pomiędzy eksportem a importem)

PKB = C + I + G + NX

Nie wchodzą w skład PKB płatności transferowe (zasiłki, stypendia)!

	Kraj A	Kraj B
PKB	100	100
Podatek pośredni Te (od wart. dochodowej)	20%	0%
Produkcja	82	100

W celu uniknięcia sztucznego zawyżenia wartości wytworzonej produkcji ekonomiści rozróżniają kategorię PKB w cenach rynkowych oraz w cenach czynników produkcji!

PKB w cenach rynkowych = C +I +G + NX

PKB w cenach czynników produkcji = C + I + G + NX - Te

PKB JAKO SUMA DOCHODÓW CZYNNIKÓW PRODUKCJI

Obejmuje następujące składniki:

• Wynagrodzenie za pracę

• Zyski (dochody z pracy na własny rachunek)

• Oprocentowanie kapitału

• 
  Renty gruntowne, czynsze dzierżawne

• 
  Amortyzacja
  

= PKB w cenach czynników produkcji

+ podatki pośrednie

= PKB w cenach rynkowych

PKB JAKO SUMA WARTOŚCI DODANEJ

Produkt globalny/finalny/wartość dodana

	Produkcja globalna Q=Uc	Dobra pośrednie Qp	Dobra finalne Qf	Wartość dodana Wd
Rolnik - zboże	1000	1000	-	1000
Młynarz - mąka	3000	3000	-	2000
Piekarnia - chleb	6000	-	6000	3000
Razem:	10 000	4000	6000	6000

Wartość dodana jest to przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji.

Suma nowo wytworzonej wartości wraz z amortyzacją (wartość dodana brutto)

PRODUKT NARODOWY BRUTO Gross National Product GNP, Gross National Income GNI - miernik całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju (tylko firmy polskie działające na terenie naszego kraju i te podmioty, które należą do Polaków i są zlokalizowane poza naszymi granicami państwa) niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji.

PNB = PKB +/- dochody netto z własności za granicą

Różnica pomiędzy dochodami obywateli danego kraju uzyskanymi poza jego granicami a dochodami obcokrajowców uzyskane na terenie danego kraju

Dochód narodowy - produkt narodowy netto PNN, Net National Product NNP - to ilość pieniędzy, jaką gospodarka może przeznaczyć na wydatki na dobra i usługi po odłożeniu odpowiedniej ilości na sfinansowanie amortyzacji i utrzymanie istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym podziale.

PNB w cenach rynkowych - wartość amortyzacji = dochód narodowy w cenach rynkowych

Dochód narodowy w cenach rynkowych - wartość podatków pośrednich = dochód narodowy w cenach czynników
produkcji

5

2

Gospodarstwa domowe

dochody rozporządzalne

YR = 10 000

Przedsiębiorstwa

wart. Wytworzonej produkcji Y = 10 000

oferują dobra

dostarczanie firmom usługi czynników pracy, kapitału i ziemi

Dostarczanie firmom usługi czynników pracy, kapitału i ziemi

Dostarczanie firmom usługi czynników pracy, kapitału i ziemi

Dostarczanie firmom usługi czynników pracy, kapitału i ziemi

Przedsiębiorstwa

wynagrodzenie właścicieli czynników powstałe dochody

Y=10 000

wydatki na dobra i usługi konsumpcyjne

C = 10 000

Przedsiębiorstwa

Dostarczanie firmom usługi czynników pracy, kapitału i ziemi

Dostarczanie firmom usługi czynników pracy, kapitału i ziemi

Wynagrodzenie właścicieli czynników powstałe dochody

Y=10 000

---