"ODA DO MŁODOŚCI" ADAMA MICKIEWICZA - utwór uznany za szczytowe osiągnięcie poezji filomackiej. Apostrofa do młodości, której poeta przypisuje wielką siłę. Młodość jest w stanie "przypiąć skrzydła do ramion", wynieść poetę ponad poziomy, ukazać mu perspektywę całego świata. Młodość jawi się jako prawdziwa wartość, siła uczuć, jako bogini zdolna do dokonania przemiany globu. We wstępie utworu łatwo odczytać pragnienie lotu wzwyż, ponad ziemię, wysoko do jasności słońca. Lot taki dokonuje się w wyobraźni poety. I cóż widzimy "z wysokości"? Ziemia jawi się jako obszar gnuśności zalany odmętem, skryty ciemnością, zaś na jej powierzchni - samolubny, samotny w swoim egoizmie "płaz w skorupie". Lecz nad tą smutną planetą błyska jakaś jutrzenka - oznacza zmiany - młodość i romantyzm. Następuje kolejna apostrofa - do młodych przyjaciół, o to, by działać wspólnie, jednością, z poświęceniem i w myśl hasła "oko za oko" - "gwałt niech się gwałtem odciska...". Wiersz łączy elementy antyczne z romantycznymi: Elementy antyczne: I. gatunek literacki - oda (podstawowy gatunek liryczny w poetyce klasycznej; patetyczny utwór pochwalny opiewający wybitna postać, wydarzenie, wzniosłą ideę). Jego charakterystyczne cechy: 1. pochwalny charakter utworu, 2. apostrofy do uosobionej abstrakcji, "Młodości", 3. patos, 4. uczuciowy nieład wyrażający się np. w nieregularności strof i kompozycji, 5. zdania wykrzyknikowe - "Razem, młodzi przyjaciele!", 6. peryfrazy (omówienia) - "Dzieckiem w kolebce kto łeb urwał Hydrze," 7. rozbudowane porównania - "A jako w krajach zamętu i nocy/ Skłóconych żywiołów waśnią, / Jednym "stań się" z bożej mocy", 8. wyszukane epitety - "kwiat nowości"; II. Obrazowanie (pełni funkcję perswazyjną: - przykład do naśladowania (Herakles); - ilustruje tezę "płaz w skorupie" - starzy są egoistami), 1. mitologiczne motywy (Herakles, nektar, pierwotny chaos), 2. personifikacje gwałtu i słabości, 3. alegorie ("gród sławny"; "płaz w skorupie" na trupich wodach); III. Idee 1. wiara w postęp, walka z przesądami, 2. przyjaźń i solidarność jako szczególnie cenne wartości, 3. podporządkowanie jednostki zbiorowości, dążenie do szczęścia całej ludzkości jako obowiązek jednostki, 4. rewolucyjny jakobinizm - "gwałt niech się gwałtem odciska".
Elementy Romantyczne. I. Temat utworu (pochwała młodości); II.. Podmiot liryczny: 1. "ja"("wzlecę", "dzielę"); 2. "my" ("opaszmy", "pchniemy"), a zatem jednostka utożsamiająca się ze zbiorowością. Jej sposób mówienia: namiętne wezwania (wykrzykniki, wyrażenia nacechowane emocjonalnie, częsty tryb rozkazujący) wskazują na zaangażowanie emocjonalne, poczucie ogromnej siły i pewności. Jest to charakterystyczna dla romantyzmu jednostka nieprzeciętna, o osobowości przywódcy; III. Idee: 1. przeciwstawienie "młodych" - "starym", 2. ubóstwienie młodości, ukazanej nie jako kategoria biologiczna czy socjologiczna, ale jako siła kreacyjna o boskiej potędze (jak Bóg stworzył "świat rzeczy", tak młodość stworzy "świat ducha"), 3. wyższość "świata ducha" nad "światem rzeczy", odrzucenie racjonalizmu ("rozumni szałem"; "łam czego rozum nie złamie") i empiryzmu ("Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga"). "BALLADY I ROMANSE" A. MICKIEWICZA - zbiór utworów takich jak: "Romantyczność", "Świteź", "Świtezianka", "Rybka", "To Lubię", "Pani Twardowska", "Lilije". ROMANTYCZNOŚĆ - Oto na rynku małego miasteczka młoda dziewczyna, Karusia - zachowuje się jak szalona - rozpacza, wyciąga do kogoś ręce - rozmawia ze zmarłym Jasieńkiem, jej ukochanym. Gdy słuchamy słów dziewczyny, ogarnia nas groza. Widmo zmarłego wydaje się rzeczywiście obecne - "zimny, biały jak chusta" - oto jego wizerunek. Lecz wciąż, jeszcze po śmierci kocha. Wokół nieszczęśliwej Karusi zbiera się gawiedź, lecz ona nikogo nie słyszy ani nie widzi poza swoim Jasieńkiem, ten jednak jako duch jest niewidzialny dla ludu. Znajdujemy się przed koniecznością rozwiązania zagadki. Jak interpretować całe to wydarzenie? Czy dziewczyna dostała poplątania zmysłów na skutek nieszczęścia i w obłąkaniu przeżywa spotkanie ze zmarłym ukochanym? Czy może jest inne wyjaśnienie tej sprawy? Lud prosty, który zebrał się wokół, wierzy Karusi, iż widzi ona Jaśka, "uprawnia" ją do tego ich wielka miłość. Lecz wśród tłumu pojawia się starzec - osobnik reprezentujący wiedzę i naukę, słowem pojęcia klasyczne. Starzec szydzi z całej sprawy, wyśmiewa zabobon ludu i brednie dziewczyny, ogłaszając iż w myśl nauki duchów po prostu nie ma... Spór rozsądza narrator ballady, poeta, który ujawnia się w końcu utworu. Jako argumentów używa dwóch centralnych pojęć romantycznych: uczucia i wiary. "Dziewczyna czuje" a gawiedź "wierzy głęboko" - i to wystarczy, by zaprzeczyć prawom nauki.