26. Wczesna epoka żelaza na obszarze północnej części Europy wschodniej: kultury miłogradzka, ceramiki kreskowanej i juchnowska
KULTURA MIŁOGARDZKA
- rozwijała się w VI - II w p.n.e. na terenie Polesia, w dorzeczu Prypeci
- ludność zajmowała się uprawą ziemi, hodowlą i łowiectwem
- osiedla otwarte oraz niewielkie gródki nad wodami i wśród błot
- zmarli w płaskich, ciałopalnych grobach popielnicowych
- charakteryzuje tę kulturę słabo rozwinięta ceramika: naczynia o przeważnie jajowatym kształcie miały często zaokrąglone dna, były zdobione rzędami dołków lub guzków pod krawędzią
- różni się zarówno od kultury terenów Podnieprza będącej pod wpływem Scytów, jak i od sąsiadującej od zachodu k. łużyckiej
- na skutek położenia geograficznego jest kulturą dość archaiczną - nie docierały na Polesie wpływy Scytów; odległych powiązań przez k. łużycką z Europą środkową można się tylko dopatrywać (tą drogą doszedł też tu pewnie ciałopalny obrządek pogrzebowy)
- ludność tej kultury opanowała umiejętność obróbki żelaza, wyroby brązowe są tu bardzo rzadkie
KULTURA CERAMIKI KRESKOWANEJ
- strefa leśna, tereny w dorzeczu górnego Dniepru, Berezyny i Dźwiny oraz nad górnym i środkowym Niemnem oraz Wilią
- rozwijała się od VII w p.n.e. aż do IV w p.n.e.
- inaczej zwana też k. górnodnieprzańską lub dniepro-dźwińską
- osiadły tryb życia, głównie uprawa ziemi, dodatkowo hodowla świń, bydła rogatego, owiec i koni
- zamieszkiwano niewielkie grody; w nich domy drewniane o konstrukcji zrębowej
- typowa ceramika: głównie naczynia jajowate czy o esowatym profilu, o zewnętrznej pow. chropowaconej obmazywaniem za pomocą ostrej miotełki = powstawały nieregularne ryte kreski
- początkowo w inwentarzu przeważały wyroby z kości i rogu, stopniowo coraz więcej żelaza i znana była obróbka tego metalu
- wyroby brązowe nieliczne
- brak zmienności ceramiki i prostych w formie wyrobów metalowych przez okres trwania kultury = problemy w datowaniu obiektów kultury ceramiki kreskowanej
KULTURA JUCHNOWSKA
- tereny położone w dorzeczu Desny, Sejmu i częściowo górnego Dniepru, już poza zasięgiem k. Scytów
- ukształtowana na podłożu miejscowej kultury bondarichańskiej, przy silnych wpływach k. czarnoleskiej z południowego zachodu i diakowskiej z północy
- w pewnym stopniu również oddziaływania scytyjskie; spotykane charakterystyczne trójgraniaste grociki strzał a także nieliczne importy greckie
- 3 fazy rozwoju:
starsza: VII - VI w p.n.e.
środkowa: V - III w p.n.e.
młodsza: III w p.n.e. - początki naszej ery
- głównie uprawa ziemi, oprócz tego hodowla, łowiectwo, rybołówstwo
- zamieszkiwano przeważnie małe gródki; w nich grube nawarstwienia kulturowe = długotrwałe, stałe osadnictwo
- w osiedlach ślady nieregularnych, czasem owalnych budowli zbudowanych w konstrukcji słupowej; ściany wykonane z drewna i oblepione gliną
- w budynkach resztki pieców glinianych i pozostałości jam gospodarczych
- ceramika: głównie naczynia jajowate lub o esowatym profilu; oszczędnie zdobione dołkami
- poza tym misy
- oryginalne podstawki rogate (analogie w podstawkach k. halsztackiej z Europy środkowej) i ciężarki gliniane
- powiązania z Europą środkową widoczne też w schyłkowej fazie tej kultury, gdy pojawiają się tam lateńskie bransolety zapożyczone od kultury celtyckiej