Człowiek wobec problemów współczesnego świata

• Tolerancja - (od łac. tolerare = znosić, wytrzymywać) oznacza cierpliwość i wyrozumiałość dla odmienności. Jest poszanowaniem cudzych uczuć, poglądów, upodobań, wierzeń, obyczajów i postępowania choćby były całkowicie odmienne od własnych, albo zupełnie z nimi sprzeczne. Współcześnie rozumiana tolerancja to szacunek dla wolności innych ludzi, ich myśli i opinii oraz sposobu życia. Szacunek ten przybiera formy wyrozumiałości i życzliwości dla tego, co nie musi być naszym udziałem, ale co cieszy się naszą akceptacją istnienia w imię demokratycznej wolności.
  

• Pluralizm - Z tolerancją wiąże się współcześnie pojęcie pluralizmu, a więc społecznej i politycznej różnorodności, która jest naturalną cechą każdego społeczeństwa. Zawsze bowiem istnieją różnice między warstwami społecznymi, między lokalnymi i regionalnymi społecznościami oraz różnice interesów różnych grup. Pluralizm i tolerancja umożliwiają istnienie konkurencji politycznej pomiędzy ugrupowaniami reprezentującymi różne opcje ideowe, polityczne i gospodarcze.

• Wolność - jedna z podstawowych kategorii antropologiczno-ontologicznych, mająca fundamentalne znaczenie w filozofii, teologii, historiozofii, psychologii, socjologii, ekonomii, polityce, prawie itp. Rozumienie pojęcia wolności bywa rozmaite i zależy od przyjętych koncepcji metafizycznych, teoriopoznawczych i etycznych, np.:

• za wolność uznaje się albo "wolność od", tzn. idealną sytuację braku przymusu, podejmowania decyzji i działania w sposób absolutnie niezdeterminowany, w zgodzie z własnymi popędami i własną wolą (Th. Hobbes, libertynizm), albo "wolność do", tj. pozytywną możliwość realizacji pewnych wybranych zamierzeń (G.W.F. Hegel).

• wolność traktuje się jako właściwą człowiekowi z natury (Th. Hobbes, J.J. Rousseau), lub jako swoisty normatyw stanowiący wytwór cywilizacji i kultury (Ch.L. Montesquieu, E. Burke, Ch.A. Tocqueville).

• za pole jej manifestacji uważa się bądź indywidualne istnienie pojedynczego człowieka (egzystencjalizm), bądź byt pewnej zbiorowości, np. klasy, narodu itp.

• twierdzi się, że człowiek zdobywa wolność poprzez zapewnienie sobie odpowiednich warunków bytu, np. materialnych możliwości spełniania własnych pragnień i stanu prawnego, który wolność gwarantuje (ogólnie: myśl Zachodu), lub że jest w stanie osiągnąć ją bez względu na sytuację w jakiej "obiektywnie" tkwi, w drodze doskonalenia się wewnętrznego (ogólnie: myśl Wschodu).
  

Z problemem wolności łączy się wiele ważnych kwestii natury światopoglądowej, m.in:

• chrześcijański problem wolnej woli,

• problem wolności i odpowiedzialności, zwłaszcza odpowiedzialności moralnej,

• problem tolerancji i samoograniczenia własnej wolności związany ze społecznym bytowaniem człowieka,

• problem wartości wolności, podnoszony zwłaszcza przez egzystencjalizm (tzw. zniewolenie wolności, czyli postrzeganie wolności jako ciężaru),

• problem zagrożeń wolności, których źródłem może być nie tylko bezpośredni przymus fizyczny, ale pewne uświęcone tradycją formy kulturowe (np. stereotyp dobra i zła).

• Asertywność wydaje się niekiedy czarodziejską różdżką, która ofiarowuje każdemu to, czego mu w życiu brak. Nieśmiałym daje swobodę, lękliwym przydaje odwagi, a napastliwych czyni łagodnymi. Powtarzamy to słowo jak zaklęcie. Niestety, często bez zrozumienia, co się za nim kryje. Bywa, że czarodziejską różdżką wymachują ci, którzy nie mają żadnego problemu z tym, by sięgać po swoje. Czym zatem naprawdę jest asertywność? Na czym polega to zaklęcie i co przed nami otwiera?

Asertywność to postawa człowieka względem siebie oraz wobec otaczającego świata i ludzi polegająca na poczuciu własnej wartości. Leży ona pośrodku, pomiędzy postawą bierną i postawą agresywną, z których obydwie mają wiele wspólnego z niskim poczuciem własnej wartości. To znaczy, że kiedy będziesz ćwiczył zachowania asertywne, prawdopodobnie wzrośnie Twoje poczucie własnej wartości, a to może spowodować, że będzie Ci łatwiej z w wieloma sprawami się pogodzić, ale też łatwiej siebie w wielu sprawach obronić. Uzyskasz większy wgląd w to, co dla Ciebie będzie naprawdę ważne, ale też w to, na co nie masz ochoty. Poczujesz wyraźnie, że coś lubisz, a czegoś nie lubisz. To może spowodować, że rzucisz obecną pracę, ale dlatego, że poczujesz na przykład, że jest poniżej Twoich ambicji czy wykształcenia lub ludzie tam źle Ciebie traktują. To nie nihilizm, w którym ma się wszystko w nosie. To raczej większa pewność siebie i rozumienie siebie i swoich potrzeb, a co za tym idzie, łatwiejsze i spokojniejsze poszukiwanie samorozwoju i samorealizacji.

• Kultura polityczna - w najbardziej popularnym znaczeniu to zbiór postaw, wartości i wzorców zachowań uczestników życia publicznego. Niestety większość z nas rozumie to sformułowanie na opak. Dla zwykłego obywatela kultura polityczna wiąże się nieodzownie z elitą rządzącą, władzą. To błąd- kultura polityczna oczywiście dotyczy polityków, ale zawiera w sobie również nas, wyborców, każdego obywatela państwa.

Istnieje podział na trzy zasadnicze grupy kultury politycznej obywateli:

• grupa I - kultura zaściankowa - całkowity brak zainteresowania polityką,

• grupa II - kultura podporządkowana - istnieje świadomość istnienia władzy i tego, że ma ona istotny wpływ na życie, ale mimo tej świadomości dominuje bierność i brak zaangażowania w życie publiczne oraz brak prób wpłynięcia na władzę,

• grupa III - kultura uczestnicząca - istnieje chęć zdobywania wiedzy o polityce i towarzyszy temu duża aktywność obywateli, zarówno na poziomie lokalnym, jak i państwowym. Najczęściej oczywiście te trzy rodzaje kultur występują obok siebie w danym społeczeństwie.

• Globalizacja - oznacza tworzenie nowego typu powiązań między przedsiębiorstwami, państwami i społeczeństwami. Jest określeniem procesu, w którym wydarzenia, decyzje i działania występujące w jednej części świata mają znaczące konsekwencje dla pojedynczych ludzi i całych społeczeństw w odległych nawet częściach globu. Obszarami globalizacji są finanse, rynki, strategie konkurencyjne, technologia, badania i rozwój wiedzy, modele konsumpcji i style życia, regulacje prawne, a także obraz ujednoliconego świata. Globalizacja zapewnia korzyści wynikające przede wszystkim z rozszerzania skali produkcji i przedłużania cykli życia produktów.

• Emigranci - wędrowcy, nomadzi współczesnego świata

• Przemoc

• Terroryzm - metoda działania polegająca na przemocy wobec pojedynczych osób aparatu władzy (terroryzm indywidualny) lub wobec przypadkowych członków społeczeństwa, przez zamachy na urzędy, lokale publiczne, koszary (terroryzm zbiorowy). Celem tych aktów przemocy jest wymuszenie ustępstw legalnych władz (np. religijnych, politycznych, społecznych). Celem działania terrorystów jest również destabilizacja władzy przez zastraszenie ludzi biorących udział w jej sprawowaniu. Podstawowymi środkami terrorystów są zabójstwa, zamachy bombowe, porwania. Współcześnie terroryzm stał się często używaną formą walki "słabszych" obywateli wobec "silnego" państwa. Stosowany jest na wszystkich kontynentach, we wszystkich rejonach świata

terror (łc. `przestrach, trwoga') stosowanie przemocy, gwałtu, okrucieństwa w celu zastraszenia, zniszczenia przeciwnika.

• Wojna - zjawisko społeczno-polityczne polegające na gwałtownym i agresywnie przebiegającym konflikcie, podczas którego podmioty prawa międzynarodowego podejmują decyzję o walce zbrojnej. Wojna wiąże się z momentem zerwania stosunków pokojowych i przejścia do stosunków wojennych. Rozumiana była jako kontynuacja polityki państwa, tyle że prowadzonej innymi środkami

Istotą wojny jest stan przeciwstawny pokojowi. We współczesnej politologii często stosuje się określenia wojny nie związane z działaniami militarnymi - wojna psychologiczna, zimna wojna, wojna ekonomiczna - wyrażają one jednak brak pokoju w stosunkach międzypaństwowych.

• Second life - wirtualna tożsamość , która za kilka lat może się stać koniecznością jak posiadanie adresu e-mailowego i telefonu komórkowego. Chcielibyśmy, żeby wszyscy ludzie mieli swoje awatary - mówi Philip Rosedale, który stworzył w internecie trójwymiarowy świat Second Life

Myślimy o tym świecie jak o maszynie, która przenosi w czasie. Skala jest mniejsza. Wszystko dzieje się szybciej.. Wolność, która tu panuje, sprawia, że zachowujemy się inaczej. Nie ma barier: niezależnie od tego, skąd pochodzisz i ile masz pieniędzy, w Second Life możesz brać udział w wykładach Harvardu, wybudować wymarzony dom i wyglądać, jak chcesz. Ograniczać może cię tylko brak inteligencji i kreatywności. Jeśli ci ich nie brakuje, możesz szybciej niż w rzeczywistości uczyć się i wchodzić w relacje z innymi ludźmi. To prototyp prawdziwych sytuacji - jeśli tu możesz coś zrealizować, to znaczy, że możesz też spróbować w rzeczywistości

• Socjotechniki - ogół metod, środków i działań praktycznych zmierzających do wywołania pożądanych przemian w postawach lub zachowaniach społecznych, np. oddziaływanie (pozytywne lub negatywne) nauczyciela na uczniów, wpływ reklamy na jednostkowe lub społeczne zachowania konsumpcyjne.

Działania socjotechniki stanowią też jeden ze środków walki o władzę, rozwiązywania konfliktów społecznych, komunikacji społecznej itp.

Podstawowe metody socjotechniczne to np. perswazja, manipulacja, intensyfikacja lęku. Klasycznym dziełem dotyczącym zastosowania socjotechniki w sprawowaniu władzy jest dzieło N. Machiavellego Książę. W praktyce oddziaływania socjotechniczne kierowane są zarówno na emocje (strach, współczucie, miłość), jak i na intelekt (prezentacja danych statystycznych, powoływanie się na badania i autorytety naukowe).

• Prowokacja - Słyszymy nieustannie o jakiejś prowokacji - udanej lub nieudanej - i przestajemy się zastanawiać, co właściwie ona znaczy, do czego prowadzi, tak jakby była jakąś normalną metodą postępowania w stosunkach międzyludzkich ułatwiającą osiągnięcie takich a nie innych celów. Ach, to była tylko prowokacja - mówimy, i to stwierdzenie nie budzi niepokoju, zwłaszcza niepokoju moralnego. Może dlatego, że prowokacje bywają rozmaite, a nasz wiek, który się w nich lubuje, zna takie, które budzą tylko uśmiech. Zna jednak i inne, których sprawcom nie chciałoby się ręki podać. Co więc jest w prowokacji, na czym ona polega?

• Manipulacja - kształtowanie poglądów, postaw, zachowań lub emocji bez ich wiedzy i woli człowieka. W politologii - metoda zakamuflowanego oddziaływania na świadomość i zachowania jednostek i grup społecznych dla realizacji określonych przez nadawcę celów politycznych. Manipulator posługuje się np. danymi statystycznymi, informacjami, faktami, aby ukryć przed odbiorcą rzeczywiste cele.

• Uwodzenie

• Intrygowanie - (fr. intrigue z łc. intricare `zakłopotać') 1. podstępne, zaplanowane i skomplikowane działanie mające na celu doprowadzenie do zamierzonego celu. 2. lit. wątek prowadzący do zaskakującego rozwiązania, z nagłą zmianą biegu akcji; intrygant (fr. intrigant) osoba planująca i przeprowadzająca intrygę (1).

• Podglądactwo- wszechobecny monitoring -kontrola czy bezpieczeństwo

• Celebryci

• "Celebrities to nie tylko barwne i chętnie przeto oglądane obrazki; ich barwne a na widoku publicznym odgrywane perypetie życiowe mogą też posłużyć, jak znakomicie posłużyły Autorowi, za okno, przez które da się spenetrować mechanizmy polityczne, społeczne i kulturowe, jakie bez jego pomocy pozostałyby niewidzialne." pisze w Przedmowie prof. Zygmunta Baumana.

• Szkolne celebritis -Bądź pewny siebie, dbaj o wygląd, bywaj na imprezach, sam je organizuj, wciągnij w grę rodziców i zrób z nich sojuszników - to kilka przykazań z dekalogu szkolnej gwiazdy. Zmory polskich szkół.

• Kryzys tożsamości

• Sekty

• Narkotyki

• Subkultury

• Legendy pokoleniowe

Cechy identyfikacyjne, czyli zestaw czynników subiektywnie charakteryzujących zbiorowości

czy grupy pokoleniowe - są to cechy przyjmowane jako „swoje” w odróżnieniu od „obcych” cech innych zbiorowości i grup pokoleniowych. To cechy „umiejscawiające w czasie” kolejne wcielenia kultury młodzieżowej, odpowiedzialne za kształtowanie poczucia pokoleniowej więzi. Do cech tych zaliczamy:

• uznawane wartości,

• normy, wzory, wzorce,

• zestawy znaków i symboli, które w zależności od sytuacji społecznej mogą - wszystkie razem lub tylko niektóre z nich - być odpowiedzialne za opinie, postawy i podejmowane działania. Cechy te dalej tworzą bardziej złożone struktury, odpowiedzialne za zróżnicowania takich sfer aktywności jednostek, jak:

• praca,

• czas wolny,

• uczestnictwo w kulturze,

• relacje między bliskimi generacjami i moda.

• Cechy identyfikacyjne młodzieży danego miejsca i czasu mogą być zarówno cechami identyfikacyjnymi pokolenia, jak i podobnymi cechami bliskich generacji, zarówno szerszej pokoleniowej zbiorowości, jak i grupy pokoleniowej.

• Cechy te manifestują się w stylu życia, pojmowanym w kategoriach wyboru sposobówcodziennego postępowania spośród repertuaru zachowań możliwych w danym miejscu i czasie.

• Feminizm - z łacińskiego femina - kobieta), ruch społeczno-polityczny, którego celem jest walka o pełne równouprawnienie kobiet Początki feminizmu sięgają rewolucji francuskiej (1789). W 1791 opublikowano Deklarację praw kobiety i obywatelki, zwracającą uwagę na potrzebę rozwiązania problemu społecznej i prawnej nierówności płci. W praktyce jej postulaty nie zostały wtedy spełnione.

• równouprawnienie ,

• parytety

• Senior - emeryt -student UTW

• Starość. Naznaczeni przez zmarszczki i siwe włosy, a przez to zepchnięci na margines, niepotrzebni. W Europie jak nigdy dotąd przybywa ludzi starych. Nikt nie wie, jak poradzić sobie z nową sytuacją

• Śmierć - nigdy nie jest zjawiskiem estetycznym i musimy się tego nauczyć

Stosunek do własnej śmierci nie jest racjonalny. Przede wszystkim prawie nikt w nią do końca nie wierzy, zbyt poważne by były tego konsekwencje, za duży jest kontrast między istnieniem a nieistnieniem. Zestawienie naszego krótkiego życia z nicością może nawet spowodować krótkie spięcie i awarię kruchej konstrukcji psychicznej. Powstały więc religie, by dać nam jakąś osłonę, lecz nawet głęboko wierzący w Boga mają problem z wiarą we własną śmierć. W wieczność jednak trudno uwierzyć i jakoś strach. Dlatego większość z nas stara się nie myśleć o tym, co tak bardzo nas przerasta.

• Aborcja

• Eutanazja

• Samobójstwo

.

• Sztuka umierania - - Boimy się śmierci, kochamy życie - A to oznacza, że rzadko jesteśmy przygotowani czy to na śmierć, czy na proces umierania. Choć zatem wiemy, że każdy z nas umrze, mało kto potrafi "dobrze umierać".
  
  "Dobrze", tłumaczą autorzy książki, to znaczy bez bólu i ze spokojnym umysłem. "Dobra śmierć" to taka, jakiej byśmy sobie życzyli - czy to w otoczeniu rodziny i bliskich, w domu, czy w hospicjum wśród profesjonalnych opiekunów, czy nawet w samotności. Większość ludzi za idealną uznaje śmierć we śnie.
  

Jeśli nauczymy się akceptować to, co nieuchronne i żyć chwilą, nasze podejście do życia i śmierci może się zmienić. My, żyjący, musimy pomagać odchodzącym - także po to, by lepiej radzić sobie z własnym lękiem przed śmiercią

• Rady dla umierających:
  
  

1. Przebacz innym i poproś ich o wybaczenie, spróbuj uzdrowić zniszczone relacje - na to nigdy nie jest za późno.

2. Odszukaj starych przyjaciół, z którymi straciłeś kontakt.

3. Ceń życie, ale nie trzymaj się go kurczowo. Żyj każdego dnia tak, jakby był twoim ostatnim.

4. Umieraj tak, jak chciałbyś umierać - w domu czy w hospicjum, sam lub w otoczeniu bliskich.

5. Zaufaj instynktowi, wielu pracowników hospicjów twierdzi, że pacjenci wiedzą, kiedy zbliża się koniec.
   

• Rady dla rodziny i przyjaciół:
  
  

1. Rozmawiajcie z umierającymi o śmierci, jeśli tego chcą, nie uciekajcie od nich, aby uciec od tematu.

2. Pozwólcie bliskiemu odejść w pokoju.

3. Zwykłe trzymanie za rękę i rozmowa mogą zdziałać więcej, niż nam się wydaje.

4. Jeśli będziesz się za bardzo pilnować, aby nie powiedzieć czegoś niepotrzebnego, możesz w rezultacie nie powiedzieć także tego, co powinno zostać powiedziane.

5. Nie chroń dzieci przed rzeczywistością śmierci, pozwól im pożegnać się z odchodzącym

• Nie można się spodziewać, że wszystko zawsze uda się wykonać poprawnie od początku do końca. - Ale nie zmienia to faktu, że ciało ludzkie po śmierci powinno być traktowane z szacunkiem i w poczuciu godności - dzieje się tak w każdej kulturze. A jeśli któraś próbuje pójść na skróty, to jest półdzika - Profesor Jacek Hołówka

• Pochówek

• Kremacja

• Plastynaty

Literatura:

Bauman Zygmunt, Europa. Niedokończona przygoda, Kraków 2005

Bauman Zygmunt, Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, Warszawa 2000

Bauman Zygmunt, Tożsamość - wtedy, teraz, po co?, Warszawa 1998

Bauman Zygmunt, Życie na przemiał, Kraków 2004.

Fukuyama Francis Koniec historii. Ostatni człowiek, Poznań 1997

Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków 2005

Kołakowski Leszek Mini wykłady o maxi sprawach, Kraków 2004

Kotarbiński Tadeusz Medytacje o życiu godziwym, Warszawa 1986

Jawłowska Aldona, Drogi kontrkultury, 1976

Salman Harrie, Uzdrowienie Europy. Obudzenie europejskiej świadomości, Gdynia 2002

1

---