Prawo i polityka socjalna skrypt(1), nauka, polityka społeczna, Prawo i polityka społeczna (IPSIR ISNS)


Prawo i polityka socjalna

  1. Przedmiot i charakterystyka nauki prawa socjalnego, jego treść i wartości.

Przedmiot prawa socjalnego to zbiór norm dotyczących wolności i praw socjalnych człowieka
i obywatela. Nauka prawa socjalnego to wiedza o zbiorze norm dotyczących wolności i praw człowieka i obywatela oraz warunków ich urzeczywistniania, a także badań empirycznych w tym zakresie.

Źródła prawa socjalnego:

  1. Prawa socjalne człowieka i ich ochrona w prawie krajowym, międzynarodowym, w tym unijnym.

Prawa i wolności socjalne ujęte są w II rozdziale Konstytucji ,, Wolności, prawa i obowiązki człowieka

i obywatela”. Prawa socjalne znajdują się w podrozdziale ,,Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne
 i kulturalne''. Ujęcie w Konstytucji niektórych praw obywatela jako efektu powinności państwa wskazuje na główne polityczne (zbiorowe) środki ich dochodzenia, np. w ramach odpowiedzialności rządu przed parlamentem czy organów wykonawczych wobec samorządu terytorialnego. Umieszczenie tych praw w Konstytucji jest o tyle celowe, o ile wskazuje na ich faktycznie priorytetowe miejsce wśród zadań państwa.

Gwarancje:

  1. materialne (dotyczą głównie praw socjalnych, ekonomicznych i kulturowych)

  2. formalne (prawo do ochrony prawnej jednostki)

Środki ochrony praw i wolności

  1. Droga sądowa - wynikająca z ogólnego prawa do sądu (art. 45) oraz art. 77 ust. 2 o zakazie zamykania drogi sądowej dla dochodzenia naruszonych wolności i praw; dodatkowo ust. 1 art. 77 formułuje zasadę cywilnej odpowiedzialności państwa za niezgodne z prawem działania organów władzy publicznej;

  2. Skarga konstytucyjna - którą może wnieść do TK każdy, którego prawa i wolności zostały naruszone ostatecznym orzeczeniem wydanym przez sąd lub organ administracji publicznej, a która kierowana jest tylko przeciwko normie prawnej, która była podstawą takiego orzeczenia (art. 79)

  3. Wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich - z którym każdy może wystąpić o pomoc w ochronie swych praw i wolności naruszonych przez organy władzy publicznej (art. 80)

Ponadto, w 1993 roku Polska ratyfikowała Europejską Konwencję Praw Człowieka , uważaną za najskuteczniejszy międzynarodowy system ochrony praw i wolności człowieka. Konwencja istnieje od 40 lat, a siedzibą jej organów jest Strasburg. Następną instytucją dbającą o przestrzeganie praw człowieka w Polsce, jest założony w 1983 roku Komitet Helsiński ( powstały na mocy Aktu Końcowego KBWE z helsinek z 1975 roku). Jego głównym zadaniem jest zbieranie materiałów dotyczących nieprzestrzegania i łamania praw człowieka.

Konstytucyjne ujęcie wolności i praw socjalnych

Prawa i wolności socjalne to:
1) prawo do ochrony własności i prawo dziedziczenia (Rozdział I art. 21);

2) swoboda działalności gospodarczej (art. 22);
3) wolność wyboru zawodu i miejsca pracy, zakaz pracy przymusowej, obowiązek prowadzenia przez państwo polityki zmierzającej do pełnego, produktywnego zatrudnienia, zasada ochrony pracy przez państwo i jego nadzoru nad warunkami jej wykonywania (art. 65 w związku z art. 24 z Rozdziału I Zasady ustroju), ustawowe określenie minimalnego wynagrodzenia;
4) prawo do ochrony warunków pracy oraz ustawowego określenia dni wolnych od pracy, płatnego urlopu, maksymalnych norm czasu pracy;
5) prawo do nauki: bezpłatne nauczanie w szkołach publicznych z możliwością ustawowego wprowadzenia opłat za naukę w publicznych szkołach wyższych, wolność nauczania i tworzenia szkół niepublicznych, autonomia wyższych uczelni;
6) prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ¬w zakresie i formach określonych przez ustawy;
7) prawo do opieki zdrowotnej świadczonej przez publiczną służbę zdrowia - na zasadach określonych ustawą; obowiązek władz publicznych zapewnienia opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom w podeszłym wieku i niepełnosprawnym;

Prawa socjalne w kontekście wertykalnym

PAŃSTWO (organizacja)

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

BIERNOŚĆ AKTYWNOŚĆ

WOLNOŚCI PRAWA

CZŁOWIEK

OBYWATEL

JEDNOSTKA

0x01 graphic

Różne ujęcia praw i wolności socjalnych w konstytucjach wybranych krajów

Konstytucja Białorusi

Brak wyodrębnionych rozdziałów, prawa socjalne są rozproszone

Konstytucja Belgii

Prawa i wolności skatalogowane w Tytule II - ,,Belgowie i ich prawa”. Prawa socjalne ujęte w art. 23 i 24.

Federacja Rosyjska

Skupione w rozdziale II o nazwie ,,Prawa i wolności człowieka i obywatela” . Prawa socjalne w artykułach 37-43.

Konstytucja Albanii

Prawa i wolności ujęte w rozdziale VII ,,Podstawowe prawa i wolności człowieka”. Prawa socjalne rozproszone.

Konstytucja Japonii

Prawa socjalne są zawarte w 3 artykułach, bardzo szeroko opisane. Prawa i wolności zawarte są w rozdziale III ,,Prawa i obowiązki obywatelskie”

Katalogi podstawowych wolności i praw socjalnych

Prawo do:

Wolności:

  1. Zasady ograniczania wolności i praw socjalnych

Ograniczenie wolność może odbyć się w 3 wypadkach:
- może je wprowadzić ustawa
- gdy konieczne jest zabezpieczenie państwa
- ograniczenia nie mogą naruszać istoty wolności

Środki ochrony wolności i praw socjalnych ujęte w prawie polskim oraz prawie międzynarodowym

środki ochrony wolności i praw (art. 77 - 81 Konstytucji RP)
- prawo każdego do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organów władzy publicznej
- prawo zaskarżania orzeczeń i decyzji wydawanych w pierwszej instancji
- prawo powszechnej skargi do TK
- prawo występowania z wnioskiem do Rzecznika Praw Obywatelskich o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej

  1. Prawne ujęcie praw socjalnych w aktach międzynarodowych

- Prawo do zabezpieczenia społecznego

-Prawo do pracy, do swobodnego wyboru zatrudnienia do sprawiedliwych i zadowalających warunków pracy i do ochrony przed bezrobociem.

-Prawo do równej płacy za równa pracę.

-Prawo do odpowiedniego zadowalającego wynagrodzenia, zapewniającego jemu i jego rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej i uzupełnianego w razie potrzeby innymi środkami pomocy społecznej

-Prawo do urlopu i wypoczynku, włączając w to rozsądne ograniczenie godzin pracy i okresowe płatne urlopy

-Prawo do poziomu życia zapewniającego zdrowie i dobrobyt jemu i jego rodzinie włączając w to wyżywienie, odzież, mieszkanie, opiekę lekarską i niezbędne świadczenia socjalne

-Prawo do zabezpieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, niezdolności do pracy, wdowieństwa, starości lub utraty środków do życia w sposób od niego niezależny.

-Prawo do oświaty. Oświata będzie bezpłatna, przynajmniej na poziomie podstawowym. Oświata w zakresie podstawowym będzie obowiązkowa

-Prawo rodziców do pierwszeństwa w wyborze rodzaju nauczania, które ma być dane ich dzieciom.

! Prawa socjalne nie są zawarte w katalogu konwencyjnym, ale w protokołach dodatkowych

! Z praw i wolności konwencyjnych mogą korzystać wszystkie osoby pozostające pod jurysdykcją (władzą) państw-stron Konwencji

! Kontrola przestrzegania Konwencji dokonywana jest na dwu płaszczyznach: skargi międzypaństwowej oraz skargi indywidualnej (petycji)

! Konwencja gwarantuje prawa i wolności o charakterze obywatelskim i politycznym. Nie można więc skarżyć się o naruszenie praw, o których konwencja nie wspomina, w szczególności praw socjalnych, (np. zbyt niskiej płacy, braku wystarczająco długich wakacji, itp.)

! Podpisana w Rzymie

Prawa socjalne w Konwencji:

- prawo do nauki (protokół 1 z 1952 r.)

Prawa socjalne w Europejskiej Karcie Społecznej:

-Prawo do pracy (BHP, wynagrodzenie, urlop macierzyński)

-Opieka zdrowotna

-Ochrona socjalna

-Ochrona socjalna osób w podeszłym wieku

-Równouprawnienie w sprawie zatrudnienia

Prawa socjalne zawarte w Konwencji:

Zagadnienie 5

1. Zasady prawa pracy

(Kp, rozdz. II art10-18) :

1. prawo do pracy (każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy; państwo określa minimalna wysokość wynagrodzenia; państwo prowadzi politykę zmierzająca do pełnego produktywnego wynagrodzenia)

2. zasada swobody nawiązywania stosunku pracy

3. zasada równości pracowników (jednakowe prawa z wypełniania tych samych obowiązków; równe traktowanie mężczyzn i kobiet)

4. zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu ( ze względu na płeć, rasę, wiek, niepełnosprawność, orientację seksualną, religie itd.)

5. prawo do godziwego wynagrodzenia ( ustalenie minimalnego wynagrodzenia z pracę)

6. prawo do wypoczynku

7. prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy ( art15)

8. prawo do zaspokajania potrzeb socjalno- bytowych pracownika (art16)

9. prawo do podnoszenia kwalifikacji zawodowych (art17)

10. zasada uprzywilejowania pracownika ( postanowienia umów o prace i innych aktów nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy pracy., art. 18)

11. prawo koalicji (prawo do tworzenia organizacji pracowniczych i organizacji pracodawców)

12. prawo do partycypacji pracowniczej (uczestniczenie pracowników w zarządzaniu zakładem)

Zasady prawa pracy w konstytucji RP:

- prawo koalicji

- zasada dialogu społecznego

- zasada równości

- ochrona pracy, zdrowia i życia pracownika

2) Źródła prawa pracy

Źródła prawa pracy reguluje art.9 Kp

Z przepisu tego wynika hierarchiczny ich układ:

- kodeks pracy i akty wydawane na jego podstawie

- inne ustawy i akty wydawane na ich podstawie określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców

- postanowienia układów zbiorowych pracy

- inne porozumienia zbiorowe

- regulaminy, statuty określające prawa i obowiązki

3) Praca legalna i nielegalna

Nie wiem czy dobrze jest to opracowane. Korzystałam z netu.

- praca nielegalna to praca nierejestrowana

- jest to praca najemna, wykonywana bez nawiązywania stosunku pracy, czyli bez umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub jakiejkolwiek innej pisemnej umowy między pracodawca i pracownikiem

- pracownik nie uzyskuje ubezpieczenia społecznego, a więc uprawnień do korzystania ze świadczeń społecznych; od dochodów z pracy nierejestrowanej nie sa odprowadzane podatki osobiste; pracodawca nie odprowadza ZUSu

- jest to także praca na własny rachunek (nie sa odprowadzane składki, podatki; brak realizacji zobowiązań finansowych wobec państwa)

- szara gospodarka i praca nierejestrowana to zjawiska o dużym zasięgu, zwłaszcza w handlu i naprawach, budownictwie, nieruchomościach itp.

Praca legalna - przeciwieństwo pracy nielegalnej :P

- umowa zawarta pomierzy pracownikiem a pracodawca;

-odprowadzanie podatków, składek ubezpieczeniowych

4) Cechy wykonywania pracy odpłatnej

nie wiem czy to o to chodziło dokładnie

- odpłatność

- zawarta poprzez umowę o pracę

- ciągłość świadczenia pracy

- osobisty charakter świadczeń ( nie można wykonywać za kogoś )

- podporządkowanie pracownika pracodawcy w stosunku pracy; stronami sa pracodawca i pracownik

- pomiędzy stronami powstaje stosunek pracy

- ponoszenie ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobistego przez pracodawcę

5) Wykonywanie pracy odpłatnej w ramach różnych stosunków prawnych.

1.stosunek pracy ( umowa o pracę, powołanie, mianowanie, wyboru oraz spółdzielcza umowa o pracę- zawierane na podstawie Kp)

2.stosunek cywilnoprawny (umowa zlecenie, umowa o dzieło- zawierane na podstawie Kc)

Umowa o pracę

- na czas określony, na czas wykonywania określonej pracy, na czas nieokreślony lub na okres próbny

- forma i treść umowy:

1. określa strony umowy

2. rodzaj umowy

3. datę jej zawarcia

4. warunki pracy i płacy - rodzaj pracy, miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenie za pracę, wymiar czasu pracy, termin rozpoczęcia pracy

- umowę o prace zawiera się na piśmie

- pracodawca informuje pracownika o :

*obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy

* częstotliwości wypłat wynagrodzenia

* wymiar urlopu wypoczynkowego

*obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o prace

Stosunek pracy na podstawie:

a)powołania

- nawiązuje się na czas nie określony; powołanie powinno być dokonane w formie pisemnej; może być zastosowany konkurs na stanowisko

- stosuje się przepisy dotyczące umowy o prace na czas nieokreślony

- pracownik może być w każdym czasie odwołany ze stanowiska przez organ który go powołał; odwołanie na piśmie; odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o prace ( art.68)

b) wyboru

- nawiązanie stosunku pracy z wyboru (stosunek pracy osób pełniących kierownicze funkcje w organizacjach politycznych, społecznych i niektóre funkcje w samorządzie terytorialnym)

-stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się wygaśnięciem mandatu

c)mianowania

- stosunek pracy pracowników urzędów państwowych, nauczycieli, prokuratorów, funkcjonariuszy pożarnictwa

d) spółdzielczej umowy o prace

- stosunek pracy miedzy spółdzielnią pracy a jej członkiem

-stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o prace reguluje ustawa - Prawo spółdzielcze ( również przepisy KP)

Umowa zlecenie

- zleceniodawca powierza zleceniobiorcy wykonanie określonego zadania lub czynności, które nie posiadają cech stosunku pracy określonych w Kp ( czyli nie są praca na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem)

- umowa zlecenie nie stwarza więzi między stronami, ani podporządkowania zleceniodawcy

- płacenie składek ZUS+ ubezpieczenie wypadkowe - obowiązkowe; ubezpieczenie chorobowe - dobrowolne; składki emerytalne i rentowe - po ½ zleceniobiorca i zleceniodawca

- nie opłaca się składek na ubezpieczenie społeczne od umów zlecenia zawartych ze studentami lub uczniami, którzy nie ukończyli 26 r.z

- można powierzyć wykonanie zadania 3 osobie

- umowa zalecenie może być wykonywana nieodpłatnie

- umowę zlecenie może wypowiedzieć każda ze stron

Umowa o dzieło

- jedna strona zobowiązuje się do wykonania zamówionego dzieła („wykonujący”),a druga do zapłaty wynagrodzenia za dane dzieło („zamawiający”)

- jest ona umowa rezultatu ( tym rożni się od umowy zlecenie i umowy o pracę, które przewidują jedynie obowiązek należytego świadczenia pracy)

- nie odprowadza się składek ubezpieczeniowych, zdrowotnych, emerytalnych i rentowych

- czas pracy na umowę o dzieło nie jest wliczany do stażu o prace

6) charakterystyka stosunku pracy. Zawiązanie stosunku pracy, jego ustanie i rozwiązanie.

- ar 22 $ 1. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zoboiwazuje się do wykonania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem o raz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Wynikają z tego podstawowe cechy stosunku pracy:

  1. dobrowolność zawarcia

  2. podporządkowanie pracownika w procesie pracy ( element wyłącznie charakterystyczny dla stosunku pracy)

  3. osobiste świadczenie pracy

  4. określone miejsce pracy

  5. określony czas pracy

  6. odpłatność

  7. staranność działania

  8. ryzyko podmiotu zatrudniającego

- zatrudnienie na warunkach powyżej jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy

- pracownikiem może być tylko osoba która ukończyła 18 lat ( inaczej młodociani) i posiada zdolność do czynności prawnych

Rozwiązanie umowy o pracę

  1. na mocy porozumienia stron

  2. przez oświadczenie jednej ze stron zachowaniem okresu wypowiedzenia(rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem)

  3. przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia ( rozwiązanie umowy o prace bez wypowiedzenia)

  4. z upływem czasu , na który była zawarta

  5. z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta

ad1)

- zgodne oświadczenie woli obydwu stron

- może nastąpić w każdym czasie ( z pominięciem okresów wypowiedzenia)

- przy wszystkich umowach o pracę

- każda ze stron może wystąpić z inicjatywą takiego wypowiedzenia

Ad2)

- jednostronne oświadczenie woli

- możliwość rozwiązania umowy na okres próbny, czas określony i na czas nie określony.

- rozwiązanie umowy następuje z upływem okresu wypowiedzenia

rozwiązanie umowy na czas określony

Dwa warunki: 1.) umowa o prace na dłużej niż 6 miesięcy 2). strony przewidują w umowie dopuszczalność dwu tygodniowego wypowiedzenia.

rozwiązanie umowy na okres próbny:

* 3 dni- okres próbny nie przekracza 2 tygodni

* 1 tydzień, okres próbny dłuższy niż 2 tygodnie

* 2 tygodnie, okres próbny wynosi 3 miesiące

rozwiązanie umowy na czas nieokreślony

Ad3

bez wypowiedzenia z winy pracownika

  1. ciężkie naruszenie praw pracowniczych

  2. popełnienie przez pracownika w czasie umowy o pracę przestępstwa, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem

  3. zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku

bez winy pracownika

  1. niezdolność do pracy w skutek choroby trwa dłużej niż 3 m. ( pracownik zatrudniony krócej niż 6 m.)

  2. w razie nieusprawiedliwionej nieobecności pracownika

Wygaśniecie/ustanie umowy o pracę.

  1. w przypadku śmierci pracownika lub pracodawcy

  2. w przypadku 3 miesięcznego pobytu pracownika w areszcie tymczasowym

7) Rodzaje umów o pracę

Umowę o pracę można zawierać:

  1. na czas nieokreślony

  2. na czas określony

  3. na czas wykonania określonej pracy

  4. na czas określony w celu zastępstwa nieobecnego pracownika

  5. umowa o prace na okres próbny

- Każda z wymienionych powyżej umów może być poprzedzona umową na okres próbny, nie przekraczająca 3 miesięcy.

- Pierwszy rodzaj umowy jest umową bezterminowa, natomiast 4 pozostałe - umowy terminowe.

Umowa o prace na czas nieokreślony

- zostaje zawarta wówczas gdy strony wyraźnie to ustaliły lub gdy brak jest ustaleń

-umowa bezterminowa; strony nie wskazują w niej daty lub zdarzenia, wskutek których miałyby ulec rozwiązaniu

- umowa ta stwarza dla pracownika gwarancje w zakresie trwałości stosunku pracy

Umowa o prace na czas określony

- nawiązanie stosunku pracy, na określony z góry czas

- sprecyzowany termin do którego ma trwac umowa

Umowa na czas wykonania określonej pracy

­- prace dorywcze, sezonowe

Liczba zawieranych kolejno, nastepujących po sobie umów na czas określony jest ograniczona. Umowy te mogą być zawierane przez danego pracodawcę, kolejno jedynie dwukrotnie, a trzecia kolejna umowa staje się z mocy prawa umową na czas nieokreślony.

Przepis ten nie dotyczy umów o pracę na czas określony zawartych w celu zastępstwa

pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy oraz zawartych w celu

wykonywania pracy o charakterze dorywczym.

8) Różnice i podobieństwa między umowa o pracę a umowami cywilnoprawnymi.

UMOWA O PRACE

UMOWA ZLECENIE, UMOWA DZIEŁO

Stronami umowy sa pracodawca i pracownik

Stronami umowy sa zleceniodawca i zleceniobiorca;

Umowa o pracę powoduje, ze miedzy stronami powstaje stosunek pracy

Stosunek cywilnoprawny

Regulacje w Kodeksie pracy

Regulacje w Kodeksie cywilnym

Podporządkowanie pracodawcy; wykonanie pracy odbywa się w terminie i miejscu określonym przez pracodawcę

Brak podporządkowania pracodawcy; możliwość samodzielnego ustalenia konkretnego terminu i miejsca wykonania pracy

Ograniczona ilość podpisywania umów na czas określony, ( dwie umowy, kolejna to umowa o pracę na czas nieokreślony)

Brak ograniczeń w liczbie podpisywanych umów

Pracownikiem może być tylko osoba fizyczna

Umowę zlecenie może świadczyć nie tylko osoba fizyczna, ale i podmiot gospodarczy (firma)

Pracownik korzysta w pełni z praw pracowniczych zawartych w Kodeksie pracy

Zleceniobiorca nie ma prawa do urlopu, do wynagrodzenia tytułu choroby i innych uprawnień przysługujących pracownikowi

Spory rozstrzygane sa przez sad pracy

Spory rozstrzygane sa przez sad cywilny

Umowa o prace musi być odpłatna; pracownik nie może zrzec się wynagrodzenia

Umowa zlecenie może być nieodpłatna

Pracownik musi świadczyć pracę osobiście

Zleceniobiorca może wykonać zlecenie także przy pomocy osoby trzeciej

Umowa o pracę powinna być zawarta w formie pisemnej. Jeśli zostanie zawarta ustnie, pracodawca powinien najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy potwierdzić ją na piśmie

Umowa zlecenie może być zawarta w każdej formie: ustnie pisemnie lub w sposób dorozumiany

Roszczenia przedawniają się po upływie 3 lat

Roszczenia przedawniają się po upływie 2 lat

Zawarcie umowy jest korzystniejsze dla pracownika

Zawracie umowy zlecenie jest dla zleceniodawcy korzystniejsze; mniejsze koszty

Obowiązek podlegania ubezpieczeniom: emerytalnym, rentowym, chorobowym, wypadkowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu

Obowiązek podlegania ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym w okresie od dnia zawarcia umowy do dnia wygaśnięcia umowy, chorobowe dobrowolne; ubezpieczenie wypadkowe tylko wtedy jeśli prace wykonują siedzibie lub w miejscu działalności zleceniodawcy

Zagadnienie 6.

8) CZAS PRACY

- dział 6 Kp.

■ czas pracy

jest to czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonania pracy,

■ praca zmianowa-

wykonywanie pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników ( praca dwuzmianowa, trzyzmianowa)

■ maksymalny wymiar czasu pracy (art.129)

czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godz. W tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 miesięcy.

* tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin.

■ przerwa w pracy

- jeżeli dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik mm prawo do 15 min przerwy w pracy, która jest wliczana do czasu pracy.

- pracodawca może wprowadzić jedną 60 minutową przerwę w pracy na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych, która nie jest wliczana do czasu pracy.

■ w uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu:

* do 12 godz. (arr.135);

*w przypadku dozoru urządzeń lub pozostanie w częściowym pogotowiu do pracy - wymiar czasu pracy do 16 godz.

*w przypadku pracowników zatrudnionych w straży pożarnej, w służbach ratowniczych, pilnowania mienia lub ochrony osób - do 24 godz.

* przy pracach w ruchu ciągłym ( które ze względu na technologię produkcji nie mogą być przerwane) może być stosowany system czasu pracy - do 43 godzin na tydzień.

■ system skróconego dnia tygodnia

Na pisemny wniosek Pracownika można skrócić tygodniowy czas pracy. Pracownik może pracować mniej niż 5 dni w tygodniu, przy przedłużeniu dobowego czau pracy do 12 godz.

■ system pracy weekendowej

Pracownik może pracować wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. Dopuszczalne przedłużenie dobowego czasu pracy do 12 godz.

!!! Szczególna ochrona pracowników, czas pracy nie może przekraczać 8 godzin :

1. pracownicy na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia

2. pracownic w ciąży

3. pracowników opiekujących się dzieckiem do 4 r.z

■Praca w godzinach nadliczbowych (art151)

- praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy

1.) konieczność prowadzenia akcji ratowniczych, ochrony mienia lub środowiska; usunięcie awarii

2.) ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy

!!! wynagrodzenie za godziny nadliczbowe-

100% wynagrodzenia za prace w godzinach nadliczbowych w nocy, w niedzielę i święta, w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za prace w niedzielę lub święto.

50 % wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych w każdym innym dniu niż powyżej

- czas wolny udzielany za nadgodziny

Pracodawca może udzielić mu pracownikowi czasu wolnego od pracy za nadgodziny liczbowe; wymiar czasu wolnego - o połowę wyższy niż liczna przepracowanych nadgodzin

Praca w porze nocnej

- pora nocna obejmuje 8 godzin miedzy godz. 21 - 7 rano.

- czas pracy pracownika nocnego nie może przekraczać 8 godzin, jeżeli wykonuje prace niebezpieczne związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym

- rekompensata za pracę w porze nocnej

- dodatek do wynagrodzenia za każda godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę

Praca w niedziele i święta

- dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy

- za pracę wykonywaną w niedzielę i święta uważa się pracę wykonywaną pomiędzy 6 rano w tym dniu a 6 rano następnego dnia.

- zakaz pracy w placówkach handlowych w święta (praca w niedziele jest dozwolona w palcówkach handlowych przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na użyteczność społeczną i codzienne potrzeby)

- praca w niedziele i święta jest dopuszczalna:

* prowadzenie akcji ratowniczych, ochrona mienia lub środowiska, usuniecie awarii

* w ruch ciągłym

* Przy pracy zmianowej

* przy niezbędnych remontach

* a transporcie i komunikacji

* w strażach pożarnych i służbach ratowniczych

* przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób

* w rolnictwie i hodowli

* wykonanie czynności potrzebnych zaspokojeniu potrzeb ludzkich : gastronomia, hotele, zakłady gospodarki komunalnej, zakłady opieki zdrowotnej, jednostki pomocy społecznej, placówki opiekuńczo-wychowawcze, zakłady prowadzące działalność w zakresie klutury, oświaty, turystyki

* w stosunku do pracowników , którzy pracują w systemie weekendowym (wyłącznie w piątki, soboty i niedzielę)

- pracownik pracujący w niedzielę powinien raz na 4 tygodnie korzystać z wolnej niedzieli ( nie dotyczy to pracowników weekendowych)

Ad 9) OCHRONA WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ

10) URLOPY PRACOWNICZE

Urlop wypoczynkowy

- coroczna, nieprzerwana, płatna przerwa w wykonywaniu pracy.

- pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu

- pracownik podejmujący po raz pierwszy pracę uzyskuje prawo do urlopu po każdym miesiącu w wymiarze 1/12 urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku ( 2,4 dnia na miesiąc lub 3,12 dnia na miesiąc ???); kolejny rok kalendarzowy - pracownik nabywa prawo do pełnego urlopu

- od zasady urlopu nieprzerwanego istnieje wyjątek: tylko na wniosek pracownika, przynajmniej jedna cześć urlopu powinna trwać nieprzerwanie 14 dni

20 dni - pracownik zatrudniony krócej niż 10 lat

26 dni- pracownik zatrudniony dłużej niż 10 lat

Urlop w wymiarze proporcjonalnym

- w momencie ustania stosunku pracy w roku kalendarzowym pracownikowi przysługuje urlop proporcjonalny:

1) u dotychczasowego pracownika- urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy

2) u kolejnego pracodawcy- w wymiarze:

a)proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku

b)proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym ( w razie zatrudnienia na czas krótsz niż do końca roku)

- niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia

- urlopy powinny bys ustalane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracownik i zapewnienie normalnego toku pracy

Zmiana terminu urlopu wypoczynkowego
Polega na ustaleniu nowego dnia rozpoczęcia urlopu, wcześniejszego lub późniejszego. Ustalenie późniejszego terminu nazywamy przesunięciem terminu urlopu. Przyczyny uzasadniające przesunięcie terminu urlopu dzielą się na:
1. obligatoryjne dla pracodawcy - gdy obowiązany on jest przesunąć termin urlopu na wniosek lub bez wniosku pracownika, jeżeli nie może on rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy z powodu:
- czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby
- odosobnienia w związku z chorobą zakaźną
- powołania na ćwiczenia wojskowe lub przeszkolenie wojskowe na czas 3 m-cy
- urlopu macierzyńskiego
2. fakultatywne - gdy pracodawca nie może, lecz musi przesunąć termin urlopu:
- na wniosek pracownika z ważnych przyczyn
- z powodu szczególnych potrzeb zakładu, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy

Odwołanie pracownika z urlopu
Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu jednak po dwoma warunkami:
- w zakładzie pracy muszą zaistnieć okoliczności, które wymagają obecności pracownika,
- w chwili rozpoczynania urlopu okoliczności tych nie dało się przewidzieć.
Pracodawca, który odwołał pracownika z urlopu zobowiązany jest pokryć koszty pracownika bezpośrednio związane odwołaniem go z urlopu.

Urlop na żądanie.

Każdemu pracownikowi w danym roku kalendarzowym przysługuje 4 dni urlopu na żądanie. Żądanie takie należy zgłosić najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Uprawnienie do wykorzystania urlopu w omawianym trybie nie przechodzi na kolejny rok

Ekwiwalent pienięzny.

W przypadku niewykorzystanie całego lub części urlopu z powodu rozwiązania pracy, pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny.

Urlop bezpłatny

Na wniosek pisemny pracownika pracodawca może udzielić mu urlop bezpłatny. Ten urlop nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

11) RODZAJE ODPOWIEDZIALNOŚCI PRACOWNIKA I PRACODAWCY

Odpowiedzialność pracownika:

  1. odpowiedzialność porządkowa

  2. odpowiedzialność dyscyplinarna

  3. odpowiedzialność materialna

1.Odpowiedzialność porządkowa:

- to konsekwencje nieprzestrzegania przez pracownika ustalonego porządku pracy, regulaminu pracy, nieusprawiedliwianie nieobecności, spożywanie alkoholu w czasie pracy, przepisów bhp oraz przepisów przeciwpożarowych

- stosuje się: karę upomnienia, karę nagany, kara pieniężna ( nie może przekroczyć 1/10 wynagrodzenia; wpływy z kar przeznacza się na bhp)

- karę porządkowa na pracownika nakłada pracodawca i zawiadamia o tym na piśmie

- odpis pisma umieszcza się w aktach pracownika

- po roku nienagannej pracy, karę uważa się za niebyłą (odpis usuwa się z akt)

2/Odpowiedzialność dyscyplinarna

- forma odpowiedzialności porządkowej pracowników, których stosunek powstał przez mianowanie

- sankcje i tryb ich nakładania przewidziane w przepisach prawa poszczególnych grup pracowników mianowanych

- o odpowiedzialności dyscyplinarnej orzekają komisje dyscyplinarne

3. Odpowiedzialność materialna

- niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków pracowniczych, którego skutkiem jest wyrządzenie szkody pracodawcy

Dwa rodzaje odp. materialnej:

A) odpowiedzialność pracownika za szkody wyrządzone pracodawcy

- pracownik nie wykonał lub nienależycie wykonał obowiązki pracownicze;
- wystąpiła szkoda w mieniu pracodawcy;
- winę ( umyślną lub nie umyślną) ponosi pracownik;
- istnieje związek przyczynowy pomiędzy szkodą a działaniem lub zaniechaniem działania przez pracownika

Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższyć kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzonej szkody.

B) odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi

- mienie pracodawcy powierzone pracownikowi z obowiązkiem zwrotu lub do wyliczenia się : pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności, narzędzia, odzież robotnicza itp.

- odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstała w tym mieniu

12) OCHRONA PRACY MLODOCIANYCH

- zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat

  1. ukończył co najmniej gimnazjum

  2. przedstawił świadectwo lekarskie stwierdzające, ze praca danego rodzaju nie zagraża jego zdrowiu

Wyjątkowo jest dopuszczalne:

Treść takiej umowy:

1) rodzaj przygotowania zawodowego ( nauka zawodu lub przyuczanie do określonej pracy)

2) czas trwania i miejsce przygotowania zawodowego

3) sposób dokształcenie teoretycznego

4) wysokość wynagrodzenia

Wypowiedzenie umowy możliwe tylko:

  1. niewypełnienie przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy lub obowiązku dokształcania się

  2. ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy

  3. reorganizacja zakładu pracy uniemożliwiającą kontynuowanie przygotowania zawodowego

  4. stwierdzenie nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa się przygotowanie zawodowe

Zatrudnienie młodocianych przy pracach lekkich

- Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego.

- praca lekka nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

- Wykaz prac lekkich określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy.

- Pracodawca ma obowiązek zapoznania młodocianego z wykazem lekkich prac przed przystąpieniem do pracy.

- pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy uwzględniając liczbę godzin nauki młodocianego( rozkład zajęć szkolnych)

- tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godz. W dniu uczestniczenia w zajęciach wymiar czasu pracy nie może przekraczać 2 godzin.

- dobowy wymiar młodocianego do 16 lat nie może przekraczać 6 godz.

Wymogi ochrony pracy pracownika młodocianego:

  1. Pracodawca jest obowiązany prowadzić ewidencję pracowników młodocianych.

  2. Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia. Pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

  3. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę. Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Warto podkreślić, że do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych. Nie ma znaczenia, czy odbywa się ona w godzinach pracy.

  4. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.

  5. Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.

  6. Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.

  7. Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych

13 ) OCHRONA PRACY W ZWIAZKU Z RODZICIELSTWEM.

- ochrona kobiet w ciąży oraz ochrona kobiet i mężczyzn w czasie urlopu macierzyńskiego.

- pracodawca nie może wypowiedzieć umowę o prace w okresie ciąży a także w okresie urlopu macierzyńskiego

- zakaz zatrudnienia w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej kobiety w ciąży oraz pracownika opiekującego się dzieckiem do 4 r.ż

- nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szkodliwych dla zdrowia

1) 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie

2) 30 tygdoni - 2 dzieci

3) 33 tygodni - 3 dzieci

4) 35 tygodni - 4 dzieci

5) 37 tygodni - 5 dzieci i wiecej

- przed przewidywaną data porodu przysługuje 2 tyg. urlop macierzyński ( po porodzie przysługuje urlop niewykorzystany przed porodem)

- pracownica po 14 tyg, urlopu ma prawo zrezygnować z pozostałej części urlopu przekazując go na poczet pracownika-ojca.(pisemny wniosek)

* do 6 tygodni - 1 dziecko

* do 8 tygodni - od 2 do więcej dzieci

Jest udzielany jednorazowo, bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego

Pracownik ojciec również może wziąć dodatkowy urlop macierzyński w razie wykorzystania urlopu macierzyńskiego przez kobietę.

- urlop ojcowski dodatkowy do 2 tygodni, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12 m.

- na czas urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński

- pracownik zatrudniony co najmniej 6 m. ma prawo do urlopu wychowawczego do 3 lat jeżeli dziecko wymaga osobistej opieki pracownika ( niepełnosprawność dziecka)

- rodzice mogą jednocześnie korzystać z takiego urlopu do 3 m.

- pracodawca nie może rozwiązać ani wypowiedzieć pracownikowi umowy

- pracownik może zrezygnować z urlopu wychowawczego w każdym czasie

- po zakończeniu urlopu pracodawca przyjmuje z powrotem pracownika do pracy

- okres urlopu wych. wlicza się w okres zatrudniania

14) SĄDOWA OCHRONA PRAW PRACOWNICZYCH

- pracownik może dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej ( umowa o pracę - Sąd Pracy, umowy cywilnoprawne - Sąd Cywilny)

- pracownik przed drogą sadowa ma prawo do postępowania pojednawczego przed komisją pojednawczą ( 3członków)

sądy pracy

Spory ze stosunku pracy rozstrzygają:

  1. sady pracy - odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych

  2. sądy pracy i ubezpieczeń społecznych - odrębne jednostki organizacyjne sądów wojewódzkich

Sądy pracy nie rozstrzygają takich spraw jak: ustanawianie nowych warunków pracy płacy, stosowania norm praz pomieszczeń w hotelach pracowniczych..

Wykroczenia przeciwko prawom pracownika

kara grzywny - 1000 - 30 000 zł

Różne inne formy i rodzaje zatrudnienia : mi.in praca zastępcza(nie mam), telepraca. Praca nakładcza. Zatrudnienie socjalne.

TELEPRACA ( ustawa z 24.08.2007 r)

Telepracownik - pracownik, który wykonuje prace poza zakładem pracy i przekazuje wyniki pracy za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej

- Brak zgody pracownika na zmianę warunków wykonywania pracy, a także zaprzestania wykonywania pracy w formie telepracy , nie mogą stanowic przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie przez pracodawcę umowy o prace.

- obowiązki pracodawcy : dostarczenie telepracownikowi niezbędnego sprzętu do wykonywania pracy w formie telepracy, ubezpieczenie sprzętu, pokrycie kosztów związane z instalacją, serwisem itd.; zapewnienie szkolenia i pomoc techniczną w zakresie obsługi sprzętu

- ochrony danych przekazywanych pracownikowi

- telepracownik i pracodawca przekazują sobie informacje za pomocą środków komunikacji elektronicznej

- pracodawca ma prawo kontrolować wykonywanie pracy przez telepracownika w miejscu wykonywania pracy ; wykonywanie czynności kontrolnych w domu pracownika nie może naruszać jego prywatności i prywatności jego rodziny

- zakaz dyskryminacji telepracownika

-

PRACA NAKŁADCZA

- nie uregulowana w Kp; uregulowana w rozporządzeniu RM z 31.12.1975

- pracy chałupnicza ( związane jest to z wykonywaniem pracy w domu, w dogodnych godzinach zatrudnienia dla pracownika)

- jest to forma zatrudnienia odrębna od stosunku pracy, a osoby ją wykonujące nie sa pracownikami

- prace wykonuje „wykonawca” na rzecz pracodawcy „nakładowcy”

- w pracy nakładczej mogą pomagać również osoby trzecie (rodzina, znajomi)

- umowę o prace nakładczą można zawrzeć na czas określony, na czas wykonywania okresowej pracy lub ba czas nie określony. Można zastosować umowę próbna przed.

- otrzymuje uprawnienia pracownicze takie jak ubezpieczenia i świadczenia, ale wynagrodzenie otrzymuje za faktycznie wykonaną pracę

1) pracy, za która zatrudniony może uzyskać co najmniej najniższe wynagrodzenie pracownicze miesięcznie w przypadku gdy dla zatrudnionego praca nakładcza jest wyłącznym lub głównym źródłem utrzymania

2) pracy, za która zatrudniony może uzyskac 50% najniższego wynagrodzenia pracowniczego miesięcznie, w przypadku gdy dla zatrudnionego praca nakładcza jest dodatkowym źródłem utrzymania

- nakładca jest zobowiązany zapewnic wykonawcy wszystkie surowce, przedmioty, maszyny, urządzenia niezbędne do wykonania pracy nakładczej

ZATRUDNIENIE SOCJALNE

- regulacja w ustawie z 13.06.3003 r o zatrudnieniu socjalnym

1. bezdomnych realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności

2. uzależnionych od alkoholu po skończeniu programu psychoterapii

3. uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających, po zakończeniu programu terapeutycznego

4. chorych psychicznie w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego

5. długotrwale bezrobotnych w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

6. zwalnianych z zakładów karnych

7. uchodźców realizujących indywidualny program integracji

8. osób niepełnosprawnych, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Zatrudnienie socjalne to:

a) zajęcia prowadzone przez centra integracji społecznej

b) zajęcia w klubach integracji społecznej

c) zatrudnienie wspierane

Centra integracji społecznej:

- kształcenie umiejętności pozwalających na pełnienie ról społecznych i osiąganie pozycji społecznych

- nabywanie umiejętności zawodowych,

- nauka planowania życia i zaspokajania potrzeb własnych staraniem,

- uczenie umiejętności racjonalnego gospodarowania posiadanymi środkami pieniężnymi,

Kluby integracji społecznej

- Programy zatrudnienia tymczasowego oraz przygotowują do podjęcia zatrudnienia,

- Poradnictwo prawne,

- Działalność samopomocową w zakresie zatrudnienia, spraw mieszkaniowych i socjalnych

Zatrudnienie wspierane

Podjęciu pracy u pracodawcy,

Podjęciu pracy przy CIS,

Podjęciu wspólnej działalności gospodarczej w formie spółdzielni socjalnej

0x01 graphic

18


Wyszukiwarka