Co to jest mikroekonomia i czym się zajmuje?
Mikroekonomia - dziedzina ekonomii zajmująca się badaniem wyborów ludzkich w warunkach rzadkości dóbr, w tym w szczególności badaniem zachowań indywidualnych konsumentów i przedsiębiorstw oraz interakcji między tymi zachowaniami na poszczególnych rynkach. Jest to nauka zajmująca się szczegółową analizą podejmowanych przez jednostki decyzji dotyczących produkcji oraz wymiany (zakupu i sprzedaży) dóbr.
Podstawowe zależności (liniowe i nieliniowe) w gospodarce ?
Ceny nominalne i relatywne, dochody nominalne i realne
Wartości nominalne mierzymy w cenach bieżących.
Wartości realne uzyskujemy, korygując wartości nominalne o zmiany poziomu cen.
Ceny realne (relatywne) dóbr i zasobów czyli ceny nominalne skorygowane o wskaźnik inflacji są miernikiem rzadkości dóbr, informują, czy ceny danego dobra rosną szybciej niż przeciętny poziom cen wszystkich dóbr.
Dochód nominalny to suma otrzymywanych pieniędzy.
Dochód realny to ilość towarów i usług, które za te pieniądze możemy nabyć.
Rzadkość zasobów i ich alternatywne zastosowania
Krzywa możliwości produkcyjnych
Zakładamy, że gospodarka wytwarza tylko dwa dobra: A i B w ilościach QA i QB.
Angażując wszystkie posiadane zasoby gospodarka może wytworzyć różne kombinacje ilościowe dóbr A i B mieszczące się na krzywej możliwości produkcyjnych, np. kombinacje C, E, F, D.
Krzywa możliwości produkcyjnych pokazuje największą możliwą produkcję jednego dobra przy danej produkcji drugiego dobra (przy stałych zasobach oraz technologii).
Wszystkie kombinacje położone na tej krzywej (C, E, F, D) są efektywne, tzn. oznaczają pełne wykorzystanie zasobów.
Kombinacje nieefektywne - np. G.
Kombinacje nieosiągalne - np. H.
Krzywa transformacji - krzywa możliwości produkcyjnych
KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH (zwana również krzywą transformacji) to graficzne przedstawienie wszystkich możliwych do wyprodukowania kombinacji dóbr, przy wykorzystaniu posiadanych aktualnie czynników wytwórczych. Innymi słowy, krzywa możliwości produkcyjnych wyznacza - przy różnych rozmiarach produkcji jednego dobra - maksymalną wielkość produkcji drugiego dobra.
Rysując krzywą możliwości produkcyjnych tworzymy teoretyczny model, odkładając na osi Y ilość dobra A, na osi X ilość dobra B (lub grupy dóbr). Krzywa obrazuje możliwości wykorzystania posiadanych zasobów - każdy punkt leżący na niej jest w efektywnej gospodarce możliwy do osiągnięcia.
Z kolei punkty leżące pod krzywą (pomiędzy krzywą a układem współrzędnych) oznaczają nieefektywne wykorzystanie zasobów. Przy danych zasobach, osiągnięcie punktów leżących nad krzywą jest z kolei niemożliwe - chyba, że nastąpi wzrost gospodarczy (powiększenie posiadanych zasobów).
Z krzywej możliwości produkcyjnych wynika, że możemy - w ramach posiadanych zasobów - tworzyć dowolne kombinacje wytwarzanych dóbr. Nie zawsze jest to jednak opłacalne - mówi o tym zasada malejących przychodów.
Podmioty w gospodarce rynkowej i ich funkcje celu
Gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, banki, państwo
Gospodarka każdego kraju składa się z wielu podmiotów. Są to m.in.: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa produkcyjne, usługowe, instytucje finansowe, szkoły, wyższe uczelnie, administracja państwowa i samorządowa.
Podmioty w gospodarce rynkowej powiązane są ze sobą różnymi relacjami kształtowanymi przez popyt i podaż. Umożliwia to powstawanie związków i współzależności np. pomiędzy producentami wyrobów a odbiorcami, gospodarstwami domowymi a instytucjami finansowymi. Relacja miedzy popytem a podażą zależy w największym stopniu od ilości pieniądza na rynku. Jego ilość zależy z kolei od wysokości płac w przedsiębiorstwach, zakresu i wysokości świadczeń socjalnych, wielkości udzielanych kredytów.
Najważniejszym czynnikiem kształtującym relacje pomiędzy popytem a podażą jest cena. W przeważającej liczbie przypadków popyt zmienia się w przeciwnym kierunku do zmiany cen. Gdy ceny towarów spadają, ludzie kupują więcej i popyt rośnie. Gdy ceny towarów rosną cześć konsumentów ogranicza swoje spożycie lub całkowicie rezygnuje z zakupów - w rezultacie popyt spada.
W przeciwieństwie do relacji pomiędzy popytem a ceną istnieje dodatnia zależność miedzy ceną a podażą. Konsument jest zainteresowany jak najniższą ceną kupowanych wyrobów, producent jak najwyższą, Gdy cena jego wyrobów spa produkcja staje się mniej opłacalna. Producent ogranicza wtedy produkcje i podaż wyrobów na rynek. Gdy cena rośnie, produkcja staje się bardziej opłacalna, a to zachęca producenta do zwiększenia produkcji i podaży.
Państwo a rynek
Jednym z najważniejszych podmiotów gospodarczych jest państwo. Reprezentowane jest przez rząd oraz różne wyspecjalizowane instytucje i agendy (filie, oddziały), np. ministerstwa, urzędy. Państwo jako podmiot w gospodarce rynkowej nie decyduje o gospodarce, tym bardziej nie wpływa bezpośrednio na rynek, tj. na wielkość popytu i podaży. Wpływ państwa ma charakter pośredniego oddziaływania, np. poprzez regulacje prawne.
Zadania państwa to m.in. ochrona obywateli przed zagrożeniami związanymi z masowym bezrobociem, skutkami inflacji, zatruciem środowiska przyrodniczego, nierównomiernym rozwojem gospodarczym regionów kraju. Jego działalność ma na celu również zapewnienie bezpieczeństwa kraju na arenie międzynarodowej oraz porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli.
Rodzaje krzywych popytu i krzywych podaży
Krzywa popytu obrazuje zależność między ceną a rozmiarami zapotrzebowania przy innych wielkościach nie zmienionych.
Krzywa podaży ukazuje zależność między ceną a ilością oferowanego towaru przy innych wielkościach nie zmienionych.
Popyt
Popyt to ilość dobra, jaką nabywcy gotowi są zakupić.
Co wpływa na popyt?
Główne determinanty popytu to:
cena danego dobra,
ceny innych dóbr (komplementarnych i substytucyjnych),
dochody realne nabywców,
liczba potencjalnych nabywców,
gusty i preferencje,
oczekiwania (dotyczące przyszłego poziomu cen i dochodów, dostępności dóbr itp.).
Prawo popytu mówi, że przy innych czynnikach nie zmienionych wielkość zapotrzebowania na określone dobro maleje w miarę wzrostu ceny.
Oznacza to, że popyt jest ujemną funkcją ceny.
Uzasadnienie
1. W miarę zwiększania nabywanej ilości dobra maleje jego użyteczność krańcowa, tzn. dodatkowe jednostki dobra przedstawiają coraz mniejszą wartość dla nabywcy. Stąd cena, jaką skłonny on jest za nie zapłacić, także maleje.
2. Niższa cena przyciąga ponadto tych nabywców, których dochody nie pozwalały na zakup dobra po wyższej cenie.
3. Wysoka cena skłania do zastępowania danego dobra tańszymi substytutami.
Krzywa popytu
Cena dobra jest podstawowym czynnikiem określającym rozmiary zapotrzebowania. Zależność popytu na dane dobro od jego ceny wyraża krzywa popytu względem ceny.
Rozróżniamy:
indywidualną krzywą popytu, opisującą reakcje pojedynczego nabywcy dobra na zmiany ceny,
rynkową krzywą popytu, opisującą zależność łącznego popytu rynkowego wszystkich nabywców dobra od poziomu ceny. Rynkową krzywą popytu wyprowadzamy dodając poziomo indywidualne krzywe popytu wszystkich nabywców.
Podaż
Podaż to ilość dobra oferowana do sprzedaży na rynku.
Od czego zależy podaż?
Główne determinanty podaży to:
zdolności produkcyjne,
opłacalność (rentowność) produkcji,
technika i technologia,
interwencja państwa.
Prawo podaży mówi, że przy innych czynnikach stałych wzrost ceny zachęca producentów do zwiększenia oferowanej ilości dobra, a spadek ceny powoduje zmniejszenie oferowanej ilości.
Oznacza to, że podaż jest dodatnią funkcją ceny.
Kształt krzywej podaży względem ceny można także objaśnić wzrostem kosztów związanych z wytwarzaniem dodatkowych jednostek produkcji. Przy danych zasobach niektórych czynników produkcji (zwłaszcza środków trwałych) zwiększenie produkcji wiąże się ze wzrostem kosztów jednostkowych.
Krzywa podaży
Cena rynkowa dobra oraz koszty produkcji i sprzedaży to główne czynniki określające wielkość podaży. Zależność podaży towaru od jego ceny opisuje krzywa podaży.
Rozróżniamy:
indywidualną krzywą podaży pojedynczego dostawcy towaru (przedsiębiorstwa),
rynkową krzywą podaży, pokazującą łączną wielkość podaży danego towaru na rynku przy różnych poziomach ceny. Rynkową krzywą podaży wyprowadzamy z indywidualnych krzywych podaży poszczególnych wytwórców.
Właściwości krzywej popytu rynkowego ?
Właściwości krzywej podaży rynkowej ?
Narysuj sytuację równowagi na rynku produktów; co się zmieni gdy np. wzrosną dochody i spadną podatki.
Giętkość i sztywność cen
Cenowa elastyczność popytu - stosunek względnej zmiany ilości pożądanego dobra, do względnej zmiany jego ceny, wyrażony współczynnikiem cenowej elastyczności popytu. Innymi słowy cenowa elastyczność popytu mówi o tym, o ile procent zmieni się chęć zakupu[1] wyrażona w sztukach towaru, jeżeli cena danego towaru zmieni się o 1%.
Wyróżniamy następujące wartości graniczne oraz przedziały wartości elastyczności cenowej popytu :
= 0 elastyczność zerowa - popyt sztywny
< 1 elastyczność niska - popyt nieelastyczny
= 1 elastyczność równa jedności
> 1 elastyczność wysoka - popyt elastyczny
= elastyczność nieskończenie wielka - popyt doskonale elastyczny
Skutki stosowania cen maksymalnych i minimalnych
Ceny minimalne (gwarantowane) stosowane są zwłaszcza w skupie artykułów rolnych.
Cel: zapewnienie odpowiednich dochodów producentom.
Wprowadzenie ceny minimalnej na poziomie P1 powoduje powstanie nadwyżki podaży wynoszącej AB. Nadwyżkę tę musi wykupić rząd po zagwarantowanej przez siebie minimalnej cenie. Budżet państwa poniesie w związku z tym koszty, których sumę wyraża pole Q1Q2BA.
Ceny maksymalne mają zastosowanie w handlu detalicznym w zakresie podstawowych produktów żywnościowych (chleb, mleko, cukier), niektórych leków, środków higieny itp.
Cel: ułatwienie dostępu do tych dóbr ludziom uboższym.
Jeżeli rząd ustali maksymalną cenę sprzedaży danego towaru na poziomie P1, to efektem będzie nadwyżka popytu wynosząca AB. Aby w tej sytuacji zapewnić wszystkim konsumentom choćby ograniczoną ilość danego produktu, rząd będzie zmuszony do zastosowania mniej lub bardziej drastycznych metod reglamentacji zakupów.
Wyjaśnij pojęcie nadwyżki konsumenta i nadwyżki producenta
Nadwyżka konsumenta - różnica pomiędzy kwotą, jaką nabywca jest skłonny zapłacić za określoną ilość dobra, a kwotą jaką musi rzeczywiście zapłacić; jest miarą korzyści czerpanej z konsumpcji danej ilości dobra; stanowi jedną z kluczowych kategorii analizy w ekonomii dobrobytu.
Zgodnie z prawem malejącej użyteczności krańcowej wraz ze zwiększaniem się wielkości konsumpcji danego dobra, kolejne jego jednostki powodują coraz mniejszy przyrost użyteczności dla konsumenta. Z tego powodu jest on skłonny płacić coraz mniej za kolejne jednostki dobra i będzie kupował dopóty, dopóki jego skłonność do zapłaty zrówna się z rynkową ceną towaru. Różnica jego skłonności do zapłaty i ceny rynkowej stanowi nadwyżkę konsumenta.
Przykład
Konsument jest skłonny zapłacić 10 zł za pierwszą pomarańczę. Ponieważ zaspokoił już w części swoją potrzebę, za drugą pomarańczę jest skłonny zapłacić już tylko 8 zł, za kolejną 6 zł itd. Jednak cena rynkowa jest stała, więc konsument płaci za poszczególne pomarańcze tyle samo. Jeżeli cena pomarańczy wynosi 3 zł, wówczas konsument kupi 4 pomarańcze, płacąc 12 zł. Piątej już nie kupi, ponieważ cena jaką byłby skłonny zapłacić wyniesie 2 zł i będzie niższa od ceny rynkowej pomarańczy. Innymi słowy cena przewyższa wartość, jaką konsument przypisuje tej jednostce dobra. Zakupy konsumenta prezentuje tabela:
Kolejne Skłonność Cena Nadwyżka
pomarańcze do zapłaty konsumenta
-------------------------------------------
1 10 zł 3 zł 7 zł
2 8 zł 3 zł 5 zł
3 6 zł 3 zł 3 zł
4 4 zł 3 zł 1 zł
--------------------------------------------
28 zł 12 zł 16 zł
Ponieważ dla konsumenta pierwsza pomarańcza reprezentowała wartość 10 zł, a zapłacił za nią tylko 3 zł, to odniósł dodatkową korzyść z transakcji w postaci nadwyżki konsumenta w wysokości 7 zł. Kupując 4 pomarańcze konsument zrealizował nadwyżkę w wysokości 16 zł. Konsumpcja każdej następnej jednostki prowadziłaby do obniżenia nadwyżki, dlatego konsument nie decyduje się na jej zakup.
Cenowa elastyczność popytu, wzory na elastyczność.
Elastyczność punktowa i łukowa
Elastyczność punktową należy mierzyć według wzoru podanego wcześniej, przy małych zmianach ceny (np. o 1%), a nie przy dużych zmianach (np. o 10%).
Rozpatrując duże zmiany ceny, należałoby liczyć elastyczność łukową - średnią elastyczność między dwoma punktami na krzywej, według poniższego wzoru:
Częstym błędem popełnianym przez studentów w interpretacji elastyczności cenowej popytu jest mniemanie, że można mówić o elastyczności w odniesieniu do całej krzywej popytu.
Błąd polega na tym, że w większości przypadków elastyczność zmienia się wzdłuż danej krzywej popytu.
Elastyczność a nachylenie krzywej popytu
Często interesuje nas ogólna ocena elastyczności na całej długości krzywej popytu, tzn. przy różnych poziomach ceny.
Popyt o wysokiej elastyczności wyraża krzywa o małym nachyleniu (płaska).
Popyt nieelastyczny wyraża krzywa o dużym nachyleniu (stroma).
Na przykład, popyt na dobra luksusowe jest zwykle bardziej elastyczny niż popyt na dobra podstawowe - i to przy każdym poziomie ceny.
Jak się zmienia elastyczność na krzywej popytu
Wzajemne relacje elastyczności, utargu całkowitego i krańcowego
Elastyczność dochodowa popytu i rodzaje dóbr
Dochodowa elastyczność popytu
Reakcja wielkości popytu na zmianę poziomu realnego dochodu nabywcy (lub nabywców) dobra:
Odpowiada na pytanie, o ile % wzrośnie lub zmaleje wielkość popytu w rezultacie 1% zmiany dochodu.
Wartości liczbowe
> 0 dla dóbr zwykłych (normalnych)
< 0 dla dóbr niższego rzędu
> 1 dla dóbr wyższego rzędu (luksusowych)
< 1 dla dóbr pierwszej potrzeby (podstawowych)
Elastyczność mieszana popytu, dobra substytucyjne i komplementarne
Mieszana elastyczność cenowa popytu
Zmiana wielkości popytu na jedno dobro (i) pod wpływem zmiany ceny drugiego dobra (j):
Wartości liczbowe
Dla dóbr substytucyjnych elastyczność mieszana popytu jest dodatnia (wzrost ceny kawy pobudza popyt na herbatę).
Dla dóbr komplementarnych elastyczność mieszana popytu jest ujemna (wzrost ceny benzyny obniża popyt na samochody).
Krzywe obojętności, co to jest krańcowa stopa substytucji (MRS)
Ścieżka budżetowa, przesunięcie i obrót.
Punkt równowagi konsumenta
Ścieżka ekspansji dochodowej konsumenta
Wpływ zmiany ceny dobra X na zmianę punktu równowagi a rodzaje dóbr
Ścieżka ekspansji cenowej konsumenta.
Czym się różnią dobra normalne, niższego rzędu i dobra Giffena
Co to jest funkcja produkcji?
Równowaga firmy - izokwanta i izokoszta
Co to jest MRTS (krańcowa stopa technologicznej substytucji)?
Krzywe produkcyjności całkowitej, przeciętnej i krańcowej - ich wzajemne zależności
Co oznacza stała i zmienna produkcyjność pracy
Stałe i zmienne korzyści skali produkcji
Koszty produkcji - stałe i zmienne
Wpływ funkcji produkcji i zmiany cen czynników produkcji na koszty
Koszty ekonomiczne i księgowe
Wyjaśnij pojęcie kosztu alternatywnego
Co oznaczają i jak się oblicza koszty krańcowe (MC), przeciętne koszty zmienne (AVC), przeciętne koszty całkowite (ATC)
Narysuj wzajemne relacje MC, AVC, ATC
Przedsiębiorstwo - wielkość, organizacja i prawa własności
Przedsiębiorstwo jako podmiot produkcyjny i system społeczny
Podstawowe różnice między wolną konkurencją, monopolem i oligopolem
Równowaga gałęzi wolnokonkurencyjnej w krótkim okresie.
Równowaga gałęzi wolnokonkurencyjnej w długim okresie
Warunek konieczny i niezbędny na maksymalizację zysku przedsiębiorstwa
Wyjaśnij pojęcie progu rentowności firmy
Zysk ekonomiczny a zysk księgowy
Model oligopolu Sweezego (załamana krzywa popytu)
Istota konkurencji monopolistycznej
Dylemat więźnia
Równowaga monopolu
Pojęcie monopolu naturalnego i sposoby jego regulacji.
Koszty i korzyści funkcjonowania monopolu.
Optima ekonomiczne i techniczne - wolna konkurencja a monopol
Rynek pracy, od czego zależy popyt na pracę
Rynek kapitału - popyt i podaż
Indywidualne krzywe podaży pracy
Problem „market failures” (zawodności rynku) - podstawowe przejawy tej zawodności
Ujemne efekty zewnętrzne i ich internalizacja.
Przykłady występowania dodatnich efektów zewnętrznych
Charakterystyka dóbr publicznych
Dobra publiczne a ceny podatkowe oraz zjawiska gapowicza
Przejawy asymetrii informacji.
22
QA
C
E
F
D
QB
Krzywa możliwości produkcyjnych
H
G
Cena (P)
D
Ilość (Q)
Cena (P)
S
Ilość (Q)
Cena (P)
S
B
A
E
S > D
P0
P1
D
Ilość (Q)
Q0
Q2
Q1
Cena (P)
S
B
A
E
D > S
P0
P1
D
Ilość (Q)
Q0
Q2
Q1
WZÓR
P
Q
=
> 1
= 1
< 1
= 0
P
Q
= 0
=
P
Q
< 1
> 1
Wyszukiwarka