Wprowadzenie do ekonomii.

Ekonomia jest nauką o prawidłowościach rządzących procesem gospodarowania, czyli go­spodarczą działalnością ludzką.

Ekonomia jest nauką o tym jak jednostki i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów, które mogą mieć inne alternatywne zastosowanie w celu wytwarzania innych dóbr na konsumpcję wtórną pomiędzy różne osoby i grupy w społeczeństwie.

Definicja ta zakłada:

- Istnienie podmiotów gospodarczych

- Podejmowanie decyzji przez nie poprzez wykorzystanie rzadkich zasobów

- Alternatywne zastosowanie tychże zasobów

- Produkcje dóbr i ich rozdział

- Konsumpcję wytworzonych dóbr przez osoby i grupy

Ekonomia bada w jaki sposób podmioty gospodarcze wykorzystują ograniczone zasoby sto­jące do ich dyspozycji w celu wytworzenia dóbr i ich podziału między różne grupy społeczne. Przede wszystkim zasoby naturalne: ziemia z wszystkim, zasoby będące wynikiem wcześniej­szej działalności człowieka (maszyny, produkty, budynki).

Rzadkość - to luka między ogólną sumą dóbr i usług, których ludzie potrzebują a możliwo­ściami ich wytworzeni

Funkcje ekonomii:

Funkcja poznawcza - tworzenie obiektywnej wiedzy o stanie rzeczywistości gospodarczej (dostarcza wiedzy o zjawiskach i procesach gospodarczych, rządzących nimi prawidłościami oraz ich skutkami).

Funkcja prognozowania - wyciąganie wniosków z wykrytych praw i prawidłowości w celu formowania hipotez dotyczących przyszłych tendencji i stanów w gospodarowaniu.

Funkcja prakseologiczna (aplikacja) - praktyczne wykorzystanie wiedzy ekonomicznej dla celów gospodarczych; ułatwiają podejmowanie decyzji, przebieg procesów gospodarczych.

Podział ekonomi na Makro i Mikroekonomie

Mikroekonomia - patrzy na gospodarkę narodową przez pryzmat przedsiębiorstw i konsu­mentów z punktu widzenia maksymalizacji ich korzyści. Analizuje ona działania oraz zacho­wanie się na rynku poszczególnych producentów i konsumentów, sprzedawców i nabywców.

Zainteresowania mikroekonomii: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, polityka rządu, rynki kapitałowe, towarowe, pracy.

Makroekonomia - kładzie nacisk na wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako ca­łość. Bada współzależności między takimi agregatami, czyli wielkościami dotyczącymi całej gospodarki jak np.: dochód narodowy, wydatki na konsumpcję, bezrobocie, podaż i popyt, ogólny poziom cen.

Pojecie ekonomi normatywnej i pozytywnej

Ekonomia pozytywna - zajmuje się opisem faktów, okoliczności i wzajemnych zależności w gospodarce a więc światem takim jakim on jest a nie jakim powinien być. Jej celem jest przedstawienie zachowań podmiotów zjawisk i procesów gospodarczych. Nie wydaje sądów wartościujących. Przykłady: jakie powinny być ceny, poziom produkcji, dochody, jaką stopę inflacji można tolerować, stawka płac minimalna, czy system podatkowy powinien ściągać pieniądze z bogatych dla biednych.

Ekonomia normatywna - ustala pożądane stany gospodarcze i formuje wnioski konieczne do ich uzyskania.

Koszty, cena zysk

Koszty są to wyrażone w jednostkach pieniężnych celowe nakłady poniesione przez przed­siębiorstwo. Koszty można klasyfikować na wiele sposobów.

Można wyróżnić trzy podstawowe układy kosztów:

- układ rodzajowy

- układ funkcjonalny

- układ kalkulacyjny

Układ rodzajowy kosztów dzieli koszty według rodzaju i obejmuje następujące grupy kosz­tów:

1. amortyzacja,

2. zużycie materiałów,

3. zużycie energii,

4. usługi obce,

5. wynagrodzenia,

6. ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia,

7. podatki i opłaty,

8. pozostałe koszty rodzajowe.

Układ funkcjonalny dzieli koszty według miejsc powstawania kosztów.

Mamy więc:

1. koszty działalności podstawowej (produkcyjnej, usługowej, handlowej),

2. koszty wydziałowe,

3. koszty zarządu,

4. koszty sprzedaży.

Układ kalkulacyjny klasyfikuje koszty w tzw. pozycje kalkulacyjne niezbędne do obliczenia kosztu wytworzenia produktu.

Układ kalkulacyjny dzieli koszty następująco:

1. koszty bezpośrednie:

- materiały bezpośrednie,

- płace bezpośrednie,

2. koszty pośrednie:

- koszty wydziałowe,

- koszty zarządu,

- koszty sprzedaży.

Cena - wartość pieniężna (lub określona w inny sposób), za przyjęcie której sprzedający jest gotów zrzec się swoich praw do danego dobra, lub też kupujący jest gotów ją oddać, aby do tego dobra nabyć prawa. Cena może dotyczyć m.in. towaru lub usługi. Cena równa się warto­ści dobra tylko wyjątkowo lub przypadkowo. Najczęściej się od niej odchyla. Poniżej inne definicje ceny:

- Cena - wstępnie ustalona zapłata za określone świadczenia,

- Cena - koszt, który musi być poniesiony w momencie zakupu,

- Cena - wyrzeczenie poniesione przez korzystającego w celu otrzymania wartości, którą wy­rób, lub usługa reprezentuje,

- Cena - cokolwiek z czego dana osoba musi zrezygnować w zamian za jednostkę nabywa­nego dobra,

- Cena - pieniężny wyraz wartości.

Wyróżnia się następujące funkcje ceny:

- Informacyjno - bodźcowa - parametr, który pozwala określić wielkość przychodów ze sprzedaży, oraz parametr pobudzający do określonego działania. Nabywcę ceny informują o ile zmniejszą się ich zasoby pieniężne, jeśli dokonają oni zakupu. Sprzedającego ceny infor­mują o ile zwiększy się jego przychód, jeśli dokona on sprzedaży

- Redystrybucyjna (wtórny podział, rozdział). Ceny są narzędziem podziału dóbr i usług, oraz przesuwania dochodów od jednych grup społecznych do innych i do budżetu państwa rów­nież. Państwo również dokonuje redystrybucji dochodów przy pomocy cen - różnicuje obcią­żenie cen podatkami, lub też dotuje pewne gałęzie gospodarki.

- Stymulacyjna - narzędzie oddziaływania na dostawców i odbiorców - im wyższy jest po­ziom cen, tym większa jest opłacalność produkcji. Stymuluje to producentów do zwiększania rozmiarów produkcji. Niższy poziom cen zniechęca producentów i powoduje ograniczenia producentów. Wyższy poziom cen skłania producentów do podnoszenia wartości użytkowej wyrobów (jakość, estetyka, funkcjonalność). Wyższy poziom cen skłania konsumentów do ograniczenia spożycia a niższy stymuluje wzrost spożycia.

Zysk, dodatni wynik finansowy przedsiębiorstwa, oznacza, że ma ono wyższe przychody niż koszty ich uzyskania. Jest jednym z najważniejszych wskaźników pozwalającym określić, czy działalność gospodarcza przedsiębiorstwa jest opłacalna, czy nie.

Rodzaje zysku:

- księgowy zysk przedsiębiorstwa - jest równy bezpośrednio wynikowi finansowemu obliczo­nemu z rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa

- ekonomiczny zysk przedsiębiorstwa zwany czasami nadzwyczajnym, lub rzeczywistą wartością dodaną - jest równy zyskowi księgowemu pomniejszonemu o wartość odsetek kapi­tałowych, które można by uzyskać wypożyczając równowartość kosztów wg przecięt­nego oprocentowania kredytów w tym samym okresie

- zysk normalny - średni przychód oczekiwany przez przedsiębiorcę od prowadzonej firmy, a także w formie pensji w innym przedsiębiorstwie

- zysk kapitałowy - to wzrost wartości samego kapitału, np. w wyniku wzrostu cen posiada­nych papierów wartościowych na giełdzie, różnic kursowych walut lub cen nieruchomości, maszyn i materiałów.

Rola państwa w gospodarce rynkowej

Rola państwa w gospodarce - etatyzm

Ekonomiści reprezentujący takie podejście twierdzą, że państwo powinno pełnić aktywną rolę w gospodarce, co stanowi czynnik stabilizujący i przyczyniający się do podniesienia ogólnego bogactwa narodu.

Przedstawiciele tej doktryny uważają, że państwo powinno podejmować kluczowe decyzje rozwojowe oraz zapewnić każdemu obywatelowi pracę i godziwe wynagrodzenie, a także troszczyć się o najbiedniejszych i najsłabszych.

Nie musi to jednak oznaczać rezygnacji z gospodarki rynkowej i przejścia do gospodarki planowej - socjalizmu.

Rola państwa w gospodarce - liberalizm

Poglądy postulujące ograniczenie roli państwa w gospodarce do minimum. Podstawą jest założenie o przewadze alokacji wolnorynkowej nad gospodarką sterowaną.

Najważniejszym elementem rynku jest konkurencja, która zapewnia najbardziej efektywne wykorzystanie czynników wytwórczych.

Główną rolą państwa jest tworzenie ładu społecznego i kontrolowanie jego przestrzegania.

Państwo powinno tylko uzupełniać działanie rynku.

Rola państwa w gospodarce

Współcześnie poglądy ekonomistów na rolę państwa w gospodarce można podzielić na dwie kategorie:

- podstawowe funkcje państwa, co do których istnieje ogólny konsensus,

- funkcje państwa jako zarządcy i regulatora, co do których nie wszyscy są zgodni.

Do pierwszej grupy (konsensus) można zaliczyć:

- zapewnienie podaży dóbr tzw. publicznych, a wiec takich, których rynek nie dostarczyłby w należytej ilości,

- zapewnienie ładu i porządku wewnętrznego,

- organizacja systemu pieniężnego.

Alternatywne funkcje państwa:

- stabilizacja gospodarki przy użyciu dostępnych narzędzi polityki fiskalnej i monetarnej,

- stymulowanie wzrostu gospodarczego,

- protekcjonizm socjalny i gospodarczy,

- redystrybucja dochodu,

- utrzymywanie sektora przedsiębiorstw państwowych w celu zapewnienia podaży niektórych dóbr prywatnych (np. w Polsce hutnictwo, górnictwo),

- interwencje ingerujące w mechanizm rynkowy (np. w Polsce, ale również w UE władze czę­sto interweniują na rynku rolnym).

PKB i metody jego obliczania

Produkt Krajowy Brutto (PKB) - pojęcie ekonomiczne, oznaczające jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkach narodowych. PKB opisuje zagre­gowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określo­nej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku).

Celem obliczeń PKB jest zmierzenie efektów pracy społeczeństwa, a nie wielkości sprzedaży różnych dóbr w danym roku.

Metody obliczania PKB:

• metoda strumienia wydatków,

• metoda dochodowa,

• metoda produktowa.

Metoda wydatkowa (strumienia wydatków) obliczania PKB polega na sumowaniu wydat­ków na dobra finalne, czyli takich, które nie zużyto do produkcji innych dóbr.

Metoda dochodowa (wartości dodanej) obliczania PKB polega na sumowaniu dochodów powstających przy wytwarzaniu dóbr i usług finalnych (polega na sumowaniu wartości doda­nej wszystkich przedsiębiorstw).

Metoda produktowa obliczania wartości PKB polega na sumowaniu wartości dóbr i usług finalnych wytworzonych w kraju.

Pieniądze i jego funkcje

Pieniądz, quasi - jest to ogólny ekwiwalent tzn. znak wartości, który wyraża wartość wszyst­kich towarów i usług oraz za którego można kupić znajdujące się na rynku towary i usługi na rynku; jest to walor o najwyższej płynności.

Funkcje pieniądza:

- jako miernika wartości towarów;

- jako środka obiegowego, środka cyrkulacji - „pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz dobry”, „psucie pieniądza - dodawanie innych elementów do Kruszców”, „pieniądz wystę­puje tu realnie (w odróżnieniu do funkcji2 wartości towaru)”, Karol Marks: ilość pieniędzy w obiegu zależy od sumy cen towarów dostarczonych na rynek;

- jako środka gromadzenia skarbu (tezauryzacja) funkcja akumulacyjna - pieniądze są wyco­fywane i tworzą skarb, gdy jest ich za dużo na rynku;

- jako środek płatniczy (funkcja miernika odroczonych płatności) - pieniądz w tej funkcji występuje, gdy jest przepływ w danym kierunku, ale nie ma jednocześnie przepływu towaru w drugą stronę, np. płatności podatkowe podczas rozliczania podatkowego;

- 4 funkcje wymienione wyżej to pieniądz pełni funkcje pieniądza światowego.

System bankowy

System bankowy -  całość  instytucji bankowych wraz z  normami opisującymi ich wzajemne powiązania  oraz relacje z otoczeniem. By mógł za istnieć system bankowego  konieczny jest taki rozwój banków i  rynków finansowych, który możliwe jest funkcjonowanie klarownych zasad struktury tego systemu. Dlatego  powstanie systemu bankowego związane  jest z utwo­rzeniem  układu bankowego  posiadającego dwa szczeble w hierarchii - pierwszy to bank centralny drugi to banki komercyjne. Systemy bankowe są grupowane zwykle według dwóch modeli - modelu anglosaskiego oraz modelu  niemiecko-japońskiego.

W Polsce nowoczesny system bankowy funkcjonuje dopiero od 1990 roku. System ten  tak samo jak w innych systemach bankowych, składa się z dwóch szczebli  - banku centralnego na czele oraz banków komercyjnych. Głównymi elementami  składowymi polskiego systemu bankowego są Narodowy Bank Polski ( bank centralny), Komisja Nadzoru Bankowego, Ban­kowy Fundusz Gwarancyjny, a także sektor bankowy obejmujący banki komercyjne i banki spółdzielcze.

Elementy systemu bankowego

- bank centralny

- banki operacyjne - banki komercyjne, depozytowo-kredytowe, uniwersalne.

- banki specjalne - banki inwestycyjne, hipoteczne, rolne i melioracyjne, komunalne oraz towarzystwa kredytowe.

- kasy oszczędnościowe

- spółdzielczość kredytowa

Funkcje systemu bankowego

System bankowy pełni następujące funkcje:

- emisyjną i regulacyjną - pełni ją bank centralny przez emisję i regulację podaży pieniądza,

- depozytowo-kredytową - ujawnia się w bankach komercyjnych przez mechanizm tworze­nia depozytów i transformacji ich w pożyczki i kredyty,

- rozliczeniową - bank na zlecenie klientów dokonuje rozliczeń pieniężnych (obciąża jedno konto i uznaje drugie),

- alokacyjną - umożliwia przepływ środków finansowych z mniej do bardziej efektywnych dziedzin gospodarki i podmiotów gospodarczych,

- finansowo-doradczą - bank przez służby doradcze zabezpiecza interesy swoich klientów,

- stymulacyjną - bank jako dawca kapitału wpływa na rozwój przedsiębiorczości lokalnej.

Powiązania gospodarki kraju z zagranicą

Gospodarka otwarta:

- międzynarodowy podział pracy występuje wtedy, gdy między państwami istnieją głębokie i trwałe różnice strukturalne między państwami, inne wielkości, różne różnice.

Podział pracy i czynniki wewnętrzne:

Podział pracy, sposób organizacji procesów produkcyjnych w społeczeństwie, polegający na wyodrębnieniu się grup ludzi zajmujących się wytwarzaniem określonych produktów (spo­łeczny podział pracy), lub wykonujących określone czynności przy wytwarzaniu tego samego produktu (techniczny podział pracy).

Czynniki przyrodnicze:

- zasoby, bogactwo naturalne;

- dotyczy jakości ziemi i gleby żyzne;

- wpływa na klimat zimny i ciepły.

Czynnik ludzki:

- problematykę możemy rozróżniać w ujęciu ilościowym i jakościowym;

- siła robocza;

- czynniki pracochłonne, zwiększenie bezrobocia;

- praca jest zastępowana kapitałem;

- jakościowy: umiejętność pracowników, bogata północ, biedne południe.

Czynnik kapitałowy:

- wyróżniamy kapitał rzeczowy zawarty w maszynach; kapitał finansowy, tzn. pieniądz go­tówkowy, pełni funkcje pieniądza światowego, składają się różne papiery wartościowe akcje, obligacje;

- ma kluczowe znaczenie ze względu na konkurencje, jest głównym czynnikiem konkuren­cyjności, produkty niskiego pochodzenia, produkty wyższego przetworzenia.

30 państw wysokorozwiniętych:

- 23% powierzchni świata;

- 15% ludności;

- 50% PKB;

- 78% eksportu;

- 95% BIZ;

- 97% wydatków na naukę.

Gospodarka zamknięta to gospodarka, która nie utrzymuje stosunków gospodarczych z za­granicą. W gospodarce zamkniętej produkt krajowy brutto, jest to wartość wyprodukowanych w ciągu roku oraz kupionych przez konsumentów i inwestorów dóbr finalnych, powiększona o wydatki państwa.

Gospodarka zamknięta - gospodarka, w której nie występuje związek z zagranicą.

W naszej analizie przyjmujemy, że mamy do czynienia z taką sytuacją.

Stąd :

1. S=Y - C

2. Y = C+ S

Gdzie : S = oszczędności

Y = PKB

C = wydatki konsumpcyjne

Gospodarka rynkowa - powiązania handlowe z zagranicą

Eksport = dobra wytworzone w danym kraju , następnie sprzedane za granicę.

Import = dobra wytworzone za granicą , a następnie kupowane w celu zaspokojenia potrzeb gospodarki krajowej.

Gospodarka otwarta;

Międzynarodowy podział pracy;

Głębokie i trwałe różnice strukturalne;

Międzynarodowe stosunki walutowe;

Wymienialność walut;

Kursy walutowe;

Co kształtuje kursy walutowe?

Międzynarodowe systemy walutowe;

1) Gospodarka otwarta - gospodarka zamknięta otwiera się , gdy zaczyna prowadzić wymianę handlową (eksport netto) oraz kapitałową (odpływ netto) z zagranicą.

Gospodarka otwarta to nie tylko import towarów z kraju za granicę, ale także otwarcie rynku krajowego na towary z zagranicy. Ponadto w gospodarce otwartej następuje włączenie się w międzynarodowy podział pracy, czyli pełnienie przez handel zagraniczny funkcji aktywnej i realizowanie funkcji efektywnej.

2) podział pracy

- Czynniki wewnętrzne - dotyczą wyłącznie kraju, obejmują zasoby przyrodnicze, czynnik ludzki, czynnik kapitałowo - technologiczny;

- Czynniki przyrodnicze - bogactwo naturalne, jakość ziemi, klimat, opady;

- Czynnik ludzki - w pojęciu ilościowym - duże lub małe zaludnienie; w pojęciu jakościowym - struktura wykształcenia, kompetencyjna

- Czynnik kapitałowy - Kapitał rzeczowy - zawarty w maszynach, technologiach; Kapitał finansowy - pieniądz gotówkowy, papiery wartościowe (w krajach o wys. Poziomie rozwoju gosp.)

30 państw wys. rozwiniętych w stosunku do świata stanowi:

- 23% pow. świata

- 15% ludności

- 50% PKB

- 78% eksportu

- 95% BIZ Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne

-97% wydatki na naukę

3) Formy współpracy pomiędzy państwami za pomocą handlu zagranicznego

- Handel zagraniczny - odpłatna wymiana towarów i usług pomiędzy krajami wydzielonymi granicami celnymi;

- Import niezbędny - import towarów, których nie da się wyprodukować, w danym kraju

- Teorie handlu zagranicznego - Koszty komparatywne - kraj powinien skupiać się na tych produkcjach towarów, które pochłaniają mniej kosztów; Reeksport - eksport towarów importowanych; Obrót technologiami - obrót urządzeniami technicznymi, handel licencjami, patentami, migracja specjalistów, „know how” - „wiedzieć jak”; Specjalizacja - nastawienie się producenta na produkcję 1 produktu; Kooperacja - współdziałanie: - wewnątrz gałęziowe; - międzygałęziowe

- Powiązania za pomocą czynników produkcji:

1. ziemia

2. praca

3. kapitał

- Podróże turystyczne i migracje ludności

- Obrót kapitałowy - jest czymś innym jak obrót towarem lub usług; zainwestowanie za granicą urządzeń i technologii

Formy (rodzaje) obrotu kapitałowego:

A. krótkoterminowe lokaty finansowe lokowane przez państwo A w państwie B

- Procenty od lokat w państwie B mogą być wyższe niż w rodzimym państwie A;

- Przy deficycie budżetowym państwa rząd emituje krótkoterminowe lokaty, które są jak najwyżej oprocentowane po to by je kupować; - TO JEST PRZYCZYNA WYSOKIEGO KURSU ZŁOTÓWKI

B. kredyty handlowe o charakterze międzynarodowym - w kontaktach z podmiotami gospodarczymi z krajów bogatych z podmiotem gospodarczym z kraju biednego:

- Eksporter (posiadacz urządzeń technologicznych) kredytuje importera (kraj biedniejszy);

- Kredyt celowy

C. kredyty finansowe - polegają na tym, że kredytodawca zagraniczny oferuje kredytobiorcy środki pieniężne; kredytobiorca może wydać te środki na jakiekolwiek cele;

D. inwestycje portfelowe - dotyczą one sprzedaży (kupna) za granicę papierów wartościowych, w szczególności obligacji i akcji do innych krajów

- Spółka akcyjna w Polsce wyemitowała akcje na sprzedaż np. na giełdzie w Londynie akcje i jeśli je tam sprzeda to i tak wpłyną środki na konto tej spółki;

E. BIZ - Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne; w praktyce najważniejsze; BIZ stanowią ok. 90% obrotów kapitałowych; polegają one na tym, że gdyby chciano sprzedać przedsiębiorstwo państwowe spółce zagranicznej to płaci rządowi; spółka ta może te przedsiębiorstwo zmodernizować lub od podstaw zbudować obiekt do inwestycji;

- W XIX w. i do wybuchu II w.ś. ruch eksportowy kapitałowy był jedno-kierunkowy z wysoko do nisko rozwiniętych krajów. Teraz występuje tylko między wysoko rozwiniętymi gospodarczo krajami.

4) Międzynarodowe stosunki walutowe

- To historycznie ukształtowane zwyczaje, umowy międzynarodowe, międzynarodowe instytucje walutowe i rynki walutowe, finansowe;

- Wszystko dotyczy wykorzystywania pieniądza w stos. międzynarodowych;

- Umowne jednostki pieniężne - złoty dewizowy, rubel transferowy, ECU;

- SDR - „Specjale Prawo Ciągnienia” funduszu walutowego

5) Wymienialność walut (forma):

A) Wymienialność pełna -

- Dzisiaj najważniejsza w praktyce;

- Dotyczy 30 państw o najwyższym poziomie rozwoju gospodarczego;

- Brak barier obliczających te wymienialność, dana waluta może być wymieniana bez ograniczeń stref walutowych

- Wymiana na każdy cel

- Możliwość wywozów za granicę

B) Wymienialność zewnętrzna -

- Prawo do niej mają tylko rezydenci zagraniczni (mieszkańcy innych państw)

C) Wymienialność wewnętrzna -

- Odwrotność „B”

- Prawo do wymiany swojej waluty na inne ma tylko rezydent krajowy (obywatel kraju, w którym mieszka)

D) Wymienialność ograniczona -

- Może dotyczyć różnych systemów np. możliwości wymienienia danej waluty tylko na niektóre waluty (bloki wymienialności)

- Mogą dotyczyć tylko banków centralnych a nie komercyjnych

- Ograniczoność może dotyczyć wielkości wymiany, celów itd.

6) Kursy walutowe

- Waluty - (pieniądz zagraniczny)

- Kurs walutowy - to cena jednej waluty w innych walutach

- Płaca robocza - cena pracy

- Procent - cena płacona za kredyt

Charakterystyka rodzajów kursów walutowych:

- Kurs czarnorynkowy

W każdym kraju obowiązują pewne reguły regulujące system walutowy (finansowy) (w Polsce: ustawa „Prawo bankowe” i „Ustawa o NBP”)

W Polsce Ludowej wymienialność była skrajnie ograniczona (sztywny kurs wymienialności, bardzo zaniżony), legalnie za 1 USD płacono 4zł a na czarnym rynku np. 1USD/6zł

Kurs stały (sztywny)

- Określano ścisłe regulacje wymiany jednej waluty na inną walutę

- Daje określone elementy pewności

- Powstają określone zjawiska negatywne

Kurs rynkowy (płynny)

- Instytucje finansowe nie określają proporcji wymiennych jednej waluty na inną

- Kształtuje się samoczynnie na rynku w wyniku „gry popytu i podaży” na poszczególne waluty;

- Główny czynnik który kształtuje ten kurs „upłynnienie złotówki”

Kurs rynkowy (płynny) regulowany

- Polega na tym, że Bank Centralny ustala „marżę wahań kursowych” innych walut w stosunku do innych walut np. za 1USD od 3 do 4 zł

7) Co kształtuje kursy walutowe?

- Wiele czynników jednak 1 podstawowy czynnik to: relacje pomiędzy popytem a podażą na poszczególne waluty;

- Czynniki o charakterze ekonomicznym:

→ stopa inflacji - procentowy roczny wzrost cen do przeciętnego wzrostu cen w ciągu roku; jeśli jest duża inflacja np. w Polsce jest wyższa inflacja niż w USA to złotówka w porównaniu do USD jest słabsza;

→ stan koniunktury gospodarczej porównywanych państw (kryzys gospodarczy)

→ bilans handlu zagranicznego analizowanych państw (dodatni lub ujemny); np. Polska w stosunku do USA (ujemny) więcej im prujemy niż eksportujemy do USA;

- Czynniki o charakterze natury politycznej:

→ strajki, kryzys rządowy to waluta danego państwa traktowana jest niepewnie, popyt na daną walutę słabnie i słabnie jej kurs;

8) Systemy walutowe świata

- Odpowiednie organizacje tych stosunków w skali światowej w efekcie globalnym (traktaty międzynarodowe);

System waluty złotej

- Powstał w okresie kiedy pieniądzem był pieniądz kruszcowy (monety kruszcowe i banknoty maja pokrycie w złocie i są wymienialne na złoto);

- Ukształtował się żywiołowo (samoczynnie);

- Ukształtował się w latach 70. XIX w. i funkcjonował do wybuchu I w.ś

- dominowała polityka handlu wolnego międzynarodowego;

- powstały Banki Centralne i określały swoje waluty w stos. do złota (cenę jednostki wagowej w danej walucie)

- wojna była bardzo kosztowna i parlamenty zniosły ten pieniądz kruszcowy

- Uczynienie z waluty krajowej pieniądza światowego (najwcześniej uczyniła to W. Brytania):

- 1935r. -Kongres Amerykański zniósł stopę pokrycia dolara w złocie

- celem nowego układu po II w.ś. była polityka wolnego handlu wolnonarodowego

Po ukończeniu II w.ś produkcja przemysłowa USA i Kanady to 63% (???)

- ONZ i jej międzynarodowy fundusz

Układy z Bretton Woods (1944)

- państwa zobowiązały się do pełnej wymienialności walut;

- ustalono parytet swoich walut w stosunku do posiadanego złota;

System złoto dewizowy

- Przynajmniej jeden kraj stosuje system waluty złotej

- Kraje nie utrzymujące waluty złotej:

a) określają zawartość złota we własnej walucie

b) utrzymują walutę kraju stosującego system waluty złotej (zamiast złota bądź równocześnie z nim) jako rezerwę zabezpieczającą wartość waluty narodowej

c) ustalają stały sztywny przelicznik stanowiący parytet między tymi dwoma walutami według którego waluta krajowa jest zamieniana na walutę rezerwową

ad. b) Z systemem waluty złoto dewizowej wiąże się poważny problem niestabilności wiążący się z chęcią utrzymywania przez kraje w nim uczestniczące złota jako rezerwy, zaś wypłacalność kraju stosującego system waluty złotej nie może zaspokoić wszystkich żądań.

ad. c) Zazwyczaj wymienialność waluty narodowej na złoto bywa stosowana w momencie, gdy potrzebują tego banki centralne. Ponadto wymienialność waluty krajowej na walutę rezerwową bywa poddawana różnym restrykcjom. Na przykład waluta rezerwowa może być wykorzystywana tylko do rozliczania transakcji z zagranicą (wymienialność nie obejmującą rezydentów)

System wielo dewizowy

1.Występowanie wielu walut (system jest mało stabilny)

2.Wielość walut ograniczona- ryzyko związane ze zmianami kursów

3.Eksporterzy i importerzy dobrze sobie radzą z rozliczeniami w wielu walutach.

---