Funkcje państwa, studia bezpieczeństwo narodowe UZ


Wiedza o państwie i prawie

Funkcje państwa, zadania państwa, typologia funkcji państwa

0x01 graphic

Wydział Ekonomi i Zarządzania

Spis treści

  1. Definicja państwa

  1. Pojęcie cel państwa

  1. Pojecie funkcje państwa

  1. Cele państwa

  1. Zadania państwa

  1. Typologia funkcji państwa

  1. Bibliografia

  1. Definicja państwa

Państwo jest przymusową organizacją, wyposażoną w atrybuty władzy zwierzchniej po to, by ochraniać przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi, ład zapewniający zasiedlającej jego terytorium społeczności, składającej się ze współzależnych grup o zróżnicowanych interesach, warunki egzystencji korzystne odpowiednio do siły ich ekonomicznej pozycji i politycznych wpływów

  1. Pojęcie cel państwa

Najczęściej wymienianymi i najważniejszymi celami są cele służące społeczeństwu tj. dobro ogółu, zapewnienie bezpieczeństwa, ochrona własności i interesu narodu jaki i jednostki. Ustanowienie i stosowanie prawa, służenie sprawiedliwości, zapewnienie praw obywatelskich. Obecnie jednymi z ważniejszych celów jest strzeżenie dziedzictwa narodowego, ochrona środowiska, rozwój i szerzenie kultury. Rząd w Polsce obecnie jako cel stawia osiągnięcie dobrobytu i wolności, jaki jest udziałem państw zachodnioeuropejskich. Cele muszą uwzględniać interesy i potrzeby cywilizacyjne grup zamieszkujących.

Nastepnym elementem są funkcje każdego państwa, jakie wypełnia je zawsze za pośrednictwem swoich organów.

  1. Pojecie funkcje państwa

Pojęcie funkcji państwa często jest identyfikowane z celami lub zadaniami państwa, lub z podziałem działalności państwa na władzę wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą. Funkcja państwa w najczęstszym rozumieniu to działalność państwa realizowana w podstawowych, głównych lub zasadniczych sferach życia społecznego. Znakomita większość jednak jest zdania, że funkcja państwa, całokształt działalności w określonej sferze życia społecznego. W zależności ile takich sfer życia społecznego zostanie wyodrębnione będzie jakaś określona liczba funkcji państwa. Od czasów Arystotelesa istnieje pogląd, że państwo prowadzi działalność w dwóch głównych sferach - sferze wewnętrznej i sferze zewnętrznej. A co za tym idzie sprawowane są dwie funkcje państwa wewnętrzna i zewnętrzna . Funkcje państwa wynikają z celów, jakie się przed nim stawia.

  1. Cele państwa

 Państwo ma do spełnienia określone cele:

    1. Realizacja dobra wspólnego

    2. Zagwarantowanie ludziom wolności,

    3. Zapewnienie minimum bezpieczeństwa

    4. Zagwarantowanie udziału w dystrybucji dóbr wytworzonych w społeczeństwie

    5. Zapewnienie panowania określonej klasie społecznej

    6. Realizacja wielu różnych uporządkowanych co do preferencji celów

Realizacja dobra wspólnego - zasada dobra wspólnego opiera się na tendencji wyrażającej istotę życia społecznego określanej jako „dawanie”. Chodzi o wkład jednostek w dobro wspólne i społeczności mniejszych w dobro wspólne społeczności większych, aż do społeczności ludzkości włącznie. Zasada ta określa obowiązki „od dołu” i uprawnienia „od góry”. Zobowiązuje ona do wkładu w życie społeczne wszystkie podmioty tego życia. Bez tego wkładu nie byłoby rozwoju i bogactwa w różnych dziedzinach życia społecznego. Realizacja zasady dobra wspólnego warunkuje pełny rozwój „całego i każdego człowieka”. W państwie stanowi ona wytyczną dla działalności społecznej. Można ją traktować wraz z dobrem wspólnym, które ona chroni, jako kryterium wyznaczające granice działania władzy. Oznacza to tworzenie w oparciu o nią właściwego porządku, w którym znajdują poszanowanie wolność i tolerancja.

Zagwarantowanie ludziom wolności - warunkiem zaistnienia pokoju w życiu politycznym państw i narodów jest skuteczne zagwarantowanie wszystkim ludziom wolności osobistej. Nie ma pokoju nigdzie tam, gdzie stworzono systemy państwowej agresji, przymusu ideologicznego, gdzie pozbawiono jednostkę jej prawa do samodzielności, inicjatywy, gdzie zlikwidowano tradycyjne wolności polityczne.

Zapewnienie minimum bezpieczeństwa - ochrona życia i nietykalności cielesnej obywateli to ważne zadanie każdego państwa. Państwo nie może uchylać się od jego realizacji, musi - chcąc zachować autorytet i społeczne poparcie - zabezpieczać życie i nietykalność cielesną swych obywateli przed jakimikolwiek działaniami godzącymi w ich życie lub cielesną nietykalność, zwłaszcza zaś przed zamachami przestępczymi, w tym zjawiskami terroryzmu. Ochroną życia i nietykalności cielesnej obywateli zajmują się przede wszystkim policja, służby ochrony państwa, sądy, prokuratura. Wykorzystuje się w działaniach ochronnych różnorodne środki - od prawodawstwa, przez orzeczenia sądowe, akty administracyjne, do różnych postaci przemocy, włącznie z przymusem fizycznym.

Zagwarantowanie udziału w dystrybucji dóbr wytworzonych w społeczeństwie - państwo zapewnia w miarę równy dostęp do podstawowych dóbr materialnych przez wszystkich jego mieszkańców, a w bardziej minimalnej wersji przynajmniej w miarę równe szanse na uzyskanie takiego dostępu do tych dóbr, który umożliwia godne życie.

Zapewnienie panowania określonej klasie społecznej - w państwie najwyższą pozycję w skali stratyfikacji grup społecznych tworzą lity według kryterium wykształcenia, kultury, majątku, władzy, prestiżu.

Realizacja wielu różnych uporządkowanych co do preferencji celów - najczęściej wymienianymi i najważniejszymi celami są cele służące społeczeństwu tj. dobro ogółu, zapewnienie bezpieczeństwa, ochrona własności i interesu narodu jaki i jednostki. Ustanowienie i stosowanie prawa, służenie sprawiedliwości, zapewnienie i egzekwowanie praw obywatelskich. Obecnie jednymi z ważniejszych celów jest strzeżenie dziedzictwa narodowego, ochrona środowiska, rozwój i szerzenie kultury. Rząd w Polsce obecnie jako cel stawia osiągnięcie dobrobytu i wolności, jaki jest udziałem państw zachodnioeuropejskich. Cele muszą uwzględniać interesy i potrzeby cywilizacyjne grup społecznych oraz możliwości realizacyjne państwa. Cele stawiane przed państwem powinny być stabilne i trwałe bo wtedy wzrasta możliwość ich osiągnięcia.

  1. Zadania państwa

Do zadań Państwa należą :

  1. Zapewnienie wszystkim obywatelom dostępu do informacji i bezpieczeństwa informacyjnego.

  1. Działalność na rzecz zapewnienia i poprawy bezpieczeństwa wewnętrznego i porządku publicznego

  1. Działalność edukacyjna, wychowawcza i opiekuńcza państwa

  1. Zarządzanie finansami państwa

  1. Ochrona praw i interesów Skarbu Państwa

  1. Koordynacja polityki gospodarczej kraju

  1. Gospodarka przestrzenna, wspieranie rozwoju budownictwa i mieszkalnictwa

  1. Wspieranie kultury fizycznej i sportu

  1. Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego

  1. Wspieranie rozwoju polskiej nauki

  1. Działalność na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego i nienaruszalności granic

  1. Ochrona i poprawa stanu środowiska

  1. Zabezpieczenie społeczne i wspieranie rodziny

  1. Rynek pracy

  1. Prowadzenie polityki zagranicznej

  1. Sprawy obywatelskie

  1. Zapewnienie równomiernego rozwoju kraju

  1. Działalność państwa na rzecz zapewnienia zasady sprawiedliwości

  1. Budowa, rozbudowa i utrzymanie infrastruktury transportowej

  1. Organizacja opieki zdrowotnej i polityka zdrowotna

  1. Prowadzenie polityki rolnej oraz rybackiej

  1. Tworzenie i koordynacja polityki

Zapewnienie wszystkim obywatelom dostępu do informacji i bezpieczeństwa informacyjnego

Jednym z zadań państwa obywatelskiego jest zapewnienie wszystkim obywatelom, podmiotom gospodarki narodowej, a także aparatowi państwa, dostępu do informacji i bezpieczeństwa informacyjnego.

W warunkach gospodarki opartej na wiedzy i w dobie społeczeństwa informacyjnego bezpieczeństwo informacyjne kraju ma coraz większe znaczenie dla bezpieczeństwa w innych dziedzinach życia społecznego, politycznego i gospodarczego.

Działalność na rzecz zapewnienia i poprawy bezpieczeństwa wewnętrznego i porządku publicznego

Działalność edukacyjna, wychowawcza i opiekuńcza państwa

Zarządzanie finansami państwa

Ochrona praw i interesów Skarbu Państwa

opiniodawczo - legislacyjna  

Koordynacja polityki gospodarczej kraju

 

Nadzór nad rynkiem energii

 

Gospodarka przestrzenna, wspieranie rozwoju budownictwa i mieszkalnictwa

Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego

Wspieranie rozwoju polskiej nauki

 

Działalność na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego i nienaruszalności granic

 

Zabezpieczenie społeczne i wspieranie rodziny

 

Rynek pracy

 

Prowadzenie polityki zagranicznej

 

Sprawy obywatelskie

Zapewnienie równomiernego rozwoju kraju

 

Działalność państwa na rzecz zapewnienia zasady sprawiedliwości

 

Budowa, rozbudowa i utrzymanie infrastruktury transportowej

 

Organizacja opieki zdrowotnej i polityka zdrowotna

 

Prowadzenie polityki rolnej oraz rybackiej

 

Informatyzacja działalności i budowa społeczeństwa informacyjnego

  1. Typologia funkcji państwa

Współczesna politologia wyróżnia kilka funkcji państwa, przy czym ich praktyczna realizacja zależy często od tego, jaka opcja polityczna w danym państwie rządzi. Czy u władzy znajdują się zwolennicy „państwa minimum”, czyli takiego, które w jak najmniejszym stopniu ingeruje w życie społeczne, czy też zwolennicy państwa aktywnie kształtującego rzeczywistość społeczną.

Pojęcie funkcji państwa często jest identyfikowane z celami lub zadaniami państwa, lub z podziałem działalności państwa na władzę wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą. Funkcja państwa w najczęstszym rozumieniu to działalność państwa realizowana w podstawowych, głównych lub zasadniczych sferach życia społecznego. Znakomita większość jednak jest zdania, że funkcja państwa, całokształt działalności w określonej sferze życia społecznego. W zależności ile takich sfer życia społecznego zostanie wyodrębnione będzie jakaś określona liczba funkcji państwa. Od czasów Arystotelesa istnieje pogląd, że państwo prowadzi działalność w dwóch głównych sferach - sferze wewnętrznej i sferze zewnętrznej. A co za tym idzie sprawowane są dwie funkcje państwa wewnętrzna i zewnętrzna . Istnieje jednak autorzy, którzy wyodrębniają wiele sfer działalności państwa a co za tym idzie wiele funkcji. Jednym z nich jest S. Zawadzki żyjący w latach 1921-99, który wyodrębnił trzy stosowane równocześnie funkcje państwa. Pierwsza z nich to zakres aktywności państwa w danej sferze życia społeczeństwa mierzony m.in. wysokością wydatków państwowych, liczebnością i rozmiarami aparatu państwowego, działającego głównie w danej sferze życia, rozmiarami i intensywnością aktywności prawodawczej w tej sferze. Druga to znaczenie działalności państwa w danej sferze życia zarówno z punktu widzenia zaspakajania potrzeb społecznych, jak i z punktu widzenia interesów i potrzeb grób społecznych dominujących w danym państwie. Trzecia to specyficzne cechy działalności państwa w danej sferze życia, różniące tę działalność od aktywności państwa w innych sferach życia społecznego . Kierując się tymi kryteriami S. Zawadzki wyróżnił następujące funkcje państwa: funkcję wewnętrzną, gospodarczo - organizatorską, kulturalno - wychowawczą, socjalną i zewnętrzną. Spotykane są również inne klasyfikacje funkcji państwa np. J. Kowalski wyodrębnia dwie funkcje ochronną i organizacyjną .

Typologia funkcji państwa składa się trzech kryteriów. Pierwszym z nich jest kryterium terytorialnego zasięgu oddziaływania państwa gdzie można go ogólnie podzielić na funkcję zewnętrzną i wewnętrzna państwa.

Funkcja zewnętrzna polega na zabezpieczaniu interesów państwa na arenie międzynarodowej oraz bezpieczeństwa zewnętrznego. Służy jej utrzymywanie sił zbrojnych oraz działalność dyplomatyczna. We współczesnym świecie rola tej funkcji zmienia się, jako że coraz większe znaczenie zyskuje współpraca regionalna państw. Państwo, prowadząc aktywną działalność poza swoimi granicami, powinno rozwijać korzystne dla siebie kontakty polityczne, gospodarcze i kulturalne z innymi podmiotami prawa międzynarodowego. Zapewniając swoim obywatelom pokój oraz bezpieczeństwo. Taka funkcję wypełniają służby dyplomatyczne danego państwa.

Funkcja wewnętrzna występuje w każdym państwie, niezależnie od dominującej w nim opcji politycznej. Polega ona na zapewnianiu porządku i bezpieczeństwa wewnątrz państwa, obejmuje jednostki, grupy społeczne czy rozmaite instytucje pozostające w jego granicach.. Jest realizowana przez organy administracji państwowej, policję, wymiar sprawiedliwości. Potrzeba istnienia tej funkcji nie jest przez nikogo - z wyjątkiem skrajnych ugrupowań anarchistycznych - kwestionowana. W ramach tej funkcji można wyróżnić funkcję(są one również ujęte w kryterium przedmiotowym):

  1. Prawodawczą

  2. Porządkową

  3. Administracyjną

  4. Gospodarczo - organizatorska

  5. Socjalna

  6. Kulturalna

Funkcja prawodawcza polega na tworzeniu przez państwo systemu prawnego obowiązującego na danym terytorium, a więc na wyznaczaniu norm społecznego zachowania.

Funkcja porządkowa polega na podejmowaniu przez właściwe organy państwa (prokuratura, policja) działań mających na celu zapewnienie ładu i porządku publicznego oraz wymuszanie przestrzegania przepisów prawa.

W Polsce działalność policji reguluje ustawa z 6 kwietnia 1990 roku. Do podstawowych zadań policji należy miedzy innymi:

- ochrona życia, zdrowia i mienia obywateli

- zapewnienie spokoju w miejscach publicznych

- zapobieganie przestępstwom i ich wykrywanie.

Policja ma tez prawo legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, zatrzymania podejrzanych sprawców przestępstw, przeszukiwania oraz kontrolowania osób, mieszkań, bagażu, środków transportu w razie podejrzenia popełnienia przestępstwa. Może również zastosować bezpośrednie środki przymusu (np. gaz obezwładniający, kajdanki, pałki, specjalnie szkolone psy), a w wypadkach związanych z zagrożeniem życia ma prawo użyć broni.

Funkcja administracyjna polega na tym, że określone organy państwowe( np. Rada Ministrów) zarządzają odpowiednimi dziedzinami życia publicznego (gospodarka, finanse, oświata, ochrona zdrowia itp.)

Funkcja gospodarczo - organizatorska polega na organizowaniu gospodarki i oddziaływaniu na nią przez państwo. Istnieją dwa przeciwstawne stanowiska dotyczące działalności gospodarczej państwa. W państwie liberalnym działalność ta sprowadza się do zapewnienia ram prawnych niezbędnych do właściwego funkcjonowania gospodarki (np. przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ochrona produkcji krajowej, jednolity system miar i wag, gwarancje bezpieczeństwa dla systemu finansowego itp.). Interweniowanie państwa w sferę gospodarki jest w systemie liberalnym dość ograniczone. Koncepcja „państwa przedsiębiorcy”, charakterystyczna dla systemu socjalistycznego, zakłada natomiast wszechstronny udział państwa w kształtowaniu i organizowaniu gospodarki (między innymi poprzez centralne planowanie, centralną dystrybucję dochodu narodowego, określenie priorytetów produkcji itp.). Każde państwo prowadzi politykę gospodarczą, na przykład promując rodzinna gospodarkę na świecie, chroniąc ją przed nieuczciwą konkurencją, stwarzając warunki do wzrostu gospodarczego.

Funkcja socjalna wyraża się w dążeniu państwa do zapewnienia obywatelom minimum egzystencji, w efektywnym zwalczaniu bezrobocia, w polepszaniu warunków pracy (bezpieczeństwa i higieny), w dbałości o ochronę środowiska naturalnego oraz w doskonaleniu systemu świadczeń socjalnych.

Funkcja kulturalna obejmuje działalność państwa w zakresie budowy i koordynacji systemu oświaty, wspierania badań naukowych, promowania kultury narodowej za granicą, ochrony zabytków i miejsc pamięci narodowej itd.

Ostatnim typologią funkcji państwa jest kryterium systemowe.

Pojęcie systemu występuje w języku naturalnym i we wszystkich naukach i technologiach. Jego konkretne znaczenie to tzw. "specjalizacja" i zależy od tego gdzie jest użyte. W systemie można wyróżnić jakieś wzajemnie powiązane dla obserwatora elementy. W tym sensie podział czegoś na systemy zależy od tego kto, przy pomocy czego i do czego poklasyfikował jakiś zbiór na systemy.

Także "Kryterium Systemowe" rozpatruje interakcje między systemem politycznym a jego otoczeniem wewnętrznym (ekonomicznym, społecznym i kulturowym)i zewnętrznym (międzynarodowym).

Funkcje Państwa należące do kryterium systemowego to :

  1. funkcja adaptacyjna - przystosowywanie państwa do warunków stwarzanych przez otoczenie-ekonomie, politykę, naukę czy kulturę.

  1. funkcja regulacyjna - obejmuje działania ukierunkowane na kształtowanie w otoczeniu określonych pożądanych przez państwo stanów społecznych, np. ustanawianie barier celnych

  1. funkcja innowacyjna - obejmuje działania wywołujące takie zmiany w otoczeniu , które nie zaistniałyby bez aktywności państwa, np. zmiany z wprowadzeniem gospodarki wolnorynkowej.

  1. Bibliografia

4


Wyszukiwarka