Wykład 21
Pomiar osobowości technikami projekcyjnymi
Technika projekcyjna
zadanie (zespół zadań), w którym zarówno materiał, jak i instrukcja posiadają niski stopień strukturalizacji, co powoduje wieloznaczność zadania.
opierają się na założeniu, że niejasna instrukcja spowoduje, że osoba badana będzie projektować na dany materiał różne nieuświadamiane problemy
badamy nieświadomą stronę naszej osobowości
jeśli psycholog ma doświadczenie w interpretowaniu testów projekcyjnych, to badanemu trudniej go oszukać niż w technikach kwestionariusz owych (ze względu na maskującą procedurę badawczą)
Charakterystyczne cechy technik projekcyjnych
Typ zadania - nieustrukturalizowane, niejasne, wieloznaczne, ogólna i krótka instrukcja
Procedura badawcza - maskująca
Diagnoza osobowości - globalna, złożona (w kwestionariuszach mamy określone czynniki)
Rodzaje technik projekcyjnych (Frank)
kryterium: aktywność badanego w trakcie wykonywania zadania
konstytutywne (Rorschach) - badany musi nadać strukturę pewnym bodźcom, które tej struktury nie mają, zorganizować pewne elementy w całość
interpretacyjne (TAT, CAT) - mamy pewien bodziec, który należy zinterpretować, opowiedzieć historie do obrazka
katarktyczne (psychodrama) - wymiar zarówno diagnostyczny, jak i terapeutyczny, rozładowywanie emocji
konstrukcyjne (Test piramid barwnych) - trzeba coś zbudować skonstruować na podstawie elementów
Rodzaje technik projekcyjnych (Anastasi, Urbina)
kryterium: rodzaj materiału testowego
Plam atramentowych (Rorschach) - technika, która dała początek projekcji
Obrazkowe (TAT, CAT, Test Stosunków szkolnych) - materiałem są obrazki
Werbalne (Test niedokończonych zdań Rottera) - materiałem są słowa
Wykonaniowe - trzeba coś zrobić używając rąk
rysunkowe (Test Drzewa, Test Rysunek Rodziny)
zabawowe (Test Stosunków Rodzinnych) - wykorzystujemy małe laleczki itd.
Test Plam Atramentowych H. Rorschacha
technika różnicująca chorych i upośledzonych od osób zdrowych
10 tablic z symetrycznymi plamami: 5 tablic czarno-białych i 5 tablic kolorowych
pokazujemy osobie badanej plamę i prosimy, żeby osoba powiedziała co widzi w tej plamie
ważne, żeby osoba nie podawała jednej odpowiedzi, tylko kilka
Etapy badania Testem Plam Atramentowych Rorschacha (wg Klopflera)
Faza spontaniczna (wykonawcza) - pokazujemy tablice i prosimy badanego, żeby powiedziała co widzi
Faza wyjaśniająca (ustalanie sygnatur) - trzeba ustalić, czy badany widzi dużo ludzi, czy zwierząt, czy postaci statyczne, czy dynamiczne, w którym miejscu osoba badana to widzi, co dla niej było istotne - kolor, czy kształt, itd., sprawdzamy też jakość i precyzję odpowiedzi, sygnatury - to co widzi badany
Próba możliwości - psycholog ma już pewien raport z badania, ale wie czego mu brakuje, psycholog nakierowuje badanego na taką interpretację plam, aby pojawiły się brakujące sygnatury, ale nie może nic sugerować
Przykład wskaźnika ilościowego w Rorschachu
Liczba odpowiedzi (R) |
|
R<15 |
R>50 |
ambicje jakościowe depresja upośledzenie umysłowe schizofrenia |
ambicje ilościowe skłonność do fantazjowania mania osoby kreatywne i twórcze, o bogatej wyobraźni |
Obuchowski o teście Rorschacha
„Tak samo jak na fotografii rentgenowskiej każde zaciemnienie, odchylenie od standardu może być właściwie interpretowane dopiero w oparciu o całość obrazu i wiedzę kliniczną, uzyskaną za pomocą innych metod, tak z testu Rorschacha każda wypowiedź, czy odpowiadający jej sobie układ sygnatur, nie mają same w sobie należytej wartości. Dopiero powiązanie z wiedzą kliniczną nadają im sens.”
Testy apercepcji tematycznej
dorośli - TAT, Murraya
dzieci - CAT
CAT-A do 3 r.ż. (Bellak i Bellak)
CAT-H do 7 r.ż. (Bellak i Hurvich)
Test apercepcji tematycznej (TAT)
autor: Henry Murray
1943 r.: pierwsze wydanie testu
materiał testowy: 19 obrazków i pusta karta
procedura badawcza: opowiadania historii na temat obrazka, obrazek ma być elementem historyjki
technika do badania osobowości, nieświadomych potrzeb, motywów
założenie: opowiadając historyjki badany będzie opowiadał zgodnie ze swoimi doświadczeniami
biała karta jest po to, żeby osoba wymyśliła swoją historyjkę
Etapy analizy opowiadań w TAT
bohater - często jeden bohater jest we wszystkich historyjkach, albo podobni bohaterowie, badany identyfikuje się zwykle z bohaterem historyjek
motywy, tendencje, uczucia bohatera
siły w środowisku bohatera - kto oddziaływał na bohatera, czy ktoś usiłował nad nim dominować, czy może to bohater nad kimś dominował
zakończenie opowiadań
tematy - często tematy historyjek są bardzo podobne do siebie
zainteresowania i uczucia badanego - poza samymi historyjkami, jakie przejawiała emocje w trakcje opowiadania
Test Apercepcji Tematycznej dla Dzieci (CAT)
CAT-A
autorzy: Bellak. Bellak
badani: 3-10 lat
obrazki ze zwierzątkami
CAT-H
autorzy: Bellak, Hurvich
badani: 7-10 lat
obrazki z ludźmi
Test stosunków szkolnych (Zwierzyńska)
osoby badane: 10-14 lat
materiał: 12 biało-czarnych obrazków (dziecko w sytuacjach związanych z uczeniem się)
oparty na bazie TAT
Test stosunków szkolnych - interakcje między postaciami
nauczyciel - uczeń
matka - dziecko
dziecko - koledzy
Sprawdzamy czy te relacje się pozytywne/negatywne, jakie dotyczą ich emocje, o jakim natężeniu, na ile typowe są opowiadania (jeśli są bardzo typowe, to nie wnoszą wiele do diagnozy, znaczy że badamy rzeczy które dla dziecka nie stanowią problemu)
Test zdań niedokończonych Rottera
osoby badane: dzieci, młodzież, dorośli
40 zdań niedokończonych
badany ma uzupełnić zdania tak, żeby wyrażały jej uczucia, były pełne
ocena odpowiedzi: konfliktowe, pozytywne, neutralne (oceniamy także ich natężenie)
test do badania nieprzystosowania
Nieprzystosowanie (Rotter)
występowanie długotrwałych stanów przygnębienia, poczucia nieszczęścia
trudności z radzeniem sobie z frustracją
brak konstruktywnej aktywności lub zakłócenia w działaniu
niezdolność do nawiązywania i utrzymywania satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi