ZESTAW X
1.J.A.Morsztyn jest najwybitniejszym przedstawicielem poezji dworskiej. Je-
go dorobek określa się mianem „błachej treści w wyszukanej formie”. Mor-
sztyn skupił swe twórcze działanie na poszukiwaniu nowych, zaspokajają-
cych form wyrażenia treści. Tematem jego utworów nie są problemy egzy-
stencialne ani filozoficzne. Są nimi życie dworskie, błacha miłość, flirty, zmy-
sły, gra miłosna. Jego poezja jest równocześnie zmysłowa i intelektualna. Zmysłowa poprzez odbieranie świata wszystkimi zmysłami. Sonet „Do tru-
pa” w swym tytule wyraża chęć zaszokowania czytelnika. Rozwinięte epitety i porównania, kontrastowe zestawienie trupa i człowieka zakochanego prowa-
dzi do puenty, że lepiej być trupem niż nieszczęśliwie zakochanym. Inne for-
my artystyczne typowe dla Morsztyna znajdujemy w wierszu „Niestatek”. Jest to anafora, czyli na początku każdego wersu występuje ten sam wyraz. Kompozycja opiera się na kontraście. Mówi bowiem, że prędzej można słu-
chać wiatr i promień słońca włożyć do kieszeni „niźli będzie stateczna która białogłowa”. W niezwykłe metafory i szukające paradoksy obfituje sonet „Cuda miłości”. Zaskakuje tu ciąg pytań retorycznych (podwójne kontrasty). Ukazuje żarliwą miłość i rozterki, niepokoje ukochanego.
2.„Nie-Boska komedia” jest rekonstrukcją abstrakcyjnej rewolucji i pytaniem: czym jest zjawisko walki klas? Budując swą rewolucję opiera się na faktach (powstanie listopadowe, wielka rewolucja francuska, przewrót Croomwella w Anglii). Obie strony przedstawiają swoje argumenty: rewocjuloniści (odwie-
czny ucisk,głód, nędza przy przepychu i miemoralności szlachty), arystokraci: (uważają się za obrońców ludu, budowniczych tradycji i historii). Rewolucja jest zatem: - sytuacja w której zło walczy ze złem - zwycięża oczywiście zło (element nie-boski, lecz czysto ludzki). -Jest wielkim fałszem, bo głoszone ideały są pretekstem, prawdą jest postępowanie „umarł król, niech żyje król” - czyli zwycięski motłoch zajmie miejsce zwyciężonych i będzie robić to samo. -Zła idea (rewolucji) nie ma przyszłości, skazana jest na zagładę. Rację bytu ma tu tylko idea dobra. Chrystus zniszczył Pankracego blaskiem.
W „Przedwiośniu” rewolucja w Baku. Rewolucja została przedstawiona na 2 płaszczyznach: Ideały rewolucji stawiały słuszne postulaty, ich realizacja mo-
gła się przyczynić do budowy społeczeństwa sprawiedliwości, miano realizo-
wać wspaniałe hasło wolności, równości i bohaterstwa. Rewolucja okazała się piekłem.Rżezie Ormian i Tatarów, mordy, grabieże to niszczyło (chaos, głod). Nie przyniosła zwycięstwa nikomu, każdy walczył z każdym. Rewolucja była dla Żeromskiego czymś ostatecznym, czymś co stale zagrażało krajowi w kry-
zysie gospodarczym, politycznym i społecznym. Skutki rewolucji mogły być wyłącznie tragiczne, należy więc robić wszystko by tego uniknąć i by Polska nie podzieliła losu Rosji.
3.Tromby jerychońskie, wieża babel, wdowi grosz, miłosierny samarytanin, syn marnotrawny, arka przymierza, ciemności egipskie, mądry jak Salomon, owoc zakazany, piętno Kaina, dolina Józefowa, dobry pasterz.