PEDAGOGIKA SPOŁECZNA

1.PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

WYCHOWANIE-świadomnie organizowana działalnośc społeczna, oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka

SOCJALIZACJA-to ogół działań ze strony społeczeństwa, zwłaszcza rodziny, szkoły, środowiska społecznego zmierzających do uczynienia z jednostki istoty społecznej to jest umożliwienia jej zdobycia takich kwalifikacji takich systemów wartości i osiągnięcia takiego rozwoju osobowości aby mogła się stać pełnowartościowym członkiem społeczeństwa.

CZAS WOLNY-to czas którym dysponuje człowiek po wykonaniu obowiązkowych czynności takich jak nauka , praca, czynności związane z życiem codziennym.

Pojęcie i problem pojawił się wraz ze społeczeństwem przemysłowym i związana z nim standaryzacją produkcji.W społeczeństwie tradycyjnym problem ten nie był istotny gdyż nie rozgraniczano czasu wolnego i czasu pracy. W dużej mierze na pojawienie się tego problemu miało miejsce wykonywania pracy różne od miejsca poza pracą  co z kolei wiązało się z przebywaniem w dwóch różnych społecznościach w obu przypadkach.

W czasie wolnym organizacja i  rodzaj zajęć zależy między innymi od:

-preferencji, zainteresowań, przyzwyczajeń danej osoby

-wieku

-rodzaju wykonywanej pracy

-innych obowiązków

-ilości dostępnego czasu(dzień powszedni, weekend, urlop, wakacje)

-możliwości finansowych

Niemałą rolę  w przekazywaniu wzorców spędzania czasu wolnego dla dzieci , młodzieży zajmują róznego rodzaju instytucje, stowarzyszenia, organizacje młodzieżowe i społeczne takie jak szkoły, świetlice, biblioteki, kluby osiedlowe, mlodzieżowe domy kultury, PTTK, ZHP, TDP, zakłady pracy. Oferują one zastępujące formy zajęć: koła zainteresowań, zajęcia artystyczne,, sportowe, odczyty, wycieczki i inne.

Czas wolny przeznaczony jest zazwyczaj na różnego rodzaju zajęcia rekreacyjne:

-wypoczynek czynny i bierny

-rozrywka

-rozwijanie zainteresowań

OSOBOWOŚĆ-to wewnętrzny system regulacji pozwalający na adaptację i wewnętrzna integracją mysli i uczuć i zachowania w określonym środowisku w wymiarze czasowym(poczucie stabilności). Osobowość jest definiowana jako charakterystyczny względnie stały sposób reagowania jednostki na środowisko społeczno-przyrodnicze a także sposób wchodzenia z nim w interakcje.

Osobowość kształtowana jest przez całe życie szczególnie w okresie dzieciństwa oraz młodości przez wpływ bodźców zewnętrznych w procesie socjalizacji a także własnej jednostki. Istotną role odgrywają tu również  wrodzone cechy biofizyczne.

GRUPA RÓWIEŚNICZA- typ grupy społecznej w skład której wchodzą osoby  w zbliżonym wieku charakteryzująca się tym iż przynależność do niej jest dobrowolna tworzona jest spontanicznie.Istotna jest ze względu na proces socjalizacji jednostki, W grupach rówieśniczych kształtują się także subkultury. 

3.PRZEDMIOT I ZADANIA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

Pedagogika społeczna koncentruje się na problematyce roli i funkcji środowiska w organizowaniu i podejmowaniu celowej działalności wychowawczej, na jego przetwarzaniu w środowisko o strukturze wychowawczej. Pedagogika społeczna jest nauką praktyczną. Opierając się na badaniach empirycznych analizuje wartości i wpływy wychowawcze środowiska na jednostkę i grupy społeczne ustala zasady organizowania środowiska  punktu widzenia potrzeb społecznych kulturowych i oświatowych oraz socjalno-opiekuńczych dzieci, młodzieży, i dorosłych. Zadaniem współczesnej pedagogiki społecznej jako nauki jest wyznaczenie i określenie kierunków rozwoju edukacji narodowej zwłaszcza w dziedzinie edukacji permanentnej wychowania pozaszkolnego, dzieci i młodzieży, opieki środowiskowej, organizacji czasu wolnego polityki socjalno-oświatowej i  kształcenie jednolitego systemu wychowania. Krótko mówiąc zadaniem pedagogiki społecznej jest wyznaczanie norm postępowania i działania wychowawczo-opiekuńczego oraz edukacyjnego dla nauczycieli w celu uzyskania możliwie najlepszych wyników pracy z młodzieżą i dorosłymi. W określonym środowisku społecznym zadaniem pedagogika społecznej jest również uświadomienie nauczycielowi uzasadnionych teoretycznie celów treści metod, form, i środków prałyby na tej podstawie mógł umiejętnie sprawnie i skutecznie organizować oraz prowadzić działalność pedagogiczną  z dziećmi i młodzieżą w środowisku wychowawczym.

-diagnozowanie rozmiaru środowisk wychowawczych i potrzeb społecznych dzieci, młodzieży i dorosłych w środowisku nauki, pracy, wypoczynku wraz z pomiarem środowiska wychowawczego

-określenie przyczyn i stanu patologii społecznej występującej w różnych środowiskach wychowawczych

-prafilaktyka(zapobieganie złym wpływom wychowawczym środowisk naturalnych społ. Kulturowych)

-wypracowanie programow i metod planowania pracy pedagogicznej oraz organizacji środowiska wychowawczego 

4.GENEZA I ROZWÓJ PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

Termin pedagogika społeczna wprowadził do piśmiennictwa po raz pierwszy Adolf Diesterweg w rozprawie pt.”Przewodnik do kształcenia nauczycieli niemieckich.” Pragnął przygotować nauczycieli do złożonych zadań pomocy dziecku i uzyskania wykształcenia.

Pedagogika społeczna zrodziła się na przełomie XIX i XX wieku a jej podłoże stanowiły przeobrażenia ekonomiczne socjalne edukacyjne i społeczno-kulturowe Europy i Ameryki. Postepujący wzrost gospodarczy wywołany przede wszystkim postepem naukowym i technicznym bezpośrednio wpływała na jakość  życia grup ludzkich, warstw społecznych czy nawet regionów, krajów przestrzeni kulturowych. Wywołał ona naturalnie oprócz zmian i skutków korzystnych dla człowieka także zjawisko pogłębiających się i widocznych społecznych nierówności oraz rozwarstwień  w wielu obszarach ludzkiego życia. Swoiste otwarcie na świat i nowe obszary kulturowe uzmysłowiły także dystans edukacyjno-oświatowy grup warstw i całych narodów. W historii pedagogiki społ. W Polsce można wyróżnić 4 okresy rozwojowe:

I OKRES-przypada na lata 1908-1939 z pewną kontynuacją w latach 1939-1945. Poczatkowo cenzurę czasową tego okresu wyznacza pierwsza próba sformułowania przedmiotu i zadań pedagogiki społecznej przez Helenę Radlińską w 1908r. w pracy `' Z zagadnień pedagogiki społecznej''. Jest to okres tworzenia podstaw teoretycznych pedagogiki społecznej w Polsce.

II OKRES-przypada na lata 1945-1980. Za cenzurę końcową tego okresu przyjmujemy rok 1980 w którym po wydarzeniach sierpniowych nastąpiło zasadnicze pęknięcie ówczesnej formacji ustrojowej w Polsce,początek agonii systemu socjalistycznego.

III OKRES-przypada na lata 80-te.Dekada lat 80-tychprzynosi dramat tożsamości obnaża progi i ograniczenia rozwoju myśli i praktyki pedagogicznej.Krytyczne reakcje pedagogów społecznych pojawiają się na początku lat 80-tych. Formułowane SA koncepcje przeciwstawiające się indoktrynacji i urabianiu wychowanków.

IV OKRES-przypada na lata 90-te i przełom XX/XXI wieku.Jest to okres dokonującej się transformacji społeczno-ustrojowej. Rośnie zapotrzebowanie na  myśl naukowa pedagogiki społecznej i rozwiązania racjonalne w pracy socjalnej. 

5.PEDAGOGIKA SPOŁECZNA W UJĘCIU HELENY RADLIŃSKIEJ

Rozwój pedagogiki społ. W Polsce wiąże się z nazwiskiem Heleny Radlińskiej, która opracowaniu podstaw pedagogiki społecznej poświęciła kilkanaście lat swojej działalności na różnych stanowiskach. Radlińska unikała sformułowania definicji ped. społ. Jej zakresu i problematyki. Według niej przedmiotem pedagogiki społ. Jest wzajemne oddziaływanie wpływów  środowiska i przekształcających środowisko sił jednostek. Ponieważ ujemne wpływy środowiska na psychikę dziecka krępują rozwój jego sil wewnętrznych i są przyczyną  zahamowań i niepowodzeń życiowych,przeto kompensacja tych wpływów stanowi stanowi podstawowe zagadnienia ped.społ. Wpływ wychowawczy różnych czynników społecznych jest silniejszy niż działanie szkoły, dlatego szkoła powinna skoordynować swoją pracę  wychowawczą z działalnością instytucji i zrzeszeń  społecznych musi nawiązać do bezpośrednich zagadnień  czerpanych z życia, aby równoczesnie przyczynic się do przetworzenia środowiska i zbudowania nowych form życia. Pedagog podejmujący planową  działalność i realizujący w toku wychowawczego działania określony ideał wychowawczy powinien liczyc się z wpływami środowiska i uwzględnić ich oddziaływanie. Pedagog w ujęciu Radlińskiej to nie tylko organizator i kierownik procesów wychowawczych ale również  badacz. Pedagogika społe. Według niej jest nauką praktyczną  rozwijająca się na skrzyżowaniu się nauk o człowieku biologicznym i społecznym łącznie  zkluturą i etyką  dzieki własnemu punktowi widzenia. 

6.PRZEDSTAWICIELE PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ A.KAMIŃSKI, R.WROCZYŃSKI I ICH POGLĄDY

ALEKSANDER KAMIŃSKI-zauważył że po drugiej wojnie światowej widoczne jest ograniczenie obszaru zainteresowań przez skupienie się na problemach potrzeb wychowawczych młodego pokolenia. Okresla ten kierunek mianem szkoło centryzmu . Jednak w miarę rozwoju społeczeństwa rozwija się rola i znaczenie pracy opiekuńczej, socjalnej, oraz kulturalnej w odniesieniu do jednostek w różnym wieku. Uważał że pedagogika spol. Koncentruje swą działalność na tych sytuacjach wychowawczych które wymagają pomocy społecznej. Podkreślał że pedagogika społeczna jest dyscyplina praktyczną usiłująca badać rzeczywistość instytucji i procesów wych. Po to aby rozważyć możliwości ich celowego przekształcania projektowania i tworzenia nowej rzeczywistości ulepszającej wychowanie. Stara się przy tym zachować należytą ostrożność i nie głosić jak powinno być lecz jak może być.

RYSZARD WROCZYŃSKI-Ukazał pedagogike społ. Jak przeciwstawienie pedagogice tradycyjnej o charakterze intuicyjnym. Kladł naciska na wychowawcza działalność szkoły i instytucji intencjonalnego środowiska wychowawczego. Podjął zagadnienia oświaty i wychowania dorosłych. Przez swoja twórczość starał się uwrażliwić czytelnika nauczyciela działacza oświatowego na aktualne problemy otaczającej rzeczywistości społecznej.W organizacji środowiska  wychowawczego upatrywał doniosłe miejsce dla szkoły otwartej umiejętnie łączącej w trosce o wychowanie dzieci nauczycieli rodziców , instytucje szkolne, pozaszkolne, całe środowisko lokalne..Poświęca szczegolna uwagę szkole jako środowisku wychowawczemu młodzieży w wieku szkolnym oraz rozwojowi wychowania fizycznego.

  

7.POJĘCIE ŚRODOWISKA , PODSTAWOWE TYPY ŚRDOWISK ZE WZGLĘDU NA KRYTERIUM BODŹCÓW.

W języku potocznym mianem środowiska określamy krąg osób i stosunków otaczających osobnika. Środowisko to ogół składników kultury otaczających jednostkę  które emitują bodźce wywołujące przeżycia emocjonalne psychiczne. Ze względu na rodzaj bodźców Ryszard Wroczyński wyróżnia:

-środowisko naturalne

-środowisko społeczne

-środowisko kulturowe

Poprzez środowisko naturalne rozumiemy układ geofizyczny. Obejmuje ono te elementy które są dziełem samej natury, których istnienie nie wymagało interwencji człowieka. Często określamy je mianem środowiska fizycznego. Środowisko naturalne zatem to Ziemia wraz z jej zasobami i ukształtowaniem powierzchni, klimat, flora, fauna.

Mianem środowiska społecznego określa się ludzi i stosunki społeczne otaczające osobnika. Z tego punktu widzenia możemy wyróżnić nastepujące elementy środowiska społecznego:

1.rozmieszczenie ludności i gęstość zaludnienia

2.struktura zawodowa ludności

3.relacje poszczególnych grup wieku

4.poziom i struktura wykształcenia

Środowisko kulturowe to oddziałujące na osobnika elementy dorobku historycznej działalności człowieka lub sposoby ich przeżywania.. W pierwszym przypadku mówimy o dobrach kultury, w II przypadku o relacjach człowieka na te dobra. Dobra kultury dzielimy na materialne(przedmioty materialne) i duchowe(są abstrakcyjne, obejmuja poglądy człowieka, normy i zasady) 

8.CZYNNIKI EMPIRYCZNE ŚRODOWISKA SPOŁECZNO-KULTURALNEGO

Czynniki empiryczne które wpływaja na rozwój(wiek, wykształcenie,zawód, mieszkańcy, płeć)- to zmienne niezależne, wpływające na wychowanie, rozwój, kształtowanie. Zmienne zależne, to regularne posiłki, warunki uczenia się. Zmienna niezależna nie jest nigdy zależna zmiennej zależnej. Obok dóbr kulturowych, materialnych, występuja też dobra kulturowe duchowe(warunki w których środowisko się wychowuje), środowisko społeczne jest sprzężone ze środowiskiem kulturowym. Środowisko społeczno-kulturowe dzielimy na kryteria:

-administracyjno-terytorialne(wieś  i miasto)

-wyróznienia ilościowe(liczba mieszkańców)

-wyróznienia jakościowe(występowanie elementów w przewadze)

Według Józefa Pietera podział społeczno-kulturowy ze względu na sposób bodźców odbieranych przez dziecko:

-bodźce bezpośrednie-środowisko indywidualnych warunków życia-rodzina-najważniejsze środowisko wychowawcze

-bodźce pośrednie-środowisko lokalne-nie ejst stałe, zmienia się jego obszar 

9.INNE KLASYFIKACJE ŚRODOWISKA WG. KRYTERIUM ADMINISTRACYJNO-TERYTORIALNEGO ORAZ SPOSOBU DOCIERANIA BODŹCÓW

Przyjęty jest tu prosty podział skupisk ludności na miasta i wsie. W ich obrębie stosuje się dodatkowe rozróżnienia: ilościowe -przyjmujące za podstawę liczbę mieszkańców lub jakościowe-uwzględniające zróżnicowanie cech wsi i miasta. Wyróznia się więc miasta i wsie duże i małe. Na podstawie cech jakościowych wyodrębnia się  wsie oparte na gospodarce indywidualnej i spółdzielczej składające się z gospodarstw małych i wielkich. Podobnie wyodrębnia się  maist o strukturze przemysłowej handlowej administracyjnej itp. Typologia oparta na rozróżnianiu cech terytorialnych formalnie nie tylko przyjmuje istnienie różnic terytorialnych. Opiera się bowiem na założeniu że odrębności terytorialnej towarzyszą odrębne stosunki społeczne kulturowe i w istocie rzeczy te stosunki stają się podstawą  zróżnicowania środowisk.  Pieter odrzuca administracyjne rozróżnienia wieś-miast, wprowadza natomiast pojęcie tzw. Kręgów środowiskowych. Ustala on 3 kręgi: środowisko okoliczne(to całokształt warunków  środowiskowych, właściwych otoczeniu pozamiejscowemu danego ychowanka) miejscowe czyli lokalne(oznacza całośc warunków środowiskowych miejscowości w której dane dziecko żyje i wychowuje się)  domowe(całośc tych osobistych warunków środowiskowych dziecka które wiążą  się bezpośrednio lub pośrednio ze strukturą rodziny i jej życiem) 

10.PODSTAWOWE, TYPOWE U KAMIŃSKIEGO FUNDAMENTALNE ŚRODOWISKA WYCHOWAWCZE I ICH CHARAKTERYSYKA

1.Rodzina- to podstawowa grupa społeczna składające się z rodziców dzieci i krewnych. Cechuje ją więż formalna określająca wzajemne obowiązki rodziców i dzieci więź małżeńska, a także wspólnota materialna i mieszkaniowa oraz zespół pełnionych przez nią funkcji.

Do najważniejszych funkcji rodziny należą:

-funkcja prokreacyjna-zapewnieie ciągłości gatunku

-funkcja społeczna-0prowadzenie gospodarstwa domowego działanie w charakterze jednostki produkcyjnejnp. W rolnictwie

Funkcje rodziny ulegają przekształceniu pod wpływem przemian ustrojowych. Ekonomicznych, ustawodawczych itp. Współczesna rodzina ulega szybkim przeobrażeniem na skutek pracy zawodowej kobiet, szerokiego działania oświaty i kultury, rozbudowy instytucji opieki na małym dzieckiem itp.

Wyrózniamy rodziny:

-dwupokoleniowa(składające się z rodziców i dzieci)

-trójpokoleniowa(której członkami SA również dziadkowie0

-rozszerzona(głównie an wsi obejmująca kilka gospodarstw zespolonych więzią rodzinna i utrzymujące ze sobą bliskie kontakty)

Pod wpływem różnych przyczyn rodzina może ulegać zakłoceniom strukturalnym i funkcjonalnym. Tworzą się rodziny niepełne, złożone z jednego  rodziców i dziecka, rodziny rozbite z powodu rozwodu, rodziny skłócone, rodziny zrekonstruowane-uzupełnione w wyniku zawarcia nowego związku małżeńskiego.

Rodzina pojmowana jest jako środowisko wychowawcze, dlatego przede wszystkim że w sposób zamierzony i niezamierzony, zrelacjonizowany i spontaniczny oddziałuje na osobowośc dziecka, wytycza  i utrwala  określony zestaw wartości które w wyniku interioryzacji stają się dla dziecka azymutami, ukierunkowującymi jego aktywnośc i postępowanie przez całe życie.Zamiennym jest to że wychowanie w rodzinie opiera się  w głównej mierze na następujących mechanizmach

-naśladownictwa i identyfikacji

-kontroli społecznej

-inspiracji pobudzenia dziecka w zakresie rozwijania określonych pożądanych kierunków aktywności

2.Szkoła-to organ który ma wpływ na losy całego społeczeństwa. Ogarnia wszystkie dzieci różnych narodów. Wiele z tych dzieci wymaga systematycznej opieki lekarskiej, wychowawczej. W szkołach potrzebna jest pomoc w rozwoju dzieci zdolnych, o wybitnej inteligencji. Szkoła jako środowisko ma wady:

-programów szkolnych

-sztywność programów w nastawieniu na przeciętność

-dydaktyczne zaniedbania

-czasem żle przygotowani nauczyciele

-niedocenianie aktywności pozalekcyjnych

3.Osiedla-społeczność osiedlowa posiada wielki potencjał wychowawczy dzięki swym ośrodkom produkcyjnym, swej strukturze społecznej i administracyjnej, swym kręgom kulturowym tak więc może być szkołą wychowania. Można powiedziec że społeczeństwo może być skutecznym nauczycielem. Osiedle może być miejscem pogłębiania się wiezi społecznej między jej mieszkańcami i powinno byc wykorzystywane przez szkołę i samorząd mieszkańców oraz inne organizacje społeczne w pożądanych czynnościach wychowawczych .Podejmując prace wychowawczą w osiedlu trzeba sobie zdawać sprawę, że te obszary terytorialne są bardzo zróżnicowane i to zróżnicowanie determinuje niejako charakter wychowania. Działalność wychowawczą w osiedlu należy odnosic do ogółu działań podejmowanych przez odpowiednie instytucje lub osoby w celu zaspokojenia codziennych potrzeb oraz tworzenia niezbędnych warunków rozwojowych dzieci młodzieży i dorosłego społeczeństwa.

4.Zakłady pracy-wychowawcze funkcje zakładu pracy realizowane są zarówno w procesie dydaktycznym jak również przez działalność kulturalno-oświatową, rekreacyjno-sportową, aktywność społeczno-polityczną w organizacjach, samorządność robotniczą. Oprócz tych zaplanowanych oddziaływań wychowawczych skierowanych na człowieka członka załogi istnieja w zakładzie pracy naturalne oddziaływania wychowawcze które wynikaja z procesu pracy tj.treści, środków. 

13.PROBLEM POTRZEB I ICH ZASPOKAJANIE W RÓŻNYCH FAZACH ŻYCIA I SYTUACJACH ŻYCIOWYCH

Potrzeba brak czegoś, co  uniemożliwia bezkolizyjne funkcjonowanie osobowości, wprowadza jednostkę w niepożądany stan. Wg Kamińskiego potrzeby rozwojowe można sprowadzić do samorealizacji piękna dobra twórczości.

POTRZEBA FILOGENETYCZNA-GATUNKOWA- ROZWÓJ GATUNKU LUDZKIEGO. Te potrzeby są o wiele bardziej odczuwalne przez dzieci i młodzież niż przez osoby dorosłe np. brak kolegi, przyjaciela. W tej grupie wyróżniamy:

a)potrzeby biologiczne-fizjologiczne, pierwotne- zaspokajane w zwyczajowo przyjęty i akceptowany sposób w danym kręgu kulturowym(jedzenie, sen)

b)potrzeby niedostatku, psychiczne, społeczne

potrzeba szacunku i uznania u innych

potrzeba miłości uczuciowego wsparcia

potrzeby rozwojowe-cele, dążenia, system wartości

potrzeby kształcenia się realizowane poprzez kontakt jednostki z przedmiotem (bezpośredni lub pośredni)źródło potrzeb społecznych to zmiany które prowadza do uświadomienia sobie nowych potrzeb. Niezaspokojenie ich może prowadzić  do chorób w postaci nerwicy i zaburzeń w zachowaniu się  jednostki. Potrzeby społeczne podlegają ciągłym zmianom nastepuje ewolucja potrzeb tradycyjnych pojawia się uświadomienie sobie nowych potrzeb. To potrzeby które odczuwają członkowie wielu różnych grup społecznych, masy ludzii o których społeczeństwo sądzi że ich zaspokojeniu muszą dopomóc instytucje publiczne.

4.Potrzeba ontogenetyczna-kształtowana przez środowisko „Sieroctwo społeczne”dotycząca dzieci z trudnych rodzin oraz ich wychowania. 

14.METODY PRACY SOCJALNEJ

Metoda to sposób postępowania

Praca socjalna-to działalność zawodowa skierowana na pomoc osobom i rodzinom, we wzmocnieniu lub uzyskaniu zdolności od funkcjonowania w społeczeństwie oraz na tworzenie warunków sprzyjających temu celowi.

   A.METODA INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW

Twórczynią  tej metody jest H.Rychmond. Ona ja praktycznie zastosowała. Starała się rozpoznać przyczyny które powodują komplikacje w życiu jednostki oraz wszczęła działania terapeutyczne, których celem było określić, jaki jest stan osoby, która ma komplikacje w życiu. Działania terapeutyczne maja nacelu pobudzic jednostke do działania do aktywności oraz doprowadzic do zmiany tej jednostki. Wyróżniamy 3 etapy:

I,przygotowanie -zdiagnozowanie potrzeb jednostki i jej zaburzeń

II.planowanie

III,realizacja

W metodzie tej pracownik musi akceptować jednostke taką jaka jest, należy mieć wiarę w jednostkę i jej zdolność do korzystnego rozwoju

   B.  METODA PRACY GRUPOWEJ

Ma 3 postacie

a)grupy rozwojowo-wychowawcze kształtowane są na gruncie pracy kulturalno-oświatowej dorosłych i mlodzieży. W metodzie tej ma się na widoku uczynienie grupy zespołem wychowawczym.Kierownik zespołu jest najpewniejszym gwarantem uczynienia grupy zespołem wychowawczo czynnym.

B)grupy psychoterapeutyczne-nastawione na poczynania ratownicze i opiekuńcze w stosunku do osób nieprzystosowanych społecznie, podlegającym zaburzeniom w zachowaniu się, dezorganizujących życie społeczne.

c)grupy rewalidacyjne-ich zadaniem jest próba powiązania zerwanych nici łączących jednostke z najbliższa grupą społeczną zawodową, rówieśniczą, kulturalną itp.

     C.METODA PRACY ŚRODOWISKOWEJ

Istota środowiskowego oddziaływania polega na tym że jego cele, mechanizmy, środki wychodzą  z oceny warunków życia. Przedmiotem manipulacji i działalności naprawczej są jednak szerokie i liczne zespoły czynników  środowiska. Zasadniczym celem organizowania środowiska jest wspomaganie rozwoju. Metoda organizowania środowiska jest wiele efektywniejsza jeśli jest wspomaganie określonych reguł i towarzyszą  jej omkreślone warunki. 

15.CZAS WOLNY, ASPEKT WYCHOWAWCZY I MORALNY CZASU WOLNEGO. FUNKCJE CZASU WOLNEGO I ICH ISTOTA

Przez czas wolny rozumie się na ogół ten czas, który pozostaje człowiekowi do jego swobodnej dyspozycji po wykonaniu czynności związanych z zaspokojeniem potrzeb biologicznych i higienicznych oraz czynności obowiązkowych tj. praca, nauka, obowiązki rodzinne, dojazdy do pracy itp.

1.FUNKCJE CZASU WOLNEGO

-regeneracyjna-regeneracja sił fizycznych i psychicznych

-rozrywkowa-celem rozrywki jest dostarczenie różnorodnych wrażeń, radości, zadowolenia. Funkcja powtarzających się codziennie czynności

2.ASPEKTY CZASU WOLNEGO

-aspekt socjologiczny-dziecko powinno spędzać czas wolny w grupie rówieśników

-aspekt moralny-ilekroć  stykamy się z czasem wolnym to jest aktywność społecznie pożądana

-aspekt wychowawczy

Czas wolny jest wartością spoleczną, a o sposobie wykorzystania tej wartości decyduje wychowanie, krtore musi być tak zorganizowane, aby od najmłodszych lat kształtowalo umiejętność racjonalnego spędzania czasu wolnego. Dzieci maja na ogół więcej czasu wolnego niż  młodzież i dorośli. Jednak najczęściej przeznaczają  go na oglądanie telewizji, gry zabawy, oraz wypoczynek bierny, w minimalnym stopniu spacery, wycieczki czy uprawianie sportu. Rzeczywiste wzory zachowań młodzieży w czasie wolnym, kształtowane są w pierwszej kolejności przez rodzinę w zależności od sytuacji kulturowych, następnie w dużym stopniu przez oddziaływanie nieformalnej grupy rówieśniczej. Sposób spędzania wolnego czasu przez młodzież  może dużo powiedzieć o wartościach uznawanych faktycznie przez dzieci i młodzież. Równocześnie poprzez stwarzanie i kształtowanie motywów do najbardziej pożądanego społecznie spędzania wolnego czasu możemy wpływać pośrednio na kształtowanie się  postaw i systemu wartości dzieci i mlodzieży. 

16.ROLA WYBRANYCH PODMIOTÓW W WYCHOWANIU DO CZASU WOLNEGO

Czas wolny dzieci i młodzieży oraz sposoby jego wykorzystania należą do najbardziej doniosłych problemów współczesnych społeczeństw uprzemysłowionych,urbanizowanych. Dwojakiego rodzaju czynniki warunkują doniosłość tej problematyki.

-postęp techniki prowadzi konsekwentnie do zmiejszeniaczasu pracy i stosunkowo zwiększenia godzin wolnych zajęć

-zjawisko przeciążenia pracą szkolną współczesnej młodzieży jest bardzo niepokojące, ale sprzeczne z podstawowymi tendencjami rozwoju szkolnictwa

Czas wolny to czas dyspozycji jednostki po wykonaniu przez nią zadań  obowiązujących : pracy zawodowej,nauki w szkole, czy tez w domu. Czas wolny przeznacza się na

-wypoczynek-regenerację  sił fizycznych i psychicznych

-rozrywke która sprawia przyjemność

-działalność społeczna o charakterze dobrowolnym i bezinteresownym

-rozwój zainteresowań  i uzdolnień jednostki przez amatorska działalność artystyczną  techniczną sportową czy naukową 

17.GRUPA RÓWIEŚNICZA JAKO ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE

Grupa rówieśnicza jest to organizm społeczny, wyróżniony spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną wieku, lecz ze względu na typ więzi;bliskie nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo. Nazwa grupy rówieśniczej odnosi się w pierwszym rzędzie do grup dziecięcych i młodzieżowych. Grupa rówieśnicza dziecięca powstaje w wyniku naturalnej potrzeby zabawy i kontaktu dzieci między sobą. W dalszych etapach rozwoju osobniczego grupa nabiera coraz większego znaczenia. W okresie dorastania społeczna orientacja młodego człowieka przesuwa się z najbliższej rodziny na kręgi towarzyskie i ona stanowią  w tym czasie układ odniesienia, który wywiera wpływ na orientacje zyciowa młodych ludzi. Grupa rówieśnicza zaspokaja niezwykle ważna u dziecka potrzebę akceptacji. Jeśli dziecko nie doznaje poczucia akceptacji i przynależności we własnej rodzinie gwałtownie szuka go na zewnątrz, płacąc za nie konformizmem i przynależności uległością. Dochodzi wówczas do szczególnie silnej identyfikacji członka z jego grupą, która stanowi bardzo doniosły układ odniesienia dla jego uczestnika, niekiedy wręcz główny i jedyny. Sytuacja staje się  groźniejsza, gdy młody człowiek trafia na grupę o nastawieniach antyspołecznych. Wówczas konformizm i uległośc wobec niej mogą  owocować zachowaniami destrukcyjnymi, i aspołecznymi. Wychowawcze oddziaływanie grup rówieśniczych może być różne pozytywne(rozwija samokontrolę, sumienność, odwagę, poczucie sprawiedliwości, cierpliwość lojalność, wierność , uczy opanować indywidualizm i egoizm, rozwija takie sprawności które pozwolą dziecku robić to, co robią rówieśnicy) lub negatywne(przeklinanie, wagarowanie, złośliwość, lekceważąca postawa wobec zasad i autorytetów. 

18.MECHANIZMY OSOBOTWÓRCZE W GRUPIE SPOŁECZNEJ

Wyróżniamy mechanizmy:

1.mechanizm osób znaczących-posiadający ogromną siłę niszczenia. Pojawia się w 2 postaciach:

-naśladownictwa

-identyfikacji-ze stanami wewnętrznymi innych osób plus nasze wszystkie postawy które regulują nasze zachowania względem podmiotu

2.mechanizm wzmacniania wewnętrznego-leży on w podstawowym procesie samowychowania i samokształcenia

3.mechanizm kontroli społecznej tzw. Zaraźliwość psychiczna

Uruchamiany przez pedagogów w celu przenoszenia pewnych stanów, które występują  w sąsiedztwie(strajki, pochody), wzajemnie oceniamy swoje zachowania. 

19.RODZAJE GRUP SPOŁECZNYCH, KRYTERIUM ICH WYRÓŻNIANIA

Grupa społeczna to wszelki zbiór ludzi, pomiędzy którymi zachodzą jakieś  znaczące stosunki społeczne. Wyróżnia się różne grupy społeczne np.:

Pierwotne i wtórne. Grupy pierwotne charakteryzuje mała liczebność i bezpośrednie kontakty, więź osobista, intymność stałość(rodzina).

Grupy te spełniaja bardzo ważna rolę w procesie socjalizacji. Grupy wtórne pozbawione są cech grup pierwotnych np. partia polityczna, załoga zakładu. Są to grupy zorganizowane w pewnym celu. Inny podział grup to grupy formalne i nieformalne. Grupy formalne posiadają wykształconą  więż i zasade odrębnośći określającą granicę grupy, rozwinęły system kontrolii organizacji. Gruy nieformalne oparte są  na więzi wewnątrz organizacji instytucji i kontroli nieformalnej.

Rodzaje grup społecznych:

1.grupy małe i duże

-małymi są  takie w których istnieje możliwość utrzymywania wzajemnych bezpośrednich kontaktów osób wchodzących w skład tych grup a ponadto wystepuje w nich silna więż osobista

-duże-sa tak licznymi zbiorami, że osoby które w nie wchodzą nie znają  się osobiście dlatego przeważa w nich więź bezosobowa

2.grupy o przewadze więzi osobistej i bezosobowej- możemy mówić o przewadze tylko jednej z tych więzi, ponieważ wymienione więzi wzajemnie się  dopełniają, dlatego też w każdej grupie społecznej stwierdzamy przewagę jednej z nich, co wyklucza występowanie drugiej

3.różny stopień  zorganizowania

-grupy wysoce zorganizowane które posiadająś wysoce sformalizowaną strukturę

-grupy mniej sformalizowane które są mało sformalizowane

4.ze względu na sposób powstawania

a)refleksyjne-które swoje powstanie zawdzięczają różnym aktom normatywnym

b)spontaniczne-powstają  samorzutnie pod wpływem współżycia ze sobą

5.swoiste środki integrujące wyróżniają

-grupy ekskluzywne-zamkniete np.kasty

-grupy inkluzyjne-otwarte ogólnie dostępne

6.ze względu na specyficzne właściwości struktury organizacji

Grupy o odmiennych sposobach funkcjonowania władzy tzn. grupy kierowane w sposób scentralizowany i zdecentralizowany 

20.ORGANIZACJE POZARZĄDOWE ICH FUNKCJE I ZADANIA

Prawo polskie zna 2 zasadnicze formy organizacji pozarządowych:

Stowarzyszenia

Fundacje

Stowarzyszenia-dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenia ludzi, które zamierzają zrealizować  wspólnym wysiłkiem cele, o charakterze nie zarobkowym. Mogą  wypowiadać się publicznie, prowadzić działalnośc gospodarczą na sfinansowanie zadań statutowych /A.Kamiński/. Stowarzyszenie to grupa ludzi zorganizowana w dążeniu do realizowania określonych celów z własną struktura organizacyjną i funkcjonowaniu ustalonym, lub usankcjonowanymi sposobami  postępowania i zachowania

Tak więc stowarzyszenia społeczne, to grupa dorosłych, czy młodzieży mająca własną  strukturę organizacyjną i członkowie tej grupy podejmują  wspólne działania statutowe i podporządkowują się obowiązującym normom postępowania, a przynaleznośc jest dobrowolna.

Ze względu na zasięg i kierunek działalności stowarzyszeń wyodrębnia się nastepujące funkcje:

-dośrodkowe-wewnętrzne-zaspokojenie potrzeb, zainteresowań i aspiracji stowarzyszonych

-odśrodkowe-zewnętrzne-realizują  potrzeby pierwotne i wtórne społczno -kulturowe całej społeczności lokalnej lub jej części,

Stowarzyszenia pełnia funkcję opiekuńczo-wychowawczą przejawia się  ona w działalności stowarzyszenia

-kształtowanie pozytywnych cech osobowości dzieci i młodzieży

-wyrównanie braków w sferze psychicznej

-wyrównanie braków w warunkach środowiskowych

-zaspokojenie ponadpodmiotowych potrzeb

Stowarzyszenia realizuja nastepujące zadania w dziedzinie opieki i wychowania-związane z organizowaniem nauki:

-zadania związane  zorganizowaniem aktywności kreatywnej;zaspokojenie potrzeb samorealizujących jednostki, co decyduje o jej rozwoju

-zadania związane z organizowaniem aktywności rekreacyjnej: wypoczynek, zabawa, rozrywka

-zadania związane z organizowanem aktywności społecznie użytecznej

-motywują  do działaniana rzecz innych osób,utrzymanie porządku i czystości

-zadania związane z aktywności o charakterze opiekuńczym, rozpoznawanie potrze w środowisku, zapewnienie bezpieczeństwa, obrona zdrowia 

Fundacje-forma dobrowolnego udzialu w realizacji celów społecznych polega na przeznaczeniu przez fundatorów majatku wydzielonego aktem notarialnym na finansowe wspieranie celu wskazanego przez pierwotnych właścicieli. Tak więc fundacja , to zorganizowany zespół ludzi pełniący zarząd nad powierzony, im majątkiem, zgodnie z wolą fundatora.

Cele i zadania organizacji:

-tworzone z myślą o realizacji celów społecznych lub gospodarczo-użytecznych

-założycielami SA osoby fizyczne

-mają  osobowość prawną

-działalnośc znajduje się pod nadzorem organów państwowych

-korzystają  z przywilejów prawno- finansowych-zwolnienie z opłat

Stowarzyszenia i fundacje  mogą wchodzić ze sobą w kooperacje i tworzyc wielopoziomowe związki terytorialne i branżowe. 

21.WYCHOWANIE I SOCJALIZACJA W ZWIĄZKACH MŁODZIEŻY, I FUNKCJE ZWIĄZKÓW MLODZIEŻY.

Młodzież- jednostki samodzielne  gospodarczo, uczące się do 24-25 r.ż. Wyróżniamy mlodzież (od12 do 24-25r.ż.); wczesna średnia, późna. Związki młodzieży przed rokiem 1981;

-korzystały z patronatów partii politycznych, mających na nie wpływ

-działały pod ideowym kierownictwem partii dominującej i organizacji dla mlodzieży

-utraciły wiarygodność w dobie przemian kulturowych, wyłaczono młodzież  z wydarzeń lat 80-tych

Zaczęły się  tworzyć grupy subkulturowe -punki, skiny.

Powstawaly nowe związki nawiązujące do tradycji i wartości, uwzględniały aktualne rządy i warunki cenowe, stwarzały akces do przekształcania środowiska mlodzieżowego , nie oddawały i nie poddawały się  władzy. Powstające nowe związki młodzieży postrzegane były jako instytucje:

-przygotowujące do życia społecznego-socjalizacja

-wychowujące do modelu wychowania- ucznia, sportowca, handlarza.

Młodzież  między dzieciństwem a dorosłością, ze względu na fazy dorastania poprzez przynależność związkową łatwiej przechodziły te fazy. Uczestnictow w związkach młodzieżowych służy zaspokajaniu i kształtowaniu osobowości, określeniu się na całe życie zdefiniowaniu samego siebie, nadawaniu sensu życia, współdziałaniu z czasem wolnym.

Funkcje związków mlodzieżowych;

-wychowawcza

-samorządowa

-przygotowawcza(przygotowanie do życia zbiorowego przez zbiorowość)

Przynależnośc związkowa jest eksponowana w fazie dojrzewania, gdyż następuje rozkurczenie więzi z rodzicami, wzrasta wpływ rówieśników, maleje autorytet dorosłych(rodziców)pojawiają się tendencje autonomiczne:

-samo rządzenia się

-decydowania o sobie

Związki młodzieży tworzą warunki do przygotowania, do samo rządzenia, formowania problemow, programowego rozwiązywania problemów.Czlonkowie grup mlodzieżowych sprawują kontrole nad członkiem grupy, następuje ujednolicenie wymagań, grupy są pod kontrola społeczną poprzez aprobatę  społ. I przez aprobatę członka grupy. Młodziez szuka nowych bohaterów, identyfikuje się z wybranymi bohaterami, gdyż  sama jest w niepewności oraz nasladuje ich.Atuty związku:

-dobrowolny

-sterowanie aktywacją członka grupy 

22.ZAGROŻENIA ROZWOJU SPOŁECZNEGO

Warunki życia i rozwoju ludzi budzą wątpliwości ze względu na zmiany, które niosą ze sobą wiele zagrożeń i tragiczne ich skutki.Wyrózniamy nastepujące rodzaje zagrożeń;

EKOLOGICZNE-dzielimy je na 4 główne rodzaje zagrożenia ekologicznego o charakterze globalnym:

a)rozprzestrzenianie się substancji toksycznych, nie dających się biologicznie rozłożyć- chemicznych lub radioaktywnych

b)niszczenie lasów i zakwaszenie akwenów wodnych przez trucizny przemysłowe

c)zanieczyszczenie górnych warstw atmosfery przez chlorofluorowęglowodory, które powodują  uszkodzenie ozonu(dziura ozonowa) i an sktek tego-wzrost przenikania szkodliwych promieni ultrafioletowych efekt cieplarniany

d)smog

Pozatym istnieją  stałe skażenia powietrza przez inne pierwiastki związki chemiczne oraz zapylenie a także katastrofalny przyrost ilości śmieci, zagłada lasów i doprowadzenie do masowego, przyspieszonego wymierania gatunków.

CYWILIZACYJNE-pojawiają się wraz ze wzrostem cywilizacji,techniki, technologii,, Należą do nich: zmiany myślenia człowieka, konsumpcyjne nastawienie do życia, rosnący materializm,narastanie patologii społecznej, duże tempo życia powoduje niejednokrotne przemęczenie lub dewiacje, a nawet utratę sensu życia, brak czasu an wypoczynek, brak czasu na kontakty międzyludzkie, zazdrość i zawiść, izolacja, nieufność, podejrzliwość, agresja, zanik wartości moralnych, powszechna znieczulica, nerwice, stresy, zanik uczuć wyższych,  przestępczość, alkoholizm, lekomania, toksykomania, przestępstwa seksualne, brak ideałó, brak poczucia bezpieczeństwa, kierowanie się zasadami przyjemnośći, źle pojęta wolność, zanik checi do nauki i pracy,, nałogowa konsumpcja TV bez nadzoru jakości programów i ich wartości, brak zainteresowania drugim człowiekiem.

PRZYNALEŻNOŚĆ DO GRUP NIEFORMALNYCH, CZĘSTO DEWIACYJNYCH-np. gangi i bandy. Grupa ta niesie zagrożenie polegające na wzroście agresji; bez walki z innymi grupami nie mogłyby się rozwijać. Są w ciągłych konfliktach międzynarodowych. Rozwijają się w ciągłej agresji i nietolerancji jako mechanizmach zagrożenia ładu społecznego.

Agresja-czynności mające na celu robienie szkód i spowodowanie utraty cenionych społecznie wartości, zadanie bólu fizycznego, lub spowodowanie cierpienia moralnego innemu człowiekowi.Jej rodzaje to:

-zamierzona instrumentalna

-zamierzona celowa

Nietolerancja-zachowanie lub opinia skierowana przeciwko ludziom, zjawiskom, wartościom które nam nie odpowiadają, są inne; w celu ich zmiany lub zniszczenia, mimo, że ich istnienie lub posiadanie jest uprawnione przez prawo natury, 0byczaje ,moralność.Jej źródła:

-ignorancja

-poczucie odmienności

-lęk i zagrożenie

-przesądy

Dyspozycje psychologiczne

Środowisko szkolne

Szkoła spełnia 3 funkcje:

Dydaktyczną,,wychowawczą,, opiekuńczą,,

Czynniki wpływające na zagrożenia w szkole to:

-nieprawidłowe warunki życia szkolnego(przeludnienie klas, złe warunki lokalne)

-niedostosowanie do do możliwości dziecka systemu wymagań, nieprawidłowy system ich realizacji

-niekorzystne dla procesu dydaktyczno-wychowawczego cechy nauczyciela-wychowawcy

-podmiotowe traktowanie ucznia przez nauczyciela

-niesprawiedliwość w ocenianiu

-agresja samego ucznia

-brak pomocy w znalezieniu przez ucznia drogi życia

-brak poczucia życzliwości, uznania, zrozumienia, szacunku ze strony kolegów i nauczycieli

ŚRODOWISKO RODZINNE-wpływa socjalizująco na osobowość jednostki tj. zaburzenia dewiacyjne, odchylenia w funkcjonowaniu. Postępujący kryzys rodziny stanowi zagrożenia moralne dla dzieci i młodzieży. Coraz więcej dzieci i młodzieży żyje w rozbitych rodzinach, dotkniętych patologią moralna, z których najczęstszą jest alkoholizm jednego rodziców. Rozwód rodziców powoduje całkowite rozbicie rodziny. Po rozwodzie rodziców dziecko nabiera przekonania o całkowitym jego odrzuceniu. Ma poczucie doznanej krzywdy i uważa że jest traktowane niesprawiedliwie. Rozbicie rodziny może wynikac także z zdezorganizowania oraz rosnącej biedy i bezrobocia.

Przyczyny zagrożeń:

-zła atmosfera życia rodzinnego, rozbicie rodziny, alkoholizm, konkubinat, zły stosunek do dzieci.

-brak dostatecznej opieki nad dzieckiem, praca zawodowa rodziców,choroby, niezaradność  życiowa, przyjmowanie złych wzorów,

-stworzenie niewłaściwych metod wychowawczych-niekonsekwencja, rygoryzm,poczucie lęku, krzywdy, ucieczka i włóczęgostwo

-przebywanie dziecka  w rodzinie zastępczej, o niskim poziomie moralnym 

23.PROFILAKTYKA SPOLECZNA/STRATEGIE/KONCEPCJE/FORMY PROFILAKTYKI PEDAGOGICZNEJ I OPIEKUŃCZEJ

Aspekt pedagogiczny - stanowisko społeczne

Profilaktyka społeczna według W.Okonia stanowi ogół działań zapobiegających niepożądanym skutkom. W rozwoju sugeruje iż powinna mieć  charakter społeczny-powinna dotyczyc całego społeczeństwa. Zawsze występują określone zjawiska , które miały niepokoić, które ukazywały patologie. Skala tych zjawisk wymaga odmiennego podejścia w polityce społecznej. Muszą ulec zmianie relacje między działaniami i kompensacje. 

24. PORADNICTWO W TEORII I PRAKTYCE/RELACJA MIĘDZY WYCHOWANKIEM A PORADNICTWEM

Poradnictwo jest potrzebne każdemu z nas we wszystkich obszarach naszej aktywności.Towarzyszy nam w dzieciństwie w życiu dorosłym i starości. Poradnistwo pomaga podtrzymuje wspiera rozwój i w zalezności od sytuacji przyjmuje charakter działań naprawczych, bądź profilaktycznych.  W ramach wspierania rozwoju poradnictwo ma powiązania z podstawowymi działaniami społecznymi  takimi jak wychowanie, nauczanie, opieka, pomoc, opieka i profilaktyka oświatowa.  Poradnictwo uzupełnia lub naprawia to czego nie osiągnęliśmy zadania i cele wynikają z dysfunkcji wychowania lub z dysfunkcji jednostki. W doradztwie- problem rodzi się  w środowisku doradcy. W poradnictwie natomiast -  świadomości osoby szukającej pomocy. Zakres działań poradnianych to udoskonalenia procesu wychowania( analiza właściwości osoby), wspiera proces rozwoju osobowości. 

25.LOKALNE POMIOTY WSPARCIA I POMOCY LUDZIOM POZBAWIONYM MOŻLIWOŚCI RADZENIA SOBIE

Dzielą  się na:

PUBLICZNE;poradnie, ośrodki opieki społecznej, ośrodki interwencji kryzysowej. Podejmują  pewne inicjatywy minimalizując wyniki następstw patologicznych w pracach kompensacyjno- wyrównawczych.

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE-charytatywne i lokalne. Caritas. OPS, różne grupy samopomocowe np. stowarzyszenie głuchoniemych, wolontariaty.

Lokalne podmioty podejmuja działania pomocy tym, którzy nie umieją sobie poradzić  ze swoimi problemami, tworzą grupy wsparcia.

Pomoc w zakresie:

-dowartościowania

-emocjonalnym

-duchowym

-informacyjnym

Realizacja zadań organizacji pomocy społecznej. Każde działanie ejst bardzo ważne, istotne w pracy pomocowej  są zadania wsparcia materialnego, dowartościowania, ustalenia celów poszczególnych zadań, aby osiągnąć cel główny- w celu wyjścia z impasu usamodzielnienia się ludzi dorosłych. 

26.ZASADA SUBSYDIARNOŚCI I JEJ ZNACZENIE W WARUNKACH OBECNYCH

Zasada ta stanowi że pomoc państwa powinna być kierowana do tych którzy samodzielnie  podejmują problem i brakuje im środków dla jego ostatecznego rozwiązania. Tak rozumiana pomoc nie narusza kryteriów modeli gospodarki rynkowej, lecz koryguje jego niedoskonałość w zakresie marginalizacji problemów społecznych. 
 
 
 
 
 
 

 

---