Ustrój III RP

05.10.2010

Temat : Geneza III RP. Reforma systemu polityczno-ustrojowego w 1989.

Przed okrągłym stołem:

- kryzysy polityczne 1956, 1968, 1970, 1976

- strajki sierpniowe 1980

- reformy ustrojowe lat 80-tych.

31 grudzień 1989 - symboliczny początek III RP.

Reformy ustrojowe lat 80-tych:

1. Powołanie nowych instytucji polityczno-prawnych:

• Trybunał konstytucyjny

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• Trybunał Stanu

• Sądownictwo administracyjne.

2. Poszerzenie form sprawowania władzy o instytucje

• Referendum

• Konsultacje społeczne

Źródłami zasad ustroju III RP:

• Konstytucja

• Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

• Zwyczaj

Zasady naczelne III RP :

• Zasada suwerenności Narodów

• Zasada niepodległości i suwerenności państwa

• Zasada demokratycznego państwa prawnego

• Zasada społeczeństwa obywatelskiego

• Zasada podziału władzy

• Zasada społecznej gospodarki rynkowej

• Zasada poszanowania godności człowieka.

12.10.2010

Temat: Kształtowanie podstaw ustrojowych III RP w okresie przejściowym (1989-1992).

Mała Konstytucja - 1992 r.

Ciągłość państwowości państwa polskiego, nowelizacje konstytucji w latach 1989 - 1992.

07.04.1989 - Największa zmiana konstytucji w okresie jej obowiązywania, 6 nowelizacji konstytucji PRL między 89-92.

22.07.1952 - obowiązująca konstytucja przed nowelizacjami do 1989r.

1992 - ustawa o zmianie konstytucji, Sejm uchwalił ordynacje wyborczą do Sejmu i Senatu.

Zakładano, że ustrojem państwa polskiego będzie parlamentaryzm. Najwyższym organem władzy państwowej - Sejm RP.

- Zmiana zasad prawa wyborczego.

- Przywrócono urząd prezydenta RP.

Mandat opancerzony - PZPR, PSL, SO 65% przekazane z góry, by dominować w sejmie.

I Prezydent RP >>>> Wybierany pośrednio przez Zgromadzenie Narodowe (Sejm + Senat)

Senat >>> wybory w pełni demokratyczne.

Prezydent - miał zabezpieczać istniejące struktury, a także zabezpieczać je przed niekorzystnymi postanowieniami. Miał być najważniejszym przedstawicielem państwa polskiego w sprawach wewnętrznych i zewnętrznych. Stał na straży konstytucji, suwerenności, nienaruszalności państwa polskiego. Wybierany na 6 lat z możliwością reelekcji. Zarządzał wybory, mianował przedstawicieli za granicą , prawo łaski, ordery, odznaczenia, prawo wprowadzenia stanu wojennego.

04.06.1989 - pierwsze po wojnie wolne wybory: powszechne, równe, bezpośrednie, tajne

Mikołaj Kozakiewicz - Marszałek Sejmu

11.06.1989 -Jerzy Urban, oświadczył że podczas obrad Okrągłego Stołu ustalono że pierwszym prezydentem będzie gen. Wojciech Jaruzelski .

19.07.1989 - Wybór gen. Jaruzelskiego na prezydenta RP przez Zgromadzenie Narodowe, najmniejszą możliwą ilością głosów.

Pierwszy Premier : Czesław Kiszczak

Pierwszy Prezydent : Wojciech Jaruzelski

II Premier : Tadeusz Mazowiecki, udało mu się sformułować rząd.

24.09.1989 - pierwszy od ponad 40 lat w Europie środkowej Rząd niekomunistyczny - Mazowiecki.

Budowa fundamentów Państwa Demokratycznego:

Etap I - Reformy ustrojowe, rządził Mazowiecki

Etap II - reaktywowanie samorządu terytorialnego

Etap III - Powszechne wybory prezydenckie

Etap IV - wybory parlamentarne 27.10.1991

29.12.1989 - nowelizacja konstytucji zawarta w noweli grudniowej.

• Zmiana nazwy państwa i centralnych urzędów państwowych

• Skreślenie ustępu do konstytucji PRL z lipca 1952

• Zredagowano na nowo I rozdział konstytucji

• Przywrócono nazwę Rzeczpospolita Polska

• Gwarancja swobody gospodarczej

08.03.1990 - reaktywowanie idei samorządności terytorialnej

Maj 1990 - pierwsze wybory do samorządu gminnego (samorządowe)

Rozwiązanie PZPR - koniec partii dominującej i sprawującej władze od 1948 roku.

25.11.1990 - I tura wyborów

09.12.1990- II tura wyborów, Prezydentem został Lech Wałęsa.

17.10. 1992 - sejm kadencji 1991-1993uchwalił tekst ustawy konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą RP oraz o samorządzie terytorialnym.

Mała Konstytucja - Spis treści, relacje pomiędzy władzą wykonawczą i ustawodawczą a samorządem terytorialnym.

Roz. 1 - zasady ogólne

Roz. 2 - Sejm i Senat

Roz 3. - Prezydent RP

Roz 4. - Rada Ministrów RP

Roz 5. - Samorząd terytorialny

Roz. 6 - przepisy i zasady ogólne.

Zasady ogólne :

Art. 1. Organami państwa w zakresie władzy ustawodawczej są : Sejm i Senat RP. W zakresie Władzy sądowniczej - niezawisłe sądy.

Art. 3. 1) Sejm składa się z 460 posłów wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych w głosowaniu tajnym.

2)Senat składa się ze 100 senatorów, wybieranych w województwach na okres kadencji sejmu w wyborach wolnych, powszechnych, bezpośrednich w głosowaniu tajnym.

Art. 4. 1) kadencja Sejmu trwa 4 lata

2) Prezydent może rozwiązać sejm w wypadkach określonych w niniejszej ustawie, po po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu.

Zasady naczelne małej konstytucji :

• Republikańska forma rządów

• 5-cio przymiotnikowe prawo wyborcze

• Dwuizbowość parlamentu

• Trójpodział władzy

• Niezawisłość sędziowska

• Swoboda działalności gospodarczej i ochrona własności

• Samorządność terytorialna

• Pluralizm terytorialny

• Praworządność

• Reprezentacja polityczna

• Suwerenność narodu

• Prezydencjonalizm

Premierzy III RP :

1. Tadeusz Mazowiecki

2. Jan Krzysztof Bielecki

3. Jan Olszewski

4. Waldemar Pawlak

5. Hanna Suchocka

6. Waldemar Pawlak

7. Józef Oleksy

8. Włodzimierz Cimoszewicz

9. Jerzy Buzek

10. Jerzy Miller

11. Marek Belka

12. Kazimierz Marcinkiewicz

13. Jarosław Kaczyński

14. Donald Tusk

19.10.2010

Temat: Podstawy ustroju Polski w oparciu o konstytucje RP w 1997.

• Mała Konstytucja 17.10.1992

• Utrzymane w mocy przepisy konstytucji z 22.07.1952

• Ustawa konstytucyjna z 23.04.1992 o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji RP

Konstytucja - norma zasadnicza, podstawowa ustawa, która zawiera normy mające charakter najwyższych źródeł prawa, ustawa do której powinny zwracać się wszystkie przepisy, instytucje. Jest wyposażona w szereg przepisów odnoszących się do praw człowieka. Stanowi podstawę, porządek w państwie i spełnia szereg ważnych funkcji.

Funkcje :

Stabilizacyjno-Dynamizująca

Stabilny ustrój, obraz państwa; zapisy mogą ewoluować; kształt państwa nie jest stały, zmienia się, konstytucja właśnie mówi gdzie owy ustrój w razie potrzeby można zmienić.

Prawna

Jest ich kilka, wyróżniono funkcje:

-polityczno-prawną

-ekonomiczno-prawną

Obie te funkcje , określają miejsce konstytucji wśród różnych systemów normatywnych w społeczeństwie. Do funkcji prawnych zalicza się, funkcje określającą niepozbywalny zakres suwerenności państwowej. Reguluje zależność Polski np. od UE. Funkcje prawne dotyczą ustalenia zakresu zadań strategicznych i kompetencji państwa tzn. „co wolno państwu”.

Kreowanie systemu politycznego

Konstytucja kreuje, tworzy system polityczny. Wprowadza i gwarantuje podział władzy (trójpodział), określa jakie organy w państwie funkcjonują i jak wyglądają relacje pomiędzy tymi organami, muszą tworzyć jeden organ państwowy.

Przygotowanie do Konstytucji

1. Prace w latach 1989 - 1991

Sejm:

- powołanie sejmowej komisji konstytucyjnej 7.12.1989.

-pierwsza wersja konstytucji październik 1990

- debata sejmowa nad tekstem projektu październik 1991

Senat:

-Powołanie senackiej komisji 7.12.1989

-gotowy projekt komisji senackiej kwiecień 1991

-przekazanie projektu do senatu 16 maja 1991

-uchwalenie projektu konstytucyjnego przez senacka komisje konstytucyjną 22.10.1991.

2. Prace w latach 1991-1993

• Projekty ustaw dotyczą trybu uchwalenia nowej konstytucji grudzień 1991

• Nowy sejm i Senat

• Ustawa konstytucyjna o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji RP 23.04.1991

• Powołanie komisji konstytucyjnej październik 1992

• Zgłoszenie 7 projektów ustawy zasadniczej, marzec-kwiecień 1993

• Wybory do Sejmu i Senatu 19.09.1993

Projekt powinien być podany referendum, aby obywatele mogli go ocenić.

Komisja konstytucyjna >>>>26 posłów , 10 senatorów. Oprócz komisji Zgromadzenia Narodowego prawo otrzymał prezydent RP oraz grupa 56 członków Zgromadzenia Narodowego.

3. Prace w latach 1993-1997 zakończyły się uchwaleniem konstytucji.

• Nowelizacja ustawy z 23.04.1992

• Pierwsze czytanie projektów na Zgromadzeniu Narodowym 21-23.09.1994

• Tekst jednolity projektu konstytucyjnego 27.08.1996

• Uchwalenie konstytucji w drugim czytaniu 22.03.1997

• Przyjęcie przez ZN tekstu Konstytucji po poprawkach 25.05.1997

• Podpisanie konstytucji przez prezydenta 16.07.1997

• WEJŚCIE W ŻYCIE KONSTYTUCJI III RP 17.10.1997

Cechy konstytucji :

• pełna, regulująca wszystkie materie uznane ze konstytucyjne.

• Sztywna, kompromisowa

• Charakter normatywny

• Nawiązanie do tradycji

• Standard europejski

• Obszerna

• Preambuła, 13 rozdziałów

• Mała konstytucja nie reguluje wszystkich spraw, nie łatwo ją zmienić.

• Nie jest żadną kopią projektu.

Zasady ustroju politycznego konstytucji 1997

• Suwerenność narodu

• Republikańska forma państwa

• Demokratyczne państwo prawne

• Podział władzy i równowaga władz

• Władza zwierzchnia należy do narodu

• Rejestracja polityczna (naród ma swoich przedstawicieli)

• Dwuizbowość parlamentu

• Pluralizm polityczny

• Niezależność i współdziałanie partii

• Wolność i prawa jednostki

• Decentralizacje władzy

• Parlamentarno-gabinetowy system rządów

• Równouprawnienie wszystkich kościołów, państwa

• Odrębność władzy sądowniczej

• Społeczna gospodarka rynkowa

• Wolność działalności gospodarczej

• Ochrona własności.

26.10.2010.

Temat : Administracja publiczna po 1989 roku.

Administracja - działalność prowadzona przez państwo jako organizację

1. Państwowa w znaczeniu ścisłym

2. Rządowa - ogólna i specjalna

Działalność prowadzona przez inne organy i instytucje państwowe.

Administracja publiczna

Adm. Państwowa(rządowa): Aparat powołany do prowadzenia działalności organizatorskiej i wykonawczej w odniesieniu do politycznych decyzji władzy państwowej

Adm. Samorządowa: Wydzielenie w państwie struktury organizacyjne powołane do realizacji i celów o charakterze zadań publicznych.

Podział administracji publicznej:

- Rządowa

- Państwowa

- Samorządowa

Struktura administracji publicznej:

Poziom centralny :

- administracja rządowa

- administracja państwowa - obsługująca organy władzy państwowej

Szczebel regionalny:

- administracja rządowa w województwie

- administracja samorządowa województwa

Szczebel lokalny :

- administracja samorządowa powiatu

- administracja samorządowa gminy.

Administracja Rządowa

• Prezes rady ministrów, Rada ministrów, ministrowie oraz centralne organy administracji rządowej.

• Wydzielona cześć, która tworzą centralne organy władzy państwowej i urzędy z nimi związane, a także szereg innych ogólnokrajowych terenowych instytucji, które realizują zadania publiczne na rzecz obywateli i podmiotów zbiorowych.

Organy administracji rządowej:

1. Organy naczelne - powołane przez prezydenta RP lub Sejm. Organy naczelne administracji rządowej, Prezes Rady Ministrów, ministrowie, szefowie komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów.

2. Organy centralne - organy jednoosobowe lub kolegialne podlegające organom naczelnym np. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezes Agencji Rynku Rolnego, Prezes GUS.

Administracja Samorządowa

Zespół organów publicznych powołanych do realizowania zadań państwa w terenie ( samorząd gminy, powiatowy, wojewódzki)

Organy Administracji Państwowej :

• Prezydent RP

• Organy NIK

• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• Krajowa Rada Sądownictwa

• Organy Narodowego Banku Polskiego.

Cel reformy z lat 90-tych:

- Przeprowadzenie demokratyzacji państwa, w tym stopniowa decentralizacja władzy państwa.

- zbudowanie gospodarki rynkowej

Ustawy utrwalające kształt administracji rządowej.

- ustawa z 05.07.1996 - o służbie cywilnej

- ustawa z 04.09.1997 - o działaniach administracyjnych

- ustawa z 05.06.1998 - o administracji rządowej w województwie.

- ustawa z 24.07.1998 - o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej

- ustrój polityczny od 1998r.

16.11.2010.

Temat : Organy władzy ustawodawczej Sejm i Senat.

Sejm i Senat - ordynacja wyborcza :

• 4 letnia kadencja

• Wybory zarządza prezydent RP

• Pełnia władzy ustawodawczej

• Ustawa z 12.04.2001 - ordynacja wyborcza - o nią oparte są wybory do Sejmu i Senatu. Ustawa określa, zasady i tryb zgłaszania kandydatów na senatorów, przeprowadzania wyborów oraz warunki wartości wyborów do sejmu RP.

• Posłowie i senatorowie maja te same uprawnienia

• Posłowie są przedstawicielami narodu

• Przed rozpoczęcie sprawowania mandatu składają przysięgę

• Nie można być jednocześnie posłem i senatorem

• Sejm i Senat nie są organami równorzędnymi

• Sejm ma więcej władzy niż Senat

• Pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu odbywa się w terminie wyznaczonym przez prezydenta RP

• Pierwsze posiedzenie Sejmu otwiera Marszałek - Senior, powołany przez prezydenta spośród najstarszych wiekiem posłów.

• Posłowie na pierwszym posiedzeniu Sejmu składają ślubowanie wg. Roty.

Organy Sejmu :

1. Marszałek Sejmu

• Stoi na straży praw i godności sejmu

• Reprezentuje sejm

• Zwołuje posiedzenia sejmu

• Przewodniczy obradom

• Czuwa nad tokiem i terminowością prac sejmu i jego organów

• Kieruje pracami Prezydium

• Zwołuje Konwent Seniorów i przewodniczy jego obradom

• Nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym

• Czuwa nad porządkiem.

2. Prezydium sejmu

• Ustala plan prac sejmu, po zasięgnięciu opinii konwentu seniorów

• Podejmuje inne czynności wynikające z regulaminu sejmu

• Ustala zasady organizowania doradztwa warunkowego na rzecz sejmu i jego organów.

• Organizuje współpracę miedzy komisjami sejmowymi i koordynuje ich działania

• Opiniuje sprawy wymienione przez Marszałka Sejmu

• Dokonuje wykładni regulaminu Sejmu. Po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej

3. Konwent sejmu, opiniuje w szczególności :

• Projekty planów prac sejmu

• Projekty porządku dziennego

• Wnioski co do trybu dyskusji nad poszczególnymi aktami porządku dziennego posiedzenia sejmu

• Wnioski co do wyboru przez Sejm jego organów

• Zadania i przebieg Pracy Kancelarii Sejmu

• Inne sprawy przekazywane przez Marszałka Lub Prezydium Sejmu

4. Komisje sejmowe

• Są stałe, tymczasowe , nadzwyczajne

• Może sprawę do nich skierować sejm, Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu

• SA organami kontroli sejmowej

• 25 komisji stałych

• Powołanie komisji nadzwyczajnej musi być celowe, musi być określony tryb i zasady działania. Po osiągnięciu celu, realizuje się je.

• Komisje śledcze - organ konstytucyjny sejmu , badają zarzuty wobec działania jakiegoś organu władzy wykonawczej.

Klub - co najmniej 15 członków.

Koło - wystarczy 3 posłów.

Senat :

• Prawo zgłaszania poprawek do ustaw

• Inicjatywa ustawodawcza

• Prawo publicznego wyrażania swoich opinii o różnych sprawach państwowych

• Konieczność wyrażania zgody na obsadzanie przez sejm 5 ważnych stanowisk państwowych. Rzecznika praw obywatelskich, Rzecznika praw dziecka, Generalnego inspektora ochrony danych osobowych

Zgromadzenie Narodowe:

• Przyjmowanie przysięgi od nowo wybranego prezydenta

• Postawienie prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu

• Prawo do uznania prezydenta niezdolnym do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia.

Od 1989 - 7 razy odbyły się wybory. Od 1991 - w pełni demokratyczne wybory. W 1997 - wygrywa Solidarność, 2001 - SLD, 2005 - PiS, 2007-PO.

Proces Legislacyjny

Prezydent RP

Rada Ministrów

15 posłów lub komisje sejmowe

Senat RP

100 tysięcy obywateli

23.11.2010

Temat: Administracja państwowa III RP

Czynniki przesądzające ustrojową pozycję Prezydenta RP:

• Struktura władzy i miejsce w niej Prezydenta

• Sposób powoływania Prezydenta

• Zakres i rodzaj odpowiedzialności

• Zakres kompetencji

Art. 132

Prezydent nie może pełnić innych Urzędów, funkcji publicznych z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowanym urzędem (Zwierzchnik sił zbrojnych). Nie może angażować się w sprawy bieżące polityki. Wykonuje obowiązki samodzielnie.

Prerogatywy : uprawnienia osobiste, decyzje nie wymagają kontrasygnaty premiera.

Art. 126

• Prezydent - najwyższy przedstawiciel RP i gwarantem ciągłości władzy państwowej

• Czuwa nad przestrzeganiem konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.

• Jednoosobowa głowa państwa.

Tryb wyboru Prezydenta i warunki wygaśnięcia mandatu.

• Wybory powszechne

• Zgłaszanie kandydatów

• Rejestracja kandydatów

• Pierwsza tura głosowania

• Druga tura głosowania

• Kadencja trwa 5 lat

• Osoba musi mieć skończone 35 lat

• Obywatel Polski

• Prawo wyboru do Sejmu

• Więcej niż połowa oddanych głosów

Gdy wygaśnie mandat Prezydenta , funkcje przejmuje Marszałek Sejmu,

Zasady odpowiedzialności Prezydenta :

• Kontrasygnata - akty urzędowe wydane przez Prezydenta wymagają podpisu Prezesa Rady Ministrów, który ponosi za to odpowiedzialność przed Sejmem.

• Odpowiedzialność konstytucyjna

• Ocena tylko przez wyborców.

Kompetencje Prezydenta:

• Jako głowy państwa - reprezentant państwa w stosunkach międzynarodowych, ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe. Mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP. Przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw, organizacji międzynarodowych. Może wypowiadać stany nadzwyczajne, rozstrzyga sądy konstytucyjne.

• W stosunku do Sejmu i senatu - zarządzanie wyborów. Zwoływanie pierwszego posiedzenia parlamentu. Prawko skrócenia kadencji parlamentu. Prawo inicjatywy ustawodawczej. Podpisywanie ustaw, prawo weta, zarządzanie referendum.

• Wobec Rady Ministrów - desygnowanie premiera, powoływanie rządu, zmiany w składzie rządu, zwoływanie Rady Gabinetowej

• Wobec władzy sądowniczej - powoływanie sędziów, powoływanie kierownictwa organów władzy sądowniczej, wnioski do Trybunału Konstytucyjnego

• Inne kompetencje określane w konstytucji lub w ustawach - inicjatywa w sprawie złamania konstytucji, prawo powoływania organów państwowych, prawo nadania statusu Kancelarii Prezydenta RP

Akty prawne Prezydenta :

• Rozporządzanie z mocą ustawy

• Rozporządzanie wykonawcze

• Zarządzenia

• Postanowienia

Akty urzędowe :

• Powołanie na stanowisko

• Mianowanie

• Wnioski o odznaczenia

• Decyzja o przyznawaniu obywatelstwa

Fazy sprawowania prezydentury w III RP :

1. Okres przejściowy : 1989-1992 , okres przemian okrągłego stołu

2. 1992-1997 ; okres obowiązywania małej konstytucji

3. 1997 do dziś ; konstytucja z 1997

Najwyższa Izba Kontroli - NIK

Naczelny organ kontroli państwowej, podlega sejmowi, najstarsza Polska instytucja kontrolna

• Kontrola prewencyjna

• Represyjna

• Kontrola zgodności ksiąg finansowych

Rzecznik Praw Obywatelskich :

Niezależny i niezawisły organ ochrony prawnej. Konstytucyjny , jednoosobowy. Stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. Na wniosek pojedynczego obywatela może wszcząć postępowanie w celu ochrony jego praw. Funkcje :

- prewencyjna

- diagnostyczna

- kontrolna

Narodowy Bank Polski - NBP

Cel działania : utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej RM, realizuje politykę walutową.

Rada Polityki Pieniężnej

Ustala założenia całej polityki pieniężnej przekłada je do wiadomości sejmu równocześnie z przedłożeniem RM projektu ustawy budżetowej.

30.11.2010

Temat : Organy naczelne i centralne administracji rządowej w III RP .

Struktura organizacji rządowej:

• Centrum rządowe : RM i struktury ją obsługujące

• Ministerstwa

• Urzędy centralne

• Państwowej jednostki organizacyjne

• Terenowa rządowa administracja ogólna

• Terenowe organy administracji zespolonej

• Terenowe organy administracji niezespolonej

Te podmioty wykonują funkcje administracji publicznej wykonując działania w oparciu o majątek państwowy.

Administracja rządowa :

1. Podmioty o statusie prawnym organów, urzędów administracyjnych

2. Agencje rządowe inne niż centralne organy administracji rządowej

3. Państwowe jednostki organizacyjne

Organy naczelne i centralne administracji rządowej:

NACZELNE : - Prezes Rady Ministrów

- ministrowie

- szefowie komitetów wchodzących w skład RM

CENTRALNE: - organy jednoosobowe i kolegialne

Podstawowe zadania RM:

Prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa poprzez:

1. Ustalenie kierunków polityki

2. Kontrolę ich bieżącej realizacji.

Funkcje RM :

- kierownictwa

- koordynacja

- kontrola

Kompetencje RM :

1. Inicjatywne - inicjatywa ustawodawcza, wyłącznie prawo tej inicjatywy w sprawie budżetu państwa

2. Władcze - realizowanie bieżącej polityki państwa, zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa, bezpieczeństwa publicznego

3. Wykonawczo-organizatorskie - sfera związana z wykonywaniem stałych działań państwa, zapewnienie wejścia w życie ustaw, stworzenie aktów wykonawczych

4. Nadzorcze i kontrolne - mają zapewnić poprawne funkcjonowanie wysztkich instytucji sektora publicznego.

Prezes RM jako organ administracyjny :

• Prawodawczy - prawo do wydawania rozporządzeń dotyczących ustaw w celu ich wykonania, kierowanie procesem legislacyjnym w rządzie, wydawanie dziennika ustaw i Monitora Polskiego.

• Personalny - dokonuje obsad personalnych na kierowniczych stanowiskach w administracji centralnej

• Nadzoru - kontroluje działalność struktur rządowych.

• Kierowanie i nadzór wobec organów administracji rządowej - wiąże się ściśle z administracją rządową odnosi się np. do samorządu terytorialnego.

Organy podległe Prezesowi RM :

- ABW

- Agencja wywiadu

- CBA

Aparat pomocniczy RM i premiera :

• Stały komitet RM

• Komitety RM

• Komitety doraźne

• Rady zespoły opiniodawcze lub doradcze

• Komisje wspólne

Stały zespół RM - Komitet RM:

Skład :

- przewodniczący

- wiceprzewodniczący

- członkowie

Odwołuje i powołuje go prezes RM z osób pełniących kierownicze stanowisko w kancelarii RM.

Zadania : przygotowanie i uzgadnianie, przedstawienie RM lub Prezesowi RM projektów rozstrzygnięć albo stanowisk RM lub Prezesa RM

Rada Legislacyjna :

• Organizuje wszystkie projekty aktów normatywnych

• Wydaje opinie prawne na potrzeby RM

• Doradza rządowi w sprawach wszystkich rządowych inicjatyw ustawodawczych oraz w sprawach projektów aktów wykonawczych.

Rządowe Centrum Legislacyjne :

• Zapewnienie koordynacji i działalności logistycznej RM i Prezesa RM i innych organów Administracji rządowej

• Obsługa prawna RM

Organy centralne administracji rządowej :

• Inspekcje - prowadzące kontrolę ustanowionych standardów w określonych dziedzinach działalności.

• Urzędy Regulacyjne - wydają licencje na prowadzenie owego typu działalności

• Urzędy Standaryzacyjne i Certyfikacyjne

• Urzędy Nadzorcze - nad pewnymi sferami działalności

• Urzędy Wykonujące Specjalne Zadania Publiczne

• Urzędy Świadczące Usługi Publiczne

• Agencja Publiczne - podlegają nadzorowi własnego ministra

- agencje - państwowe ( osoby prawne)

- agencje - spółki kapitalne.

Minister charakter prawny :

- centralny organ administracji rządowej

- członek organu kolegialnego władzy wykonawczej

Komórki organizacyjne ministerstwa:

- departamenty

- biura

- sekretariaty

- wydziały.

07.12.2010.

Temat : Terenowa Administracja rządowa w III RP.

Administracja terenowa :

-część organizacji administracji publicznej składająca się z jednostek, organizacyjnych administracji rządowej

-zorganizowana działalność powołanych lub upoważnionych prawnie podmiotów, podjęta w celu realizacji ustawowo określonych zadań publicznych

Podstawy funkcjonowania administracji publicznej :

- konstytucja RP

- ustawy z 05.06.1998

- ustawy z 24.07.1998

Organizacja administracji publicznej po reformie z 1998r.

Administracja publiczna w województwie :

1. Organy administracji rządowej :

- Wojewoda sprawujący władzę administracji ogólnej (zespolonej)

- organy administracji niezespołowej

2) Organy samorządu województwa

Administracja publiczna na obszarze województwa:

• Wojewoda

• Kierownik służb inspekcji i straży - pod zwierzchnictwem wojewody wykonuje zadania określone w ustawach w imieniu wojewody

• Organy administracji niezespolonej

• Organy samorządu terytorialnego

• Kierownicy powiatowych służb inspekcji i straży - pod zwierzchnictwem starosty

• Organy innych samorządów.

Administracja Rządowa w województwie:

- zespolona - zostająca pod zwierzchnictwem wojewody

- niezespolona - podlegająca bezpośredniemu zwierzchnictwu ministrów lub centralnych organów administracji rządowej.

Organy administracji zespolonej :

• Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej

• Komendant Wojewódzki Policji

• Kurator oświaty

• Inspektor Nadzoru Budowlanego

Statuty zatwierdza Wojewoda, większość z tych urzędów powołuje wojewoda, ale część np. KWP powoływany jest na szczeblu centralnym za zgodą Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Wojewoda jest. :

• Przedstawicielem RM w województwie

• Zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej

• Organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego

• Organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym

• Reprezentantem skarbu państwa w zakresie ustaw.

Powołuje i odwołuje go Prezes RM na wniosek Ministra Właściwego do Spraw administracji publicznej. W ten sposób prezes RM sprawuje nadzór nad stanowiskiem wojewody czy realizuje politykę rządu w terenie, czy jego polityka jest zgodna z polityką rządu.

Jako przedstawiciel RM :

- Odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa, a w szczególności:

• Kontroluje wykonywanie przez organy zespolonej administracji rządowej zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych , ustaleń RM oraz zarządzeń i poleceń prezesa RM.

• Kontroluje wykonywane przez organy samorządu i inne zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej.

• Dostosowuje się do miejscowych warunków szczególne cele polityki rządu oraz w zakresie i na zasadach przewidywanych w ustawach.

• Zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożenia życia, zdrowia, itp.

• Reprezentuje RM na uroczystościach państwowych w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych.

• Wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa wynikające z odrębnych ustaw.

• Współdziała z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji pozapaństwowych.

• Wykonuje inne zadania przewidziane w ustawach oraz ustalone przez RM

Jako zwierzchnik administracji zespolonej :

- kieruje nią i koordynuje jej działalność

- zapewnia warunki do skutecznego jej działania

- ponosi odpowiedzialność za jej działanie.

Aparat wykonawczy Wojewody:

- I i II wice wojewodowie

- Urząd Wojewódzki

- zespolone służby, inspekcje, straże wojewódzkie

Urząd Wojewódzki :

- Gabinet Wojewody

- Biuro Dyrektora Generalnego

- Wydziały

- Biuro Integracji Europejskiej

- Biuro ds. Ochrony interesów

- Wydział zarządzania Kryzysowego

Kolegium doradcza wojewody - organ pomocniczy

- wicewojewodowie

- dyrektor generalny urzędu wojewódzkiego

- komendant wojewódzki PSP

- komendant wojewódzki policji

- inne osoby wymienione w statucie urzędu wojewódzkiego itp.

Nadzór nad działalnością wojewody:

- Prezes RM - dokonuje okresowej oceny jego pracy

- Nadzór nad działalnością wojewody spowodowany jest pod względem zgodności jego działania z prawem oraz polityką rządu.

14.12.2010.

Temat: Administracja niezespolona w III RP.

Organy administracji rządowej niezespolonej to :

- terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi

- kierownicy państwowych

- kierownicy innych państwowych jednostek organizacyjnych

Wykonują zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa.

Organy administracji niezespolonej:

- dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojewódzkich, wojskowi komendanci uzupełnień

- Dyrektorzy Urzędów Morskich, Statystycznych

- Powiatowi lekarze weterynaryjni itp.

Obowiązki :

• Uzgodnienie z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez te organy na podstawie odrębnych ustaw

• Zapewnienie zgodności swoich działań z poleceniami wojewody, wydawanymi w ramach pełnienia przez wojewodę funkcji przedstawiciela RM

• Składanie wojewodzie różnych informacji, a na żądanie wojewody - także bieżących wyjaśnień o swojej działalności na obszarze województwa.

Administracja wojskowa - Element administracji państwowej obejmujący organizowanie i realizację procesów nastawionych na wszechstronne zaspokojenie potrzeb sił zbrojnych w zakresie srodków niezbędnych do życia i walki.

21.12.2010

Temat: Samorząd terytorialny III RP

Korzenie samorządu tkwią w początkach XX w. II RP, choć ta idea była już znana w wiekach XVIII , także w starożytności. W wieku XIX idea była już dobrze znana. Silny rozwój nastąpił w I Wojnie Światowej. Powszechnym samorządem został tylko samorząd gminy. Po II Wojnie Światowej reaktywowano samorząd. System Rad Narodowych - po między wojnami próbowano wskrzesić formy samorządu terytorialnego na mocy ustawy z 1950r.

Samorząd terytorialny :

Jest powoływany przez państwo. Władza zrzeka się z wykonywania władzy publicznej na rzecz struktur samorządowych. Samorząd w pewnym zakresie jest nadzorowany przez państwo. Podlega ewolucją, funkcjonuje w Europie wiele różnych modeli samorządu.

Kształtowanie się samorządności lokalnej cenzury wyznaczają :

• Ustawa samorządności i wybory w maju 1990

• Zmiana podziały administracji

• Powołanie samorządów szczebla powiatowego i wojewódzkiego w 1998

• Wprowadzenie bezpośrednich wyborów wójtów i burmistrzów w 2002.

Stopniowa decentralizacja władzy publicznej w nowych gminach, powiatach, województwach.

- 1990 - reforma rolna

- 1990 - ustawa o samorządzie gminnym nadała podstawy prawne do działania samorządów przy jednoczesnym istnieniu podmiotów władzy publicznej

-1990 - wybory do przywróconych struktur samorządu. Miał własne środki do działania, cechy, które charakteryzują samorząd. Należało wyposażyć samorząd w środki materialne do działania.

- 1998 - reforma Jerzego Buzka

Na szczeblu województwa nastąpił podział na administracje państwową i rządową.

- 2002- przekształcono ( ustawa) formułę samorządu terytorialnego wprowadzając bezpośrednie wybory wójtów, burmistrzów. Wcześniej Rady wybierały kandydatów. Personalizacja władzy na szczeblu lokalnym.

Samorząd w Małej konstytucji z 1992.

• Samorząd terytorialny jest podstawową formą organizacji lokalnego życia publicznego

• Jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną jako istniejące z mocy prawa wspólnoty mieszkańców danego terytorium

• Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. Pozostałe rodzaje jednostek określa ustawa

• Samorząd terytorialny wykonuje w ramach ustaw istotną część zdań publicznych z wyłączeniem zadań zastrzeżonych ustawami do kompetencji administracji rządowej.

Wybory do samorządu są w pełni demokratyczne. Społeczności samorządowe - obywatele mogli się swobodnie wypowiadać na referendach lokalnych. Samorząd lokalny musi istnieć w całej RP. Władza jest wykonywana przez organy wybrane w wyborach.

Konstytucja RP :

Art. 15 ust. 1 konst.

Ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizację władzy publicznej

Art. 16 ust. 2 konst.

Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Zasada unikalności : polega na jednolitości w sferze zewnętrznej i wewnętrznej. Nie ma możliwości wprowadzania jakiejkolwiek autonomii .

Administracja samorządu terytorialnego to :

Układ organizacyjno-funkcjonalny działający w ramach struktur sił, czyli w ramach gmin, powiatów i województw jako jednostek samorządowych wspólnot samorządowych, w skład którego wchodzą:

- podmioty o strukturze prawnym organów i urzędów administracyjnych

- samorządowe jednostki organizacyjne, prezydent, starosta, marszałek

Podstawy prawne :

- ustawa 08.03.1990 o samorządzie terytorialnym

- ustawa 05.06.1998 o samorządzie powiatowym

- ustawa 05.06.1998 o samorządzie wojewódzkim

- ustawa 28.07.1998 o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa

Województwa - 16

Powiaty (314 powiatów ziemskich, 65 grodzkich)

Gminy (2478) - w gminach mogą się tworzyć tzw. Jednostki pomocnicze - sołectwa , dzielnice, osiedla

Organy samorządowe gminy:

- Rada Gminy - (uchwałodawcze) stanowiący i kontrolny

- wójt - organ wykonawczy

Powiatu :

- Rada Powiatu

- Zarząd powiatu

Województwa :

- Sejmik województwa

- Zarząd wojewódzki ( liczy 5 osób)

Pojęcie prawne jednostek samorządu terytorialnego :

Gmina :

• Wspólnota samorządowa na odpowiednim terytorium

• Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową

Powiat:

• Lokalna wspólnota samorządowa na odpowiednim terytorium

Województwo :

• Regionalna wspólnota samorządowa na odpowiednim terytorium.

Charakterystyka Prawna :

Gmina:

• Wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność

• Posiada osobowość prawną

• Samodzielność gminy, podlega ochronie sądowej.

Powiat :

• Wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność

• Posiada osobowość prawną

• Samodzielność powiatu podlega ochronie sądowej

• O ustroju powiatu rozstrzyga jego statut.

Zakres działania :

Gmina : do zakresu działania gminy nalezą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym

Powiat: charakter ponad gminny.

Województwo: określenie strategii rozwoju województwa, prowadzenie polityki rozwoju województwa, zadanie związane z rozwojem regionalnym na obszarze województwa.

Zadania Własne Gminy np. :

• Ład przestrzenny, gospodarka nieruchomości, ochrona środowiska, gospodarki wodnej

• Sprawy gminnych dróg, placów

• Wodociągi, zaopatrzenie w wodę, kanalizacja

• Utrzymanie czystości i porządku

• Lokalny transport zbiorowy

• Zaopatrzenie w energię, elektryczność, gaz, ciepło

• Ochrona zdrowia

• Edukacja

• Targowiska

Zadania własne powiatu np. :

• Edukacja

• Ochrona

• Praca społeczna

• Drogi publiczne

• Wspieranie osób niepełnosprawnych

• Geodezja, kartografia, katastrofy

• Przeciwdziałanie bezrobociu

Zadania własne województwa np. :

• Kultura i ochrona jej dóbr

• Szkolnictwo wyższe

• Obronność, bezpieczeństwo publiczne

• Modernizacja terenów miejskich

Jednostki samorządu terytorialnego nie podlegają sobie. Jednostki samorządowe ( gmina) nie podlega powiatowi itd.

Nadzoruje Prezes RM , Wojewoda, Regionalne Izby Obrachunkowe

Organy Kontrolne - NIK, Naczelny Sąd Administracyjny, Skarb Państwa .

04.11.2011.

Temat: Samorząd gospodarczy i zawodowy

Art. 17. Konstytucji - zadania samorządu zawodowego

1. W drodze ustawy można tworzyć Związki Zawodowe reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawującym pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Zrzeszają : pracowników, lekarzy

2. W drodze ustawy można tworzyć inne rodzaje samorządów, te nie mogą naruszać wolności wykonania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działań gospodarczych.

Samorządu gospodarcze i zawodowe są samorządami specjalnymi funkcjonującymi w oparciu o konstytucje i ustawę.

Samorząd - jest zrzeszeniem osób fizycznych, wykonujących osobiście dany zawód lub kierujących firmą, nie należą osoby prawne. Konstytucja nakłada na samorządy sądownictwo dyscyplinarne, samorządy maja wpływ na dostęp do zawodu, na podnoszenie kwalifikacji zawodowych.

Decentralizacja władzy publicznej - zrzucenie na wyższe szczeble, według niektórych obszarów - tak jest właśnie w przypadku samorządów.

Zdolność zawodowa oraz zdolność wykonywania zawodu na pewnym poziomie - członkowie samorządu wykonują ten sam zawód na tym samym poziomie.

Samorząd Zawodowy:

Organizacyjna firma zrzeszania się obywateli ukształtowania na zasadzie więzi zawodowej i powstała celem reprezentowania ich interesów wobec instytucji państwa.

Zadania:

• Określenie etyki wykonywania zawodu - sądownictwo dyscyplinarne

• Opieka i nadzór nad wykonywaniem - szkolenie zawodowe, ewidencja członków należących do samorządu (obowiązkowe)

• Samorządy mają prawo wykonywania zawodu

• Reprezentacja wobec władzy państwowej

• Dba o swoich członków - świadczenia socjalne

4 Segmenty samorządu zawodowego:

- zawody medyczne

- zawody prawnicze

- rolnicy

- pozostałe zawody

Samorząd zawodowy - jest przymusowy tzn. warunkiem wykonania zawodu jest przynależność do danego samorządu, CECHA KORPORYZACYJNA ( obowiązkowa) przynależność.

Reguła ekskluzywności : nikt kto nie jest członkiem korporacji nie może wykonywać zawodu, bo to korporacja decyduje kogo dopuści do wykonywania zawodu.

Korporacje maja charakter władczy i uprawnienia dyscyplinarne. Samorząd zawodowy wpisuje się do rejestru stowarzyszeń prowadzących przez MSWiA od wpisu stają się organizacją prawną. Mają swoje organy wybierane przez członków.

Samorządy różnią się budową wewnętrzną, strukturą i zadaniami.

Organy zawodowe mogą stanowić pewne normy, których członkowie muszą przestrzegać np. kodeksy etyki zawodowej.

Samorządowe Sądy dyscyplinarne posługują się tymi kodeksami etyki zawodowej .

4 Segmenty :

Zawody medyczne :

Długa tradycja;

• Lekarze, dentyści

• Weterynarze

• Aptekarze

• Pielęgniarki i położne

• Psycholodzy

• Diagności laboratoryjni

Jednostki organizacyjne - struktura hierarchiczna samorządu, bo obejmuje obszar kraju, ma władze centralne i odziały.

Działania samorządów są apolityczne nie angażują się w politykę

Zawody prawnicze :

• Adwokaci ( przywrócono w 1992)

• Komornicy

• Sędziowie

• Notariusze

• Radcy prawni

• Prokuratorzy

• Zawodowi kuratorzy sądowi

Samorządu zawodowe - świadczą najwyższy poziom wykonywania zawodu

Inni :

• Biegli rezydenci

• Architekci

• Inżynierowie budownictwa

• Urbaniści

• Doradcy podatkowi

Zarządcy nieruchomościami, rzeczoznawcy majątkowi - chcieliby założyć swój samorząd, jest to silne LOBBY.

Zawody medyczne - organy :

• Naczelna Izba Lekarska - oraz okręgowe izby lekarskie

• Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna oraz okręgowe Izby

• Krajowa Izba Psychologiczna i Regionalne Izby Psychologiczne

Żeby wstąpić do samorządu trzeba być zarejestrowanym np. w Okręgowym oddziale samorządu. Izby funkcjonują stale, a zjazdy są cykliczne powoływane.

Zawodu Prawnicze - organy :

• Zgromadzenie ogólne sędziów okręgu oraz zgromadzenie ogólne sędziów apelacyjnych.

• Naczelna Rada Adwokatów i 24 Izby adwokackie

• Krajowa Rada Notarialna i 11 Izb notarialnych

Organy te zajmują się doradztwem prawnym i ochroną zawodu i członków, dla których powstały.

Samorząd rolników :

• Kółka rolnicze

• Koła gospodyń wiejskich

• Rolnicze zrzeszenia branżowe

• Związki rolników, kółek i organizacji rolniczych

• Związki rolniczych zrzeszeń branżowych

Samorząd gospodarczy

- Organizacyjna forma zrzeszenia się przedsiębiorców i podmiotów gospodarczych w celu reprezentowania ich interesów wobec władz pastwa i samorządu terytorialnego oraz organizowanie działań w celu ich rozwoju.

- przynależność jest dobrowolna

11.01.2011.

Temat : Ustrój Sądownictwa III RP.

Praworządność - Art. 2 konstytucji. Władza sądownicza ma za zadanie przestrzegać praworządności.

Władza sądownicza :

• Sąd Najwyższy

• Sądy Administracyjne

• Sądy Powszechne

• Sądy Wojskowe

Praworządność strzegą nie tylko sądy, także Organy Ochrony Prawnej, także instytucje, które w zasadzie nie mają prawa orzeczenia wyroków.

Organy Ochrony Prawnej :

• Trybunał Konstytucyjny

• Trybunał Stanu

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• Najwyższa Izba Kontroli

• Prokuratura

Istnienie tych organów gwarantuje formalne zachowanie praworządności.

Organy nie mające prawa orzekania :

Rząd

Prokurator Generalny, Minister Sprawiedliwości

Prokuratura Wojskowa Prokuratura wojewódzka

Prokurator rejonowy

Podlega Sejmowi

Rzecznik Praw Obywatelskich Najwyższa Izba Kontroli

Regionalne Izby Obrachunkowe.

Organy posiadające prawo orzekania :

Władza sądownicza powinna być niezawisła; tylko sądy wydają wyroki. Wyjątkowo na czas wojny były - Sądy Wyjątkowe

Sąd Najwyższy - 1917

Ma szczególne uprawnienia, tradycje sięgają zanim powstała II RP.

1984 - wprowadzono ustawę o Sądzie Najwyższym ; okres po stanie Wojennym (PRL)

Został określony jako organ sądowy posiadający uprawnienia zwierzchnie do wszystkich sądów z prawem orzekania. W hierarchii najwyższej.

Czym się zajmuje :

- kasuje i inne środki odwoławcze od orzeczeń sądów powszechnych i wojskowych

- uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne

- rozpatrywanie projektów wyborczych, stwierdzanie ważności wyborów i referendów

Sąd najwyższy Sprawdza, czy sądy niżej położone w hierarchii prawidłowo wydały wyrok, czy działał prawidłowo. Pewna grupa spraw do zastrzegania wyroków. Uchwała Sądu nie jest prawem i dotyczy tylko tej konkretnej sprawy.

Struktura Sądu Najwyższego:

Obowiązuje od 2003r :

- Izba Cywilna

- Izba Karna

- Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych

- Izba Wojskowa

Zakres działania :

Sprawuje nadzór nad prawidłowością orzekania :

- Sądów Powszechnych

- Sądów wojskowych

Jest to nadzór JUDYKACYJNY art. 183.

Organy Sądu Najwyższego:

• Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego

• Prezes Sądu Najwyższego ( do każdej z Izb)

• Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego

• Zgromadzenie Sędziów Izby Sądu Najwyższego ( do każdej Izby)

• Kolegium Sądu Najwyższego

Powołuje Prezydent na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

Kto może być powołany :

- udokumentowany 10 letni staż pracy, na stanowisku: sędzia, prokurator, adwokat, radca prawny lub notariusz.

- wykluczeni są prawnicy z tytułem prof. dr hab.

- prezydent wybiera Pierwszego Prezesa - kadencja trwa 6 lat

Sądy Powszechne : Dwu instancyjność

- Sądy I Instancji :

- Sądy Rejonowe ( grodzkie)

- Sądy Okręgowe ( tylko w niektórych kategoriach spraw)

- Sądy II Instancji:

- Sądy Okręgowe

- Sądy Apelacyjne

- sprawy z zakresu prawa cywilnego, karnego, rodzinnego, prawa pracy, gospodarki itp.

- każdy kto jest niezadowolony z wyroku może odwołać się do sądu wyższej instancji ( Sąd Okręgowy II Instancji nie może być sądem odwoławczym dla I Instancji Sądu Okręgowego)

Mogą :

• Uchylić wyrok i dać go do ponownego rozpatrzenia itp.

• 310 Sądów Rejonowych, są najbliżej spraw obywatelskich

• 40 Sądów Okręgowych w większych miastach i rozpatrują odwołania oraz sprawy „cięższe”

• Koło 11 Sądów Apelacyjnych

Sądy powszechne może powoływać, Minister Sprawiedliwości ; jako organ opiniodawczy - Krajowa Rada Sądownictwa. Nadzór sprawuje minister Sprawiedliwości.

Sądy Wojskowe :

- Garnizonowe

- Okręgowe

(Ma powstać wojewódzki sztab wojskowy )

Zajmują się sprawami dotyczącymi przestępstw popełnionych przez żołnierzy w służbie cywilnej pracowników cywilnych zatrudnionych w jednostkach wojskowych oraz jeńców wojennych.

Krajowa Rada Sądownictwa :

Działa w oparciu o ustawę z 27.07. 2001r. stoi na straży :

- niezależności sądów

- niezawisłości sądów

Rozpatruje i ocenia kandydatury na stanowiska sędziowskie wszystkich sędziów; funkcja opiniodawcza, doradcza. Dla ministra ta opinia jest wiążąca, Może przedłużyć pełnienie funkcji sędziego.

25 członków (4 lata) - są to osoby, które aktualnie pełnia funkcje pierwszego prezesa Sądu Najwyższego . - 15 członków spośród sędziów, 4 członków wybiera Sejm, 2 członków wybiera Senat.

Sądy Administracyjne - to wyodrębniony system sądów, który:

• Zajmuje się orzekaniem, zgodności z prawem decyzji podejmowanych przez organy administracji

• Rozstrzyga sprawy między osobami prawnymi luib obywateli a organami administracyjnymi.

• Wojewódzkie Sądy Administracyjne

• Naczelny Sąd Administracyjny (Dwuinstancyjność)

Najwyższy Sąd Administracyjny 1980 ( rola arbitra)

Organ podstawowy sprawujący kontrolę nad funkcjonowaniem działalności administracji publicznej. ( konstytucja , 2 ustawy)

Tworzono oddziały zamiejscowe NSA zostały przekształcone po 1995 roku w Wojewódzkie Sady Administracyjne. Organami NSA są:

- Prezes Najwyższego Sądu Administracyjnego

- zgromadzenie ogólne sędziów NSA

- kolegium NSA

Przede wszystkim zajmują się rozpatrywaniem skarg od Wyższych Sądów Apelacyjnych .

Trybunał Konstytucyjny - organ sądowy powołany do :

• Rozstrzygania sporów o konstytucyjności działania organów państwa

• Kontrolowanie zgodności prawa z konstytucją RP

• Formułowanie wykładni prawa

Sadownictwo konstytucyjne przed II wojną nie istniało. Po wojnie funkcjonowały sądy w oparciu o model wschodni.

1985 - pojawia się uchwała o Trybunale Konstytucyjnym (PRL). Miał być instytucją niezależną, niezawisłą:

Orzeka w Sprawach :

• Kontrola norm

• Rozstrzyganie sporów

• Zgodność z konstytucją celów lub działalności partii politycznych

• Skarg konstytucyjnych, które może wnieść każdy obywatel posługując się na naruszenie jego konstytucyjnych praw i wolności.

Trybunał konstytucyjny i Trybunał Stanu pozostają poza systemem sądów, tworząc odrębny segment władzy sądowniczej.

Kadencja - 9 lat; indywidualny wybór, prezesa powołuje Prezydent, kandydatów przedstawia Zgromadzenie Ogólne.

Trybunał Stanu (1982)

Organ sądowy który:

- orzeka o odpowiedzialności konstytucji osób zajmujących najwyższe stanowiska w Państwie

- rozpatruje sprawy o naruszenie konstytucji i ustaw, czy popełniono przestępstwo przez osoby zajmujące najwyższe stanowiska w państwie.

Kto odpowiada przed Trybunałem Stanu :

• Prezydent RP

• Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady

• Prezes NBP

• Prezes NIK

• Członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

• Osoby, które Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem

• Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.

Art. 107 - posłowie, senatorowie

Może karać np. usunąć ze stanowiska, zakazać pełnienia obowiązków, utrata prawa wyborczego. Opiera się na kodeksie prawnym

Zgromadzenie Narodowe ( Sejm/ Senat) 2/3 głosów

1

Zgłoszenie nowych poprawek

1 Czytanie

3 czytanie

2 Czytanie

sprawozdania

Wyrok o niezgodności niektórych przepisów

Wprowadzenie poprawek

Przedstawienie prezydentowi

Sprawozdanie komisji

Niezgłoszenie nowych poprawek

Trybunał konstytucyjny

Prezydent RP

Uchwała senatu

Wyrok o niezgodności

Wyrok o zgodności ustawy z konstytucją

Przyjęcie ustawy bez poprawek

Sejm RP

Odrzucenie ustawy

komisja

komisje

Senat RP

Uchwalenie ustawy

Odrzucenie projektu

Dodatkowe sprawozdanie

komisja

odrzucenie

Sejm RP

sprawozdania

Skierowanie do komisji

komisja

odrzucenie

Na posiedzeniu Sejmu

Inicjatywa ustawodawcza

Poziom Lokalny

Poziom Rejonowy

Poziom Wojewódzki

Poziom okręgowy

Urząd Gminy

Starostwo Powiatowe

Urząd Marszałkowski

Urząd Wojewódzki

Administracja niezespolona

Rząd

Poziom Centralny

Wojewódzkie służby, inspekcje, straże

Wojewódzkie służby, inspekcje i straże

Naczelny Sąd Administracyjny

Trybunał Konstytucyjny

Sąd Rejonowy

Sąd Okręgowy

Sąd Apelacyjny

Sądy Wojskowe

Trybunał Stanu

Sąd Najwyższy

---