DIETETYKA
1.Procentowy udział składników
Składnik PSY KOTY
dor mło dor mło
białko 20 25 25 35
węglowodany
strawne do 65 do 33
tłuszcze 5-10 10-20 20-30
toler. do 40 toler. do 60
skł.min. 2-3 2-3
wit. 0,2-0,3 0,2-0,3
Nadmiar i niedobór włókna
Niedobór
zmiany tłuszczowe w mleku krów
uchyłkowatość jelit
zapalenie wyrostka robaczkowego
zapalenie wrzodziejące jelita grubego
kamica żółciowa
nowotwory jelit
otyłość
miażdżyca
cukrzyca
Krowy - powstawanie skrętów, przemieszczeń i owrzodzeń trawieńca
Konie - choroby morzyskowe
Psy i koty - zaparcia
Nadmiar włókna znacznie obniża strawność i przyswajanie składników pokarmowych . Jest szczególnie niebezpieczny dla samic ciężarnych, karmiących, zwierząt wysoko produkcyjnych i ciężko pracujących. Włókno odgrywa ważną rolę w diecie przy cukrzycy, schorzeniach jelit grubych u zwierząt mięsożernych.
Niedobór białka
Zdarza się czasem w żywieniu drobiu, świń i mięsożernych. Objawy są mało charakterystyczne : opóżnienie rozwoju, zahamowanie wzrostu, spadek masy ciała, wyniszczająca anemia, obrzęki charłacze.U kur niosek - spadek nieśności, wylęgowości, skłonność do kanibalizmu. U wszystkich zwierząt spadek odporności i większa podatność na zachorowania
Nadmiar białka
Nie obserwuje się tzw. przebiałczenia , które prowadziłoby u zdrowego zwierzęcia do stanów chorobowych (zatrucie białkiem). Obserwowano natomiast przerost narządów (wątroby, nerek) biorących udział w przemianie białek jako wyraz przystosowania do zwiększonych obciążeń. Pojęcie „zatrucie białkiem” można odnieść do następujących sytuacji :
dysfunkcja przew. pok. zwierzęcia powoduje trudności w trawieniu białek, stają się one w jelitach przyczyną rozpadu gnilnego wskutek działania bakterii i wchłanianie produktów tego rozpadu powoduje zatrucie.
uszkodzenia śluzówki jelit jako następstwo różnych chorób np. bakteryjnych, umożliwiają przedostanie się protein lub większych kompleksów aminokwasów przez barierę jelitową i powodują zaburzenia na tle alergicznym
podawanie pasz pochodzenia zwierzęcego, których białko jeszcze przed stabilizacją uległo procesom gnilnym i powstały w nim takie toksyczne produkty rozpadu, jak: neuryna, putrescyna, kadaweryna
Podawanie przeżuwaczom nadmiernych ilości białka (pasze treściwe) lub mocznika przy niedostatku łatwo przyswajalnych węglowodanów może doprowadzić do zasadowicy żwacza. Powstaje wówczas w przedżołądkach nadmiar amoniaku, który przedostając się do krwi powoduje zatrucie.
Przyczyny i skutki nadmiernego otłuszczenia psów i kotów
Otyłość to stan patologiczny cechujący się nadmierną kumulacją tłuszczu w stosunku do potrzeb prawidłowo funkcjonującego organizmu.
Przyczyny :
psy stare - ograniczenie ruchu, małe straty energii, straty energii a pobór składników energetycznych bez zmian
leczenie hormonalne - szczególnie antykoncepcja
nieprawidłowe żywienie - resztki domowego jedzenia, zbyt dużo białka, węglowodanów, tłuszcze
cukrzyca
suki jałowe - 2x częściej spotyka się otyłość u osobników wysterylizowanych i wykastrowanych
predyspozycje rasowe - jamniki, labradory, cocker spaniele
zaburzenia endokrynologiczne np. zaburzenia tarczycy
Skutki otyłości :
zwiększona wrażliwość na choroby infekcyjne, otłuszczenie narządów
zaburzenia i ograniczenie ruchomości stawów - chory ukł.. ruchu
zaburzenia krążenia
zwiększone ryzyko przypadków chirurgicznych, brak kondycji
dyskopatie - jamniki, basety
syndrom urologiczny kotów - otłuszczenie wątroby
zaburzenia kośćca
LECZENIE
głodzenie - nie zalecane
odpowiednia dieta nisko tłuszczowa i nisko węglowodanowa
Uwaga ! utrata masy ciała nie powinna przekroczyć 15%
Dieta, rodzaje, ogólne zasady
Dietetyka kliniczna w odróżnieniu od żywienia zwierząt zdrowych, opartego na normach zapotrzebowania, zajmuje się żywieniem dostosowanym do szczególnego stanu organizmu, jakim jest : choroba, odmienny stan fizjologiczny(ciąża, laktacja).
Żywienie dietetyczne uwzględnia istniejący lub przewidywany, a więc odmienny od normalnego przebieg przemiany materii, wspomagając organizm i ułatwiając powrót do zdrowia. Zwierzę chore należy żywić w regularnych odstępach czasu, podając częściej niż normalnie niewielkie ilości pokarmu. Nie przeciążając przew. pok. uzyskujemy max i szybsze dla danego pokarmu trawienie, organizm jedynie na krótko zmuszany jest do przesunięcia kierunku metabolizmu z protekcji chorych tkanek na rzecz pracującego przew. pok. i i narządów wydzielniczych z nim związanych. .Powinno się podawać posiłki w temp. pokojowej, a najlepiej w temp. ciała zwierzęcia. Pożywienie powinno obfitować w niezbędne składniki pokarmowe, łatwo strawne i łatwo przyswajalne.
Rodzaje diet :
odciążająca
obciążająca
naprzemienna
pobudzająca
Diety odciążające
Rodzaje:
głodowa i bezwodna
półgłodowa
niskobiałkowa
niskowęglowodanowa
niskotłuszczowa
odciążająca mechanicznie
odciążająca chemicznie
Dieta półgłodowa
polega na wyrażnym zmniejszeniu ilości paszy, niż normalnie zwierzę otrzymuje. Przy tej diecie można ograniczyć ilość paszy lub tylko jeden ze składników pokarmowych. Dietę tę można stosować przez jeden do dwóch tygodni, przeto stosuje się ją najczęściej przy chorobach przewlekłych, np. chorobach wątroby, nerek.
Dieta niskobiałkowa
polega na ograniczaniu ilości białka w podawanej paszy. Stosuje się ją przy chorobach nerek, mocznicy, chorobach wątroby, trzustki, zatruciach pokarmowych, nieżytach żołądkach i jelit, alkalozie, alergiach, niektórych chorobach zakażnych np. kolbakteriozach.
Diety obciążające
Rodzaje :
ze wzmożonym odżywianiem (wysokokaloryczna, realimentacyjna)
wysokobiałkowa
wysokowęglowodanowa
wysokotłuszczowa
Dieta wysokotłuszczowa
- można zastosować u zwierząt mięsożernych i świń. Polega ona na zwiększeniu w pożywieniu udziału tłuszczów. Do pasz wysokotłuszczowych zalicza się mięso wieprzowe, makuchy roślin oleistych, oleje roślinne, tłuszcze zwierzęce. Stosuje się u zwierząt wychudzonych, przebywających w niekorzystnych warunkach termicznych, zwierząt ciężko pracujących.
Dieta wysokowęglowodanowa
- polega na zwiększeniu w pożywieniu ilości łatwo przyswajalnych węglowodanów. Stosuje się ją w alkalozie żwacza, chorobach wątroby, nerek, serca, u zwierząt wyniszczonych, przy znacznym wysiłku fizycznym, w żywieniu parenteralnym, w chorobach CUN.
Podstawowe zasady żywienia psów i kotów
stała pora żywienia
częstotliwość żywienia - dorosłe psy 1-2x dziennie
stałe miejsce gdzie stoją miski
pokarm stoi u psów max 15 min i zabieramy, u kotów - 45 min
temperatura pokarmu pokojowa
pokarm odpowiada zapotrzebowaniom zwierzęcia
im bardziej zróżnicowana karma tym lepiej
im bardziej zróżnicowane białka tym lepiej
9. Żywienie w chorobach j. ustnej, gardła i przełyku
Wskazane żywienie paszami miękkimi, rozdrobnionymi, niedrażniącymi, podawanymi częściej niż normalnie, w małych dawkach. Pasza powinna być konsystencji płynnej lub papkowatej. Zaleca się :
# zwierzętom roślinożernym - dobre zielonki, delikatne siano dobrej jakości, pójła z otrąb, śrut i mąki owsianej, krojoną marchew i buraki
# świniom - parowane, duszone ziemniaki i marchew, kwaśne mleko, kleiki i zupy mleczne, moczone pieczywo
# mięsożernym - mielone, gotowane mięso i podroby, kleiki i zupy mleczne lub mączne, rozgotowane na papkę jarzyny, moczone suchary, gotowany ryż, jaja
Pojenie zwierząt wodą lub płynami łagodzącymi stany podrażnienia np. odwarami z rumianku, szałwi, kory dębu, herbaty. Do płukania: 1% r-r wodny nadmanganianu potasu, 1-2% r-r kwasu bornego lub 0,5% r-r wody utlenionej.
Postępowanie dietetyczne przy niestrawnościach alimentarnych u przeżuwaczy
Kwasica żwacza
usunąć karmę która spowodowała kwasicę
wprowadzamy sondą 3-5l treści żwacza zdrowej krowy
stały dostęp do wody, siano dobrej jakości, drożdże 0,5kg
słomę jarą z owsa lub jęczmienia
w okresie letnim krowy mogą korzystać z pastwiska
Zasadowica żwacza
treść żwacza od zdrowej krowy
wykluczamy paszę mocznikową
obniżamy poziom białka
podawać pasze objętościowe i łatwo strawne węglowodany
ograniczyć pasze treściwe
stosować : melasę, buraki, siano łąkowe, kiszonka z traw i kukurydzy
Przepełnienie żwacza
całkowita głodówka bez podjadania ściółki
podajemy łatwo strawne, półpłynne pasze np. pójło z otrąb, odwar z siemienia, drożdże
zapobiegamy objadaniu się zwierząt dużą ilością pasz treściwych
Wzdęcie przedżołądków
głodówka a póżniej dobre siano łąkowe
Zatkanie ksiąg
głodówka a póżniej płynne, półpłynne, łatwo strawne, treść żwacza od zdrowej krowy
Dieta przy zapaleniu żołądka i jelit u psów
Choroby o przebiegu osrtym
pierwsze 24h nie podawać jedzenia i picia, po 12h nawadnianie dożylne np. 5% glukoza, płyn Ringera, NaCl. Uwzględniamy deficyt wody, zapotrzebowanie dobowe i straty.
Po 24-72h podajemy per os płyny - gdy nie ma wymiotów
Gdy ustabilizowany jest stan ogólny podajemy właściwą dietę leczniczą. Podajemy pokarmy łatwo strawne często i w małych ilościach, głównie gotowanych, o konsystencji papkowatej i temp otoczenia
Po uformowaniu się kału podajemy stopniowo inne składniki pokarmowe. Gotowe diety lecznicze Canine I/D Hill''. Ostatnie badania wykazały że powinno stosować się włókno nie wodochłonne, które powoduje wzrost ilości kału.
Dieta przy przewlekłych biegunkach powstałych na tle zapalenia jelit cienkich i jelit grubych u psów i kotów
schorzenia jelit grubych - np. pasożyty, nowotwory, przewlekłe zapalenie jelit grubych - podajemy białko hypoalergiczne, dobrze zbilansowane i lekko strawne; mieszankę błonnika rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego, soja, ryż, warzywa, gotowa dieta Canine Selected Protein Diet
biegunka powodowana przez Clostridium Perfringers - dieta wysokowłóknikowa - rozkład włóknika w okrężnicy wywołuje spadek pH i to hamuje wzrost Clostridium
obstrukcje - należy powiększyć ilość kału, a zmniejszyć częstotliwość jego wydalania - Selected Protein Diet, Concetration Instant Diet
choroby przewlekłe - np. nietolerancja pokarmowa, nowotwory, nadmierny rozrost kom. chłonnych w jelitach - dieta lekko strawna, łatwo przyswajalna, ograniczona ilość błonnika, mało tłuszczu, średnio lub wysokowęglowodanowa np. ryż, drób, baranina, twaróg, zestawy witamin i zw. miner., Canine Selected Protein Diet
Dieta morzyskowa u koni
OSTRE ROZSZERZENIE ŻOŁĄDKA
całkowita głodówka aż do wyleczenia
po powrocie do zdrowia dobre siano łąkowe, odwar z siemienia lnianego - działa osłonowo i ściągająco na błonę śluzową przew. pok.
Zapobieganie - przed podaniem moczyć pasze pęczniejące
sieczka powinna mieć dł. 3-5cm
przejście z jednej paszy na inną 5-6 dni
karmienie wcześniej przed rozpoczęciem pracy
temp wody do picia 10-15st.C
nie podawać pasz łatwo fermentujących
nie przekarmiać głodnych koni
dbać o zgryz
zwierzę powinno być chronione przed nagłymi zmianami klimatycznymi
podawać karmę niezanieczyszczoną, odpowiednio przygotowaną
nie podawać pokarmu zepsutego
nie podawać zboża zaraz po żniwach
nie podawać niedojrzałych roślin
stosować regularne odrobaczanie
PRZEWLWKŁE ROZSZERZENIE ŻOŁĄDKA
pasza bardzo dobrej jakości spełniająca powyższe wymogi - sól Glauberska, zioła, preparaty mineralno-witaminowe np. Hipowit, Vitasol, Herbavet, Topfit
ZATKANIE JELIT
głodówka jednodniowa (24-48h)
dieta naprzemienna obciążająco odciążająca
zwiększyć ilość włóknika w paszy który pobudza perystaltykę - bazujemy na paszach objętościowych
ważne są spacery i ruch
ZAPIASZCZENIE JELIT
olej parafinowy 1-2l
odwar z siemienia lnianego
dobre siano
miękka słoma
wypas na pastwiskach ograniczony
ciągła kontrola pasz
Choroby wątroby i trzustki u psów - dieta i jej rola
Cel diety
- szybka rekonwalescencja
ułatwienie regeneracji komórek wątroby
odciążenie wątroby z funkcji detoksykacyjnej
zapobieganie procesom katabolicznym
uzupełnianie deficytów pokarmowych
Pokarm smakowity, atrakcyjny o nęcącym zapachu, bo przy schorzeniach wątroby jest utrata apetytu. Białka powinno być mniej lub w normie, o wysokiej przyswajalności, wysokiej jakości. Większa ilość węglowodanów złożonych np. skrobia - żródło miód, cukier, melasa. Normalna lub zwiększona ilość tłuszczu - żródło olej roślinny np. sojowy, słonecznikowy, oliwkowy. Podwójna podaż witaminy B Complex , Vit C ( u mięsożernych jest produkowana przez wątrobę 20-30mg/24h ), Vit E ( bo spada jej absorbcja ) pies- 300-600mg/24h , kot - 50-150mg/24h. Ważna jest arginina - aminokwas do tworzenia mocznika (szczególnie u kotów) żródłem argininy są białka. Gotowe diety Selected Protein Diet, Hepatic Support Diet, Low Phosphorus Protein Diet.
TRZUSTKA
enzymy trzuskowe - Pancreatin
dieta łatwo strawna i nisko tłuszczowa
Vit A, D , E , K, Zn , Cu
Dwa posiłki dziennie
Vit B Complex
Gotowa dieta - Canine Low Fat Diet
KAMICA DRÓG ŻÓŁCIOWYCH
unikamy pokarmu o działaniu żółciopędnym, ponieważ gwałtowny wpływ żółci mógłby spowodować zablokowanie ujścia pęcherzyka
Unikamy : tłuszczu i mięsa wieprzowego, tłustego drobiu, jaj, ryb, nasion roślin strączkowych, cebuli.
Podajemy : łagodne leki żółciopędne, tłuszcze roślinne - zapobiegają zastojowi żółci
STŁUSZCZENIE WĄTROBY
Wątroba otrzymuje lub produkuje więcej tłuszczu niż może spalić. Jest to wynik cukrzycy lub długotrwałej głodówki. Dieta bogato białkowa, niskotłuszczowa i brak węglowodanów - ponieważ one pobudzają produkcję i odkładanie się tłuszczu w wątrobie. Pasze bogate w metioninę, cholinę, wit B, C, E, A.
Syndrom urologiczny kotów - dieta i jej rola
nie wolno dawać suchej karmy
woda pod dostatkiem
podawać metioninę 0,2-1 lub chlorek amonu 20mg
woda i NaCl powoduje wzrost diurezy
dieta gotowa Advance Adult lub Senior
Cel - uniemożliwić tworzenie się twardych pokładów piasku w pęcherzu i cewce moczowej.
Niewydolność nerek u psów i kotów - dieta i jej rola
I. Ostra niewydolność nerek
może być przed nerkowa, nerkowa, poza nerkowa
ze skąpomoczem
ograniczyć do minimum podaż wody
nie podawać soli
nie podawać białka
podawać łatwostrawne węglowodany i witaminy
z wielomoczem
stały dostęp do wody
podawać sole NaCl
podawać białko o dużej wartości biologicznej
II. Przewlekła niewydolność nerek
Rozwija się powoli w wyniku niszczenia miąższu nerek i nie dostatecznego wydalania produktów przemiany materii np. mocznika, kreatyniny.
Cel diety
zwiększyć wydalanie produktów przemiany materii
dieta niskobiałkowa (mocznik)
wysokokaloryczna - aby w celu uzyskania energii organizm nie spalał własnego białka
mało włókna
duża ilość płynów
tłuszcze roślinne
III. Zespół nerczycowy
Albuminy w moczu powodują spadek ciśnienia onkotycznego co powoduje ucieczkę wody do tkanek i obrzęki. Rośnie wchłanianie zwrotne Na.
podawać białko wysoko wartościowe
jak najmniej Na
dużo węglowodanów
do minimum ograniczyć tłuszcz
ograniczona podaż płynów
Kamica moczowa u psów i kotów - diet i jej rola
Dieta zależy od rodzaju kamicy, ale należy podawać dużo płynów co zapobiega tworzeniu się kamicy.
a) Kamica moczanowa
unikać pokarmów które są żródłem kwasu moczowego
unikamy białka - puryn, dużych dawek mięsa, ryb i podrobów
stosować - potrawy mączne, warzywa, mleczne, duża ilość wody z dwutlenkiem sodu
b) Kamica wapniowa
związana z nadmiernym wydalaniem soli wapnia z moczem
ograniczyć - podaż wapnia w paszy
podawać - pasze bogate w Mg, vit B6 - zmniejsza wchłanianie Ca
wykluczyć - pasze z dużą ilością białka np. mleko, sery, mięso
c)Kamica fosforanowa
pH moczu musi być kwaśne,
stosujemy dietę białkowo-tłuszczową z dużą ilością vit C,
ograniczamy jarzyny i owoce
d) Kamica cysteinowa
niskobiałkowa
zmniejszyć podaż białka
wykluczyć białko zwierzęce
Dieta przy cukrzycy, mięśniochwcie porażennym i PDM
CUKRZYCA
podawanie polisacharydów - skrobia, włókno strawne 50% żródła energii
celowa eliminacja cukrów prostych np. glukozy z diety
ograniczenie ilości tłuszczów w diecie poniżej 20% energii całkowitej
białko stanowi równowartość 14-30% energii całkowitej
Karma gotowa Pedigree, Watchem Veterinarium. Ze względu na węglowodany wskazany jest chleb, kasze, makaron, kukurydza, ziemniaki, mleko. Duża ilość włóknika w paszy zwalnia tępo tworzenia i wchłaniania prostych substancji pokarmowych
MIĘŚNIOCHWAT PORAŻENNY
dieta podstawowa bogato lub średnio-białkowa (zależy od nasilenia), nisko-węglowodanowa (bez ziarna, śruty, ziemniaków, melasy), bogato-witaminowa (B1, C, E) i bogato-mineralna (selen) oraz bogato-wodna - pojenie do woli
PDM
należy uzupełniać dietę zwierząt karmionych roślinami rosnącymi na glebach ubogo-selenowych poprzez dodawanie Se parenteralnie. Unikać karmienia roślinami strączkowymi, które mają mało selenu i zastępować je trawami - zielonki lub siano. Na trenach o ziemiach ubogich w Se trzeba alkalizować glebę wapnem by wzrosło przyswajanie Se przez rośliny. Podawać dobrej jakości siano, słomę, które mają większą zawartość wit E. Ograniczyć NKT z trawy i mączki rybnej i zastąpić je mlekiem.
Dieta i jej wpływ na owłosienie u psów i kotów
Na owłosienie mają bardzo duży wpływ :
nietolerancja pokarmowa
alergia pokarmowa
Najczęstsze alergeny to :
barwniki, leki, substancje chemiczne
przetwory mleka i mleko - laktoalbuminy i laktoglobuliny
jaja - owoalbuminy
mięso, ryby
produkty zbożowe zanieczyszczone grzybami
Pasze hypoalergiczne to : ryż, mięso drobiowe, jagnięce, końskie.
Dieta eliminacyjna - zwierzęta roślinożerne : obniżyć podaż pasz treściwych, pasze bogate w karoteny, witaminy gł. vit A, biotynę.
Postępowanie dietetyczne podczas transportu oraz w okresach adaptacji i aklimatyzacji
Przy dłużej trwającym transporcie należy zwierzęta zaopatrzyć w paszę. Dużym zwierzętom daje się zwykle wprost na podłogę, ponieważ żłoby mogłyby spowodować obrażenia. Ze względu na ograniczony ruch zwierzętom nie podaje się pasz treściwych, aby uniknąć zaburzeń przew. pok., a tylko pasze objętościowe (trawożerne) najczęściej siano. Należy ponadto zapewnić wodę do picia, a zwłaszcza latem.
Po transporcie nie należy zwierzętom podawać innej trudno strawnej paszy, ale przez kilka dni podawać pokarm stosowany do tej pory. Należy zwierzę w powolny sposób przyswajać do nowej karmy, tak aby adaptacja nie spowodowała zaburzeń przew. pok.
21. Niedobory mikro- i makroelementów
MAKROELEMENTY
stanowią więcej niż 0,01% masy żywego organizmu , są to :
Ca, Mg, Na, K, Cl, P, S
Skutki niedoboru -
Wapń i fosfor
u zwierząt rosnących krzywica ; u roślinożernych przyczyną jest niedobór fosforu przy nadmiarze wapnia, u prosiąt i szczeniąt nadmiar fosforu przy niedoborze wapnia, niedobór wit D, brak wybiegów (ruch) sprzyja zachorowaniu
u zwierząt dorosłych łomikost, czyli zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforowej i odwapnienie kości ; atakuje głównie krowy w zaawansowanej ciąży i przy dużej laktacji, wyjątkowo psy, sprzyja temu niedobór wit D
istnieją także zaburzenia w procesie rozmnażania i ogólne zmniejszenie wydajności zwierząt
Optymalny stosunek wapnia do fosforu w paszy powinien zmieścić się od 2:1 (jak w kościach) do 1: 2. Kury - nioski wyjątkowo 3:1 , a nawet 4:1
Zawierają pierwiastki :
Ca - rośliny motylkowe (koniczyna, lucerna), niektóre makuchy
P - otręby zbóż, suszone drożdże, makuchy
Magnez
u krów tężyczka pastwiskowa po wyprowadzeniu zwierząt na pierwsze wypasy, na których otrzymują duże ilości wodnistej, ale stosunkowo bogatej w białko paszy. Jest to ostra reakcja organizmu na niedobór Mg , w której dominuje nadmierna pobudliwość układu nerwowego.
przy chronicznym niedoborze dominują objawy ze strony różnych narządów wewnętrznych, w których pojawiają się ogniska zwapnienia.
- Zawartość Mg w suchej masie paszy poniżej 0,18% prowadzi do hipomagnezemii Potas niedobór nie jest znany z praktyki
objawy niedoboru doświadczalnego : zaburzenia stanu ogólnego, zmniejszone pobieranie pokarmu, osłabienie mięśni, niekiedy porażenia.
Sód
- objawia się on po dłuższym
okresie diety z niedostateczną ilością sodu ( postaci NaCl) pogorszeniem wykorzystania białek, pogorszeniem wydajności, wzrostu i rozmnażania, brakiem apetytu, zaburzeniami nerwowymi
MIKROELEMENT
w małych, śladowych ilościach w organizmie są to : Fe, Cu, Co, Mn, Zn, J, Se, Cr, Si, F, Mo Niedobór mikroelementów może wystąpić w praktyce wtedy, gdy danego pierwiastka brak w środowisku. Dotyczy głównie zwierząt trawożernych.
Żelazo
u zwierząt dorosłych normalnie żywionych niedobór nie występuje
może natomiast wystąpić u niektórych zwierząt w okresie ssania (zwłaszcza prosiąt), gdyż mleko matki zawiera minimalne ilości tego pierwiastka, co nie pokrywa zapotrzebowania. Typowym objawem takiego niedoboru jest niedobarwliwa mikrocytarna niedokrwistość, spadek aktywności cytochromu C w wątrobie oraz biegunka.
Miedż
zawartość w glebach ulega znacznym wahaniom. Dużo w śrutach poekstrakcyjnych, otrębach, sianie i zielonkach, liściach buraczanych.
lepiej wykorzystywana w połączeniach organicznych niż w CuSo4. Nadmiar gromadzi się w wątrobie.
Objawy niedoboru obserwowano przede wszystkim u bydła i owiec.
w Polsce w północnych częściach kraju, szczególnie w okolicach o glebach piaszczystych lub bagnistych
objawy niedoboru mogą dotyczyć zmian w kościach (osteoporoza)
u jagniąt zaburzenia ze strony układu nerwowego (porażenia kończyn, niezborność ruchów), a u prosiąt przerost mięśnia sercowego
Kobalt
są pewne obszary gdzie brak go w glebie, w tych okolicach występowały stale schorzenia przeżuwaczy o niewyjaśnionej etiologii
w Polsce zwłaszcza na glebach piaszczystych i bagiennych
u przeżuwaczy jest on niezbędny do syntezy wit B12 przez bakterie przedżołądków
objawy niedoboru są nieswoiste : brak apetytu, słaby rozwój zwierząt rosnących, niedokrwistość, charłactwo,
Mangan
bardzo rozpowszechniony w glebach, zwłaszcza gliniastych i wapiennych. Są też tereny ubogie w mangan, w Polsce są to Żuławy. W organizmie znajduje się w małych ilościach prawie we wszystkich narządach, uczynnia on wiele enzymów i bierze udział w ważnych reakcjach biochemicznych
objawy niedoboru najczęściej u drobiu - wywołuje schorzenie zwane perosis charakteryzujące się zniekształceniem kości, skrzydeł i kręgosłupa
u świń i cieląt zmiany w kościach kończyn
u bydła dorosłego zaburzenia w rozrodzie
Cynk
jest niezbędny , jest składnikiem lub aktywatorem wielu enzymów. W organizmie występuje głównie w skórze, włosach, kościach, a także w mleku i żółtku jaja kurzego
niedobór u świń, jagniąt, cieląt i kurcząt. Dodatek kadmu powoduje zaburzenia w przemianach cynku u świń, przeżuwaczy i drobiu.
u świń - parakeratosis (zmiany skórne oraz zmniejszenie apetytu, zahamowanie wzrostu, niekiedy biegunka i wymioty). Maciory, które przed zapłodnieniem, w okresie ciąży i laktacji otrzymywały zbyt mało cynku, a nadmiar wapnia, rodzą mniejszą ilość prosiąt i o niższej wadze, a prosięta te mogą wykazywać objawy parakeratozy
Selen
duże wahania w glebie i roślinach. W organizmach odkłada się w białkach ustrojowych, głównie w wątrobie i nerkach. Jego antagonistą jest arsen. Wykazuje synergizm działania z wit E
60-80% powierzchni Polski stanowią obszary niedoborowe w selen
schorzenia na tle niedoboru u jagniąt, cieląt, młodego bydła, żrebiąt (pokarmowa dystrofia mięśni), koni dorosłych oraz u drobiu
Jod
rozmieszczony w środowisku nierównomiernie, większe ilości w obszarach nadmorskich, niedobór w górach i okolicach podgórskich. W Polsce niedobór na Podkarpaciu i Dolnym Śląsku
w organizmach 20-40% całej zawartości jodu znajduje się w tarczycy, związanego z hormonami tyroksyną i trójjodotyroniną
niedobór wywołuje powiększenie tarczycy, obniżenie jej funkcji hormonalnej, co objawia się obniżeniem poziomu przemiany materii, produkcyjności i żywotności oraz zaburzeniami płodności
1