Amputacje - to odjęcie kończyny w celu :

• Poprawy zdrowia

• Poprawienia funkcji

• Kosmetycznym ( poprawa wyglądu)

Przyczyny amputowania kończyn:

• niewydolność naczyniowa (cukrzyca, zator tętniczy)

• urazy

• wady wrodzone

• inne (w tym nowotwory:)

• guzy łagodne - tylko w przypadku tzw. złośliwości miejscowej (umiejscowienie i rozmiar guza)

• guzy złośliwe - przerzutowe (wyjątkowo rzadko) - sutka, prostaty, płuc, nerek, nadnerczy)

• Ggzy złośliwe pierwotne: skóry (rzadko), tkanek miękkich - mięsaki, maziówczak, kości - osteosarcoma, chondrosarcoma,

Po wypadku komunikacyjnym

Stopa cukrzycowa

Amputacja urazowa

Ostateczny wynik usprawnienia chorego zależy od:

• wydolności fizycznej i psychicznej chorego (bezpośredni związek z wiekiem operowanego)

• przyczyny amputacji

• poziomu odjęcia kończyny

• jakości kikuta poamputacyjnego

• protezy

• rehabilitacji (z uwzględnieniem zawodu pacjenta)

Okres do zaprotezowania
cele rehabilitacji

• wypracowanie odpowiedniego kikuta i poprawa ogolnej sprawności

• kształtowanie kikuta (bandażowanie, pozycje ułożeniowe)

• utrzymanie pełnego zakresu ruchomości

• formowanie kikuta

Kinezyterapia miejscowa
po amputacji

Rozpoczyna się 2-3 dzień po zabiegu w skład jej wchodzi :

• profilaktyka przeciw/przykurczowa

• hartowanie

• formowanie kikuta

FORMOWANIE KIKUTA

• dążymy do uformowania walca;

• właściwy kształt uzyskujemy najlepiej bandażem elastycznym poprzez kłos wstępujący z obandażowaniem stawu wyżej leżącego bandażujemy ściśle przy nasadzie stopniowo rozluźniając im wyżej;

• formujemy masę mięśniowa poprzez napięcia mięśni do zagojenia rany

• po zagojeniu ćwiczenia czynne wolne i czynne oporowe.

Symetria amputacji:

Kończyna górna pojedyncze >99%

podwójne <1%

Kończyna dolna pojedyncze ok.89%

podwójne ok.11%

Zdolności psychofizyczne

• akceptacja choroby

• akceptacja kalectwa i jego jako nowej formy aktywności

• istnienie choroby podstawowej
  (w większości przypadków)

Przeciwwskazania do protezowania

• znacznego stopnia niewydolność naczyniowa w zachowanej kończynie

• ciężka niewydolność krążeniowo-oddechowa

• zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej znacznego stopnia

• brak świadomej zgody chorego i perspektyw na współpracę podczas rehabilitacji.

Wydatek energetyczny podczas używania protezy kończyny dolnej

• jednostronna amputacja poniżej kolana 10-20%

• obustronna amputacja poniżej kolana 20-40%

• jednostronna amputacja powyżej kolana 60-70%

• obustronna amputacja powyżej kolana >200%

Okres przedamputacyjny

• przygotowanie psychiki chorego (odjęcie kończyny jako forma przywrócenia aktywności chorego - społecznej, rodzinnej, zawodowej)

• przygotowanie fizyczne (ćwiczenia mięśni kończyny zdrowej i chorej - w miarę możliwości oporowe), ćwiczenia oddechowe,

Wpływ poziomu amputacji

• w miarę odejmowania kończyny na coraz wyższym poziomie dochodzi do utraty coraz większej liczby stawów, zmniejszania siły kończyny i zdolności motorycznych kończyny

ALE

• „dobra amputacja bez względu na poziom jest lepsza niż zła na niskim poziomie”.

Usprawniane przed protezowaniem - zagojenie kikuta

• płaskie ułożenie ciała

• nie unosić kikuta!

• W późniejszym okresie:

• zmiany pozycji ciała (np. układanie na brzuchu)

• terapia zajęciowa !

Powikłania wczesne

• zakażenia beztlenowcami

• powikłania septyczne

• rozejście się rany

• martwica skóry

POWIKŁANIA PÓŹNE

• obrzęk kikuta

• brodawki przerostowe

• zapalenie skóry kontaktowe

• egzemy niespecyficzne

• cysty naskórkowe

• czyraczność

• zakażenia grzybicze

POWIKŁANIA PÓŹNE

• ubytki skóry, owrzodzenia

• przerosłe blizny skórne, nadmiar tkanek

• martwaki końca kości kikuta

• przetoki kikuta

• przykurcze kikutów

• bóle

• wyrośla kostne

Zapobieganie bólom

• odjęcie kończyny to zabieg bolesny.

• nie można amputować bólu lecz objęte chorobą tkanki.

• bóle przetrwałe po zabiegu mogą doprowadzić do wytworzenia wzorca bólu w OUN.

• zapobieganie bólom to także zakaz wykonywania ruchów czynnych kikuta (skurcze mięśni, tworzenie krwiaków, upośledzenie procesu gojenia tkanek).

• zapobieganie obrzękom - uniesienie (przykurcze), szczelne opatrunki gipsowe (mogą nasilić obrzęki, bandażowanie (silniejsze na obwodzie, słabnące dogłowowo)

Bóle fantomowe

• pochodzenia obwodowego lub centralnego.

• przeważnie bezpośrednio po zabiegu operacyjnym

(przykre rwanie, pieczenie, kłucie, wykręcenie kończyny)

• po amputacjach poprzedzonych długim okresem bólowym

• po amputacjach urazowych dokonanych

• przy brutalnej technice operacyjnej

• przy współistniejących infekcjach kikuta

• u chorych z upośledzonym krążeniem kikuta

• u chorych labilnych emocjonalnie

Usprawniane przed protezowaniem

• celem jest uzyskanie bezbolesnego, wygojonego i zahartowanego kikuta, który można włożyć do leja protezy, na którym można stanąć i zacząć chodzenie.

Usprawniane przed protezowaniem - zagojenie kikuta

• ćwiczenia oddechowe

• siadanie do posiłków

• kontrolowany stopniowo wzrost wysiłków fizycznych

• zabezpieczenie przed nawykowym wadliwym ustawieniem kikuta (przykurcze)

• utrzymanie pełnego zakresu ruchomości w stawach

• ustabilizowanie objętości kikuta (bandażowanie)

• wzmocnienie siły mięśniowej

• wyrobienie czucia głębokiego i powierzchniowego.

• zahartowanie i higiena kikuta.

• uelastycznienie blizny pooperacyjnej

Protezowanie tymczasowe

• kończyna dolna:

• nauka chodzenia i przenoszenia masy ciała na protezę

• nauka wprawiania protezy w ruch mięśniami kikuta, dalsza nauka chodu

• zmniejszanie obrzęku pooperacyjnego, kształtowanie kikuta, (nacisk mechaniczny leja)

• zlikwidowanie przykurczów, zwiększanie zakresu ruchomości kikuta i stawów kończyny

• ocena stopnia uzyskanych funkcji

Chory musi nauczyć się :

• nakładania protezy,

• stania,

• siadania,

• wchodzenia i schodzenia ze schodów,

• pokonywania nierówności terenowych (krawężniki),

• podnoszenia w razie upadku.

Proteza definitywna

• nauka stanowi kontynuację usprawniania z protezą tymczasową.

• proteza znacznie masywniejsza, cięższa, wyposażona w nowoczesne zamki z możliwością blokowania

Zaopatrzenie stopy

• przy zaburzeniu fazy odbicia wkładki uzupełniające (seryjne amputacje palców, w stawie Lisfranca)

Ćwiczenia po amputacji goleni

• pozycja niekorzystna - przykurcz zgięciowy

• prostowniki: prostowanie czynne z obciążeniem, (woreczek, taśma z bloczkiem - czynne lub bierne)

• ułożenie na chorym boku, podnoszenie kikuta, ściskanie piłki pomiędzy udami, leżenie na plecach i przywodzenie-przesuwanie woreczka z piaskiem.

• prostowniki: leżenie na brzuchu, prostowanie czynne na plecach, w klęku podpartym, siedzenie na brzegu krzesła i prostowanie bierne pod wpływem ciężaru (opaska + bloczek)

Ponadto:

• nauka chodzenia o kulach (przeszkody)

• nauka wsiadania / zsiadania z wózka (łóżko, toaleta, krzesło, wanna, pokonywanie przeszkód)

Uwaga

• chorzy po amputacji w obrębie kończyn dolnych mają trudności w utrzymaniu równowagi

• mogą cierpieć na lęk przestrzeni i wysokości (widoczne u pacjentów długo korzystających z wózków inwalidzkich)

Ćwiczenia równowagi

• siad na krześle / stołku / piłce lekarskiej z kończynami górnymi na boki lub skrzyżowanymi na klatce piersiowej

• siedzenie jw. + rzuty piłeczką w różnych kierunkach

• „Walka kogutów”

Mechanizm chodu

• stopa i kończyna dolna to połączenie dwóch dźwigni - pionowej (uda i goleni) oraz poziomej (stopy).

• podparcie - linia krętarz - kolano - staw skokowy

• faza oparcia pięty - współistnieje ze zgięciem biernym stawu kolanowego

• faza odbicia - hamowanie zginania stawu kolanowego + ewentualnie jego domknięcie

• faza przenoszenia - wyrzucenie protezy do przodu.

Zaopatrzenie kończyny dolnej

• Zadania protezy:

• podparcie masy ciała

• umożliwienie utrzymania równowagi ciała

• swobodne poruszanie się zbliżone do naturalnego.

• zależne od poziomu amputacji i możliwości czynnego kontrolowania czynności statyczno-dynamicznych.

Zaopatrzenie goleni

• prawidłowa długość kikuta 12-17cm

• kształt lejkowaty

• niebolesny palpacyjnie

• ruchomość przynajmniej 0 - 70 stopni

• siła mięśniowa przynajmniej 4/5.

• Elementy protezy goleni:

• lej kikutowy (PTB)

• część goleniowa

• stopa (SACH lub u aktywnych FF - flex foot)

• System egzo- lub endoszkieletowy

1 - poszycie z tworzywa sztucznego całej protezy

2 - system modularny szkielet pokryty poszyciem kosmetycznym (możliwość korekty osi mechanicznej urządzenia)

Typowe zlecenie po amputacji goleni

• proteza po lewostronnej amputacji poniżej kolana

• lejek oparty na ścięgnie rzepkowym

• układ endoszkieletowy

• miękka wkładka

• wyściółka na końcu dystalnym

• pokrycie kosmetyczne

• stopa typu SACH

• podwieszenie mankietowe

• dodatkowe wyposażenie - pończocha

Ćwiczenia po amputacji uda

• pozycja niekorzystna - przykurcz zgięciowo-odwiedzeniowy

• przywodziciele: ułożenie na chorym boku, podnoszenie kikuta, ściskanie piłki pomiędzy udami, leżenie na plecach i przywodzenie-przesuwanie woreczka z piaskiem.

• prostowniki: leżenie na brzuchu, prostowanie czynne na plecach, w klęku podpartym, siedzenie na brzegu krzesła i prostowanie bierne pod wpływem ciężaru (opaska + bloczek)

Zaopatrzenie uda

• prawidłowa długość kikuta powyżej 25 cm

• kształt cylindryczny

• niebolesny palpacyjnie

• zgięcie stawu biodrowego przynajmniej 0 - 90 stopni

• siła mięśniowa przynajmniej 4/5.

• duże trudności przy zaopatrzeniu długich kikutów (asymetria stawów kolanowych).

Zaopatrzenie uda

• Elementy protezy uda:

• lej kikutowy pełnokontaktowy

• lej zewnętrzny ze stawem kolanowym protezy (zamek blokowany przy krótkim kikucie lub słabej kontroli mięśniowej)

• podwieszenie (opcja)

• część goleniowa

• stopa

Typowe zlecenie po amputacji uda

• proteza po lewostronnej amputacji powyżej kolana

• wąski lejek przednio-boczny

• układ endoszkieletowy

• pokrycie kosmetyczne

• staw kolanowy jednoosiowy

• pas typu śląskiego (podwieszenie półpodciśnieniowe)

Wyłuszczenie stawu biodrowego

• proteza kanadyjska z koszem biodrowym.

Do zagojenia rany pooperacyjnej stosujemy pozycje
Przeciw / przykurczeniowe:

• amputacja uda

• lżenie na brzuchu lub leżenie na boku po stronie amputowanej,

• nie wykonujemy rotacji zewnętrznej przy przekręcaniu się, a leżenie tyłem jest z woreczkiem na kikucie;

• po zagojeniu rany pooperacyjnej

• ćwiczymy mięsnie antagonistyczne do przykurczonych:

• amputacjja podudzia

• mięsień czworogłowy uda i wybiorczo mięsnie pośladkowe

Amputacja uda

• mięsnie prostowniki, przywodziciele stawu biodrowego i rotatory wewnętrzne.

• zaczynamy od ćwiczeń czynnych wolnych i stopniowo przechodzimy do ćwiczeń oporowych.

• jeżeli mamy za mały zakres ruchu w stawie rozpoczynamy ćwiczenia redresyjne - najpierw ręczne, a w dalszym etapie korzystniejsze są wyciągi redresyjne

• (gdy zaczyna boleć stosujemy masaż, ale nie zdejmujemy wyciągu bo ból oznacza jego działanie).

• wskazane jest stosowanie zabiegow cieplnych.

Hartowanie kikuta

• uważamy w I fazie na stan blizny, delikatnie oklepujemy kikut w 7 dniu przy nasadzie kikuta

• po zagojeniu blizny operacyjnej intensywnie masujemy kikut (rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie).

• możemy też hartować hydrotermicznie poprzez naprzemienne zanurzanie kikuta w zimnej i ciepłej wodzie stopniowo zwiększając amplitudę temperatury wody; 30 sek po 25 razy

• hartujemy też przez obciążanie osiowe najpierw na miękkie podłoże i na krotko, a pod koniec na twarde i na dłużej i nie stosujemy poduszki

1) 10% masy ciała - szczyt kikuta

2) Po 4-5tyg.chory sam utrzymuje na twardym

Lokomocja

• jak najszybciej pionizacja

• polecamy markowanie ruchu chodzenia kikutem zwłaszcza przy amputacjach podudzia

• przy amputacjach obustronnych pionizacja jest niemożliwa, wskazane jest stosowanie środkow wczesnego protezowania. Są to protezy pneumatyczne przy amputacji podudzi przy amputacji udowej stosuje się protezy termoplastyczne (na kikut zakłada się skarpetę i ze skarpeta wkładamy kikut do leja z tworzywa,

• podgrzewamy suszarką do włosow i dostosowujemy lej idealnie do aktualnego kształtu kikuta).

Nauka chodzenia

• zaczynamy od nauczenia pacjenta posługiwania się proteza, jak ma dbać o nią i o kikut (przed chodzeniem kikut umyty, idealnie wysuszony, należy codziennie prać skarpety, ktore

• obowiązkowo zakładamy na kikut, prawidłowo zakładać protezę)

• lej protezy zakładamy zawsze w pozycji pośredniej dla stawu nad amputacją

• amputacja uda - stojąc lub leżąc a pas biodrowy zapinamy w pozycji leżącej,

• amputacja podudzia - ugięcie kolana

Kolejny etap to:

• pionizacja w barierkach, każdorazowo sprawdzamy prawidłowość założenia protezy;

• nauka przenoszenia ciężaru ciała na protezę, stosujemy ćwiczenia rownoważne, balansujemy ciałem, uczymy te sterowania proteza w chodzie;

• nauka chodzenia w barierkach, zaczynamy od prawidłowego stereotypu chodu, najczęściej jest to początkowo chod 4-taktowy koniecznie naprzemienny potem dwutaktowy, nie może być trojtaktowy.

• przy amputacji uda rozpoczynamy od kroku zdrową noga bo to warunkuje długość kroku,

• zwracamy uwagę na rowny krok, rowny czas obciążania, chod naprzemienny, korygujemy postawę ciała;

Informacje ogólne - czynności kończyny górnej

• czucie powierzchniowe (informacja o tym, jakiego przedmiotu dotykamy (faktura, wielkość, kształt, temperatura),

• czucie proprioreceptywne - (głębokie, ruch z różną prędkością i różną siłą,

• stabilizacja - utrzymywanie przedmiotów w określonym położeniu lub stabilizacja całego ciała przez uchwyt nieruchomych przedmiotów

• czynności do wykonania jedną ręką chorzy przeniosą na rękę zdrową, ręka protezowana lub kikut kończyny będzie używany tylko przy czynnościach dwuręcznych

Amputacje ramienia

• pozycja niekorzystna - odwiedzenie, zgięcie, rotacja wewnętrzna

• ćwiczenie - przywiedzenie, wyprost, rotacja zewnętrzna, ćwiczenia z oporem w ww. kierunkach

• równoczesna stabilizacja mięśni karku i obniżenie barku (przykład zestroju ruchowego) jako przygotowanie do blokowania sztucznego stawu łokciowego.

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie karku

• leżenie przodem, unoszenie głowy wbrew sile ciężkości, oporowi ręki rehabilitanta

• siedzenie na krześle, wyprost głowy wbrew oporowi taśmy z ciężarkiem

Wzmacnianie obręczy barkowej

• pompki (podpór przodem, zwis pomiędzy krzesłami / poręczami)

• zwisy z drabinek i zmiana pozycji ciała

• ćwiczenia ze sprężynami

• pływanie

Ćwiczenia mięśni barku

Zwiększające zakres ruchu

• leżenie na plecach lub siad, czynne unoszenie i opuszczanie barku, wysuwanie do przodu i cofanie

• krążenia barkiem (zdrowym i chorym), ruch bez udziału klatki piersiowej

Wzmacniające siłę mięśni

• leżenie przodem, czynny skłon w tył (przeprost) ze ściągnięciem łopatek i oderwaniem barków

• siad na krześle, pętla na barku, ruchy czynne

Ćwiczenia oddechowe

• siedzenie, wdech (usta) - wydech (nos)

• przesuwanie piłeczki pingpongowej po stole (zabawa monetami)

Zaopatrzenie ramienia

• przy amputacjach wysokich lub wyłuszczeniach praktycznie tylko protezy kosmetyczne.

• protezy typu czynnego jedynie u osób z dobrze rozwiniętą muskulaturą.

• przy amputacji wysokiej obustronnej bezwzględne wskazania do protez bioelektrycznych - zaopatrzenie jednostronne.

Zaopatrzenie ramienia

• duże trudności związane z ubytkiem tkankowym.

• typy protez: jedno, dwu i trójcięgłowe - złożoność kontroli funkcji zgięcia stawu łokciowego, jego blokowania oraz ruchu rozwierania końcówki.

• 1 - przy protezach z ręką elektromechaniczą

• 2 - przy długim kikucie ramienia

• 3 - przy krótkim kikucie ramienia i małej amplitudzie ruchów

Amputacje przedramienia

• ćwiczenia stawu łokciowego - pełne zgięcie, wyprost, supinacja, pronacja

• ćwiczenia wzmacniające przedramię: leżenie na plecach, siedzenie, podnoszenie ciężarka przymocowanego do przedramienia - zginanie przedramienia

• w przypadku kikuta Krukenberga intensywne ćwiczenie ćwiczenia palców (kleszczy): rozwarcie i zwarcie bierne i czynne, zdolność chwytna, zdolność rozpoznawania dotykowego,

Amputacje przedramienia

• protezy bioelektryczne - reagujące na zmianę sygnałów mioelektrycznych (napięcia charakteryzującego pracę mięśni).

• ćwiczenia rozdzielczości napinania mięśni (bez antagonistów) oraz ćwiczenia zwiększające masę mięśniową.

Zaopatrzenie przedramienia

• im dłuższy, tym pronacja i supinacja pełniejsze

• możliwości: czynnie otwierana ręka mechaniczna, czynnie otwierany hak, ręka bioelektryczna.

Amputacje ręki

• ćwiczenia utrzymujące sprawność mięśni stawu promieniowo-nadgarstkowego

• przy amputacjach niskich ćwiczenia mięśni zginaczy i prostowników palców.

Protezowanie tymczasowe

• kończyna górna:

• wcześniejsze ruchy celowe, czynne

• miękkie mankiety z uchwytami na sztućce, długopis,

Zaopatrzenie ręki

• kosmetyka albo funkcja (niestety często)

• pojedyncze palce - nie wymagają protezowania

• za wyjątkiem kciuka - konieczność biernej opozycji

• amputacja śródręcza - pozostawienie funkcji pomocniczej lub hak otwierany czynnie (zgięcie-wyprost)

Usprawnianie po zaprotezowaniu

• uzależnione od typu protezy

• nakładanie i zdejmowanie protezy

• ćwiczenia w wykonywaniu ruchów protezą - do automatyzacji i pełnej koordynacji ruchów (mimo wszystko czynności precyzyjne rzadko wykonywanie).

BANDAŻOWANIE KIKUTA (RESIDUAL LIMB) KOŃCZYNY DOLNEJ

• po operacji, gdy pierwsze bandaże są zmieniane, za zgodą chirurga, można rozpocząć proces formowania kikuta za pomocą bandaża elastycznego

• im lepiej bandażowany kikut tym lepiej pasować będzie później proteza

• aby prawidłowo uformować kikut, należy przez cały czas - podczas dnia i nocy (poza czasem przeznaczonym na mycie i kontrolowanie stanu skóry) - przyłożyć mocny, pewny ucisk na kikut (przez okres kilku tygodni)

• należy zwrócić uwagę, czy podczas bandażowania nie powstają fałdy, które mogłyby wywierać ucisk punktowy, mogłoby to spowodować uszkodzenie skóry

• jeżeli bandaż ześlizguje się lub nie przylega prawidłowo, należy powtarzać bandażowanie aż do osiągnięcia prawidłowego efektu

• nie należy rozciągać bandaża maksymalnie, ponieważ straci swoje właściwości; spowoduje to uszkodzenia kikuta

• bandażowanie należy wykonywać sposobem kłosowym (spica bandage - opatrunek kłosowy), nie okrężnym (spowodowałoby to ucisk na naczynia krwionośne i zmniejszenie przepływu krwi)

• celem bandażowania jest uformowanie kikuta w kształcie stożka, aby to osiągnąć należy zastosować więcej ucisku na dystalny odcinek kikuta, a mniejszy ucisk na proksymalny

• bandaż elastyczny powinien być zmieniany co 4 - 6 godzin (jeśli jest luźny i zsuwa się to częściej)

• nigdy nie zostawiać bandaża na dłużej niż 12 godzin, bez zmieniania

BANDAŻOWANIE

• dwa do trzech razy przed zabandażowaniem stosować 10 - minutowy masaż na kikut

• po użyciu bandaża należy go wyprać w ciepłej wodzie z mydłem i dokładnie wypłukać i wysuszyć na gładkiej powierzchni

BANDAŻOWANIE POWYŻEJ STAWU KOLANOWEGO
(THE ABOVE - KNEE BANDAGE)

BANDAŻOWANIE POWYŻEJ STAWU KOLANOWEGO

• dla większości amputacji powyżej stawu kolanowego używa się dwóch bandaży o szerokości 15 cm i jednego o szerokości 10 cm

• pacjent znajduje się w pozycji leżenia bokiem, co pozwala na łatwy dostęp terapeuty do kikuta

• najpierw korzysta się z bandaża o szerokości 15 cm:

• bandażowanie rozpoczyna się z okolicy pachwiny i rozwija się go diagonalnie po przedniej powierzchni uda w stronę bocznej powierzchni dystalnego końca kikuta

• następnie owija się wokół końca kikuta i wraca w kierunku tylnej powierzchni grzebienia biodrowego owijając biodra dookoła

• taki sposób bandażowania wspomaga pozycję wyprostu w stawie biodrowym

• następnie owija się bandażem proksymalną część kikuta, w pachwinie i powraca się wokół bioder (ten sposób nie będzie powodował ucisku jeśli będziemy kontynuować owijanie wokół bioder)

• owinięcie wokół przyśrodkowej powierzchni kikuta, w pachwinie, zapewnia ochronę tkanek miękkich przywodzicieli i zmniejsza możliwość ich skręcania

• w większości przypadków pierwsze bandażowanie kończy się przy drugim „kłosie”, zabezpiecza się plastrami lub agrafką

• drugi bandaż o szerokości 15 cm owija się podobnie jak pierwszy, ale rozpoczyna się bardziej bocznie:

• wszystkie powierzchnie ciała nie pokryte podczas pierwszego bandażowania muszą być zabandażowane teraz

• tak jak w pierwszym bandażowaniu po pierwszej „ósemce” i po drugim okrążeniu w pachwinie zabezpiecza się w okolicy biodra

• należy dokładnie sprawdzić czy nie wytworzył się zbyt duży ucisk w okolicy proksymalnego końca kikuta

• bandaż o szerokości 10 cm jest wykorzystywany do wytworzenia największego ucisku w okolicy środkowej i dystalnej części kikuta:

• zazwyczaj nie ma konieczności owijania tego bandaża wokół bioder, ponieważ siły tarcia z poprzednimi bandażami i dobrze poprowadzony „kłos” zabezpieczają przed zsuwaniem

• bandażowanie rozpoczyna się bocznie, by uzyskać splatanie się „kłosa” z poprzednim bandażem

BANDAŻOWANIE PONIŻEJ STAWU KOLANOWEGO

• najczęściej wystarczają dwie opaski o szerokości 10 cm

• bandaże nie powinny być prowadzone tym samym ściegiem, tylko krzyżującym się, tak by osiągnąć najlepszy ucisk

• pierwsze bandażowanie rozpoczyna się w okolicy bocznego lub przyśrodkowego kłykcia kości piszczelowej, po przedniej powierzchni kikuta, diagonalnie do dystalnego końca

• bandaż powinien przykryć ranę pooperacyjną

• następnie wraca się skośnie tylną powierzchnią kikuta i owija się kończynę, wracając tym samym do punktu, z którego rozpoczynało się bandażowanie

• w tym momencie można wybrać dwa sposoby: albo kontynuować takim ruchem jak na początku albo rozpocząć bandażowanie wzorem X, który tworzy się na przedniej powierzchni kikuta

• zazwyczaj nie przykrywa się rzepki bandażem, chyba że kikut jest krótki - wtedy dla zapewnienia lepszej stabilności zachodzi się na nią, bandaż nie możne powodować ograniczeń zakresu ruchomości w stawie kolanowym

• podczas bandażowania wzorem X, zagięcia bandaża należy wykonywać na tylnej powierzchni kikuta, co spowoduje większy ucisk w obrębie tkanek miękkich (mięsień trójgłowy łydki), a zapewni mniejszy (równomierny) ucisk w okolicy kości piszczelowej

• drugie bandażowanie prowadzi się tym samym wzorem, jednak rozpoczyna się od przeciwnego kłykcia kości piszczelowej

---