notki, Konflikty Nadolski - wykład 1 i 2


Konflikty społeczno polityczne świata.

Wykłady - dr. M.Nadolski

Wykład pierwszy i drugi - 20.10.2013 i 24.11.2013

***Wykład z 20.10.2013***

ŁAD PRZEDWESTFALSKI (do 1648)

ŁAD WESTFALSKI (do dzisiaj)

(niektórzy badacze twierdzą, że zaczął się ład późnowestfalski)

Kraje tworzące Cesarstwo Niemieckie uniezależniły się, wcześniej były pod władaniem Cesarza. Średniowiecze - system lenny, można było składać hołd lenny ze swego terytorium różnym władcom, dlatego granice były oficjalnie wytyczone lecz nie świadczyło to o pełni władzy na danym terenie. Prusy Książęce złożyły hołd Polsce, lecz przecież nie były częścią Polski.

ODTERYTORIALNIENIE WŁADZY - terytoria nie są w całości podległe jednemu władcy. Władca nie jest suwerenem, gdyż nie jest całkowicie niezależny i odrębny. Układ wertykalny (pionowy) - w stosunkach międzynarodowych (królowie nie podlegali bezpośrednio Cesarzowi, a on nie miał nad nimi władzy)

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ŁADU PRZEDWESTFALSKIEGO - rozproszenie podmiotowe i odterytorialnienie władzy

1555 - pokój augsburski - „czyja władza tego religia - ius regio ius religio” - zgoda papieża/cesarza na suwerenność władców.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ŁADU WESTFALSKIEGO - suwerenność, doterytorialnienie, samowładność (jedyny dysponent i ustawodawca na danym terytorium), niezależność (terytorium nikomu innemu nie podlega)

ŁAD PÓŹNOWESTFALSKI - ponowne odterytorialnienie i wielopodmiotowość (nowe podmioty mogące wchodzić w relacje z państwami - organizacje terrorystyczne, ekologiczne, finansowe)

Ład rewolucyjno-napoleoński (od Rewolucji Francuskiej 1789-99 do Napoleona)

Ład wersalski (lub wersalsko-waszyngtoński 1920/21)

Ład jałtański (lub jałtańsko-poczdamski - do 1989/90 czyli upadku komunizmu)

Ład późnowestfalski (ład pozimnowojenny)

Od pokoju westfalskiego do Rewolucji Francuskiej nastąpił wielki przełom w stosunkach społecznych.

SPÓR MIĘDZYNARODOWY -strony formułują roszczenia wobec innych, które spotykają się z reakcją, lub nie znajdują tej reakcji. Odmienne zdania.

KONFLIKT MIĘDZYNARODOWY - zastosowanie groźby użycia siły lub realne użycie siły)

WOJNA - pojęcie węższe od konfliktu (duży stopień intensywności - są też konflikty o małym i średnim stopniu intensywności)

W Karcie Narodów Zjednoczonych KONFLIKT nazywany jest SYTUACJĄ.

Stali członkowie Rady Bezpieczeństwa ONZ: Chiny, Rosja, USA, Francja, UK)

(każdy z członków Rady ma prawo zawetować rezolucję)

Skład Rady to powyższych 5 członków oraz dodatkowo 10 wybieranych z pozostałych krajów raz na 2 lata.

XVIII/XIX wiek - REWOLUCJA SPOŁECZNA

REWOLUCJA - istotna zmiana, pojawia się stan rzeczy PRZECIWSTAWNY aktualnemu. Zaprzeczenie dotychczasowego stanu, tworzenie przeciwstawnej siły i porządku sprawowania władzy. Rewolucję cechuje nagłość, przeciwstawność tezy. Rozlew krwi nie jest cecha rewolucji (!!!) - tzn. zazwyczaj jej towarzyszy lecz wcale nie jest to element wspólny wszystkich rewolucji. Rewolucja odbywa się na trzech płaszczyznach: politycznej, ekonomicznej i ideowej - trzy płaszczyzny realizowania się władzy.

Przeciwstawne sposoby sprawowania władzy. Przy takiej zmianie mówimy o rewolucji:

DEMOKRACJA ------------ AUTOKRACJA

LIBERALIZM ---------------TOTALITARYZM

EPOKA OŚWIECENIA - odrzucenie Boga, przyjecie umysłu jako środka budowania światopoglądów.

Rewolucja Francuska - obala system niedemokratyczny czyli władzę absolutną (monarchię).

DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA I OBYWATELA Z 1789 - dokument który legł u podstaw wielu ważnych późniejszych dokumentów:

- „prawa człowieka są przyrodzone, niezmienne i uświęcone” - odrzucenie praw boskich, prawa człowieka są naturalne, nie nadane przez kogokolwiek

- „ludzie rodzą się, i pozostają wolnymi i równymi co do praw” - wcześniej ludzie byli nierówni względem prawa - mamy więc przeciwstawność

- „źródło wszelkiej władzy zasadniczo tkwi w narodzie” - od tej pory suwerenem pozostaje naród

1792 - Konstytuanta likwiduje podział na STANY - symboliczne zakończenie feudalizmu

- „ponieważ własność jest prawem nietykalnym i świętym, przeto nikt jej pozbawiony być nie może”

Zostały stworzone podstawy do narodzin systemu kapitalistycznego, brakowało tylko technologii.

REWOLUCJA MUSI ODBYWAĆ SIĘ W TRZECH PŁASZCZYZNACH: POLITYCZNEJ, EKONOMICZNEJ I IDEOWEJ.

ZAMACH STANU - człowiek lub grupa ludzi zwiększa zakres władzy wbrew obowiązującym stanom prawnym (np. Wojciech Jaruzelski)

PUCZ - dysponenci siły politycznej i wojskowej atakują władzę i przejmują jej kompetencje (np. Józef Piłsudski)

***Wykład z 24.11.2013***

Palestyńczycy w drugiej połowie XX w. byli narodem o największym odsetku wykształcenia.

Arystokracja była bogata z racji urodzenia, natomiast burżuazja kształciła się, aby móc się bogacić. Idea kształcenia klasy burżuazyjnej zepchnęła feudalizm w niebyt.

Kapitalizm zaczął swoją wędrówkę od Anglii.

Nierównomierność rozwoju kapitalizmu w czasie i przestrzeni - z tego tytułu będą rodzić się rozmaite konflikty społeczne.

ZYSK JEST CECHĄ GOSPODARKI KAPITALISTYCZNEJ

Rewolucja przemysłowa - umasowienie produkcji umożliwiło PRZEJŚCIE Z WYKORZYSTANIA ENERGII NATURALNEJ DO SZTUCZNEJ (maszyny, napęd parowy).

1875 - zasiedlone, skolonizowane było 10% Afryki. Degradacja Afryki - „brzemię białego człowieka” - niewolnictwo, pozyskiwanie ludzi do pracy. Prawie 60 mln czarnych mieszkańców Afryki w okresie XVI,XVII,XVIII w. ( w XIX wieku początek zniesienia niewolnictwa) wywieziono do kolonii w Ameryce. Pozbawiono Afrykę całkowicie potencjału ludzkiego, dlatego nie stworzyli podstaw gospodarki i państwowości, a zacofanie tego regionu widoczne jest do dziś. Handel z koloniami (srebro, złoto) - za postęp technologiczny, produkcje maszyn trzeba było sporo zapłacić, najlepiej pieniędzmi zagrabionymi w koloniach.

Masową produkcję zapoczątkował również WYŻ DEMOGRAFICZNY

Do powstania fabryki potrzebne były pieniądze, ludzie mogący w niej pracować i rynek zbytu - wszystkie te elementy mieli Anglicy i państwa kolonialne, dlatego to włąśnie w Anglii rozpoczęła się rewolucja przemysłowa

Feudalizm i kapitalizm są to dwa następujące po sobie chronologicznie systemy gospodarcze. Gospodarkę kapitalistyczną charakteryzują następujące cechy:

  1. Środki produkcji, tzn. narzędzia pracy, ziemia i bogactwa naturalne stanowią niepodzielną własność prywatną, nie ograniczoną uprawnieniami innych osób prywatnych

  2. Środki produkcji używane są jako kapitał, nie służą do zaspokojenia własnych potrzeb lecz do osiągnięcia zysku pieniężnego

  3. Produkcja towarów (wyrobów) na sprzedaż dla nieznanego z góry nabywcy, a nie na potrzeby własne. Większość wyrobów przeznaczona jest na rynek, a nie na zamówienie:

w feudalizmie - „Najpierw noga, a do niej na zamówienie robiony but”

w kapitalizmie - „Dużo butów na rynku, i do nich dopasowywana noga”

  1. Powszechnie stosuje się w produkcji płatną pracę najemną bez wywierania przymusu zewnętrznego (w przeciwieństwie do darmowej pańszczyzny, pracy przymusowej poddanych i innych darmowych posług). Siła robocza wolnych ludzi staje się towarem - właściciel za nią płaci i musi wliczyć ją do kosztów produkcji

  2. Od samowystarczalnego gospodarstwa domowego wyodrębnia się działalność zarobkowa (przedsiębiorstwa przynoszące zysk, praca najemna jako źródło utrzymania)

  3. Stosunki między ludźmi, które w feudalizmie opierały się na więzach osobistych i zależności (lenno, poddaństwo), ulegają komercjalizacji, zostają zastąpione przez interesy (stosunki rzeczowe) oparte na wyrachowaniu i kalkulacji pieniężnej

  4. Działalność gospodarcza kierująca się kalkulacją staje się racjonalna, ponieważ opiera się na rozumowaniu i rachunku a nie na ślepych nawykach, tradycji czy przymusie (jak było w feudaliźmie). Otwiera to szerokie możliwości wyborów środków gospodarowania oraz pole do indywidualnej inicjatywy i konkurencji

  5. Bodźcem i celem działalności gospodarczej staje się maksymalizacja zysku i lokowanie go w handlu lub produkcji z myślą o przyszłych zyskach. Prowadzi to do stałego wzrostu inwestycji

Proletariat walczył o 8x8x8 (8 godzin pracy, 8 godzin na życie, 8 godzin snu) - osiągnął to dopiero pod koniec XIX wieku.

CZARTYZM - lata 30 XIX wieku - czartyści żądali skrócenia dnia pracy do 8 godzin, diet poselskich, zniesienia cenzusu majątkowego dla kandydatów na posłów i powszechnych praw wyborczych dla mężczyzn po 21 roku życia.

LUDDYZM - „niszczyciele maszyn” - ruch robotniczy - świadome niszczenie maszyn fabrycznych, których wprowadzenie traktowano jako przyczynę pogorszenia poziomu życia robotników. Maszyny obwiniano za biedę.

II połowa XIX wieku - ruch robotniczy wzrasta w siłę, konkretyzuje się. Powstają związki robotnicze - lata 60/70 XIX wieku - Kongres Związków Zawodowych w Anglii.

Wraz z rozwoje m związków zawodowych zaczynają rozwijać się PARTIE POLITYCZNE O MASOWYM CHARAKTERZE - wcześniej istniały jedynie partie klubowe (o małej liczbie członków, elitarnym charakterze)

Rewolucja Francuska na czele stawiała NARÓD, ruchy robotnicze mówiły natomiast o KLASIE ROBOTNICZEJ (z założenia ponadnarodowej) - „Proletariusze wszystkich krajów łączcie się!” - „Manifest Komunistyczny” z 1848 roku, K.Marks i F.Engels

Ruchy robotnicze dzielimy zasadniczo na:

- marksistowsko-rewolucyjny

-anarchistyczny

-reformatorski (socjaldemokratyczny)

Marksiści nie dostrzegali w swoim państwie (Rosji) żadnych widocznych ustępstw na rzecz ruchów robotniczych - dlatego to właśnie tam wybuchła rewolucja. Na Zachodzie reformowanie państw uspokoiło ruch robotniczy i zapobiegło rewolucji. Związki zawodowe uzyskały postulowane zmiany i dlatego zabrakło chłonnego podłoża dla ruchów rewolucyjnych, za to bardzo aktywne były ruchy reformatorskie. W XIX wieku nurt rewolucyjny nie traktuje państwa jak matkę i ojca, jako kraj przyjazny, lecz jako wroga. Państwo niczego im nie dawało, było tylko „stróżem nocnym” (liberalizm klasyczny), chroniło uprzywilejowanych wewnątrz państwa i samo państwo na zewnątrz. Państwo minimum - minimum ingerencji w sprawy wewnętrzne, pozostawienie ludzi samych sobie.

Gdyby kapitalizm w porę ucywilizował się (zreformował), nie byłoby rewolucji i komunizmu.

Nie można było biednych, chorych, słabych zostawić samych sobie. Brak wsparcia dla nich prowadził do degeneracji całego społeczeństwa. Podejmowano jedynie chwilowe ustępstwa ze strony państwa.

Reformy społeczne BISMARCKA ( te daty były w pytaniu na egzaminie!!!):

- 1883 - pierwsze ubezpieczenia chorobowe

- 1884 - odszkodowania za wypadki przy pracy

- 1889 - obowiązkowe składki emerytalne, przymus ubezpieczenia

Podobne reformy do powyższych niemieckich wprowadzili w latach 1906-14 liberałowie w Anglii.

Po wydarzeniach z lat 1905-07 w Rosji wymuszono na caracie możliwość organizowania związków zawodowych (ale wciąż funkcjonował zakaz strajków i nie zmniejszono dnia pracy)

Powolne i stopniowe reformy na Zachodzie były skuteczne - pokazują nierównomierny rozwój kapitalizmu w Europie (od Zachodu po Wschód) - wszelkie zmiany pojawiały się na Wschodzie z opóźnieniem.

Widmo komunizmu przyspieszyło cywilizowanie kapitalizmu. Kompromis to dobrobyt, brak kompromisu prowadzi w krótkim czasie do rewolucji - gdyby car postępował jak Bismarck, przypuszczalnie nie byłoby konfliktu, a jedynie spór między liberałami a klasą robotniczą, jak na Zachodzie. Jak wiemy stało się jednak inaczej i Wschód ogarnęła rewolucja.



Wyszukiwarka