METODYKA NAUCZANIA EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ.

Egzamin pisemny - 3 pytania;

3 pytanie dotyczyć będzie literatury - 5 książek oraz pięć własnych artykułów z literatury najnowszej;

WYKŁAD

„Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla 6 - letnich szkół podstawowych i gimnazjów”

3 kategorie celów i zadań:

I szkoła zapewnia - nauka poprawnego wypowiadania się, pisania i czytania, poznawanie wymaganych pojęć - aby móc dalej się kształcić, dochodzenie do rozumienia, a nie pamięciowej nauki, dostrzeganie związków, poznawanie dziedzictwa kultury i poznawanie rozwoju;

II umiejętności kluczowe - planowanie, organizowanie i ocenianie własnej nauki, przyjmowanie za nią coraz większej odpowiedzialności, skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach, efektywne współdziałanie w grupie, budowanie więzi międzyludzkich, rozwiązywanie problemów, poszukiwanie, porządkowanie i wyszukiwanie informacji z różnych źródeł, efektywne posługiwanie się technologią informacyjną;

III cele do których mamy dążyć - wspierać rodziców, dzieci mają rozwijać dociekliwość poznawczą, mają samodzielnie dążyć do dobra i odpowiedzialności za siebie i innych, dążyć na drodze rzetelnej pracy do znalezienia swojego miejsca w świecie;

www.men.gov.pl - z dnia 22.09.2008 rok;

Uczenie się przez działanie.

„Ruch Nowego Wychowania” - przełom XIX wieku - dziecko jest najważniejsze.

CEL

PODMIOT PRZEDMIOT

ŚRODKI METODY

WARUNKI REZULTATY

• podmiot i przedmiot stanowi ta sama osoba;

• celem jest nabycie wiadomości, umiejętności i nawyków zachowań i działań, przekonań i poglądów;

• środkami umożliwiającymi osiągnięcie celu są już nabyte przez osobę uczącą się wiadomości i sprawności oraz informacje zawarte w innych źródłach np. otaczająca nas rzeczywistość;

• metodami są pewne racjonalne układy (sekwencje) posiadanych wiadomości i sprawności;

• warunkami są pewne cechy psychofizyczne i czynniki zewnętrzne;

• rezultat stanowi przekształcony przedmiot uczenia się czyli jakiś fragment osoby uczącej się najczęściej jej świadomości;

Fazy działania:

1. faza preparacyjna (przygotowawcza) - uczeń powinien mieć możliwość uczestniczenia w tej fazie, aby uczyć się poprzez działanie, pojawia się samokontrola ucznia (twórca, użytkownik i wykonawca zadania naukowego - i uczeń i nauczyciel;

2. faza realizacyjna;

3. faza kontrolno oceniająca - cel staje się rezultatem; rezultat to wiedza uczniów - wiedza programowa; pojawia się wiedza nauczyciela o uczniu;

ĆWICZENIA

DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA:

• wg Wysockiej - dojrzałość szkolna oznacza osiągnięcie przez dziecko pewnego momentu równowagi pomiędzy własnymi możliwościami rozwojowymi, a wymaganiami szkoły. Jest to osiągnięcie poziomu rozwoju fizycznego, intelektualnego i społecznego dziecka, umożliwiającego mu udział w życiu szkolnym, opanowanie umiejętności i nawyków określonych w programie nauczania klasy pierwszej.

• wg Przetacznik - Gierowska i Makiełło - Jarża:

dziecko dojrzale do podjęcia nauki szkolnej to takie, które:

1. jest dostatecznie rozwinięte fizycznie i ruchowo zwłaszcza w zakresie precyzyjnych ruchów rąk i palców;

2. posiada dobrą orientację w otoczeniu oraz określony zasób wiedzy ogólnej o świecie;

3. posiada na tyle rozwinięte zdolności komunikacyjne aby móc porozumiewać cię w sposób zrozumiały dla rozmówcy zarówno dorosłego jak i rówieśnika;

4. potrafi działać intencjonalnie (celowo) podejmuje celowe czynności i wykonuje je do końca;

5. jest uspołecznione w stopniu pozwalającym na zgodne i przyjazne współdziałanie z rówieśnikami, liczenie się z chęciami i życzeniami innych oraz wykonywanie poleceń kierowanych przez dorosłych do całej grupy dzieci;

6. jest na tyle dojrzałe emocjonalnie, aby rozstać się z matką na czas pobytu w szkole oraz kontrolować doświadczane emocje nie uzewnętrzniając ich w sposób gwałtowny;

ZADANIE:

W. Kojs „Działanie jako kategoria dydaktyczna.”

• kto to jest twórca, użytkownik, wykonawca zadania dydaktycznego;

• co to jest zadanie dydaktyczne;

ZADANIE DYDAKTYCZNE:

• Można je określić jako żądanie uzyskania pewnego stanu, wykonania pewnych czynności na zbiorze danych wyjściowych w celu otrzymania pożądanego ich stanu lub też jako żądanie uzupełniania zbioru danych wyjściowych.

• Podstawowymi składnikami zadania są dane wyjściowe oraz żądanie określające co należy z danymi uczynić i do czego dojść.

• Cechą charakterystyczną zadania dydaktycznego jest to, że po jego wykonaniu w osobowości wykonawcy ma wystąpić pożądana zmiana.

• Każde zadanie ujęte jest w jakimś języku, jest tworem językowym, a więc tworem celowym, który ma swego twórcę. Powstaje w określonym działaniu, aby jako wynik mogło być wykorzystane w innym działaniu. Użytkownik zleca wykonanie zadania w celu wywołania pożądanych zmian w osobowości wykonawcy.

TWÓRCA ZADANIA DYDTAKTYCZNEGO.

• Celem twórcy jest sformułowanie zadania, spełniającego wymogi określone przez ogólne cele kształcenia, program nauczania danego przedmiotu, stan rozwoju określonej dyscypliny naukowej, stan wiadomości i umiejętności użytkownika i wykonawcy.

• Twórca liczy na to, że jego zadanie będzie użyte przez kogoś do wywołania w wykonawcy założonych stanów, że zaspokoi daną potrzebę użytkownika.

• Przedmiotem działania twórcy zadania są takie zbiory danych, które nadają się do tego, aby po odpowiednich przekształceniach tworzyć - 1. operator zadania ( część, która informuje i nakazuje wykonanie jakiejś czynności) - np. wyjaśnij, oceń, opisz, udowodnij; 2. obiekt zadania (część, która określa co ma podlegać operacji) - wszystkie znane i dostępne twórcy obiekty, obiekty są określane przez przedmiot nauczania, pozostający w ścisłym związku z jakąś istniejącą dziedziną nauki;

• Tworzenie zadania jest procesem informacyjnym, zatem środkami są tu informacje i ich nośniki, metodami zaś pewne ich sekwencje, zapewniające osiągnięcie celu.

• Twórca zadania musi wykonać trzy czynności - wybrać obiekt, wybrać operator oraz połączyć obiekt i operator w jedną całość.

• Podmiot działania - jest to taki system informacji, który może wyznaczyć cele, przedmioty, środki, metody formułowania zadania dydaktycznego, jest zdolny do uzyskania pożądanych wyników oraz wyznaczenia i przeprowadzenia działania kontrolno - oceniającego, właściwego dla tworzonych zadań.

UŻYTKOWNIK ZADANIA DYDAKTYCZNEGO.

• Użytkownikiem zadania może być jego twórca.

• Gdy tak nie jest np. nauczyciel stosuje na lekcji zadanie z podręcznika. Użytkownik stosując zadanie chce ukształtować pewną cechę ucznia.

• Przedmiotem działań użytkownika zadania jest jakiś rzeczywisty, aktualny stan tej cechy osobowości ucznia, którą on pragnie ukształtować - o cesze tej ma pewne wiadomości. Środkiem, który ma przekształcić przedmiot jest właśnie zadanie, metodę zaś stanowią zabiegi, związane z jego zastosowaniem.

• Warunkami w takim działaniu są te czynniki, które określają kanał informacyjny - odległość nadawcy od odbiorcy, szybkość przekazywania informacji, głośność, oświetlenie, czas.

WYKONAWCA ZADANIA DYDAKTYCZNEGO.

• Zakres działania wykonawcy zadania wyznacza głównie struktura zadania i wymogi z niej wynikające, stan gotowości wykonawcy do rozpoczęcia realizacji zadania oraz warunki bezpośrednio towarzyszące jego realizacji.

• Wykonawca może być w różnym stopniu przygotowany do odebrania i wykonania zlecenia. Zrozumienie zadania, wyodrębnienie jego składników oraz określenie ich wzajemnych powiązań - to pierwszy moment decydujący o skuteczności każdego następnego kroku.

• Zrozumienie zadania jest zatem specyficznym stosunkiem, zachodzącym między dwoma uporządkowanymi zbiorami informacji - zbiorem określonym w zadaniu przez jego twórcę, a zbiorem informacji posiadanym przez wykonawcę, uporządkowanym przez niego stosownie do wymogów narzuconych przez zadanie.

• Brak zrozumienia któregokolwiek ze składników zadania uniemożliwia podjęcie jego realizacji lub też prowadzi do czynności zbędnych i nieskutecznych.

• Przedmiotami i środkami mogą być wyłącznie informacje zakodowane lub też przedmioty fizyczne i informacje o tych przedmiotach. Metody, którymi posługuje się wykonawca zadania, są sekwencjami środków materialnych lub informujących oraz czynności związanych z tymi środkami, umożliwiającymi osiągnięcie wyznaczonego celu. Warunkami działania będą czynniki wewnętrzne i zewnętrzne, bezpośrednio wpływające na realizację celu: kondycja psychofizyczna wykonawcy, czas, miejsce. Rezultatami zaś - te stany przedmiotu działania, które uzyskano w danych warunkach pod wpływem zastosowanych środków i metod.

• Przedmiot, środki, metody, warunki i rezultaty działania wykonawcy zadania mogą mieć charakter informacyjny lub też równocześnie materialny i informacyjny.

Zadanie jest tworem językowym, a więc tworem celowym, który ma swego twórcę. Jest to polecenie lub pytanie.

Powstaje w określonym działaniu (myśleniu) aby jako wynik (czyli zadanie dydaktyczne) mogło być wykorzystane w innym działaniu.

UŻYTKOWNIK - ZLECA;

WYKONAWCA WYKONUJE;

NAUCZYCIEL			UCZEŃ
T	U	W	T	U	W
X	X				X
X				X	X
			X	X	X
		X	X	X
	X	X	X

30 listopad - praca zaliczeniowa;

„W jaki sposób aktywizować uczniów do swobodnego wypowiadania się”

• znaleźć jedną metodę i opisać ją;

• umieścić tę metodę w zajęciach w klasie, napisać krótki konspekt z zaznaczeniem kiedy ta metoda może być zastosowana w czasie zajęć;

• ksero pierwszej strony źródła z tą metodą;

• notka bibliograficzna, praca na 2-3 stron A4; przynieść jeden program nauczania w klasie 1-3 i jakieś podręczniki;

• przeczytać artykuł nr 7 z bibliografii.

WYKŁAD

PODMIOTOWOŚĆ UCZNIÓW.

1. W. Okoń - kształcenie - strona rzeczowa (obiektywna) związana z poznawaniem przez ucznia świata obiektywnego, nabywaniem sprawności aby ten świat kształtować. Podmiotowa (osobowościowa) - poznanie siebie, kształtowanie motywacji i zachowań.

2. J. Kozielecki (88 rok); 5 tez stanowiących wizję człowieka innowacyjnego:

• człowiek staje się podmiotem, a jako podmiot jest przyczyną lub współprzyczyną stawania się zdarzeń;

• inicjuje działania; przejawia przedsiębiorczość;

• dokonuje wyborów;

• określa prawdopodobieństwo i wartość konsekwencji wybranego działania;

• przyjmuje odpowiedzialność za ryzykowne czyny, za własne niepowodzenia i klęski;

3. Kujawiński:

Mówi on o aktywności edukacji automotywowanej, autorealizowana według własnych pomysłów i dobranych środków dydaktycznych i samokontrolowana i samooceniana według własnych wartości i standardów.

4. Puślecki:

Podmiotowość uczniów - edukacja oparta na zainteresowaniach dzieci z możliwością ich wpływu na bieg zdarzeń z odpowiedzialnością za swoje zachowanie ale i za rezultaty własnej pracy, - wola i chęć uczenia - aby uczeń mógł być podmiotem;

5. Nijaki - kiedy uczeń odczuwa podmiotowość?

• podejmuje działania z własnej woli i chęci, co w kierowaniu przez nauczyciela wymaga odpowiednio przemyślanej motywacji;

• ma wątpliwość wyboru sposobu i środków wykonywania zadań co z kolei wymaga zmiany metodyki zadawania zadań szkolnych;

• zadania wykonuje przede wszystkim własnym wysiłkiem, dopiero przy występujących trudnościach zwraca się o pomoc do nauczycieli;

• sam wpływa na akceptację lub odrzucenie rezultatu swej działalności, sam ocenia lub współocenia efekt i przebieg swojej pracy;

6. Dąbrowska i Wojciech Charlak - podmiot to człowiek poznający, działający i przeżywający - musi sprawować kontrolę poznawczą;

7. Radziewicz - co sprawia podmiotowość?

• uczniowie podmiotowi skłonni są traktować większość sytuacji jako zadaniowe;

• są bardziej realistyczni w działaniu;

• są wrażliwi na informacje i sami poszukują informacji ułatwiających im działanie;

• mniej się liczą z opinią innych, bardziej sobie cenią samokontrolę w działaniu;

• uczą się na własnych doświadczeniach;

• mają silne poczucie odpowiedzialności;

• są odporniejsi na stresy i frustracje;

Te cechy są również cechami koncepcji wychowawczych m.in.: C. Freneta.

8. Lista cech podmiotowości - podsumowanie:

• podejmowanie decyzji, zadań i wybór określonych sposobów pracy;

• dokonywanie samokontroli i samooceny;

• inicjowanie działania;

• przejawianie przedsiębiorczości;

• określenie prawdopodobieństwa i konsekwencji wybranego działania;

• przyjmowanie odpowiedzialności za swoje ryzykowne czyny, własne niepowodzenia i klęski;

• działanie według własnych i uznanych społecznie motywów i wartości,

• działanie zgodne z własną wolą;

• korzystanie z własnych doświadczeń i projektowanie nowych działań.

METODY, ZASADY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE.

Typologia metod według W. Okonia:

1. Metody asymilacji wiedzy - pogadanka, dyskusja, wykład, praca z książką;

2. Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy - (twórcza aktywność dziecka) - klasyczna metoda problemowa, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, giełda pomysłów, mikronauczanie, gry dydaktyczne (zabawy inscenizacyjne, inscenizacje o charakterze realnym, gry symulacyjne)

3. Metody waloryzacyjne - impresyjne, ekspresyjne;

4. metody praktyczne - ćwiczebne, realizacja zadań twórczych;

Cztery drogi i strategia kształcenia wg W. Okonia:

DROGI UCZENIA SIĘ	STRATEGIA	CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA	CZYNNOŚCI UCZNIA	METODY NAUCZANIA
Uczenie się przez przyswajanie	A	Podawanie lub udostępnianie	Przyswajanie gotowej wiedzy	Metody słowne, niektóre oglądowe
Uczenie się przez odkrywanie	P	Kierowanie procesem rozwiązywania problemów	Rozwiązywanie zadań, dokonywanie odkryć, zdobywanie wiedzy,	Metoda problemowa, gry dydaktyczne i symulacyjne, metoda zadaniowa;
Uczenie się przez przeżywanie	E	Eksponowanie wartości moralnych i estetycznych	Poznawanie wartości, ich przezywanie, dokonywanie oceny	Waloryzacyjne
Uczenie się przez działanie	O	Organizowanie działań praktycznych	Działania przeobrażające rzeczywistość	Praktyczne - operacyjne;

Metody nauczania - Cz. Kupisiewicza - 1994;

1. Oparte na obserwacji (oglądowe) i pomiarze:

• pokazu;

• pomiaru;

2. Oparte na posługiwaniu się słowem:

• pogadanka;

• opowiadanie;

• wykład;

• dyskusja;

• praca z książką;

• ćwiczenia;

3. Oparte na działalności praktycznej uczniów:

• zajęć laboratoryjnych;

• zajęć praktycznych;

4. Metody gier dydaktycznych;

Metody edukacji wczesnoszkolnej - J. Kujawiński - 1995:

METODY EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ
NAUCZANIA			WSPIERANIA
PODAJĄCE	NIEPODAJĄCE		PODAJĄCE	NIEPODAJĄCE
	HEURYSTYCZNE	OPERATYWNE		HEURYSTYCZNE	OPERATYWNE

Metody i formy edukacji i samoedukacji - J. Kujawiński - 1997:

METODY
Edukacji			Samoedukacji
Nauczania	Wspierania		Uczenia się częściowo samodzielnego głównie na lekcjach;	Uczenia się całkowicie samodzielnego głównie poza lekcjami, zwłaszcza w domu
Formy edukacji			Formy edukacji
Pracy uczniów pod kierunkiem nauczyciela	Współdziałania partnerskiego		Działalności indywidualnej ucznia głównie na lekcji	Działalności indywidualnej ucznia głównie poza lekcjami, zwłaszcza w domu;
	Nauczyciela z uczniami	Uczniów ze sobą;

Techniczne środki dydaktyczne:

1. wzrokowe - projekcja statyczna, projekcja dynamiczna;

2. słuchowe - nagrania, audycje;

3. wzrokowo - słuchowe - obraz na ekranie, a dźwięk przez głośnik, obrazy ultradźwiękowe;

4. automatyzujące - komputer;

R. Więckowski - 1993:

ŚRODKI DYDAKTYCZNE
TECHNICZNE			KONWENCJONALNE
Słuchowe	Wzrokowe	Wzrokowo - słuchowe	Podręczniki	Pomoce graficzne	Modele	Okazy naturalne
Audycje radiowe	Przezrocza; film niemy, programy komputerowe;	Film dźwiękowy, audycje telewizyjne, nagrania magnetowidowe,

ĆWICZENIA

WARTOŚCI W PROGRAMACH NAUCZANIA.

• z wartościami spotykamy się codziennie;

• wartości mogą być celami;

• wartości stanowią punkt wyjścia do formułowania celu;

Źródła stanowienia celu:

1. uniwersalny system wartości;

2. potrzeby i zainteresowania dzieci;

3. nauka społeczna kościoła;

4. ideologia;

Podział wartości wg M. Gołaszewskiej:

1. wartości poznawcze - prawda, poznanie, wiedza;

2. wartości moralne - dobro, uczciwość, sprawiedliwość;

3. wartości estetyczne - piękno, wzniosłość, tragizm;

4. wartości osobowe - zdolności, tendencje rozwojowe;

5. wartości społeczne - patriotyzm, solidarność, praworządność;

6. wartości witalne - siła, odwaga, równowaga psychiczna, zdrowie;

ad.1.) pomysłowość, samodzielność, dokładność, systematyczność, aktywność badawcza, świadomość działania;

ad.2.) zwroty grzecznościowe, wrażliwość na potrzeby innych, szacunek dla innych, przyjaźń, pomoc słabszym i zwierzętom;

ad.3.) uroda krajobrazu, wrażliwość słuchowa, bogactwo utworów poetyckich, plastycznych;

ad.4.) staranność, troska o własny rozwój, obowiązkowość, odporność na stres, wytrwałość w pokonywaniu trudności;

ad.5.) kultura wypowiedzi, współpraca i współdziałanie, akceptacja innych, poczucie tożsamości, przywiązanie do tradycji i zwyczajów;

ad.6.) troska o własne zdrowie, odpowiedzialność za środowisko; higiena, własne bezpieczenstwo, bezpieczne zachowanie na drodze;

W programach edukacji wczesnoszkolnej odczytuje się najwięcej wartości poznawczych, następnie witalnych i społecznych. Wyraźnie kształtuje się przekaz wartości estetycznych. W mniejszym stopniu wykreowane zostały natomiast wartości moralne i osobowe.

FUNKCJE JĘZYKA:

FUNKCJA	OPIS
1. referencyjna	Dotyczy sposobu przedmiotu wypowiedzi, językoznawcy posługują się zamiennie pojęciem funkcji informatywnej; (OPIS)
2. performatywna	Dotyczy użycia języka, w którym ustanowione są pewne fakty lub związki poprzez takie właśnie użycie (USTALANIE FAKTÓW)
3. emotywna	Dotyczy wyrażania emocji, daje upust uczuciom w estetyce - ekspresywna (EMOCJE)
4. wolitywna	Inaczej impresywna. Wyraża dążność, służy powodowaniu pożądanych zachowań, zróżnicowana w zakresie siły i rodzaju zawartego w powiedzeniu, apelu. (WPŁYWAMY NA KOGOŚ);
5. fatyczna	Ma na celu utrzymanie kontaktu pomiędzy mówiącymi, akcentuje typy powiązań w dialogu; (NAWIĄZANIE I UTRZYMANIE KONTAKTU);
6. poetycka	Nadawca, autor tekstu zaskakuje, zachwyca, rozśmiesza, oryginalnie zestawia słowa i wyrażenia; funkcja komunikacyjna jako nadrzędna ma charakter subiektywny, stanowi propozycję;
7. metajęzykowa	Rodzaj językowego prawodawstwa, jej wyodrębnienie pozwala ustalać związki i układy hierarchiczne pomiędzy słowami. Brak zrozumienia metajęzykowych aspektów wypowiedzi może powodować chaos w myśleniu i działaniu.

---