Finanse Publiczne barabara szlabowska, System budżetowy państwa - pytania i odpowiedzii, Funkcje finansów publicznych


System budżetowy państwa - pytania i odpowiedzi

1.Wyjaśnij cechy budżetu.

Cechy budżetu:
• Jest podstawą do zarządzania działalnością operacyjną państwa
• Rozporządzanie wydatków i wpływów pewnych kategorii-poszczególnych jednostek realizujących wpływy i wydatki.

2. Na czym polega zasada roczności budżetu.

Realizacja budżetu w ramach jednego roku (365 lub 366 dni). W Polsce od stycznia do grudnia.

3. Wymień i omów zasady prawa budżetowego.

1. zasada zupełności budżetu- postulat aby budżet obejmował wszystkie dochody i wydatki państwa

2. zasada jedności budżetu- postulat ujęcia całości dochodów i wydatków

3. zasada szczegółowości budżetu- postulat aby budżet uchwalony był nie tylko w globalnych kwotach dochodów i wydatków ale aby dochody te wydatki ukazane były w układzie analitycznym pozwalającym na ustalenie przewidywanej wydajności poszczególnych źródeł dochodów oraz kierunków i proporcji wydatków budżetowych.

Klasyfikacja budżetowa to prawnie określone zasady grupowania dochodów i wydatków budżetowych.

Budżet państwa składa się z części odpowiadających zasadniczo organom władzy państwowej, kontroli, ochrony prawa, sądów i trybunałów oraz administracji rządowej.

Poszczególnymi częściami dysponują:

-kierownicy organów

-właściwi ministrowie

-kierownicy urzędów centralnych

-wojewodowie

Nazywa się ich dysponentami części budżetowych. Części dzieli się na działy a te z kolei na rozdziały a następnie na paragrafy.

4. zasada jawności budżetu- w otwartości obrad parlamentu nad projektem budżetu, publikowanie ustawy budżetowej, popularyzowanie jej treści w środkach masowego przekazu.

5. zasada jasności(przejrzystości) wyraża się w potrzebie takiego klasyfikowania i grupowania dochodów i wydatków aby dawał obraz podstawowych kierunków gospodarki finansowej państwa

6. zasada roczności budżetu- konstytucyjna zasada roczności budżetu

-istnieje nakaz corocznego opracowywania i uchwalania ustawy budżetowej

-ustawy budżetowej nie można uchwalić na okres krótszy ani dłuższy od roku kalendarzowego którego dotyczy rok budżetowy

-ustawa budżetowa obowiązuje zawsze od pierwszego stycznia danego roku budżetowego niezależnie od tego kiedy została uchwalona i ogłoszona oraz niezależnie od tego czy jej uchwalenie nie było poprzedzone zastosowaniem instytucji prowizorium budżetowego

-ustawa budżetowa obowiązuje nie dłużej niż do 31 grudnia danego roku i nie wymaga oznaczenia faktu swej derogacji

-wejście w życie, obowiązywanie i derogacja ustawy budżetowej na dany rok są niezależne od upływu kadencji i zmiany organów władzy ustawodawczej i wykonawczej w państwie

-ustawa budżetowa nie może być uchylona, można ją natomiast nowelizować w toku jej wykonywania

-upływ roku budżetowego którego dotyczy ustawa budżetowa nie stanowi przeszkody dla podjęcia czynności dotyczących kontroli i oceny jej wykonania oraz uruchomienia związanych z tym reguł odpowiedzialności

7. zasada równowagi budżetowej- postulat zachowania odpowiednich relacji pomiędzy ogólną kwotą dochodów i wydatków budżetowych

Równowaga budżetowa oznacza pełne pokrycie wydatków budżetowych dochodami budżetowymi a także nadwyżką dochodów nad wydatkami. (art216 ust5 konstytucji RP )

8. zasada uprzedniości budżetu- wymaga ona aby budżet był uchwalony przed początkiem roku budżetowego, który ma obowiązywać

4. Wyjaśnij pojecie procedury budżetowej.

Procedura budżetowa jest to proces prawnie określonych zasad postępowania z budżetem. Pierwszym elementem procedury jest przygotowanie projektu budżetu na następny rok. W przypadku niedotrzymania terminu rząd zmuszony jest do uchwalenia prowizorium budżetowego. Gdy ustawa budżetowa nie zostanie uchwalona w okresie trzech miesięcy od przedłożenia sejmowi projektu, prezydent może rozwiązać parlament. Następnymi etapami procedury budżetowej są: uchwalenie, a później wykonanie budżetu, a na końcu ocena stopnia wykonania i kontroli.

całokształt prawnie określonych zasad postępowania z budżetem)

1. Ustalenie budżetu- obejmuje całokształt czynności, których treścią jest tworzenie budżetu jako planu posiadającego określoną formę prawną

-przygotowanie projektu budżetu( całokształt czynności, których treścią jest tworzenie budżetu jako planu czyli określenie jego dochodów i wydatków zarówno w kwotach szczegółowych zgodnie z obowiązująca klasyfikacją budżetową jak i w kwotach globalnych

-uchwalenie budżetu- przekazanie parlamentowi projektu budżetu przez rząd, publikacja ustawy budżetowej

2. wykonywanie budżetu- obejmuje czynności polegające na gromadzeniu dochodów i dokonywaniu wydatków zgodnie z obowiązującym planem budżetowym

3. faza kontroli wykonywania budżetu (2 stadia)

-sporządzenie przez organy administracji rządowej sprawozdania z wykonania budżetu

-kontrola wykonania budżetu przez parlament kończąca się udzieleniem rządowi absolutorium z wykonania budżetu

Wykonanie budżetu to ogół czynności polegających najogólniej rzecz biorąc na pobieraniu dochodów ze źródeł i w proporcjach wynikających z ustawy budżetowej oraz dokonywanie wydatków na cele i w kwotach w budżecie ustalonych

 

5. Omów procedurę opracowywania i uchwalania budżetu.

Opracowywanie projektu budżetu państwa jest pierwszą z faz procedury budżetowej, do której należą jeszcze: uchwalanie budżetu, wykonywanie budżetu oraz opracowywanie i zatwierdzanie sprawozdania z wykonania budżetu.
W konstytucji zapisane są dwie zasady związane z procedurą przygotowywania budżetu:
1) zasada wyłącznej kompetencji Rady Ministrów do przedłożenia projektu ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym,
2) zasada ustawowej regulacji trybu opracowywania projektu budżetu państwa, stopnia szczegółowości oraz wymogów, które powinien spełniać projekt ustawy budżetowej.

Z pierwszej zasady wynika, że tylko i wyłącznie Rada Ministrów uprawniona jest do przedłożenia projektu ustawy budżetowej (lub projektu o prowizorium budżetowym) i nie może być w tym zakresie zastąpiona przez żaden inny podmiot o uprawnieniach ustawodawczych. Zasada ta ma ponadto charakter szczególny, ponieważ możliwość zgłaszania poprawek w trakcie poselskiej dyskusji nad projektem ustawy budżetowej obwarowana jest konstytucyjnym ograniczeniem - zwiększenie wydatków lub ograniczenie dochodów planowanych przez Radę Ministrów nie może powodować ustalenia przez Sejm i Senat większego deficytu budżetowego niż przewidziany w projekcie ustawy budżetowej (art.220 ust.1)
Druga zasada wymaga ustawowego trybu opracowywania projektu budżetu państwa to znaczy między innymi, że w ustawie o finansach publicznych muszą być zawarte zasady i tryby opracowywania projektu budżetu. Zapis konstytucyjny podnosi rangę ustawy określającej te zasady, gdyż przez określenie stopnia szczegółowości projektu budżetu oraz wymagań stawianych projektowi ustanawia zakaz zamieszczania w budżecie innych postanowień niż takie, które wynikają z ustawy o finansach publicznych.
Prace nad budżetem państwa na kolejny rok budżetowy zaczynają się prawie rok przed jego początkiem. Pierwsza faza prac to niesformalizowane prace analityczne prowadzone w Ministerstwie Finansów - powstaje wówczas pierwsza bardzo wstępna koncepcja budżetu i długa lista pytań i problemów, które muszą być rozstrzygnięte w toku dalszych prac.
Projekt ustawy budżetowej musi być opracowany do 30 września roku poprzedzającego dany rok budżetowy. Jeżeli rząd nie jest w stanie przedstawić go w tym terminie, to zobowiązany jest do przedłożenia projektu ustawy o prowizorium budżetowym, która określa dochody i wydatki państwa na określoną część roku i traci moc z chwilą ustalenia ustawy budżetowej.

6. Wskaż na różnice miedzy ustawa budżetową a ustawa o prowizorium budżetowym.

Prowizorium budżetowe to budżet uchwalony tymczasowo, na pewien czas przed budżetem rocznym, a także budżet roczny w formie ogólnych jego założeń.

W sytuacji, gdy opracowanie budżetu nie jest możliwe w ustalonych terminach Konstytucja P przewiduje następujące rozwiązania zastępcze:
§ prowizorium budżetowe, - czyli tymczasowy i skrócony budżet z reguły d pierwszego kwartału roku budżetowego. Projekt taki jest uchwalany w takim samym trybie, co budżet i obowiązuje od czasu chwalenia właściwego budżetu.
§ prowadzenie gospodarki budżetowej na podstawie projektu ustawy budżetu lub projektu ustawy o prowizorium budżetowym - stosuje się wtedy gdy ustawa budżetowa lub ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego.

7. Na czym polega blokowanie planowanych wydatków państwa.

BLOKOWANIE - oznacza okresowy lub obowiązujący do końca roku zakaz dysponowania częścią lub całością planowanych wydatków albo wstrzymanie przekazywania środków na realizację zadań finansowanych z budżetu państwa.
Blokowanie planowanych wydatków budżetowych może nastąpić w przypadku stwierdzenia:
a) niegospodarności w poszczególnych jednostkach;
b) opóźnień w realizacji zadań;
c) nadmiaru posiadanych środków;
d) naruszenia zasad gospodarki finansowej;
Blokowanie - w przypadku zagrożenia realizacji ustawy budżetowej - może nastąpić na czas oznaczony planowanych wydatków budżetu państwa.

8. Co to jest harmonogram realizacji budżetu państwa.

Minister Finansów, w porozumieniu z dysponentami części budżetowych opracowuje harmonogram realizacji budżetu państwa. Harmonogram, o którym mowa w ust obejmuje: prognozę dochodów budżetu państwa w poszczególnych miesiącach roku wielkość wydatków, planowanych do sfinansowania w poszczególnych miesiącach roku. Harmonogram realizacji wydatków podlega aktualizacji na wniosek dysponenta części budżetowej.

9. Jak przebiega kontrola i ocena wykonywania budżetu.

Budżet kontroluje Parlament a bieżącą kontrolę sprawuje Komisja Fin. Pub. Po pół roku Minister Finansów do 10.09.składa sprawozdanie z pół roku wykonania budżetu Komisji Fin. Publ. Za drugie półrocze sprawozdanie rozpatruje już Parlament.
NIK (najwyższa Izba Kontroli)- kontroluje dodatkowo
Kontrola budżetu prowadzona jest też Ministrów i wszystkich dysponentów.
Gdy budżet jest niewłaściwie realizowany to mamy naruszenie dyscypliny budżetowej, której przyczyny to:
-zaniechanie ustalenia należności lub ich zmniejszenia
-przekroczenie wydatków
-przekroczenie uprawnień do dokonywania zmian
-naruszenie zasad budżetowych
-ukrywanie faktu naruszenia dyscypliny budżetowej
W przypadku przekroczenia dyscypliny budżetowej zawiadamiany jest Rzecznik Fin. Pub. On przedstawia naruszenia Komisji Orzekającej w sprawach dyscypliny budżetowej. Od ich decyzji istnieje możliwość odwołania do Komisji Orzekającej w sprawach dyscypliny budżetowej.
Kary za naruszenie dyscypliny budżetowej
-upomnienie
-nagana
-kara pieniężna, która może wynosić nawet do 3 wynagrodzeń
-zakaz pełnienia f-cji kierowniczych w sferach fin. publ. do 5 lat.

10.Scharakteryzuj dochody poszczególnych jst.

Dochody samorządu terytorialnego: dochody własne, dochody uzupełniające
Dochody własne- ich źródła znajdują się na terenie działania samorządu terytorialnego. Oddane do dyspozycji sam. terytorialnego bezterminowo i w całości. Samorząd terytorialny może wpływać na ilość tych źródeł. Dochody własne: dochody z majątku komunalnego, opłaty lokalne. Kształtowanie się dochodów własnych zależy od zagospodarowania terenu. Dochody własne oddane są bezterminowo. Dochody własne przekazywane są w całości.
Dochody uzupełniające: udziały w dochodach budżetu państwa(ustala się np. w podatkach dochodowych), subwencje ogólne, dotacje celowe
Samorząd terytorialny realizuje szeroki zakres zadań i niemożliwe jest by sfinansować je dochodami własnymi. Zadania zlecone są finansowane z budżetu państwa, są to dochody uzupełniające. Poprzez dochody uzupełniające państwo łatwo może ingerować w działalność samorządu terytorialnego.
Udział w dochodach budżetu państwa
% udziału w określonych podatkach.

Finanse publiczne - wykład

Tryb niestacjonarny 2009/2010

5



Wyszukiwarka