prostytucja - praca czy patologia, Prostytucja - praca, czy patologia


Prostytucja - praca, czy patologia?

Prostytucja bywa określana najstarszym zawodem świata. To stwierdzenie nasuwa na myśl wniosek, że jest to praca, czyli wcale dobrze płatne zajęcie, które towarzyszy człowiekowi od początków istnienia homo sapiens. Owy sposób zarabiania pieniędzy od dawna budzi wiele kontrowersji, spośród których pewne stawiają go na równi z patologią. Jak rozumieć uprawianie nierządu, jako typowe zajęcie i sposób utrzymywania się wielu ludzi, czy jako napiętnowaną patologię szerzącą się na marginesie społeczeństwa?

Zjawisko prostytucji ze względu na swój dynamizm i wielość form, w których się przejawia jest trudne do jednoznacznego i klarownego zdefiniowania. Pod tym pojęciem współcześnie rozumie się zarówno prostytucję męską jak i żeńską, homo, hetero i biseksualną, a także prostytucję dziecięcą. Z tego względu przedmiot mojej pracy ograniczę do kobiecej prostytucji heteroseksualnej.

Definicja zjawiska.

Przeglądając literaturę przedmiotu można spotkać wiele definicji, które powstały w określonym kręgu kulturowym pod wpływem pewnych czynników historycznych.

Pierwsze próby stworzenia definicji tego zjawiska podjął starożytny grecki prawodawca Solon. Twierdził on, że prostytutką jest „osoba oddająca każdemu swoje ciało za pieniądze” (Sztobryn - Giercuszkiewicz, 2004, s. 13). Obecnie prostytutką najczęściej nazywana jest osoba, która odpłatnie świadczy usługi seksualne, będąc świadoma, że jest to sposób zarobkowania, a z klientami łączą ją jedynie więzi zawodowe (Sztobryn - Giercuszkiewicz, 2004, s. 30).

Mówiąc o prostytucji, w myśl powyższej definicji ujmujemy tu następujące cechy charakterystyczne:

- pobieranie wynagrodzenia materialnego (finansowego) za usługi o charakterze seksualnym;

- brak więzi emocjonalnej pomiędzy partnerami;

- „zawodowstwo” rozumiane jako świadomość osoby świadczącej usługi seksualne, że jest to sposób zarobkowania (kategoria świadomości dopuszczająca traktowanie własnego ciała jako „narzędzia pracy”), a także dobrowolność podejmowanej aktywności traktowana jako wybór zawodowy;

- brak wzajemnych związków pomiędzy sferą behawioralną a emocjonalną w trakcie aktu seksualnego

Etiologia prostytucji, czyli jakie czynniki i mechanizmy mają wpływ na osoby podejmujące decyzję o uprawianiu nierządu.

W świetle badań empirycznych prowadzonych na prostytutkach wyróżniono wiele elementów mających związek z faktem podjęcia takiego sposobu zarabiania na życie. Warto pamiętać, iż pojedynczy element nie determinuje tej decyzji, dopiero wielość czynników współoddziaływujących na siebie stwarza bardzo niekorzystne warunki do rozwoju oraz zwiększa prawdopodobieństwa wyboru takiej drogi życiowej.

1. Czynniki środowiskowe (Sztobryn - Giercuszkiewicz, 2004, s. 67):

- struktura rodziny - M. Jasińska prowadząc swoje badania na prostytutkach zauważyła, że przeważająca ich ilość pochodziła z niepełnych lub zrekonstruowanych rodzin

- status ekonomiczny rodziny, poziom wykształcenia rodziców, i ich kwalifikacje zawodowe - badania m.in. Kurzępy, Jasińkiej, Pabian i Kowalczyk - Jamnickiej wykazują, że niższy poziom wykształcenia, oraz status ekonomiczny i społeczny rodziny mają istotny wpływ na podjęcie przez kobiety tego sposobu zarobkowania

- zmienność środowisk wychowawczych - 82 % przebadanych nieletnich prostytutek pochodziło z rozbitych lub zrekonstruowanych rodzin, mieszkały z matkami, które często pozostawały w konkubinatach, w krótkotrwałych związkach z kilkoma partnerami, lub dorastały w placówkach opiekuńczo - wychowawczych. Takie zmiany w strukturze rodziny i brak stabilności środowiska rodzinnego mają znaczny wpływ na kształtowanie się niesprzyjających wychowawczo warunków, oraz zakłócają prawidłową socjalizację.

- przynależność do grup nieformalnych o charakterze patologicznym - badania przeprowadzone na dziewczynach trudniących się prostytucją i umieszczonych w placówkach resocjalizacyjnych dowodzą, że aż 97% tych dziewcząt było w mniejszym lub większym stopniu powiązana z jakąś grupą nieformalną, często z silnymi przejawami demoralizacji i chuligaństwa

- niepowodzenia szkolne i uchylanie się od obowiązku szkolnego - nagminna absencja oraz drugoroczność często są pierwszymi objawami postępującego wykolejenia. Niepowodzenia i trudności szkolne dotyczą ok. 52,9 % badanych kobiet zajmujących się prostytucją..

- względy ekonomiczne oraz wysokie aspiracje konsumpcyjne - z badań Antoniszyna i Marka przeprowadzonych wyłącznie na kobietach działających w luksusowych lokalach wynika, że jest to główny motyw ich prostytuowania się

2. Uwarunkowania rodzinne (Sztobryn - Giercuszkiewicz, 2004, s. 88):

- częste konflikty - wrogi lub obojętny stosunek rodziców do siebie, zdrady małżeńskie i zachowania przestępcze

- brak więzi uczuciowej między członkami rodziny i wrogi lub obojętny ich do siebie stosunek - u zdecydowanej większości badanych nieletnich dziewcząt trudniących się prostytucją relacje z rodzicami były zaburzone, pozbawione miłości i akceptacji, zagwarantowania bezpieczeństwa i wsparcia. Relacje z ojczymami i konkubentami matek cechowały wzajemna nienawiść, wrogość i agresja. Dla większości, bowiem dla 78% matka nie stanowiła pozytywnego wzorca kobiety, żony, czy matki.

- destabilizacja i rozpad rodziny - osłabienie, lub całkowity brak więzi emocjonalnej, rozpad więzi interpersonalnych, nie przejawianie zainteresowania sprawami rodzinnymi.

- złe pożycie małżeńskie rodziców - zdrady, kłótnie, atmosfera obojętności lub nienawiści często połączone i spotęgowane przez alkoholizm jednego z rodziców

- atmosfera wychowawcza nacechowana chłodem, dystansem, wrogością lub demoralizująca (ze względu na przejawiane przez członków rodziny zachowania patologiczne - przestępczość, alkoholizm, dewiacje seksualne, prostytucja) - badania wykazują, że problem alkoholowy pojawia się w przypadku 28% rodzin prostytutek, natomiast 42,3% członków rodzin prostytutek weszło w konflikt z prawem. Następstwem powyższych przejawów patologii jest nieprawidłowy wzorzec systemu wartości przekazywany dzieciom przez rodziców, czego konsekwencją często jest wykolejenie społeczne.

- styl wychowania polegający na całkowitym braku opieki i pobłażliwości lub rygorystyczny i represyjny, w obu przypadkach charakteryzujący się niekonsekwencją w stosowaniu sankcji za wykroczenia przeciwko niesprecyzowanym jasno normom - jest to przyczyną barku poczucia stabilności i spójności, stałym elementem życia takich dzieci staje się opuszczenie i zaniedbanie, co może sprzyjać preferowaniu zachowań nieaprobowanych społecznie.

Funkcjonowanie psychologiczne prostytutek.

Mówiąc o funkcjonowaniu psychicznym kobiet prostytuujących się wyróżniono kilka mechanizmów sprzyjających pozostawaniu w tym zawodzie, z których warto wspomnieć o tzw. mechanizmie paraliżu psychologicznego (tzw. unieruchomienie) opisanego przez Silbert i Pines. Przejawia się on tym, że osoba akceptuje siebie w roli ofiary, towarzyszy jej poczucie beznadziejności, nieumiejętność wykorzystania napływających możliwości zmian, co skutkuje nagromadzeniem poczucia doznawanej przemocy w ciągu całego życia oraz w konsekwencji prowadzi do zespołu stresu pourazowego (PTSD).

Na podstawie badań empirycznych (Sztobryn - Giercuszkiewicz, 2004, s. 89-100):

Od poczucia tożsamości oraz utrzymywania stałej identyfikacji zależą sposoby radzenia sobie z negatywnymi konsekwencjami społecznej marginalizacji i etykietowaniem („piętnem dziwki”). Od poczucia tożsamości zależy również wiek inicjacji z prostytucją (wymiana usługi seksualnej w zamian za dobro materialne).

Badania Moczydłowskiej na młodocianych prostytutkach dowodzą, że ich poziom rozwoju emocjonalnego można określić jako niedojrzały. Cechują go znaczna labilność emocjonalna, tendencje do reagowania agresją i autoagresją w sytuacjach trudnych, skłonności do konfliktów i prowokowania kłótni oraz duża impulsywność. Najsilniej przeżywaną przez nie emocją był lęk, głównie lęk przed przyszłością, potęgowany przez niską samoocenę i samoakceptację. Analiza rozbieżności pomiędzy ja realnym i ja idealnym wykazała negatywny obraz siebie związany z brakiem szacunku i wiary w siebie, stawianiem sobie nieadekwatnych celów w stosunku do swoich możliwości. Towarzyszyło temu bardzo duże poczucie osamotnienia, duża niecierpliwość, podwyższona potrzeba stymulacji oraz większa skłonność do działania, niż refleksji. Analiza sensu życia u nieletnich prostytutek porównując z wynikami grupy kontrolnej wykazała niski poziom poczucia sensu życia, niższy mieli jedynie samobójcy i toksykomani. Spośród tych dziewcząt aż 43% podejmowało próbę samobójczą. Rzeczywistość jawi im się jako pełna niebezpieczeństw, zbrodni, gwałtów, agresji, których ofiarami stawały się najczęściej kobiety i dzieci. Ich stosunek do mężczyzn był najczęściej pogardliwy, nienawistny.

Poziom inteligencji prostytutek nie odbiega od normy. Jedynie 5% przebadanej populacji kobiet uprawiających nierząd ma objawy lekkiego niedorozwoju umysłowego.

Na podstawie powyższych informacji można wysnuć wniosek, że prostytutki to osoby świadome negatywnych następstw, jakie niesie ze sobą podjęty tryb życia, chociaż małorefleksyjne i powierzchowne w myśleniu. Ponadto nie istnieje profil osobowości charakterystyczny dla kobiet prostytuujących się, a ich wyniki w testach nie różnią się od wyników kobiet wykonujących inne zawody.

Seksualizm prostytutek:

Pisząc o seksualizmie człowieka nie sposób pominąć funkcji, jakie pełni płciowość w jego życiu (Niewiadomska i in, 2005, s.9-28):

- funkcja biologiczna - czyli rozładowanie napięć seksualnych i przekazywanie życia

- funkcja psychiczna (podmiotowa) - komunikowanie uczuć, potrzeb, identyfikacja z płcią, czerpanie satysfakcji z własnej seksualności

- funkcja społeczna - tworzenie więzi społecznych, zdolność do zaangażowania się w relację z drugą osobą, pozytywne nastawienie do ludzi, związana z dojrzewaniem systemu wartościowania, krystalizacja całego ludzkiego „ja”.

Rozwój funkcji psychicznej przebiega nieco inaczej u chłopców, niż u dziewcząt. U chłopców występuje dwutorowość, co przejawia się oddzieleniem pożądania seksualnego od zaangażowania uczuciowego, które potem jako przejaw dojrzałości seksualnej ulega połączeniu. U dziewcząt występuje jednotorowość w rozwoju tej funkcji, gdyż doznania erotyczne wyodrębniają się z przeżyć uczuciowych. Warto dodać, że bardzo duży wpływ na funkcję psychiczną ma wiek inicjacji seksualnej oraz pierwsze doświadczenia w tej sferze.

Życie seksualne prostytutek w ich przypadku nie spełnia żadnej z trzech powyższych funkcji (Imieliński, 1990). Kobiety, które uprawiają nierząd, mają całkowicie prawidłowe reakcje seksualne, ale jedynie w sytuacjach, które mają dla nich charakter prywatny, natomiast seks z klientem najczęściej traktowany jest czysto profesjonalnie bez zapatrywania na jakiekolwiek doznania o charakterze erotycznym.

Podjęciu decyzji o prostytuowaniu się często sprzyjają przedwczesne inicjacje seksualne, przypadkowy charakter tych kontaktów, częste zmiany partnerów oraz brak więzi emocjonalnej z nimi. Badania Elżbiety Kowalczyk - Jamnickiej wykazuję, że inicjacja seksualna miała czas średnio 4 lata wcześniej u dziewcząt prostytuujących niż w przypadku zbiorowości porównawczej. Aż 74% prostytutek rozpoczęło życie seksualne przed 15 rokiem życia i miało to miejsce w przypadkowych okolicznościach. Pomimo tego aż 81,7% z nich uznało swój pierwszy kontakt seksualny jako satysfakcjonujący. Tak wczesne rozpoczęcie życia seksualnego przez dziewczęta sprzyja rozdzieleniu sfery seksualnej i emocjonalnej, rozgraniczeniu tej „jednotorowości”, i skłania do wykształcenia orientacji życiowej dopuszczającej możliwość oddawania ciała za pieniądze.

Kwestie skłonności do różnych dewiacji seksualnych, nadpobudliwości, lub oziębłości seksualnej u prostytutek są przeciętne, nie różnią się od typowych.

Konsekwencje prostytucji dla kobiet podejmujących ten sposób zarobkowania.

O osobach, które zajmują się nierządem przez ponad 4 lata mówi się, że mają długi staż. Ponieważ ten zawód jest niezwykle wyniszczający, są one narażone na wiele szkód, zarówno fizycznych, jak i psychicznych:

1. Szkody fizyczne:

- choroby weneryczne, np. wirus HIV. Badania pokazują, że 74% populacji prostytutek w Nairobi, 52% w Kenii i 34% w Tajlandii jest nosicielem tego wirusa - pomimo użycia prezerwatyw

- przemoc - w zależności od autora bada przyjmuje sę, że od 40% do 70% prostytutek doświadczyło przemocy fizycznej lub seksualnej, w tym gwałtów i ataków fizycznych, czego skutkiem były złamane kończyny, urazy głowy i poparzenia

- zwiększone ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy oraz chronicznego zapalenia wątroby

- uzależnienie od substancji psychoaktywnych

- nieplanowane ciąże i aborcje

- Specjalny Komitet do Spraw Pornografii i Prostytucji podaje, że poziom śmiertelności osób uprawiających prostytucję jest 40 razy wyższy od populacji generalnej

2. Szkody psychiczne:

- ciągłe narażenie na przedmiotowe traktowanie

- skutki syndromu postaborcyjnego

- w przypadku 75% spośród przebadanych 500 prostytutek w USA, RPA, Tajlandii i Zambii 75% z nich cierpi na Zespół Stresu Pourazowego (PTSD), w porównaniu w populacji osób z PTSD jest 5%, natomiast wśród weteranów wojny w Wietnamie ok. 20%-30%. Dla PTSD charakterystyczne są zaburzenia snu, powracające wspomnienia traumy, paraliż emocjonalny, stany lękowe, depresyjne itd.

- zmiany w osobowości

- społeczna stygmatyzacja

- erozja emocjonalnej części „ja”

- ucieczka od negatywnych konsekwencji prostytucji w uzależnienia, mechanizmy obronne typu: wypieranie, racjonalizacja, dysocjowanie (emocjonalne zamknięcie się w sobie, odcięcie emocji od ciała).

Nie jestem ciałem, w którym mieszka dusza, jestem duszą, która ma widzialną część zwaną ciałem. Przez ostatnie dni ta dusza obserwowała moje ciało bez chwili przerwy. Nie mówiła nic, nie krytykowała, nie litowała się - po prostu mu się przyglądała”. - fragment powieści pt. Jedenaście minut Paulo Coelho.

Podsumowanie:

Nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie postawione w temacie. Celem mojej pracy było przybliżenie tego tak bardzo wrażliwego na oceny moralne zagadnienia oraz niewątpliwie problemu dla osób mających bezpośrednią styczność z konsekwencjami prostytucji. Bez wątpienia można stwierdzić, że prostytuowaniu się nie można zapobiec. To zjawisko będzie istniało dopóty ludzie będą chcieli posmakować „płatnej miłości”. Jedyne co pozostaje, to stwarzać możliwości pomocy ofiarom negatywnych konsekwencji tego procederu.

Bibliografia:

Sztobryn-Giercuszkiewicz, J. (2004). Psychologiczne aspekty prostytucji. Łódź: Wydawnictwo DAJAS.

Niewiadomska, I., Chlaszcz J., Kołodziej B., Śpiła B. (2005). Seks. Uzależnienia, fakty i mity. Lublin: Wydawnictwo KUL, (9-28, 113-136).

Imieliński, K. (1990). Manowce seksu - prostytucja. Łódź: Res Polona.

Coelho, P. (2004). Jedenaście minut. Warszawa: Drzewo Babel.

2



Wyszukiwarka